Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 15, 13 April 1906 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia

MOKUNA XI. NA KE ALOHA I KOI IA ARIEXDA E MAHUKA. O ka u mea wale no i maopopo 1 keia manawa a i na manawa apau ma keia 'nope aku oia no ko'u holo ana mai na hoopilikia ana o keia aina. wahi a Arienda i pajne aku 'A a ia manawa hookahi no hoi i waiho aku ai oia i kona poo iloko o ka poli o kana aloha. "O, e e pio ole kou aloha mau ana no'u/ ? Aole e pio, e ka anela i hoomaikaiia. Ina au e poina ia oe, alaila oia no ka lilo ana o keia mau lehelehe i pohaku paa, a o ka puuwai e pana nei iioko o kuu umauma me ka iini nui nou e lilo no ia i ahi lalapa ikaika. Hoi mai e kuu aloha, a i pili kaua o ka lana like no ia o ka wai, a aohe mea nana e hoonioni. O kuu ola nei, nou ia a ke hoolaa npi au ia ame kuu manao apau nou." h a °l e *° 011 °* e a^u ua kokuaia ae la ke Kaikamahinealii o Giretia ame kona wahineukali, Kalia, a kau ana iluna o ka waapa, a hakalia no a pili ka waapa i ka moku o kona hiuia ae la no ia i ka manawa no o na pe'a e hiuia ana ame ke heleuma pu ? a i na hoku makalii e imoimo iho ana iloko o ka pouli o ia po aia ka moku ke holo la a no Alenai ka ihu. A i ke kuhoe e pailaka ana i ko lakou moku a i na mea apau ilalo, aia no o Tisia ame Arienrla ma ka oneki kahi i hoohala ai i ko laua ahiahi e hoomaopopo ana me ka hoopaa loa ana i ko laua olelo hoopaa no ko la.ua lilo aku i hookahi me ka nana ole i na poino e hiki mai ana. A i ka manawa o laua i hoi ai ilalo o ka moku no ka hooluolu ana ua waiho aku la oia i ka malama ana o kana aloha iloko o ke apo ohaoha ana o na opio wahine pio o Atenai ma ka loaa ana ia lakou o ka ike piha mai iaia mai na kokua ana apau i lanakila ai ka opio Tisia, ko lakou puuhonua i kaunui ai. MahojXe iho o ka hookuu ana i ke anaina male o ia kakahiaka. a hui hou ae la na mea apau iloko o ka lumi kalaunu ma ia ahiahi iho—na kahuna no hoi ma ko lakou mau wahi, na makaainana hanoliano ame ka lakou mau lede ma ko lākou mau noho, a o na moi no hoi ma ko laua maiunoho —o Moi Mainosa maluna o ka nohoalii oiai kona hoahanau moi Sarepisa e noho ana ma kona aoao, ua ike koke ia aole ka wahine opio nona ka la e male aku ai me ka Moi o Aikupika. la manawa no i huliia aku ai oia a aohe he loaa iki. Me ka pihoihoi nui o Moi Mainosa i holo,koke aku ai i ka lumimoe o Arienda. a aole i loaa aku ke kaikamahine ame kona wahineukali. A i ka huliia ana o na keena- apau o ka halealii aole he mea a loaa iki. Emoole, ua makaukau ae la na elele no ka huli ana iloko o ka aina holookoa a mahope o ka haawi kauona ana o ka moi oia no ko lakou hemo ana aku mai ka paalii aku ke kumu i pu-a koke ae ai o ka nalowale kumu ole ana o ke kaikamahinealii. j Ua huliia na wahi apau o ka aina aole he wahi mea a loaa iki,) a ia po no hoi ka huli ana a hiki no i ke aumoe, a mahope iki iho i hawanawanaia aku ai i na pepeiao o ka moi, e hoike ana ua hala aku kana kaikamahine maluna o ka moku o na opio Atenai. | O kekahi mau "kanaka lawaia ka i ike i kekahi w r aapa o ka moku pio o Atenai i ka holo ho uana ae iuka o ka aina ia ahiahi, a i ka hoi ana o ka waapa i ka moku ua nfaopopo loa ia lakou he elua mau wahine e kau ana iluna o ka waa a e holo ana no ka moku. Ma keia mau hooaiai ana i ka moi i hoomanao koke ae ai o Mai-

