Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 18, 4 May 1906 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia

MOKUNA XIII. KE Kl'M EKE-KAMAA.

"K kuu kaikamahme maikai/' wahi a Mama Zu i pane aku mc ka leo oluoln a haahaa. "e noho oe ianei e like me ka loihi au i manao ai a i makemake ai. A e hana aku maua ma na mea apau nou e kuu kaikamahine maikai." "Ae." i hooho ae ai o Kumeke-kamaa Anedarosa me na minoaka maluna o kona helehelena no ka nui olioli i ka lohe ana i ka m«v>lclo kamahao ame ka ike ana i ke kaikamahinealii iloko o ko laua hale. ame ka loaa ana ia laua he manawa e panai aku ai i na hana maikai a pono, "e noho oe ianei e like me ka loihi au i make,inake ai. a ina e hoea mai ana kela moi o Aikupita ianei, alaila o ka mea ana e hui mua ai. owau no ia, a mamua o kona pahemo ana mai īa'u aktj t- wi ai kona ka»?ia-i, ke loaa pono i kiui mau umii.'* A ma ka aoao o Andomeda ua ike koke iho la oia e malama pono ia ana k- na haknwahine a mahope o ka hooka'ulua iki ana a ike ]>ono <»ia i na mea apau ua maikai ua haalele iho la oia a hala aku 1 2l no ka hui ana me kona mau hoa. "Mai kanalua iki oe," wahi a Andomeda i pane aku ai ia Arien<!a i ko iaua mau lima e paa ana, "aole e hala ana kou lohe i kekahi mea mai ia'u aku, a ina aole mai a'u aku alaila niai kekahi mai o ko kak"ii ])«">e. A he lohe ana ia ou no Tisia. Mai hopohopo oe r kuu hoahanau. O, e ae mai na akua. e lanakila ko kaua aoao. ma ka hoih«»i ana mai i ke kanaka opio i Ulo ai i puuhonua no kakou. A x hoi-nianao no hoi oe iua e puka ana kona moolelo i ke akea, e uui ana kona mau hoaloha a nou pu hoi lakou." MOKL'XA XIV. KA AHAKI'KA A XA MOĪ EKOLU. Ma ka manawa i ike ai o Midia. ka wahine mare a Moi Igiasa 0 Atenai i ka hoi ana mai o na pio opio o Atenai mai Ciretia mai, a ua lele mai iuka o ka aina a eia ae a hiki aku i ka halealii. ua hoi aku la oia a noho pu iho la me kana moikane imua o ke anaina nui 1 piha mai a he noho ana hoi ia ma kona aoao iloko o ka lumi kalaunu. Iloko iho ona, aole ona hoihoi no ka hoi ola ana aku o na pio opio o Atcnai mai Ciretia aku, i like ole hoi me ko ka hapanui e piha ana iloko o ka hauoli nui. A ina he poe hoomaopopo kekahi iloko o ia manawa aole no e nele ka ikeia o kona ano-e mamuli o kona piha i ka haalulu, a pimi hoi kona helehelena me ka haikea.l ma ka manawa i hoohoia mai ai ka hoea ana mai o ka huaka'i o na ])io opio. . ' A i ke komo ana mai o na opio apau. ua hakapono aku la oia j maluna o na op»o —a maluna nae o na opio kane kana i kaunui ai aj i kona ike ana he eono waie 110 opio kane ua olu iho la kona noonoo| a lana malie iho la kona uhane. O ko nn opio kane wale no kana i lioomao|)opo ai i k-j hapa-pu aole o ko na kaikamahine. , I He manawa loihi no hoi ia i-kali ai ke anaina alii i ka huaka'i n no ka piha loa o ke.alanui kahi i ka'i mai ai. ka huaka'i pela i ano ulolohi loa ai aka. aule 1 komo aku na noonoo u'luhua iloko o na mea apau e kali ana, oiai, ua loaa e iho la ka ike ia lakou o ka lanakila ana mai nei o na pio opio. a pau na liona i ka make, oia ko lakou hemo ana mai ke kauawai mai o ka make o ke