Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 16, 20 April 1906 — KULAIANA Ka Weli o Demaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA. [ARTICLE]

KULAIANA Ka Weli o Demaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

MOKUN'A XVIII. H KA MOEL'HANE A KA U'l ULINA. IP'» Aia o Kuliana i kela manawa ke ku la e like me kekahi mea i ala mai ka hiamoe kulipo mai. Hapai ae la oia i kona lima a kahikahi ae la i kona lae, e hoao ana e hoomaopopo pono i na mea ana i lohe ai. No Horama hoi, ku ae la oia iluna, alaila noho hou iho la ilalo, a po'i ae la i kona mau maka me kona mau lima. Ua hukiia aku la kona noonoo e keia moolelo ana i lohe ai a pili me kela moolelo ana i lohe ai ma ka po manuia iho; a ua aneane no e maule oia ia manawa. I ka ike maopopo £na lioi o Omara i na mea apau, ua koiia mai oia e hoike ae i kona manao: no ka mea ua manao iho la oia ua loaa iaia he elua mea ano nui ma keia moolelo ame keia hana nui e waiho nei inuia oko lakou alo. oia hoi: Oka mua, aia kona hoa moi ke hoao la ma na ano apau e wehe ae i kona puuwai a apo aku i kana keiki; a o ka malia paha ua hiki-no ke huikala ae o Kuliana i na mea apau a kona makuakane i hana ai i kona makuahine ke maopopo iaia na mea oiaio apau e pili ana i keia mea. "E kuu hoaloha," wahi a ua moi.la o Alepo i pane aku ai, me kona kti pn ana'e 110 hoi iluna. "aole i pau pono keia moolelo. Ke koe nei no ne wahi mea i koe na'u e hoike ae ai." ! Huli aku {a o Beni Haela Ezebela a nana pono loa aku la| i keia nioi: a o Kuliana hoi ua hoohuli aku la oia i kona mau pepeiao! i ua nioi la me kahi manaoiana e oili ae ana mailoko ae o kona puuwai. I '"'Owau kā mea kupono e hoahewaia ma keia mea: a i ole owau | ke kumu hala ole, v i hoomau mai ai ka moi o Alepo, e kamailio ana hoi imua o Beni Hada ame Ezabela. "Owau ka mea nana i hoike aku ia Horama ina kumu ana i hoahevfra aku ai i kana wahine. Ua manao au ua loaa pono la ko Helina hewa. oiai ua loaa mai na hoike ia'u mai na aliikoa mai a"u i ike ai aole he hoopunipuni iloko o lakou: a komo iho la iloko o'u ka manao ua ili mai ke koikoi maluna o'u e hoike aku ia mea i kana kane. Ja'u no nae, e hoi ana no ko'u kapilala. a ia'u hoi e noho ana ma Balabeka loaa iho la ia'u ka ike nana i hoomaopopo loa'mai ia'u i ka hewa ole o ka Moiwahine o Damaseko; a hoouua koke mai la au he elua o ko'u mau aliikoa e hoike mai ia mea ia Horama. Eia nae aole i hiki mai ua poe la i'kahi o lakou i hoounaia mai ai. Malia paha ua pepehiia laua ia laua ma ko laua alahele. Hoomau lorf aku la no au i ka'u huakai 110 ko'u honie, a iloko o na hana o ko'u aupuni, ua nalowale aku la keia mea mai ko'u noonoo aku. Inehinei iho la ko*u ike hou ana ia Horama 110 iwakalua-kumamakolu makahiki; a ika po nei ua hoike aku la au iaia i ka mea oiaio o kana wahine mua—ka wahine aloha hoi a Horama, oia o Helina, ua hoohewaia aku oia me ka pono ole—-he mea oiaio ua maemae o Helina aua ojaio hoi oia i kana kane. Ika manawa i puka ai keia mea oiaio imua o Honua, ua ulupuni oia i ke kaumaha, a ua kau mai ka maka'u maiuna o'u o lilo mai keia i mea nana e pepehi iaia." "Ae," i hooho ae ai o Horama, me kona ku hou ana ae iluna, "ita aneane i'o no ia mea e pepehi mai ia'u ; no ka mea o Helina ka'u mea i aloha mua, a aole hoi he mea nana i hoopiha ae i kona