I nosa i ka l*lo o ka nana ana o ke kaikamahine maluna o ka opio wi- ♦ v. ma ka manawa o lakon i hoea mai ai a : ka'i a«e ai mair.ua o ke aWhi. a ho'omanao pu ae la no hoi *>ia i kana ike ana i ke ano-e o ua ! kaikaniahine nei ma ka manawa i hotke?a mai ai o ka ianakila ana 0 na pio mai ua waha mai o na h na a mai ka lua-liona mai no hoi. A :v:> ke a!a ana mai o na haupu ana i ho»>īaio k»a iho as oia isa mahnka i o aku «> Arien<la no Atcnai, a hs»t»an loa ae la oia i kona kana'ua ana nn ia mea. A me ka nui no o k«>na hanu oia i noho • iho ai a noonoo no keia kuia ko'iko'i k»a i m aku maluna ona. [ A a:a ihea ka moku Aienai i keia nianawa? ' U"i haia aku oia he mau hora a ua niamao loa aku mai ka aina aku a ke hooiho «a no Atica. A mahope iki iho o ke aumoe i hoopuka ae ai o Moi Maino<a 1 kana kauoha no ka h«>omakaukaii ana i niau rnoku e uhai ai mahope e ka moku Atenai, a ke loaa iaia o Tisia. ka opio \viw»x>te o Atenai, oia ka hooko ana i kona inaina, a nia no e loaa ole ana iaia ma ka moana e alualu !oa ana no oia a hiki i ka pae ana i ka aina. a ina e 'oaa ana iaia ilaila. e hooko aki: ana no oia i kona inaina nialuna ona. A no ka Moi Maino?a ka liuliu ana ame ke kukahala-ke ua hoopuka pu ae la no o Moi Sarepisa i kona manao e ukali pu aku i kona hoahanau moi ma ia inisioiia hookahi. MOKUN'A XII. KOMO HOU ILOKO O KA PAIO.

Ma ke kakahiaka nui o ka eha o na la o ka moku o na Atenai i ku aku ai nia na kapakai o Atica. a i ka wa no i mo-ku aku ai ka moku iloko o ke awa o Piresa ua lele koke aku la no iuka 0 ka aina no ke ake nui e ike i kona mau hoahele ia Casans ame Cario i lohe ai oia i ke kulana o kona makuahinealii; a waiho aku la oia i kana ipo aloha Arienda iloko o ka malama ana o na opio wahine Atenai. Ua ha i aku oia *»a (»alasia e hoi hou mai ana oia iloko o na hora ppkole no, aka. ina lakou e makemake koke ana e komo iloko o Atenai ac!e e nele ko lakou huipu mai me ia ma ke ala» I< E hele ae ana wau he mau hora wale no a hoi mai. e kuu aloha, wahi a Tisia ia Ariend3, iaia i apo aku ai i ka wahine opio iloko o kana puili ana. "Aole i maopopo »a u ma keia manawa. ina paha eia no kuu makuahine ke ola nei. 110 ka mea. i kuu haalele ana aku iaia e waiho ma'i ana oia maluna o kahimoe a ua makemake au e lohe mua nona mamua o ko kakou komo ana aku iloko o na puili aloha ana mai o ka lehulehu ia kakou, no ka mea. aole e nele ka hanaia mai o kakou pela. Aole no hoi ou pilikia ke noho me lakou nei. oiai ua kauoha aku wau ia lakou o malama pono ia oe. "Aole au e au'a mai ia oe uiai ka hooko ana aku i kaii misiona maikai," wahi a Arienda i pane oluolu aku ai. "aka. aole oe e heie loihi loa. Ua ike au aole e iiiki pono ia'u ke