Aupuni o Ciretia he hele kuokoa hoti ana, a 110 ka mau loa. eia nae, o kekahi ake nui <> ka lehuleiiu, o ka lohe aku i na anoai piha o ka lanakila ana ame na hana i hookoia a hik'. i ka hoi ana mai. i ku mai la i ka aina. A m» ia makemake nui e lohe i ka moolelo piha ]\ela i piha mai ai ka pa alii, ]»iha ka haU'alii, a piha 110 hoi ka lumi kalaunu 0 ka halealii. "O, pehea hoi keia?" wahi a Moi īgfiasa i ninau aku ai i na opio; "ke ike la wau he umi-kumamalua wale no oukou i hiki mai la, a'u i manao mua akn nei i*a noi pau pono mai nei oukou. Ke ike nei au he umi-kumamalua wa'e aia iliea kekahi mau mea o oukou?". "Sa, e ka Mea Kiekie, ka Moi o Atiea," wahi a Galasia i pane aku ai, "o ka opio kane i hoea ole mai la iloko o keia huaka'i oia no ko mak<ni mea nana i hoopakele a o ko makou puuhonua hoi, aka, ke īke pu la wau o Miss \ndomeda kekahi wahine opio aole me makou maanei. Me he mea la, ua nalowale aku oia mamuli ]afia o ka hookeke ikaika loa o ua kauaka ma ko makou alanui i ka'i mai nei. a nona h.oi. aole i hiki ia u ke hoike aku i kona kumu o ka pahemo ana aku nei. no ka mea aole au i "A ua lawa ia nona." wahi a Moi lgiasa i kahamaha aku ai, '*aka, e ha'i mai oe uo keia hoopakele o oukou au i ha'i mai nei he puuhonua 110 onkou." "Sa, e ka M«.>i. aolo no paha i poina ia oe kekahi opio kane i hele aku nei. he opio hoi i hele maoli mai me kona nianao ponoi

5 , 2. hae.wi iaia ih..> e- helv no ki -:a-»U;na o Ciretia. me ka__manaoio i loaa, j !aia he hīki iaia ke 2r ; i<e kanawai o ka make o Ciretia a hoo?.c iīl -\tics neī, "Ae. ke ike a h« v>nta pep- 3 la wau ia mau mea.apau." wahi a ka Moi. '"Alaiia, e hoolohe niai e ka Mou a na'u no e hoike aku i na mea apau a hiki wale i ko makou hoea ana mai la." A ma keia wahī i hoomr-ka aku ai o Galasia i ka wehewehe ana i ka moolelo piha o ko iakv? laweia ana, ko lakou hoonohoia ana īioko o ka lumi paakao o ka haiealii o Moi Maīno>a. o ko lakou ka'iia ana, i ka lua-liona. ko likou komo ana iloko. ko iakou hui ana me na liona a me ka lukuia ana e Tisia, a me ko lakou puka ana ;waho o ka lua me ka maikrā a hiki i ko lakou ku ana imua o Moi | Mamosa ame ka hoi ana mai ma ka moku (me ka haalele ana i na | wahi o ka moolelo e piH ana no ke Kaikamahinealii Arienda o Ciretia.) A ia Ga!asia e wehewehe ana ma kahi o ka moolelo e pili ana i ka lukuia ana o na liona e Tisia, ua hoea aku la o Miss Andomeda a me ka nehe malie no ho» kana komo ana aku a ku aku la oia iloko l o ka laina o na opio ma kona wahi ponoi no. Ua ike aku no ka moi i kona komo ana niai, aka no ka nui loa o kona hoohihi i na anoai wiwoole o ke kanaka opio nana na hana hoopakele ia Atica iiolookoa aole oia i ae akn e maua'e ma ka ninau ana iaia. A ma ka aoao no l;os o < ia!asia ua alawa ae la no hoi oia a ike koke aku la ia Andomeda i ke komo ana ae iloko o ko lakou laina, a emoole i komo aku ai ka 'iauoli piha iloko o kona uhane a hulili ae la no hoi kona mau maka. e hoike ana iaia iho i ka pakele o ke Kaikamahinealii ma kah: ma!u no ka manawa. -wahi a kona koho wale aku. a ma kona hoomaopopo ana no hoi kekahi aole ke kaikamahinealii