Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 23, 8 June 1906 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(Kakauia e Simeon'K.Nawaa.) MOKL'NA XXXIII<KAL" POO EHIKIM KE KANAKA KOKO AME KA HAO. I"a hoopuka i'o ia ae la kc kuanaMa a apoia me ka lokahi ma ka la 3 o Sepatenjaha. M«i ia mea no hoi i aeia ai ka hookuu ana ia Perusia ame ke kukulu ana i ka huina o Kelemania Akau. O na kanaka hoi i ku-e īkaika ai ia B:?imaka mamua iho ua huli mai la lakou a kakoo iaia ma kana hana hooiiui ia Kelemania. LTa ho?)holo iho na makaainana e haawi i ka huina o ekolu hanen kaukani dala makana i na hoa o ka ahakuk-i, ame na kenelala o ka moi, a o Bisimaka kekahi i komo ma keia haawina. Ua malama koke in ae na launa ana no ke kukuL: ana i ka Huina 0 Ke iemania Akau me ka hekpono. O Caroline \va?e no ka i ae ole mai i keia hoohui ana; nolaila, hoo*.*na lioke aku !a o P»isiniaka he e!ua pualikoa o Pcrtsia ilalla. Mahope i ko Caroline hoopaakiki ana no elia pule ua hoowipio mai la. a komo ae la īiuko o '.-a Huina Kelemania Akau, nie ka uku pu ana ae he iuakelna *' a kaukani dala iloko o ka waihona o Perusia. Ma ka la 24 o Feheruari, 1867. i wehe mna loa ia ae ai ka Ahaoielo o ka Huina Kele:*.ian«a Akau ma Belina malalo o ka noho poo ana a ka Moi William. MOKLJXA XXXIV. (KAU POO EHIKL.) XA MEA ANO NUI MA NA WAHI E AE. HOAKAKA.—Mawaena o ke kaua o 1848 ame 1859, ;ia lio'ke akea ae o Garibaldi i ke kukulu aupuni ii:«"»ii"kake, eli':e me ia e ku ana nia Piedmont, ma kahi o ke aupuni Repubalika. iie inra ii ;i nana 1 kaua ikaika ai mai kinohi mai, uolal'a. ua hiki no iaia ke noho aku ma ke ano he koa no ko Piedniont mau pualikoa. Ua lilo kana hana m.'ilaila i mea nui a holopono no hoi. I ka 1860 i ikeia ai ka hana ame ke ano o Garibaldi. O ka hopena ano nui o ke kuikahi ma Villafranca, i pau ai ke kaua o Italia o ka makahiki 1859, ka mea nana i hoala mai i na manao like ole, a lawe koke ae la na poe Italia manao ku-e i na hana hoala haunaele. T'a ala ae la ka haunaele mua nia Palenno, a oiai no nae ua hoopio koke ia iho iloko o ke kulanakauhale mamuli o ka ikaika o na pualikoa o Neopoli, ua mau no ;īa ala haunaele ana ma na apana waena 0 ka aina, kahi hoi a na poe hoohaunaele i ku mai ai me ka ikaika ame ke koa lua ole, oiai ua hoike aku o Garibakli i kona ae e hoea koke aku ana oia a alakai aku ia lakou elike me ka lakou i uoi mai ai. Xo ka hooko ana i keia olelo, ua houluulii ae la o Garibaldi i na koa kuikawa ma Genoa i hiki aku hoi ko lakou heluna i ka hookahi kaukani ame kanahiku koa. a kau ae la maluna o na moku a liolo aku la no Siciiy ma ka la 5 o Mei. Ma ka la u hoea aku la kona inau moku uuku ma Marsafa me ka maalahi. a hooleleia aku la kona mau koa iloko 110 nae o na ki poka ana mai na mokukaua mai o Neonoli. Ma ka la 15. ma ke kaua o Calatafimi, ua hoopuehuia aku e (iaribaUli na ekolu kaukani eono haneri, a mamuli o keia lanakila ana i holopouo ai kana mau alakai ana mahope mai. Ala keia i >veheia ai kona alaheie no Palermo, a liookomo aku hoi i ka ikaika iloko o na koa o Garibaldi a hilinai lakou no ko lakou lanakila ma ia liope aku. Ma ka la 18 o ia mahina no ua lilo ae la na puu kiekie e hoopuni ana ia Palermo i na koa o Garibaldi, a mahope o ke kaua hahana ana me na koa o ka aoao o ke aupuni, ua hoonee loa aku la oia i ke kaua