hoomanawanui, aka e hooikaika no wau e uuini a hiki i kou hoi ana mai. * "Aole au e loihi e kuu aloha." wahi a Tisia i hoolana manao aku ai. "E noho pu mai na anela maikai me oe 110 ka malama ana mai ia oe e kuu aloha a hiki i ko'u hoi ana mai." Honi īho la oia i ka ihu- o kana ipo a huli ae la a kamoe aku la no kona alahele ma ke kau ana ma kona waapa, a huli ae la ke kaikamahinealii a nana aku la i ke kanaka opio i lilo maopopo ai kona puuwai e haalele iho ana i ka moku a hanu nui iho la oia me ke ano kaumaha, me ka hookau ana aku i kona poo iluna o Kalia, kona wahineukali: "O. e haawi mai na akua i na hoopakele ana maluna o kuu aloha," wahi ana. "Pehea e hik; ai na poino e kau aku maluna ona mai kona aina ponoi ae," wahi a Kalia i hoolana manao aku ai. ''Aole anei e hookipa a apo aloha mai kona lahui iaia a e hoomaikai pu mai iaia?" "Aka, malia aia no he poe kanaka inoino kahi o Atenai nei," wahi a Arienda i pane aku ai, *'oia hoi. ka poe ma-ua a uahoa. he poe 1 makemake ole e ike i ka maikai e hanaia ana e ka poe i hiki ia lakou ke hooko." "Hamau, e kuu hakuwahine. E akahele kuu hakuwahine ma ka hoopuka ana i na olelo o ia ano i ole e malele loa aku mawaho o kaua." "Ke lana nei no kuu manao, e Kalia: aka, e O, e make no wau ina e kau mai na poino maluna ona mauiuli o na imihala ana." A ma keia manawa i hoea mai ai ka wahine opio Atenai Andomeda me kona mau hoa, a e helie ana no hoi ko lakou akaaka ana, a no ia mea i umeia aku ai ko Arienda noonoo ilaila a malana iki ae la kona noonoo no kana aloha aole no nae i ka liemo loa. Aia no

na alina hiohiona o ke kanmaha kc kau la no maluna ona; a o il mau ano aole no t hiki pono loa ia»a kc inma ae niai ka īkeia mai c kona niau hoa. A no Tb:a hoi ua lawe ae !a no oia i kc a!ants: mau i maa iaiii oia no ka he!e ana nialuna o na alaloa a me he mea la ao!t oia i maiihini ta alanui. A oiai aoie i puka ka ia ia manawa r.a manao ae la n** osa ua hiki ;aia ke hele iioko o ke. kulanakauhale a hulihoi maniua * ke kiekie loa ana o ka la. He makemake mn no hoi kona e ike ia Oreta. ka mea hana daia» i loaa ai ?aia ka ike e pili ana i kana kauoha i haawi aku ai iaia w» ka waiho akw i kona mau hoahele ia Ca<ana ame Cario, i hiki ai ia.ii ke lohe i ke kulana o kona makuahine alii mai kona mau hoahele ma;. Ua makemake oia e ike ike kulana o kona makuahine ina pah& ua oluolu loa kona ma'i a e lohe pu mai hoi no kona makuakane. fna he mea hiki ke ioaa e hooikaika no oia e ike i ka moolelo o koni hanau ana mamua o kona hoike aua aku iaia iho imua o ka lehulehu o Aienai no ka mea e pili ana i ka lanakila i loaa iaia mai k* !ua-Hona mai o Ciretia a ioaa ai ke kuokoa ia Aliea hohx>koa. A ma ka hoomakili ana ae o na kukuna o ka la e puka a oia no hoi ke alaula. aia oia ke awiwi !a i ka hele ana me ka hoomaopopo oie ae i na kanaka e hele ana ma ke alanui. a ina paha oia i hoonani iki ma ka manawa ona i leie ai iuka o ka aina mai ka waapa inai ina ua hoomaopopo oia i na kanaka he iwakalua ko lakou nui e kuka ana