me lakou tlokr» o ka laina ia manawa. Ua hoomau aku la no hoi o Galasia i ka wehewehe ana e hoike ana i ka moolelo o ka luku ana ia o na liona aine ke aiakai ia ana 0 lakou me kekahi kuia ole e ko lakou puuhonua a hiki i ko lakou puka malaelae ana iwaho, a malaila no hoi lakou i kukuli iho ai iluna o ka honua no ka naawi ana i ko lakou mau hoomaikai ana 1 na akua. a ma keia wahi \ puoho ae ai ka ikuwa leo ana o ka lehulehu me ka hiki ole ke kaomi iho no ka nui olioli loa ma ka lohe ana i ka mooleio hponi puuwai; wiwoole i lanakila ai na pio Atenai. Aka, aia ihea ka wiwooie o na wiwoole?, ka hoopakele hoi o na opio ame ka laluii holookoa o Atica? A ma keia m'nau i meha koke iho ai na mēa apau e hiki ai ke ioheia ke kuipine ina e hooleiia iho iluna o ka papahele, no ka hoolohe ana i ka Galasia wehewehe ma ia mahele. "E ka Mea Hanohano, ka Moi-o Atica holookōa," wahi a Galasia i pane hou aku ai, "o makou pu inai'nei no me ko makou hoopakele maluna o ka moku a iūki i ke ku ana mai nei i Piresa ae nei. A iaia i hala -mai ai i ke kulanakauhale nei ua haalele a waiho aku oia he mau hoaloha pilipaa n'ona iloko o keia kulanakauhale e makemake loa ana e ike iaia a oiai ua ha'i mai oia e ho'i hou mai ana uo oia e hui me makou, a hiki nae i keia manawa aole he mea i ioheia iki nona; a aohe hiki ia makou ke pane ae, i kona wahi e liele nei." A ma keia manawa ua hoea mai la iloko o ke anaina hanohano kekahi elele. a me ka hooponopono ole no hoi ke komo ana mai, a me ka nana ole iho i ka ihiihi o ke anaina hanohano ua hele loa aku la no oin a imua o Moi Ijriasa e noho ana, a pane aku la me ka leo nui. ' . "E ka Moi, eia ianei o Moi Mainosa, ka moi o Ciretia ame Sarepisa, ka Moi o Aikupika ame ko laua poe koa, ua waiho niai ne ; i ka laua koi o ike ia oe ma kou anaina hanohano nei.'' Emoole ua loli koke ae la ka helehelena o Moi Igiasa. a o kona hiohiona o ka olioii ua nalowale aku la ia a uhi iho la ka haikea maluna ona ma ka J ohe ana i keia meahou hookaumaha Heaha la ka manao maoli o ka hiki ana mai nei o keia mau pooaupuni iloko o Atenai nei ? Aka, aohe ona manawa e noonoo ai no ia mea. Ua kauoha koke. ae la oia i kona mau makaainana e ku ae iluna a haawi ae i alanui no na malihini, a haawi aku la no hoi oia i na kauoha v kona mau alihikaua no k.a hookipa ana mai i na malihini hanohanh. A aole. no hoi i li'uli'u ua hoea mai la o Mainosa ame ī>arepisa īua ka puka-koni(» nui ka-iii lioi a Moi Igiasa i hui nku ai me kona poo olohelolie n ole. A ia nmnawa hookahi no ua hoonohoia ae la he mau noho niho-palaoa i hookinohinohiia mf ka wai-gula maluna o ke kuahu kalaunu, ma ka aoao akau nae o J?a nohoalii o Atica. Iloko, ponoi o ka uhane o ka Moi o Atica ua nui iuo ke ano-e i oi ae mamua o na hiohiona e hoike la mawaho o kona heleheleāa, a i hoomaooono pono ole ia hoi e na maka he lehulehu i akoakoa ae iloko o ke anaina, oiai, ua hele mai ke auaina hanohano o ia 'a a ])ih;;ku"i inaoli; alnila. liawnnawana aku la o Moiwahine Midia i kana kane aole e hoopoina iaia ihq, no ka mea,.oia ke poo-aupuiii ka mana hoi o ka lehukhu e kaunui mai nei na maka. ■ "E kuu