noloko o ke kulanakauhale, mahope no nae o ke ki poka ia ana mai 110 kekahi mau la e na koa o ke aupuni amē na mokukaua. O ke komo akeakea ana mai o ko Pelekane mau mokukaua. huipu 110 hoi me ka paa loa o na koa o ke aupuni, hoomaopopo iho la ke alakai o na koa aupuni e paa pio ana oia. a liolo aku la oia. laia i hala aku ai ua noho mana iho la ko Garibaldi pualikoa maluna o ke kulanakauhale. O kana hana mua o ia 110 ka hoolako ana 1 na makaainana me na meakaua. "M.a ka la 20 o lulai, alakai aku la oia i kekahi pualikoa nona na koa i hiki aku i ka elua kaukani elima hanen, a kaua aku la i ko Neopoii m:- t Melazzo, a haulehia mai la malalo ona a au nui aku i ka holo a haalele i na papu. Ma ka la 25 r.a hookuemi hope hou ia aku na X r eopoli 110 Me?sina, a malaila 1 komo aku ai o Garibaldi me kona hanoliano nui. a kau iho la ka weli i ua koa hoohauuaele, i koi ikaika aku i ko lakou kenelala e haawipio. lwaena mai o ka malama o Aukake. Ua iho aku la o Garibaldi me kona mau koa no Galabria. a malaila i komo hou mai ai na koa e hoopuipui ana iaia, a nee loa aku la oia 110 ke komo ana iloko o ke kulanakauhaie o Napela. . Ma ka la 5 o Sepatemaba, ua hiki aku la ka nui o na koa o Gariba!di mawaena o iwakalua-kumamalima a i ole kanakolu kaukam, a aia hoi lakou ke paa la ia Salerno. mahope o ka haalele ana iho o na koa aupuni.'a ma ka la 7, iwaena o na hoolio hauoli ana o kona mau

i koa. konie aku ;3 o t iaribas»-! rr,e k rr na :~au k<>a ;loko o ke KUian.-.-Ituha!- v» Nat-c!a. me elua a : ;e !v>jkaH i-ā'ia h->aioha oiaio. nana U huike aku si E::r. ; pa. o ke k >mo ana v j -anhāuii ma Napeia aole j ;:;a ke an«> he n:ca e -kat- aki! ana i ka weliweh o ke kaua. aka f ma ke ano he hooia no ka lahui. Ma ka ia niamua iho ua ikt na po<? o kulanaKaunaie i ka p::*a ana aku o ka Moi Franci< 11. a noho nia ka papu o Gaeta. Mamua 0 ka pau ana o ka niahina ua hana iho <»anbah.h he mau kanawai hou no ka !i<»mae:nat aupuni. a ua ltio ia * t niea e kaulana ai o:a sme ke aupuni o >ar(hnian ana hoi i kako*") at: a no ka manawa ua ae oia e lilo i Kuhikuhi Puuone. i Ma ka !a i o Okotoba ua ike hou ia kana mau alaka; kaua ana, oiai ua hoea mai la na koa o ke aupuni. no lakou ka heluna Jie mmkumamaiinia kaukani, mai Capus mai. a lelekaua nidi la i tvO Garibaldi pualikoa. No kekahi mau hora loihi keia kaua ana. a ma na hiohiona e ikeia ana ua aneane no e lanakila ka aoao o ke aupuni. e»'a nae. ua hooikaika aku ia o Gariba)oi i kona mau Koa. a paio aku ia iakou me ka ikaika, a hookuemi hope ia aku la na koa aupuni no Capus me ko lakou kauliiiii. a ia manawa no i kukala ae ai o Oanba!di i ka hopena o ua kaua ia ma.kana keiekalama: La !anak:la mai o a o." O keia \ho la kana kaua lanakila hope loa. Ca !awe hou ae la o \'ictor Emmanue! i ke alakai ana i kona mau pualikoa. I a hele aku Ia a komo ma na palena o Napela. hookuemi hope aku !a 1 na koa maialo o ke alakai ana a Lamorcicre. a. komo .loa-aku !a | i!oko o Napela, a malaiia i halawai ai o;a me traribaldi. a ia ma- | nawa koke no i waiho aku ai oia i kona mau koa malalo o ke alakai I ana a ka moi. a malalo hoi o na kumu. o ia hoi ka hoUioi ana aku i | ka pualikoa o ka hema no ko lakou wah:,.a nie ka mana hoomalu ; piha o ka moi ma na paiena apau o Nape!a. ! 