ma kahi i kokoke i ke awa o ka pae ana aku. a lohe paha i ka lakou e kuka ana, ina ua makaukau-e palia oia no ke kiai ana iaia iho no ka hoopakele ana iaia mamua ae o ka manawa. Oiai. ua hele aku keia poe a ninau aku la i na hoe-waapa no ka opio ame nm meahou o Ciretia. a ma ia mea hoi i loaa ai ia lakoa ka ike piha nona. ka opio nana i pepehi akit i na liona a me ka mao p<"ipti an« J lakou o kona inoa ame na inoa o ka poe aku i koe olnn* 0 ka moku. Aka. ma ka lohe ole ana o Tisia no keia mau mea pela oia i makaukau ole ai. Aka, me na kapuai awiwi oia e hele ana iloko » ka oluolu o ke Wakahiaka nui a i kona hiki ana i kekahi wahi ;lu nvn ia ena laau loloa a e mea ae ana oia e huli ma ke l* ; .h« oke alanui oia no kona manawa i halawai aku ai me kekahi auna kanak*, a t paniia inai hoi e ko lakou alakai mamua pono ona. "I£ na keonimana. M wahi a Tisia i pane aku ai, ka haupv. ae iloko ona he hoopoino paha keia e hanaia mai ana, "he hana nui ka'u a e oluolu e hoololoiahili ole mai ia'u." "E pane mua mai nae oe ika makou ninau e pono r.i, ' n .ihi akf alakai o ka auna kanaka. "aole anei oe e ae mai i ka makou uoi. 5 " j*E wiki hoi ha?" i oane aku ai o Tisia. "O, e haa>vi mai i manawa no makou," wahi a ka poe mahaoL "Mai ke awa mai nei paha oe, ea? M "Ae." "Mai ka moku mai nei oe i hoea mai nei mai Ciretia 'nai pahl ea?" "Ae." "A o kou l.ele ana mai nei no paha ia, ea?" "Ae. M "A o kou inoa o Tisia, ea? M Ma keia ninau o ka poe mahaoi aole i ha'i aku ka kakou wiwoole 1 ka haina, aka, ua hooka'ulua iho la oia. aole hoi e like me ka hikiwawe o kana pane ana ma na ninau i waihoia mai imua ona maimu iho. Ua ike pu no hoi oia he pot lakou i lawa me na meakaua a akahi no ala mai na hooinaopopo me ia he poe keia e hoohakali* ana i kona nee ana imua. Alaila leha awiwi ae la kona mau maki mai ke poo a ka hi'u o ka iaina o kona poe mahaoi a hooholo iho I* oia aia ma kahi o iwakalua ka nui o iakou e ku ia imua o kona aU\. 4i Pehea keia?" i ninau aku ai o Tisia. "Xo keaha oukou i paa mai ai ia'u a ninaninau mai i keia mau ninau e like iho la pela? M "No ka mea." wahi a ke alakai, a oia no hoi ke kanaka mamui loa, "he hana ka makou me oe." ''Heaiia kela hana?" "He paahao oe na makou," walii a ke alakai me ka leo ikaika. "Ma ke kauoha awai?" "Ma ke kauoha a ka moi." x "Aole he pololei o keia," wahi a Tisia i pane aku ai me ka wiwooie. "Aoie i ike ka moi i ko'u hoi ana mai la ma keia manawa." "Aka, ua hoolala mua no oia i kana papahana nou ma na wa ou e hoi mai ai, a mamuli o ia ua haawi mua ia mai ka mana ia makon e hopu ai ia oe ma ua manawa apau ou e loaa ai ia makou." "E hoomanao pu no hoi oukou," wahi a Tisia i pane hou aku ai mahope iho o ka noonoo iki ana. "aoie he mea maa ia'u i ka imi ana i ko'u kuleana kuokoa ma ka haawipio waie ana. I keia la no e waiho aku ai au ia'u iho.imua o ka moi ma ko'u manao iho. aka, aole nae e pono e hooka'ulua ia au ma ko'u alaheie. Nolaila. ke uoi aku nei a(i e hookuu mai ia'u me ke ke'ake'a ole mai i kua alanui."