hoahanau o Ciretia," wahi a Moi Igiasa, 4i o keia hiki ana mai la au ianei me ka maopopo mua ole e hiki mai ana oe, ;ia lilo loa ia he mea hoopuiwa loa mai ia'u, aka, ke hookipa mai nei au ia oe ame ou mau hoa me ka olioli piha ame Atenai liolookoa nei no hoi." A ma ka aoao ō ka moi o Ciretia ua haawi mai la oia i kona kunoil hoomaikai e apo. aku ana i na hookipa ana me ka pane ana aku: , "E Igiasa, i hiki mai la wau ianei no ka huli ana i kuu kaika-l maliine." ! "Ko kaikamahine!" i hooho pui-wa ae ai o Igiasa. "Ae —ke Kaikamahinealii Arienda. Aka e wehewehe rtae au i maopopo na mea apau." Alaila hulili aku la na maka o Moi Mainosa maluna o ke anaina holookoa, a i ka hiki ana o kona mau maka maluna o na opio pio o Atenai i hulihoi mai ai īnai Ciretia ma*. ua kau iho la ka nana ana o ia mau maka ikaika maluna o lakou apau, e liaka pono ana h.6i maluna o na opio wahine mamua. a mahope,

niiilunn o n;i A|>i .■» alaila pane hou akn !a rih- ka ko'ikol; "Ke nanao net \vats ke ike nei ati i kekahi niau opio kar-.-na oplo wahine i hoounaia aku nei i Ciret:a no ka Uia-liona." "Ae." wahi a Moi. Igia<a, *"a o iakou n o ia.** 'Aka. ao!e o «ipau, Aole o*tt ike aku i ka op:o nana t a hanā i pakeie ai lakou apau. Aia eia ihea v " Alaiia» kahea ak\: ia o N!oi Is:iasa ia iiala>ta e ktt nuii tnv:«i. • emoole ua ku rr»ai la no hui uia a wehewehe mai !a i na mea i u<\ wehe mua ia ifjp ai mamua. "A oia wale no anei ka i hele me ke kokoolua ole ?" wahi a ?>{.. . nosa i leo ikaika akn ai. "Oia wate no e Moi Maino?a/' wahi a Ga!a>ia. "Aole anei he wahine kekahi i hele pu me iar" i ninau hou a'* . ai ka moi o Ciretia. "Aole. sa." * "Alaila, aia ihea ke Kaikamahinealii Arienda:'* "K k;i Moi. aohe hikī ia'u ke ha'i." 1 "E kuu hoahanau,". i kahamaha ae ai o Moi Igiasa, "ke ha'oha loa nei au i kau mau elelo. A ke noi aku nei att e wehewehe nt; ee e pili ana i keia kaikamahine au." "Eia," i pane aku ai o Moi Maino>a me ke ano pihoihoi ame k:: awiwi no hoi o ke kamailio ana. "'O Tisia. ka opio naim i hoopakei līiai nei i na opio o Aienai nei mai na waha mai o na liona. he kanaka opio oia i oi ae kona kanaka u*i i ko ka hapanui. a i ka ike ana kuu kaikamahine i kona kanaka u'i ua liio aku kona puuwai iali. pela i ka nana aku: ama ka po i holo mai ai ko lakou moku ua hot - mahuka pu mai ktut kaikamahine. a ua ike no hoi au ua holo mai n.v kaikamahine la a'u me kou poe opio nei. "O ke Kaikamahinealii Arienda» he wahine hoop*ilau oia na Moi Sarepisa o Aikupika. a ina aole keia holo malu ana mai nei ina na mare ia laua. A o ko*u hiki ana mai la oia ka waiho maoli ana akti i ka'u koi e hoihoiia mai kuu kaikamahine ame ka waiho pu ana aku hoi I ka'u koi e lawe pu ia mai ke kanaka nana i aihue kuti ka ; - kamahine. O iaua wale no ka'u koi: a ke loaa, o ka maikai no ia o na mea apau." Haalulu ae la na au o Moi Igfiasa, aka. he wahi mau huaolelo uuku-wale no ka i haawiia aku e kana wahine kahuna, mao ae la ia ano kup'kipiki-o a hoihoi ae la oia i ltona noonoo maluna o k-ana oihana ponoi. ' " "E Galasia," wahi ana i pane aku ai i ke kanaka opio e ku mai ana, "heaha kau wehewehe