1 ke kau kupulau o ka 1864, ua 11010 aku la o Garibakli no Pele- | kane. a ua hookipaia mai oia me na ahaaina e ka Haku Mayor ame ! ke kulanakauhale o Ladana. O kona haalele koke ana ia Ladana |me ka maopopo ole o na kumn ka mea nana i hoala mai i na manao ! akea. a ma ia ano ua koiia aku ke aupuni o Pelekane e hoike ae i na kumu i kauohaia ai e Gariba!t!i e haalele koke iho ia Pelekane. Ma ke kaua o 1866, ua ike hou ia o Garibaldi ma ke kahuakaua. e kaua ku-e ana hoi ia Auseturia ma Tyrol, a malaila i hookuemi hope ia mai ai oia; aka. 1 kekahi la ae ua lanakila iho la oia, a iiuliu Uoke iho la no ka nee ana aku no e hui me na enemi: eia nae ua pau koke iho la ke kaua, a hoi aku la oia 110 Caprera. I kekahi makahiki ir.ai ua halawai iho Ia kana mau alakai kaua ana me ka makapaa. Ua hoala ae la oia i ke kaua ku-e i na Ekai pau pono loa ai ka hoohui ana ia Italia malalo o hookahi 1 aupuni, eia nae, ua paapio ilio la pia, a mahope mai ua liookuuia aku la oia e hoi no kona wahi. a waihoia aku i mokukaua e kiai iaia i ole I oia e hemo. Ua hemo ae 110 nae oia mahope mai, a halawai hou' I no oia me ka makapaa, a i keia manawa na Palani i kokua mai | [ ma ka aoao o ke aupuni o Italia. Ua iioihoi hou ia aku la no o Gari-1 j ha!di no kona aina, a haalele hou ialaila i ka 1870 no ke kaua ana; ma ka aoao o ka Repubalika o Palani. | I ka 1862, ua manao iho !a o Napoleona 111. o Palani ua hiki j niai la ka manawa kupono nona, oiai ke kaua Huliamahi o ka Akau | ame ka Hema e kauia ana. e komo akeakea ae i na hana aupuni maj Mekiko, a malalo o ia manao ana ua kahea ae la oia e hui mai na) 'iii. Ua hoohoīo iho la keia aha ma ka aoao o ka moi, a ua kohoia ae la i elele no ka haawi ana aku i ke kalaunu o Mekiko ia Akiduke Maximilian o Auseturia. Maliope o na noonoo ana anie kona hookonokonoia ana ua ae aku !a oia, a ma ka malama o lune, 1864, ua | hiki aku la oia ma Mekiko. Ua hookipa ohaohaia mai oia e ka pualikoa ame na kahuna; aka nae, ua ike koke iho la na Mekiko e noho mana mai ana oia. he mea hoi na lakou i makemake ole ai. Ua kakooia aku 0 Maximilian- e na koa o Palani, a no kekahi n»anawa ka nee ana o na hana imua nie ka maikai: eia nae ua lilo i kana mau hoao ana i mea olemainuli o na Mekiko i ake nui e nolio | mana iho ma na hana o ke aupuni. La puka ae he kuahaua i hooj konokonoia aku maiuna ona ma ka malania o C)katoba. iSf)5. e hooi weliweli ana hoi e kauia no ka make maluna o na poe apau e hoao ana e ku-e mai i ke aupuni, a ua hookoia aku ua kuahaua la e na aliikoa Palani, a he nui na aliikoa i kakoo i ka aoao o na makaainana i pau ae i ke ki-pu ia. Ia manawa hookahi no ua koiia aku o Louis Napoleona. e liuki aku i kona mau koa, oiai ua pau iho la ke Kaua Huliamahi o Amerika, a ua loaa aku la no hoi.ia Napoleona he ike mai na Mokuaina | Huiia aia no ke Kanawai a Monroe ke mana la no. a e ku-e ia aku ! no ka noho ana o ko Palani mau pualikoa ma Mekiko. Ua hele aku | la hoi ka Emeperawahine Kaluke. kaikamahine a Leopolo I o l»ele- | giutua, no Europa e huli a; i na kakoo ana no kana kane. eia nae | aole he mea i loaa mai, a mamuli o koua nele ua anoe kona noonoo, ia piha hoi i ke kaumaha. I Ua komo iho h hoi ka iini ia Pal.ani e hoi mai no o Maximilian I me kona mau koa, eia nae ua paa no kona manao e noho no i Mekiko !a komo pu iloko 0 na ehaeha.me na poe i huli mai a hahai mahope j ona. Ua alakai ae la oia i kekahi pualikoa o umi kaukani koa a kaua ' aku i ka aoao Libera!a ma Queretaro. Ma ka la 15 o Mei ua hoao ! ae la oia e mahuka aku. aka nae, ua hopupioia ae la oia. Kuahaua j ae la hoi ke Knhina Kaua e hookolokoloia o Maximilian, ame kona | mau kenerala. Miramon ame Mijia, ma ka aha hookolokolo kaua. 