makalua. O, e kuu hoaloha heaha !a ka'u e hana'i?' f "E hana aku i ka mea pono." i pane mai ai o Omara. me kona lalau ana aku : ko Horama lima e kau mai ana imua ona. "E hookanaka, a e hookuu aku na ka mea iloko o kou puuwai e hoopololei ae i ka hewa. E hoomanao oe. ooe ka mea nana i hana mua ika hewa: a o na pilikia apau ua hahai mai no ia mahope o keia mea hookahi i manaolana ole i:i e hookoia ana." No kekahi manawa ke ku ana o ka Moi o t)amaseko me konai poo e kulou ana maluna o ko Omara poohiwi, a ke paaia la no hoi| KOna inau Jima eka nioi o Alepo.- Alaila, ea a'e la kona iluna, n loli ae la kona nanaina. "Ma ke koko e kahe nei iloko o kuu puuwai." i hoohho ae ai o' Horama, "aole e hoonui !oa ia aku keia hewa maluna o'u ! E. r«uhea oukou! E lakou nei hoi' E a'u kauwa! E paa mai hoi oukou ia'u." Ona kanaka oki-poo wale no na mea i koe 'iho iioko o ka' lumi: nola*la, hooko aku lakou i ke kauo'ha a ka moi. E Bdc I>ara, e wehe a e i kela mau kaulahao mai na lima o kela kanaka ! E wehe aku ina mea paa apaii i hoopaaia ai oia, a e hookuu ae iaia! Ina e loaa kekahi wahi eha miku maluna o kona k?no ia oe e wehe ai i na kaulahao e paa la maluna ona, o kou ola ka ukii oanai no ia mea!" Aole he hinau nia ka aoao o? na kanaka okz-poo—aole no hoi i kunana iho no keia kauoha: aka hoomaka .koke aku la lakou e hooko i ke kauoha, a iloko o na minute pokole ua hemo laelae ae la o Kuliana. Aiaila ;ho mai Ia ka moi mai kona nohoalii inai a "nee aku la imua o ka kaua Kuliana. "E kuu keiki." i pane aku ai ka moi. me kona haawi pu i kona lima. "ua puka ae uei ka mea oiaio a ua maopopo loa. a aole wahi e kanalua iho ai; ke ike nei aia iluna ou ka helehelena o ko makuahine—O, e ke Akua e hnikala mai i ka hala nana i aloko aku ia*u e hoohewa aku iaia (Helina) ! A e kuu keiki» —imua o keia poe hoike. ke noi nei aii ia oe e 'noopoina Ina mea t hala—ke noi aku nei au imua ou e lilo mai oe i keiki na*u—a ke noi aku nei no hoi au e lilo au i makuakane nou;—a mai keta manawa aku. O aole he kanaka keiki ole o Horama !' f

Aole he mana iloko o Kuliana e !ioo!e aku ai i ke;-a rr«>»; 3 «, i... ; manawa i puili aku ai o Homma i kana keiki. ua paa mai !a o K • l'liana : ka moi il->ko o na apv> ana a kona mau lima konahao. ! Eia nae aole i ohiolu ko Kuliana manao. Aia t!nra o kon ? r ..\. naina he wahi ao polohiwa: a iloko hoi o kona puuwa: aia hr wi' I kui e houhou mau ana. | Heaha la keia oua Kuliana nei? Xo Horama noi. :ra kati :!• la ka maka'u maluna ona, malia paha aole i aloha ma: • Kuliaha : v . O Oma ka mea 1 ike mai i ka meahuna e pee ana iloko o l> > Kuliana puuwai! a nee koke mai la oia imua a hawauawana iho j . iloko o ko Horama pepeiao. a i& manawa i mohala ae ai ku Horar- 1 helehelena, a pa'i ae la oia i kona mau lima rne ka hooho ana ae "E. auhea hoi oukou! Aia ihea o Bmoni?" I Komo mai la ke kapena, a.ku imua ♦> kona haku. i Binoni. e lawe mai ia Leele Ulina!" Me ka haikea nui ame ka haalulu no hoi i komo mai ai ua U - Ulina la: aka iaia i ike mai ai ia Kuliana e ku ana me ke ola no, ua hemo hoi na kaulahao maihina aku ona. tia holo koke ae !a kekoko ula a pii ihma o kona mau papalina. Eia nae aole i loaa īai < I ka manawa e noonoo iho ai, no ka mea ua nee mai la ka moi imm ona a laiau mai la i kona mau lima a aiakai aku la iaīa ma kahi ;i