kupono no keia mea? Ua holo pu niai ?.nei ke Kaikamahinealii Arienda me oukou maluna o ka moku mai Ciretia mai?" i pnneaku ai o (ialasia, "e lia'i aku ana wau i na mea apan a'u i ike a). la makon eku ana innwaho oke awa o eimia, he elua mau \yahine opio o Ciretia i kau mai maluna oko makou moku. l':t lawe ae no hoi o Tisia nialalo o kana hoomalu ana a aoh» a makr>!) ninau ana iaia no laua. O kekahi o laua oia o Ariemla a o kekalu' ola kona waliine ukali." "A ua lele mai no anei laua me oukou iuka nei o ka aina?" "Ae. ua lele pu mai nei no makou." i pane aku ai o Galasia. "A aia ihea iaua i keia manawa?" i ninau hou aku ai ka moi. "N'o'u iho. a o ka mea oiaio no hoi ia, aole hiki ia'u ko hoike aku. 0 ka'u i ike ai oia no ko makou lele-pp ana mai nei a ua nee like mai nei no.makou a iioko paha o ka huikau o kanaka i pahemo aku ai laua me ko'u like ole a aole au i noonoo iki no laua a hiki wak iloko nei o ka halealii." A ma keia walii i hawanawana aku ai ka Moiwuhino Mulia i ka moi a kunoiikunou ilio la kona poo e hoike ana ua lokahiia na wehewehe aka moiwahine e ia. Alaila. huli hou ae la oia ia Ga!asia, a pane hou aku la: 4< A ua noho like no anei o TUia nie Aiiemla ma ka uukon holo anamainei?'' "Aole. sa • he noho pu o Arienda me na wahine opio Atenai.'" '*A, ina pfla ua hiki paha ia Miss Andomeda ke hooaiai ae i;i kakou- no keia mea. E hoolohe ae kakou iaia." Alaila hele mai la o Miss Andomeda imua a ku iho la ma ka aoao o Galasia. La ano haalulu iho no oia ma ka manawa i kaheaia mai ai o kona inod i ka wa mua, aka, ua uumi iho la no uia a hiki i ke kuu iki ana o kona nae me ka hooikaika ana o kona noonoo e wiwoole aleu imua o ka moi. i'E Andomeda e hoike mai ia'u me ka oiaio: Aia ihea ke Kaikamahinealii Arienda?" ."E ka Moi. aohe hiki ia'u ke ha'i." "E akahele oe! Aole anei ooe kekahi i haalele mai ika huaka'i :a oukou i pii mai nei?" "Ae. s a." wahi a Andoomeda i ppane aku ai, "pehea la i pahem-> ole ai kekahi poe-o makou e like me a'u i pahemo aku nei■ mawalio -> ka laina. aka, ua hooikaika mai no wau a hiki i ko'u komo h«.n ann mai la iloko o ka iaina." "Alia," wahi a Moi Mainosa i pane ae ai me ke ku j>u una ae iiuna, "ke manao nei au oka oiaio kela. l'a haalele kakahiaka nui loa no o Tisia a hele mai ai uoko oke kulanakauhale uei. Ua hana oia pela no ka manao aole e hulih«>i hou mai, aka. e hele loa mai nei aku. Ua hoolala oia me kuu kaikamahine e hui like laua ianei. a ke manao nei au aia maloko o kona mau lima i mahuka mai ai kuu kaikamahine. A ina e imiia ana o Tisia a loaa, o ka loaa r.o ia o kuu kaikamahine." "Ae," i hooho ae ai o Moi Tc:iasa t "oia aku la ka pololei. E \ndomeda, auhea o Tisia ?" "Sa." wahi a Andomeda i pane aku ai. "ke kahoa nei au i na akua e kokua mai i ka'u hoike: aole au i ike i kona wahi i hele ai a aia la oia ihea aole au i maopopo—ka mea hoi a makou i afe nui at a o makou no kekahi e makemake nei e ike iaia. Mai kona mauawa 1 haalele ai i ka moku o makou,- ma ia manawa mai n<i i ike ole ai au iaia a hiki i keia manawa." Lilliluli'iho la ke poo'o ka moi me ka pae leo ule ia manawa. <Aole 1 pan.)