'a hookomo koke ae la na kuhina o'na aupuni o Europa i na hoohalahala no keia hana ku-e i na loina kaua o ke au malamalama, ua lilo nae ia mau hoohalahala ana i mea ole. Ua paa ka manao e hooi kolokolo ia oia, a o ke kumuhoopii o ia no kela kuahaua ana i hana'\ 1 Ma ka la 19 o lulai ki-pnia ae la ua inau pio la. Mahope o kekahi niau apa ana, ua haawiia aku la ke kmomake o Maximilian i kona ohana, laweia aku la 110 Europa. a waihoia iloko o ka hale kupapau lonaalii ma Viena. ! I keia manawa hookahi 110 hoi ua loaa ae la he ike i ke aupiuni Pelekane, aia he hoouluulu kalaiaina ke hanaia la, a aia iloko o keia ' hoala kalaiaina he mau mea ino k.ekalu e hanaia ana i kupono e kinai koke ia. Urv hoomaka koke ae la ka aoao o ke aupuni e lawelawe i

r- :nva e h:ki aī ke kinai. Ua h%v»!r.ce :a la ke Kan.iwai 1. - .!u Kino n « ka nianawa. i h->pu k<">ke :a th«-» la na aUkai <> n hana i keia :»;a L>ub*.in a:ne Irelana: :u-pn:a a hoopauia ka puka ar.a >> ka "•'pepa alakai o ta aoao: aku !a he ni.ui pua!ik«>a h->u n<> irclana. a he nuī na tnea e ae i lawelaweia i hiki ai ke kinai. La ; \ j keia hana i mea nui na ka lehulehu e hoahewa ai a ua h«>>kuuu hapanui na pee i :na'aU. nae ona kuniu. e l'.aalele ih-> Uinoi: ika aina a hele aku »to kekahi mau wal.i v>koa aku. Fta nae r.i utau ::o ka nee ana o la hana imua i!c»k»> no o na h«>a'o ikaika ana 0 ke aupuni e kinai. I ka hapamua o ka makahiki iSr<». ua hoa'oia ae la e hopuhop^u, 1 na poe i komo aku ma keia mea ma Cana<!a, a <>iai no nae aoie i holopono. i:a ku: koke ae la he huu a o ka hopena i loaa mai ma keia kukuhi hui anā oiano ke a!a haunaele hou ana ma IreUna. l'a ho»v. ho!o iho na poe hvx>haunae!c e lawe ae i ke kakele ame kah» h«>ahu meakaua ma Che*ter. a ke hMoj>ono ia. a!ai!a. oki ae i ka uwea teiekalapa. a lawe i r.a meakaua no Dubtin. a!ai!a. o ka no ia e ala haunaele mai oa o. Ca haule nae keia mau hix>lala ana, l*a nui ka pioloke ma Pelekane ame Sekotia mamuli o ke palahalaha ame ke koa o na hana a keia ahahui iwaena iho o na kanaka Ailiki ma na ku!anakauhale liilii kahi ho: o na hana hoowaiwai e hanaia «na. He mau makahiki nae mahopo mui ua pio iho !a ua ahahui la. MOKUN'A XXXV. (KAC POO EWALUA KE KAI" HOOI Al'PA'I. HOAKAKĀ.—-Mahope o ka pau ana o ke Kaua Huliamahi ua hoea mai !a ke Kqu Kukulu hou i na Mokuaina Huiia. A hiki wale i ka wehena o ke Kau Poo Ewahi. ua nui na mea i ikeia no ka lioonee mua ana aku i ka aina imua, a ae o ia mau mea na hana kalaiaina no hoi. 0 ka manao nui o na oe i hooikaika i ke kinai ana i ka aoao Hema o ia no ka ho«hoi hou ana mai i na Mokuaina apau loa ma!a!o 0 ka Uniona hookahi a e kapae ana hoi i ka malama ana i na hana hookauwakuapaa oke au i !ia!a aku. t a lokahi like ae !akou e hoopau ae i ka pualikoa. a o na kanaka 1 laweia aku mai ka lakou mau hana pakahi iho a hooiiloia i poe koa e hoi ae no lakou ma ka lakou inau hana pakahi iho. He mea oiaio e lia!a ana he mau makahiki mamua o ka loaa ana'e o ka lokahi i kekalii lahui kanaka i no!to iloko o ke kaua. a e lilo pu ana no hoi he niau makaliiki ma ke kanu ame ka mahi ana i na aina i lilo i mea-ole mamuli o na hana a ke kaua. Ua loaa like no ka poino* tna na aoaō a'i'elua: ua !i!o na waiwai i mea o!e: ua nui na ola makamae i pau aku i ka make, nolaila. lie mau mea iiiki ole keia ke hoopoiuaia i!