Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 20, 18 May 1906 — KA AHAHUI EUANELIO PAEAINA. [ARTICLE]

KA AHAHUI EUANELIO PAEAINA.

O ka Aliahui Euanelio Paeaina o na Ekalesia Alialiuma o ke Kau Kaiiawalu-kiimauialui e noho mai nei ma ka Luakini o Kawaia}iao, Honolulu, Oahu, malalo o ka lioomalu ana a Lunalioomalu Rev. 11. H. Paleka, ke Kahu o ka Ekalesia kalii e noho nei ua aha nei, i nolio a hoomaka ma ka Poaono i hala iho la ka la 12, a e hoopau ana ihoi i na liana ma ka la 21 ua like me umi la hana—o ua Ahahui 'Euanelio Paeaina nei, o ia ka liuina o na Ekalesia Alnihuina apau o ka I'aeaina Hawaii nei. mai ko na Hawaii, ko na haole, ko na I'ake. ko na lapana aine ko na Pukiki ame ko na lahui e ae. O koia Ahaliui Euanelio Kanawalu-kumamaha lie wahaolelo oia o na Ekalesia Aluihuina apuni ka Paeaina, a o ia no hoi ka Ahaolelo o ke Akua ma ia mahele Hoomana Hoole Pope, a o ia no lioi keka.hi o na auwai o ke kahe ana o ka Pono o ke Akua maloko o keia Paeaina a ma na aina malamalama apau o ka hoiHia, oiai nae, aia 110 lie mau auwai hookalie pono Euanelio he nui mawaho ae o keia, e like me ka Hoomana Mekokika, Hoomana Kristiano, Hooinana I>unakaliiko, Hoomana Kakolika, Hoomana Moremona, Hoomana 15apetite ame na lioomana e ae e ku nei no ka Pono Kristiano —o keia mau hoomana lilee ole apau, o lakou na auwai o ka Pono Kr?stiano e kahe nei e hui aku ai lakou i kahi iiookalii e like nie ka hui ana o na kn.hawai nunui a liilii like ole e lawe ana i ko lakou mau wai a liui iloko o ka moana leai nui hookahi. A o keia Ahahui Euanelio e noho ne'i, oia ka Auwai nui o na Ekalenia Aliahuiua apau o keia Teritori a ma kekahi olelo ana oia ka puku'i hookalii ana o ia poe oliua o ke Aupuni o ke Akua. He Ahaliui keia nona na lala i oili mai na Ekalenia mai—ua Elele o na Eka-. lesia apuni ka Paeaina, na kaliu o ia mau Ekalesia, na iha'iolelo ol ia mau Ekalesia, na lala o ka Papa Hawaii, na kahuuapule noho I kahu ole ame na lala 1 lioomaopopoia, a ke liuiia lakou apau mai ua | Ekalesia lie !)3 o na laliui like ole, alaila, na liiki aku ka nui o kona inau lala ma kalii o ka elua haneri mai na kaliu a na elele ekalesia. Aka, aole keia o ka pau loa, no ka mea, aia he elua mau keiki a keia Aha Makua, oia 110 ka Ahahui Kula Sabati Paeaina ame ka Ahahui Hooikaika Pono Kristiano Paeaina; a oiai, aia ma kahi o 150 ka nui o na lala o ka Aliahui Hooikaika Pono Kristiano Paeaina, a ma kalii o 60 o ko ka Ahahui Kula Sabati Paeaina, alaila, ua hiki aku la ka ikaika o keia mau Aliaolelo o ke Akua ma keia auwai hookahe pono Euanelio (Hooinana) nia kahi o'ka eha hanen a oi {■ku a ke huiia me na oliana o ka hele pu ana mai aole io i kanamai o ka ikaika. He kanawalu-kumamakolu makahiki i hala ae nei, ma ka la 23 o Feberuari, i kukuluia ae ai keia Aliahni no ka" manawa mua loa e ekolu wale no lala, a oia ilio la no lioi ka nui o na lala o ia aliahui mua loa—Rev. Hirama Binamu, Rev. Asa Kakina (he mau Amerika laua) aine Uilama Elisa (William Ellis) (he Pelekane oia), a o