Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 14, 6 April 1906 — KULIANA Ka Weli o Damaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA. [ARTICLE]

KULIANA Ka Weli o Damaseko.

KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

MOKl'X.\ XVII. KA KA.N'AKA OKI-POO.

4 *A ua Maa pu 110 hoi ia oe he manawa e kilo'ni akn ai a maopopo i kona ano?" "Aole i maopopo aku !a ia'u kou manao, e kuu haku." "Xa ka'u ninau no e hoomoakakalea aku ia oe. E hoolohe mai: Mai kau mau mea i ike ai ua hiki anei ia oe ke hoomaopopo iho t::i aioha o Ulina i keia alakai o na powa?" Kuha'u iho la' o Binoni, a hoomaka ae la e haaiulu kona ma-r lala. "E ha'i mai i kau haina, e ke kapena." "E kuu haku, ke manao nei au niai hookau mai oe ia mea mauna o'u. Ina au e pane ana, e pane no au me ka oiaio, a malia palhi 0 lilo mai ka oiaio i mea nou e ehaeha ai." "Aole pela, e Hinoni: ua kuhihewa ioa ia oe. He iini kou o !oaa jnai Ka oiaio. Ano e ha i mai i ka haina o ka'u ninau." 'Ina pela, e kuu haku, ke koiia nei au e hoike aku ia oe ua hoike a e o Lede Ulina i kona iini piha no ka pomaikai o keia alii o in powa." •*Ua loht aneī o? i kana mau olelo, ame ke ano o kona nanaina v> 'Ae, e kuu haku." "A ma kau koho aku ua aioha maoii o Ulina i keia haku o na. powar' •Aole he mea mawaho aku olaila. a ke manao nei au he nlol.;». pumehana, a 1 ole he aioha'i kunipaa loa ia aku iioko ona no Kuiiana a u hoi i ike ole ai mamua," , Puiii a'e la ka moi i kona mau lima, a aki iho la kona mau ku'i. a īloko o kona inaina piha i ku a'e ai oia iiuna a Koomaka iho la e hoioholo 1 oko o ka iumi. e namunanui waie ana no hoi iaia iho a laia 1 ku īho ai, puana a'e la oia: , ," U . a . '®. wa •' ao ' e e ha ! a 'IO" aku kekalii hora mal keia manawa U p 1 a 1 ° ll^a Casema? E lawe mai iaia maanei." I-uka hou aku ia o Binoni iwaho; eia nae aole oia i loihi loa aku. oiai ua halawai koke aku la oia me Ahoula Casema e hele mai ana iloko o ka lumi o ka moi. Aloha aku la ka moi iaia. a ninau aku "o ! 101 ,na P al,a " a halawai oia me kana kaikamaliine. 1 > 1 1 e ' UUI ' lal< "-, ,va ''i a ke kuliina i pane aku ai. "O ko'u liaalele koke ana aku nei 110 ia iaia." kamaiiio pu anei oe me ia?" "Ae." A i* ail f' Ua .!° aa mai nci ia oc ka nieahuna i hoike koke ia ma* haku o na powa?" " 1C " ' kckahi mea f " i!i a " a "" keia "Ae. e kuu haku." | "A heana aku nei kau mea i ike?" ! e ku " h . akl !' e alol,a mai ia'u—e hoopakele a'e i kuu koiki!" !.; ..ni!- 13 0 . ,' na °. k , au m V au -" " a hi a Horama i pane aku . . . . " ' n " lnu . a,cu ne) . I,ea ' la ' a ka mea i loaa mai ia oe." 1 I 1 1 aa \ a V* wah * a Ahouia Cascma i pane aku ai, me kona leo haaluiu maka u, " 0 ko Uiina aloha ua huli a'e mai ia oe a'e " | Ae, a maluna aku ia owai kona aloha ?" ; "Ua lilo ia Kuliana, e kuu haku M * - m "Vl' I,ololei , kau } P a »e mai la. e Al.oula." walu a ka moi. a ia 'waha "° 5" ' ae 31 oia iluna ' e na,,,la " ana hoi kona j waha, me he mea la ua aneane loa oia e nahu aku i kekahi mea. "O' j .a iho ia ka meanana e ai n ei i kuu uhane. e Ahoula: a ke hoike akir C»Slfnl„ ,a | ?e 1 t C, t a manaWa 1 ka ho °I )ai a " * kaii"aku ai maluna o k.