«»ko ka manawa pokole. () ka hoopau ana 1 na hana hookauwakuapaa. he puupuu ikaika loa ia na ka poe o ka Hema e auamo ai. a ua !ilo i ninau nui e kamailioia ai iloko o na ahahui a me na hana houwaiwai. Ma ka malama o Keberuari. iW»S,. ua hooliolo iho !a ka Aliaolelo X'ui i ka Hoololi Umi-kumamakolu o ke Kunuikanawai. e hooka|>u ana i ka malama ana i na kauwa ma na aina apau e nolio mana ana iloko o ka'Uniona. Ua laweia mai keia hoololi mai ke Kanawai o 1787, a o keia hoi ke kanawai nana i hookukaokoa ae i na Mokuaina ma ka huli Komohana-akau nvai na h.ana hookauwakuapaa mai. Uoko o na makahiki pokole mahope mai ua apo lokahi niai la na Mokuaina ku-e hookauwakuapaa i ua hoololi la. 1 Ua loaa ae la he koi e hoi>kolok<>loia na alakai o ka Hema ma I ke ano he poe ohumukipi. eia nae. ua nui no na manao naauao ma kekahi aoao e ku-e ana ia mea. a mahope o ka noonoo nui ia ana. ua lanakila ka aoao e ku-e ana ia mea. Eia nae. no kekahi manawa ioihi mahope mai, o na poe apau i hoohiki e kakoo ana i ke'kumukanawai ame na kana'wai o na Mokuaina lluiia, a k-uno ma ka aoao 0 ka Ilema a ku-e mai i ka aoao Akau. ua hooneleia lakon mai ka | lawelawe ana ma na hana o ke aupuni. 1 ka manawa i make ai o Peresi<lena \beraliama Einekona. ua pii ae la o Aiulrew John*on, o Tenesi, ka Ho|h» Peresulena o Linekona i holo pu ai a puka. Na ka aoao Repu!>a!ika i koho iaia a puka; eia nae, mahope mai ua maoj>opo ae la aole oia i makemake i na Repuba!ika. a ua lilo oia i mea e hakaka mau ai ka Ahaolelo a | me ia. j L'a malamaia ke kaua mawaena o ka Akau ame ka Hema no ka malama mau ana 1 ka nohona Aupuui Uniona ; eia nae o ke kinai ana 1 ka hana hookauwakuapaa. <> ia kumn no ia o ke kana ana. \oi laila, ua ala ae !a lie manao ikaika ma ka Akau e ku-e ana i ka lioihoi : liou ana : na Mokuaina a iilo iU>ko o ka L'niona, oiai ua manao ia peia.no auanei e mau ai 110 ka nolio ana o na Paele malalo o ko lakou mau ha.ku mua. , L'a liiki 110 i kela ame keia Mokuaina ke hooholo ina kanawai e I paniku ia ai ka loaa ana i keia poe Paele he leo iloko o na hana.o Ike anpnni. L'a hoohoio ilio la.llo nae ka Ahaolelo Nui he Kanawai : i kapaia ka Papa o na Kanaka Lanakila. he oihana hoi 110 ke aupuni ! i manao ia 110 ka huli ana i na mea e |v>no ai na Paele. oiai ua lilo | niai la lakou he poe na ke aupuni e malama ana. Hoi.hoi aku la ka I Pcresidena i ua kanawai !a iioko o ka aliaolelo. maho|>e o ka hoo- ! iioloia ana.a laweia mai 110 kona kakauinoa ana. e vito ana hoi i ua ! kanawai la: eia nae ua a'eia kana vito. a lilo i kanawai. Alaila. hooholo hou ilio la ka Ahaolelo i ke Kanawai Pono Kivi!a. a ma ua ; kanawai la ua lilo'na mea ap.au e noho lanakila ana i inan makaainana no na Mokmina Huiia. L'a kauohaia ma ua kanawai la e maI lama loa na l.una aupuni o na Mokuaina Huiia i keia mau pono kaokoa oke kanaka. L'a vito liou iho la ka Peresi(!ena i keia kanawai. a i ka hoi hou ana iloko o ka■ Ahaolelo ua a'e.hou- ae la ua aha hanohano la nialuna o ka mana o ka Peresidena. (Aole i pan.)