Kuliana e ku mai ana. "E kuu keiki, o ka'u keii e haawi aku nei ia oe i hoike no ss:; oiaio o ka*u hana i keia la! Ano. aole anei oe e lawe ana ia*u ima kuakane nou. a hoopoina aku hoi i na mea i hala a koe iho hoi ka mea nana e hoike mai oe hookāhi no o kaua koko? E lawe aku ; keia mau lima palupahi. a me ia pu ka'u mau huikala ana no ohiu a i elua—a pela no hoi ka'u mau huikala ana i na poe apau i hoohoaloha mai ia olua. E iawe aku. e kuu keiki. a mamua oka han iele ana iho o Omara a hoi aku no kona aina ma ka akatt, e ike no auanei oia i ke keiki ponol a Horama e noho ana i ka nohoaKi o Damaseko. a o Horama hoi e haalele aku ana oia i kona ikeia ana mai e ke ao nei he Moi no Damaseko. a e hoohala hoi au i ke koena aku o ko'u mau la iloko o ka oluolu ame ka hatio!i. M Maanei nalohia aku la ke ao opua i halii iho maluna o ka kaua Kuliana. Hopu aku la oia i na lima o kana Ulina aloha i waihoia mai la hoi iloko o kona poholinia. a hehee iho la oia iluna o kona mau kuli—a o ka U'i l'llina kekahi i kukuli iho ia manawa hookahi —ua kukuli iho hoi laua imua oka moi, a hoopaa iho la ia laua ilokuoke apo «īaemae oka materemonia laa oke Akua. Aia Kuiiana ma i ku ae ai iluna. puana ae la o Kuliana: "E kuu makuakaue—ke apo aku nei au i kau mau hoomaikai f Owau no kau keiki!" $ * * « V Ia Kuliana ma i pii ae ai maluna o ka nohoalii o Damaseko, a hookauia aku la hoi o Horama i ke kalaunu daimana o ke Aupuni o Damaseko. aia hoi ua hoopioo koke ia na kanak ; a o kr kauhale i ka ula mai o ka lepo i ke kula. a e kololio ana hoi n»> k' 1 kulanakauhale o Damaseko. Ua ikeia aku la kekahi pua(ik«»a nui, e hulali mai ana na meakaua. a e holo aua hoi na lio me ka paukiki. a 0 ke kanaka mainua loa o ua huakai la. e ka'i ana oia i kekahi lio ahinahina nui a kino ikaika. Me ka nana ole ae i na koa kiai o ka puka-pa. ua komo mai !a no ua pualikoa la. a o ka poe e ku aku «na imua ona a hoao aku e ake ake a, he luahi lakou na ka n;ake. Aia ua pmlikoa la ke ho!<> pololei loa la no ka pa-alii. me he mea la oia ka ilina o ua huakaf la, a o keia hoi ka mea nana i hoopioo aku ia Hinoni, a hoike koke aku la oia i ka lohe ia Horama. Xo Kuliana ua maopopo iaia ia mea, a o kana 110 hoi ia e nauki loa ana i ka manawa ana e ku ana imua o Horama. a e makaukair loa ana hoi e waiho aku i kena ola malalo o na pahi a na kanaka oki-poo. Ua noonoo nui oia no Hobadana. a ulu wale ae no iloko ona ka noonoo, ina no hoi e lohe ana o Hohaelana i kona pilikia, malia paha o lawe niai oia i ko laua mau hoa o na kuahiwi o r.ehanona a hoopakele ae ia lakou apau: aka nae. me he mea !a 0 na alakai ana iho Ia 110 palia ia a ka anela lokomaikai iaia. laia i lohe ai i na olelo a Hinoip'. ua mohala ae la kona a oane aku la: ''Mai hookaumalia i.kou noonoo. e P»inoni. Ua maopopo ia'gr keia ooe, a aole loa lakou e hoopoino mai ana he w v ahi lihi o keiar~ halealii ame na poe e noho ana iloko. E wehe aku ika puka-pa nui. a e hookuu aku ia lakou e komo mai." E like me ke kauoha i waihoia aku e Kyliana, pela o Rinoni i h.ooko aku ai, a o na kiai liQi, ua kauohaia aku lakou aole e ake'ake'a aku i keia pualikoa nui. Ua pioo pu ae la no hoi na koa. aka i ka wa i haawiia aku ai na kauoha ua noho pu iho la no lakou. Holo mai la ua pualikoa la me ka ake'ake'a ole ia aku, a i kolakou komo ana mai