> kaikamahine aioha ole. E noho mai ana oia a ike i ka make ana .> keia aioha powa ana: e ,ke ana oia me kona mau maka makona i ka ele o ke poo o Kuliana mai ke kano aku-aiaiia e hoopaaia aku n«> oia, a noho oia 1 ke oia mehameha ana, no ke koena aku o kona mair la Aole ioa he wahine ka mea nana e laweiawe aku nona: aka, «> na kauwa P aele kona mau hoanoho. Heaha kau pane no keia?" e- ke 'li' hlkl " kC ° lel ° a C Ua kll P ono olc kcia Iwopa'i aiu "Aka," wahi a ka moi i hoomau hou aku ai, "aole anei he mea pono e kauia aku keia hoopa'i maluna o Uiina?'' "La pono no, e kuu haku." .. A . lal '?; " ka j , °oki' koke aku ka pono. E hookaawhle koke no au r Ikeia Weli o Damaseko mai ia'u aiku a mai kou alahele aku hoi Ma ka mana e kau nei maluna o'u. e hooko koke ia no ka hoopai iloko o keia hora no—ae. iioko 110 o keia hapaiua hora. a iloko no hor o -keia lumi. E kuu kapena. e kii aku oe i kuu mau kanaka okipoo. a lawe mai :a lakou maanei." t Hala aku la o Bmoni e hooko i ke kauoha i waihoia aku iaia. aaaia 1 hoi mai ai, aia hoi lie ekolu poe kanaka paele a kino nunui v' 1 • .1 a \ a ', ia niaho l )e ona ' a ua k "onio mai hoi ua poe Ia i na aaliu i uhi ,i|ke koko. a e paa ana hoi ma ko lakou mau kaei na rnhi oi-lua * . . c 1 loheia aku ai ka ieo 0 ka moi. Oili a e la mailoko a'e o keia mau kanaka ekolu kekahi kanaka kmo n 111, a o keia no ho; ke kanaka nui hookahi o lakou. a o ke poo 110 hoi o na kanaka oki-poo o ka inoi, a ua hiki ke ike 'maopopo ia aku aoie ioa he wali, aloha iioko ona, a i ole o ke koko paha o k«kanaka kona huluaa loa. E Bele Dara. ke makemake nei au ia oe e kii aku i ka ilika > nui a lawe mai a hoomoe iho iwaena o keia iumi. E lawe pu inai no hoi 1 hmai; a he mea pono hoi ia oe ke nana pono i ka oi o kau pahikaua Ae--e lawe mai 1 ekoiu hinai— no ka mea he ekolu poo moku ana. E heie koke aku a e hoomakaukau koke mai me ka hakalia ole. . ;^ ole i ]°i hi a hooka ulua iho hoi ua poe oki-poo la. Ua iaweia mai la ka ilikao 11111 a hoholaia iho la iluna o ka papahele, a he ekolu no hoi hmai paa loa i hanaia mai ka lau mai o ka pama i kukuluia ae ma Ka aoao o ka ihkao. (> ka ilikao ame na hinai ua uliuii i ko koko, a o Omara hoi i kona ike ana aku i keia mau mea, oiai no na'e ua inaa oia 1 ka ike ana la mau mea ma kona aina, ua haalulu iho !a kona mau laia 1 kona manawa e nana ana i na mea i.hoomakaukauia. 