Eia nat\ «io!c i hooloheia mai ke noi a ka opio. a nia kahi o ka hoolohe ana ua hookuli iho la lakou nia ka hoopuni ana ae i ka opio. a o kekahi poe o lakou ua unuhi ae la i ka lakou mau pahikaua, a na ia unuhi ana i ume ?.e ' na maka oke kanaka opio ilaila. La loaa koke iho la iaia ka ike he manao ko lakou no ka hakaka a no ia ike i loaa iaia aole oia i hoohakalia hou iho no ka hooko ana i ka makemake o Tia kanaka limanui. Ina i ae oia e laweia ma kc ano he paahao alaila aole oia e ike hou ana ia Arienda kana aloha e like me kana i hoopaa aku ai no kona hoi aku iloko o ka mānawa kupono, a aole no hoi e loaa kona mau hoaloha Casana ame Cario iaia. "Sa," i pane aku ai o Tisia me kona nee ana aku i hope me ka. hookuene pono ana r "ua ha'i mua aku nei wau- ia oukou na'u no e waiho aku ia'u iho imua o ka moi a ma keia la no hoi e hanaia akn ai ia hana. A-no, e hookuu mai ia'u." "O kou nui hoopaakiki o : .a no ka mea nana e haawi aku i ko« hopena/' i pane okalakala aku ai ke alakai me ka unuhi ana ae i kana pahikaua mai ka wa-hi ae. 4< A-no, ke ike maopopo !a wau i kou manao." i hooho leo nui at ai o Tisia. "a ina pela ko oukou manao. alaila, aole ia he hana hakalia ma ko'u aoao no ka waele pono ana ae i ko'u ala a malaelae pono ae. M Alaila heneaka hoohenehene ae la ke alakai o na koa—a me na. kanaka he eono ma kona mau aoao pakahi a elua ua nee mai U 4 Q» no ka hooko ana i ka lakou iini, a hoomaka iho la ka hakaka a he ku maoli no i ka hahana. Iloko o ka lima akau o ka kakou wiwoole ka pahikaua a kom makuahine, he pahikaua hoi i punahele loa iaia. a he hookahi no ia kiina palamimo ana me he uwiia la ua loaa aku la ke poo o ke kanaka mua i kana hau-na pahi a lele ana ke poo i kahi-e mai ke kino aku a. walawala pa-hu ana ke kino iluna o ka honua. Ma ka ike ana o na hoa e ae i keia mea. ua pii ikaika ae la k<* lakou ninl no keia kanaka opio hookahi e paio nei ia lakou he nui a he hilahila hoi ia ma ko !akott aoao ke lilo lakou i mau pio na k* mea hookahi, pela i nee mai ai lakou imua me ke kanalua ole, aka, aole i liuliu ua ike iho la lakou i ka nui loa o ko lakou kuhihewa o ka paio ana me keia kanaka, oiai> aole i lawa ko lakou akamai kakapahi ame ka ikaika pu ke hookukuia ae me ka wiwoole o ka la. O ke kiina pahikaua noeau o ka opio ame ke ano o kona oni ana no ka alo ana 1 ole e loaa mai i na hau-na pahi o kona poe eneini. he mea-e ka ha oha'o o na kanaka no kona akamai lua-ole. (> ka Tisia hana nui oia no ka hooikaika ana e hoihoi mau i kona poe enemi mamua pono ona, i moek&hi ai kana hakaka ana aku ia lakou, a i ka wi ana i ike ai i ka emi hope ana aku o lakou oia 110 ka manawa i piī aku ai oia imua a ma kela ame keia manawa e loaa ai i kana pahikaua. he loaa ana ia aole no ka hooke ola iloko oke kino. Loaa aka no, he make loa ka hopena no ka ikaika maoli no o ka hili ana i kana meaeha. A i ka waiho mokaki ana o eono poe ua komo koke aku 1* ka maka'u iloko o ke koena i koe he eono a mama ana lakou i km holo —holo no ko lakou mau ola iho, a emoole ua nalo aku la lakoa ! iloko o ka laalaau. A no ka kakou wiwoole hoi, ua hoohakalia ole iho la no oia ma ka holoi ana i ke koko o kana punahele a mahope o ka hs>okomo ana iloko o ka wa-hi ua hoomau aku la oia ma kona aia. e ake ana o ka hiki pono aku i Ater,a» iloko o ka manawa kupono, a ke hele la k» la iluna i ka manawa o ka hola ehiku. Aole i pau.