lakou no hoi na makiia o ka Pono i hoounaia mai e ka Papa Misionari Bosetona, a iloko o na makahiki he kanawalu a oi o ka hanai ana o ke Akua i ka mane uhane i ko Hawaii Paeaina nei ma o na misionari la nme na kahunapule Hawaii ihooinanawanui, ua liiki loa i ka Teritori nei ke lioohewaliewa ole i ka pii ohaolia loa o ka ikaika o keia kino hookahi iloko o ia mau makahiki he kanawalu mai ka ekolu a ka eha haneri a oi lala. He like ole mikai keia, aka, aole o keia ka like ole maikai wale no, no ka mea, ma ia lioomaka ana o ka aliahui i kukuluia ai, a inamuli mai i hookomoia ai ka olelo Euanelio, a mamuli >hou mai no lioi i aiai loa ae ai ka Alialiuina, nolaila, i ka hoohui ana i na liooponopono ajjau ua loaa iho la ka pana o ka inoa liolookoa i ka Ahahui Euanelio Paeaina o na Ekalesia Ahahuina. Aole o keia. wale no ke kamahao o keia maikai, aka, aia ma ka hoohui ana i na ekalesia Ahaliuina o na lahui like ole oloko o keia Paeaina, mai na Hawaii, na haole, na Pake, Kepani, Pukiki, a pela aku. Heaiha la ka hua o keia Ahahui? A ua ike anei ko Hawaii nei i kona waiwai? A pehea la kekahi mau hapa o ka honua mawaho aku nei o Hawaii? A heaha la ka lakou pili i na hana o keia Alia? E na makamaka, ke manao nei makou he mau ninau kupono loa keia na kakou e noonoo, a i ka noonoo ana aole e nele ka loaa o kekahi mau haina knpono e olu ai ka manao a e lokahi ai ka pana ana o na lunamanao no keia Aliahui, a o kekahi mau «haina o lakou ka niakou e hooaiai nei nialalo iho nei: Ma ka hooponopono noeau ana o keia Aliahui me ka nele ole nae o ke komo pu ana mai o na hooliihia ana, a mahope o ka holoi ana i na hemahema, ua kukuluia ae na Ekalesia he kanaiwa-kumamakolu iio lakou na puo'a e o ana iloko o lea lewa lani, no lakou (hoi na bele e kani-ke ana i ko Hawaii nei poe e liui ae ma ke kino nui no ka hoomana ana i ke Akua, a e ola no ka liaku i make ma ka laau-ke'a. Ma ka hooponopono ana o keia Ahahui i kukuluia ae ai i kula kahunapule, a na keia Alialiui no me ke kokua ana mai o na Ahahui Mokupuni i hoopihaia ae.ai ua kula kahunapule nei me na oiwi Hawaii, a mahope o ka liala ana o kekahi niaii''_piaha ; wa, ua liookanakaia ae la. kekahi poe oiwi d lakou e ka Pono Krisliano, a lilo āe' iā lakoti i mau makua ma ka oihana kahu Ekalcsia iloko o na kihapai no lal ou na luakini haawi mane pono uhaiie, ka poe na lakou i hoolalia aku i ka Euanelio 'o'kē Ola. Ma ka liooponopono ana .no o keia Ahahui nui me ke kokua ana o na Ahaihui Mokupuni i hoounaia aku ai i mau ha'iolelo ma na wahi like ole o ka Paeaina no ka ha'i ana i a na keia Aliāhui no i lioouna aku i na kahunapule Hawaii i mau mikionari ma na ailana o ka heina aku nei no ka pono o na uhane o na niakaainana o ia mau paemoku, e laa o Kilipati, Nuuhiwa, Makala a pela aku, kahi hoi a Kekela Mikionari me kana wahine i noho lioomanawanui ai no ka puunaue ana i ka mane lani iwaena o kela lahui naaupo, a i keia la he laliui naauao ia oi ae i ko na'wa i hala ae. Kalii hoi a Nawaa niakua i noiio hana ai a kuu aku la ka