1 ka makaukau ana o na mea apau. huii a'e la o Horama i kona kapena a haawi aku la 1 ke kauoha e laweia mai na pio apau. Aole 1 loihi loa komo ana na pio. O Kuliana. C>ma ame Seiirna mamua, a mahope mai no hoi o t»eni Hada ame Ezabe!a ame Okoto; ? ?, ka h °P e loa . no o l'lina ame kana Alahia. Ua hele ua u'i la a haikea a nawaliwali no hoi. a mamuli o kona nawaliwali ua hilinai aku la oia mahma o ka mea nana e aiakai mai ana iaia, a i ka wa i kau a» kona mau maka maluna 6 na kanaka paele ekolu nana e hooko aku 1 ka hoopa i menemene a ka moi i hookau ai maluna Kuhana ma, a ike aku la hoi i ke'kikokohu mai o ko lakou mau lo'e ifce koko, ua puai ae la he auwe ana o ke kaumaha mai kona mati lehelehe a e. "Ae. e ke kaikamahine u'iwahi a Horama i pane aku ai, me ke kau ana aku o kona mau maka inaina maluna o Ulina, "aole oe he maiihini • komo mai nei iloko o ka halealii nei me na manao maikai." Aole he aloha iloko o ka leo o ka moi ma ia mau olelo ana no ka mea aole he uhane aloha iloko o ua Horama la i kela manawa! O ke komo ana mai o ua kaikamahine la me kona helehelena i ku i ka ehaeha aole loa ia he mea nana e hoonioni a'e i kona puuwai, no ka ( mea ua maopopo i ua Horama la ua hoihoi hou ia mai o Ulina imua

o kona ?A*s. a no ia mea i kaurnaba a: ua &a;fcamabine liH*T?ma i kc:ia nianawa a [ike loa oii me kekani liona hae. i poioii ht*i i;i na a ♦,* ?.ku ana e loaa kana mea e a!e ae at"AoU aV S ?:-iau ninau c ninau aku as -a ; x\ i h«»mau nou aku a: ka n-o;, "r,o Va mea ua maopopo ia'u na mea apau; a mana»? r;«H ro hoi au •'h- e n r »i mai ana i ko'u aioha aku ia oukou. no ka mea, ua hanaino n'.ai oukou ia'u.' .... . ■'He hookahi wai€ no a*u noi. wahi a L iina i hooho ae ai, me kona ka ana aku me ka hikiwawe a hemo mai kona mau mea nana < kīa: ana t a kukuli iho la oia i!a!o o ka papahele a mamua pono hoi oka moi: "E aho owau o makou ke make mua! "Ahe. ua ike no ka oe he hana hoomake ka makou e hana aku ana.'" wahi a Horama i pane aku ai me ka ?eo ku i na hoohenehene. "'Kia na'e aole e hiki aku ana ka make ma kau wahi e manao mai nei. O kou hoopai aole oka make. oiai no na'e me he mea la e noi mai ana oe ma keia mua aku e aho no oe e make mamua o ka noho ana i ka'u hoopa'i e kau aku ai maluna ou. Eku a e ihina, e ka k<le. a e hooiohe mai/* Hopu mai la na kiai ia Llina a kukulu ae la iluna. alaila noomau hou aku ia ka moi: •O keia kou hoopa'i: E ike ana oe ika make ana o keia powa wiwoole au hoi i haawi aku ai i ko aleha hoopunipuni—e ike pu ana 110 hoi oe i ka make ana o keia mau kauwa kipi nana i alakai aku i keia kanaka (Kuliana) mai kona wahi i hoopaaia ai; mahope aku olaila. e lilo ana oe i paahao no ke koena aku o kou mau la me kou mau hoanoho oie koe wale no na kane kauwa paele/' "E al' »ha mai! E aloha maī!" i hooho a'e ai o I nna, e noa o Ik»u ana hoi e hiki aku malalo iho o ka nohoalii. Aka nae ua paaia aku la oia e na lima ikaika, a o ka hana hiki wale no īaia 1 kela manawa o ia ke kau ana aku i kona mau lima palupalu imua o ka moi. •*E noi mai