i' ka puka pa, ua hoopaha'ohaoia ko lakou alakai no ko lakou ake'ake'a ole ia mai: aka ua hoomau mai !a no lakou i ka holo ana a ku mamua o ka halealii, a ia wa i maopoopo* ai i ke aiakai o keia pualikoa na mea i hanaia, oiai ua ike mai la oia ia Kuliana ame Ulina e ku aku ana ma ka lanai, e hulali ana hoi ke kalaūnu o amaselco maluna o ko laua mau poo. "Hobadana!" i loheia aku ai ko Kuliana leo. A ia wa i haule mai ai na meakaua ilalo—ae. o na meakaua 110 apau a na koa o ua pualikoa la i hiki aku ka heluna nui o na koa i ka eha kaukani ehiku haneri me iwakalua-kumamalima. Xo Hobadana i kela inanawa. ua lele iho la oia mailuna iho o kona lio, a pii mai la ma ke alapii. e kolo ana hoi kona alo ilalo, a ma na kapuai wawae o kona haku, i moe iho ai oia. me ka puili ana'e 1 kona mau lima a hooho ae la: "E hoomaikaiia na lani. ua ola oe e kuu haku!" "E ku ae iluna, e kuu Hobadana. a mai keia la aku, o oe ko'uukali pili loa." Alaila huli ae la ua Kuliana la a kaua. a kauoha aku la i kowa mali hoa o na kuahiwi o Lehanona. oiai ua lele iho la lakou apau mailuna iho o ko lakou mshi lio a aia lakou ke laina mai la imua » Kuliana. me ko lakou haawi ana n\ai i ke aloha oihana koa. <4 E o'u mau hoa ona kuahiwi hau iniki o Lehanona, i keia laa mau loa aku. e malama pakahi oukou i ka maluhia o ka'aina, a e hookuke aku ina poe ino mailuna aku oka aina. E like me ka oukou e ike mai la, pela hoi oukou e hoike aku ai i ka lono o ka hauoli ina kini i koe akn. ET ha i aku ia lakou, oka WELI O DAMASEKO ua hapaiia ae oia i paku a i alakai no kona lahuikanaka; a aole loa hoi ma keia liope aku e ikeia ana oia ma ia inoa hookelakela i maa mau ia lakou, aka. e like me ka loihi o kuu v!a ana. pela hoi au e noi ae nei ia Alahe r e lilo kuu ola ana 1 ola no oukou apau.'* * * * Aole he la hauoli mamua akit ma Dama«?eko e like iho !a me ka la i pii ae ai o Kuliana ame kana U'i Ulina ma ka iwhoMii, a aa hiki ke olelo ae maanei, aole he moi naauao a aloha lahui mamua aku e like me ka kaua Kuliana, a iloko o kona mau !a v. ola ana ua pii ae o Damaseko iloko o ka hanohano. ka waiwai ame ka ho!o--mua. Xo Beni Hada, ua hoi aku la oia no kona aina: aka iloko o ke koena aku o kona mau 13. ua piha oia ika hauoli r»o kon» lilo ane t puuhoonua e malu ai ke alii nana e noho hooomalu ana ia Dama<aekon. O Ezabela kekahi iloko oka hauoli, aua noho pu fho ?a oia me Kuliana. a ua nana aku hei o Kuhana iaia 111 e he makuahine ponoi loa !a nona. O ka lialealii o Damaseko, ua hamama na wahi apau i ua Ezabeia !a. a ua hpohaueli loa ia no hoi oia ,i kona ofa ana a ?ke aku i ka hna i loaa mailoko mai o na puhaka o kana mau milimili. Xo Ahoula Casema, ua hauoli oia ike ko ana o kana mea i !i T a nui loa ai, oia no ka ike ana aKu i kana kaikamaliine e noho mai ana he lioiwahine 110 Dainaseko. aka nae aole oia i o!a a hlki i kona ike ana i-.ka hauoli piha o kana kaikamahine, oiai ua hoopokoleia mai koiaia :nau la. Maluna e paha o na poe apau i piha loa i ka hauoh", aole he mea i oi aku mamua o ka kaua Alabia, iaia e noho ana ma ke kulana ukali no kana Ulina aloha, aole 1 nele ko laua ho*>kaau ae no kela moeuhane paha oha'o i oili mai no ekolu manawa i ka kaua Ulina. Ae, no ka mea ua hookoia iho la ua moeuhane la, a o KULiAKA» KA WELI O DAMASEKO ka mea nana i hooko! ' KA HOPE.NA.