luhi; kahi hoi a Mahihila ma i noho ai: kahi hoi a Lono ma i noho af, kāhi hoi a Mahoe ma i noho ai, kalii lioi a Ma-ka ma i noho ai. A na keia Ahahui no i hookolm aku i ka Hawaii kona e agena hoi, ka niea nana e hooponopono nei i na hana e oili mai ana ma na manawa o ua aha nei e lioomaha a nolio hana ole ana, ma o na la lioi na malama ana i na paahana o ke Akua maloko o na AVāihi o lakou e hoounaia ai, ma ka oihana kuloko iho o kakdu nei a paupu me ka oihana kuwaho. Na keia Ahahui no, a malalo no hoi o kana. hooponopono. ana ame kana kiai ana e ola nei kekalii mau kula hanai o kakou nei, i malama ole ia mai e ka Papa Hoonaauao o ke Aupuni Teritori e laa ke kula hanai o Hilo no na Keikikane, kula lianai o Kohala no na Kaikamahine, kula hanai o Maunaolu o na Kaikamahine, kula

hanai o Kawaiahao o mi Kaikamahine ame kekalii iiiau kula pokii eaeo ka Teritori i kaa mala]p o. kaua hoouialu aua. A malaio 110 hoi o keia Ahahui ma o ka Papa Hawaii la ua liooikaika aua Uo ko kukuiu aiui i kuia kahuuapule hou, a ke ku i kalii o ke koho lokahi ana, alaila, e ku aua ia kula hou ma ke kahua kiokie o Palolo, iuka I)ono o ke kahua lioikeike holoholona o Kaimuki. O keia iho la kekalii mau hua a waiwai o keia Ahahui i ikeia e makou mawaho ae o ua maikai he nui. E noonoo e ka makamaka no k?ia iqea, a i ka loaa ana o na oiaio. alaila, e lioohaili aku ia aiio hookahi maluna o ko na hoomaua e ae, ka Aliakuka Kakolika e like me kela e malamaia ana ma Kapalakiko i ka manawa e hui ae ai na Uiliopa o ka Pakipika nei a makou i hoopuka ak.u ai ma ka helu aku nei i hala o ke Kuokoa, a e like no me ko na. Mekokika, ame ko naHoomana e ae, oiai nae lakou e kalie aua ma ko lakou mau auwai pakahi iho, alaila, aole e nele ka loaa o keia ike, ua ikaika i'o ke kahe ana o ka Pono Euanelio iloko o Hawaii nei—a o ka ikaika ia, ke hiuia la o Hawaii a kau iluna a lielu pu ia me na aina a aupuui nunui a naauao e ae o ke ao liolookoa nei. ; O ka hookomoia ana mai o na elele o na Ahahui Hooikaika Pono Kristiano o ka Hoomana Naauao iloko o keia Alia.hui Hooikaika Pona lvristiano Paeaina e noho mai nei i Kawaiahao, lie mea ia e hoike mai ana nole oia he Ahahui Hooikaika Pono Ivristiano Paeaina e like la me ke kulana o lfti Ahaliui Euauelio Paeaina aiue ka Ahahui Kula Sabati Paeaina e noho hana like mai nei; a lie hoike pu ana no hoi ia, aole na Ekalesia Ahahuina Avale no kona walii i pili ai—aka, ua pili aku oia ina lioomana apau. Oka wehe ana i keia ipuka o ia ka liemo ana o ka puka no na Aliahui Hooikaika Pono Kristiano o na Hoomana e ae apau iloko o ke kino hookahi, alaila, aole o ka Ahalmi Faeaina Euanelio kalii kupono ona e pili ai, aka, e pili aku o ia (Ahahui Hooikaika Pono Kristiano Paeaina) ma kalii e leo nui mai ai iia Ahahui liilii e ae o na Hoomana apau e kahea ae ai no kona halawai ana. ; Ma keia helu e pulelo loa aku ai ka moolelo pokole "He Keiki au, aole he Kaikamahine'' ma ka Hoonanea o ka Manawa, a ma kona makalua e komo aku ai kona pani—"Ka Meahuna o ka Hale o Haiaūla