ana anei oe e aloha ia aku?" i ninau aku ai ka moi. -Auhea ke aloha au i hoike mai ai ia'u? L*a pepehi mai oe ia ume kau mau hana aloha ole e haehae ana i kuu puuwai. bku aku oe ihope, a e hookuu aku ia Kuliana e laweia mai # " Hopu iho la na kiai ia Ulina me lea limaikaika a hookaawale aku la iaia mai ka nohoalii aku, a alakaiia mai la hoi ka kaua Kuhana imua no kahi e waiho ana ka ilikab. Aia kona mau hma ke opea la mamua o kona umauma, me na kaulahao kaumaha hoi e lewalewa ana a hiki i kona mau kapuai wawae, a e kau mai ana hoi kona poo iluna me ka maloeloe. Aia he wahi lihilihi o ke kaumaha ke kau la maluna o kona nanaina. aole na e no kona maka u. aka, no kona r«oont>o a'e i kana Ulina aloha e uwe makolukolu mai la 1 ke aloha. "E ka powa!" i loheia aku ai ka leo pikanana o ka moi, a e nau mai ana hoi kona ku'i. me kona mau hma hoi e paa ana 1 kona papa auwae "ua hoea mai nei ka hora e pau ai kau hana powa a haowale: a o keia noe hoi i hoohoaloha aku ia oe. a i malama hoi la oe iloko 0 kou mau la e haaheo ana, e ike ana lakou 1 ka moku ana o kou poo. Malia paha o noi mai oe e aloha aku au ia oe." "Aole!" wahi a Kuliana i pane aku ai me ka leo kuoo. Aole au e noi aku ana i ke aloha mai ka lima mai o Horama o Damaseko. !•: hooko koke mai oe i kau hana me ka hikiwawe, a pela īho la e houluulu hou ia aku ai na poe i make iloko o kau mau hana karaima. He makemake no kou e ola hou i hiki ai ia'u ke hoonaueue mau aku 1 kou nohoalii." . y , . . "Aole anei he mea e a'e i kupono ai oe e ola hou aku, 1 nmau mai ai ka moi, me kona uana pono loa mai ia Kuliana, me ka oi no na'e o kona mau maka. ... , > i„ l:a hoopuiwaia o Kuhana no keia mau olelo, a hoomaka a e Ia oia e onioni; aole no nae he huaoleio i puka hou aku mai kona waha aku. Kolaila huli a'e la o Horama 1 kona kanaka oki-poo. "E Bele Dara, e hooko koke aku oe i kau hana. Oko ianei ke poo mua e okiia a'e/' wahi a ka moi me kona kuhikuhi pu ana aku la Kuliana. "He ikaika kou mau iima, ahe poielei mau 1101 kau hauna •pahi. E peiu iho iaia ma kona man kuii, a e nana pono loa mai 1 ka hoailona a'u e haawi aku ai ia oe. 1 kela inanawa i loheia aku ai kekahi leo kapalili : a la Kuhana i Imli a e ai e ike aku i ka mea nona ua ieo la. we aku la oia la Llina tta hele a keokeo me he hau ia, a ua mauie hoi īiuna o na hma 3>oe nana oia e kiai ana. vvirī 1 MOKUNA XVIII. HOOKOIA KA MOEUHANE A KA U'l ULINA. — « Mamua o ka hiki ana i na paele oki-poo ke pelu iho ia Kuliana ilnna o koua mau kuli aia hoi ua loaa ma. \a ka mea nana. > hoo"kuha'u i na hana e hanaia ana. La loheia aku ia ka ieo kuoe, piha no hoi me ka mana o Beni Hada,- e naikolokolo ana iloko o ua K ka Moi o Damascko, mamua o kou h.>oliaukae ana 1 kou mau l! ma me ke koko o kela kanaka (Kuliana). he mea pono la u e hoike aV i kekahi mealuma i kupono ia oe ke īke Unnma no Ina aok' i koino mua he mau manao hoohuoi īloko o Hora ™* ka opio e makaukau la e waiho aku i kona ola malalo o na keelnna •\vawae o kona enemi ino loa. ina no paha aole o>a e >'^' e £ lVni Hada mau oielo; aka. i keia manawa a ka olomana e kamai lio l i aia no na maka o Horama ke kaulono pono loa la maluna o ka kaua Kuliana, a e hooikaila ana oia ma na ano' ®P»« « h « h °' a ' i „3 lif.oma.wo ana i kana «ah. i ike mua ai . kda helehe na i a nani e ha.an.n !a ma.una oua Weh la o a e la l',ofi kōna ,nau ihna'e papa aku ana i ka poe e hoa'o ana e papa -ilnt i ka olomana e noho malie. , K ka olomana." i loheia aku ai ka leo o ka mo,. "ua , ma,i ne. oe he niealuma kau. M lioa'o mai ana ne, oe hoopuuipt.il, ma, ,a u. •' -\ole eke alii. He mea ano m,i ka'u e makemake ne, eho aku ia oe—a i ole—e kauoha no au e hoikeia ae ua mea la īa oe. "Henha la ka piii oia mea?" 4 , , • "Uip'H ia i ka opio au ; hoahewa ai e make. Ina 1 hookoeu lir ,i ' le a.i e l.oike a'e ia mea: aka. oia. e make ana o.a, n0..; ,a 00 ke ike mua i ke koko e holo la ,loko o kona mau nakokō. a e makaukau „e. hoi e hoOkaheia-akn malalo o na hauna -^n ao holookoa," i Uooho ae ai o Horama. mo k.vnup.i'i ana aV i kona n.au lima. "e haau-i aku ana au ,a oe lie e hoike a'e ai i kau mea huna. Aole au , hoahewa ,a oe e nmke i keia mannwa: a ina oe e naauao ana aole oe e hoomon, » k.m Uoko., o ka mam... i ka'., e makemake nei e hoikeia aku ia oe e ke aln." wahi a Heni Mada i pane aku ai: "a ma oe e ae nuu ; ,,, a i keia wahine e kamaiiio aku,. nana no e hoomaiamalama a-11 Kaulon > pono loa aku "la na maka o ka moi maluna o Ezabe\a. a ia wa 110 me he mea la ua pa aku la oia me kekalu mea ana 1 ike mna a\, a hoomaka a'e Va oia e noonoo 1 kam ana 1 \ke mua ai 1 kua helehelena. Xo kekahi manawa ko ka moi noho ana ine ka hakno ;ma i na wahine \a. a i ka.hope loa no hoi ku a e la oia liuna me be mea la ua hooholo oia i kana mea e hana ai. "E hookuu mai i ka wahine e neenee mai imua nei, A\ani a ua >,0r Hcle' aku la o E/ahela a kokoke ika nohoalii, a e hele pu ana no hoi o Be.ni Hada me ia. ; M E ka wahine. heaha ia au i manao ai e hoike mai> h. oane koke mai. a mai nuunu i kau mau huaolelo e hoopuka mai ana. "I kamailio au mamuii o'ke noi ana o Bem Haoa. vvaht a hz<vhela i pane akn ai; "a o ka moolelo a'u e hoike aku ai ta oe owau ame Heni Hr.da wale no na mea maanei i ike. No Kuhana aole oia i ike i ka*n :nea e makankan nei e hoike aku. ama no aia oia ma a r>aepae o ka make. aoie he mau mea nana e hookonokono ia u e !uiaj e in mea mai ko'u iehelehe aku. Malia paha o lUo mai ko u hoike ar,a ia mea i mea e aiakoia 3kn ai keia poo e nv>e «ho maiiuo o na kay»uai wawae ona kanaka oki-poo o ka moi: aka na e. aole o u nana ia mea." "E hoike mai! E hoike koke mai!" wahi a Horama, me kona nauki nui. "Ke makeinake nei au e lohe koke i kau mooleio/' <Aole i pao.)