Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 25, 22 June 1906 — LUILOFINA I Noho Moi No Ekolu Malama. KA HOOPAKELE O KE KALAUNU O LURITANIA. [ARTICLE]

LUILOFINA

I Noho Moi No Ekolu Malama.

KA HOOPAKELE O KE KALAUNU O LURITANIA.

MOKUNA I. XA OHAXA DALESEDINA AME ELAPOOA

Ko'u iho, ua ike no wau he kanaka ikaika no wau, eia nae, «iole| paha makaukau !oa ma ke kakapahi a ina ke kikipu. A no ke kiiilio< hc akamai loa au ma ia hana, a o kahi inea ahona iki ina ko u aoao he lana malie ko'u noonoo a aohe o u pihoihoi a maka u ma na hana apau e hoea mai ana imua »Vu. Mamuii o ka waiho ana mai o koU] mau makua i ko u waihona dala ua-loaa ia u he elua kaukani dala no, ka makahiki, ua lawa loa ia no'u e auwana hele ai f no ka mea, o ke kaahele ko'u liana makemake loa. "O ka like ole mawaena ou ame Robaka," wahi a ka wahine a mana me kuu kaikuaana. 'iie olelo haule o!e i ka hoopuka mau ia c ia i na manawa apau e loaa ana iaia he manawa olelo, "oia keia;| 0 Kohaka. he ike oia i na hana o kona kulana a he malama ia lakou,j a o kau hoi ea, he kaunui wale aku no o ka hala ae o ka manawa. | "A i ke kanaka i niha mau i ka uwila e kuu Rose aloha,'' wahi | a'u i pane aku ai, "he mea waiwai loa ka manawa, a he hana no hoi j ia o ka malama mau ana i ka manawa." ; "E oie waie," wahi a Rose i pane I:ikoo-la ae ai me ka p.ikanana j ana ae o kona ihu iiuna, "eia o Mr. lakoha Borodila ke haawi mai nei i kona ano a like loa me 'kou." ''Mahalo a nui," wahi a'u i hawanawana aku ai ma ke ano hoohaehae. "E hele aku ana oia ma ke ano he elele no eono mahina, a ua ha'i mai o Robaka ia'u e lawe ana oia ia oe ma ke ano he ukali nona. Oiuolu a olioli loa au : .na e ae ana oe." i Ma keia mau olelo hope a kuu wahine makua. ua komo ioa mai la ia mau olelo iloko o'u a ua hoalaia mai kuu noonoo, aiaila pane aku la au me ke ano kuoo: "E kuu Rose aioha, ina aole e ulu mai kekahi mea ke'ake'a e alalai mai ai i kuu alahele iloko o keia mau mahina aku eono, e ha i aku au ia oe, e lawe i'o no wau ia hana a e hele 110 hoi au me ia me ka olioii nui." "O, e Lui, olioli loa au. Maikai loa oe." "A, e hele ana oia ihea?" "Aole i maopopo loa iaia kahi e hele ai, aka, ua maopopo loa iaia, e hele ana oia ma ke kuiana eiele." "E ka Madame," wahi hou a'u, "no kou pono a no kou olioli, ke ae nei au e hele, ina no e koi oie ia ana wau. I ko'u wa e hooholo ai i kekahi hana aohe au e hana hapa a waiho hana ole i kekahi hapa, aka, ke hana au, aia no ka palena a he pau pono." O ke kali ana iloko o eono mahina he hana ui-ha ia, oi loa aku ia'u i ka mea hana ole. a uiu mai la nohoi ka noonoo iloko o'u e hoo- 1 haia i kekahi o ia manawa o'u e kali aku ai no Mr. Borodila ma ke- j kahi wahi no ka makaikai ana, ua hooholo iho la au e hele no Setirela. lJa loaa ia makemake ia'u ma kuu heluhelu ana i kekalii meahou ( iioko "Ka Manawa" he nupepa e pa'iia ana iloko o Eneiani e piii ana 1 ko Rudolofo Elima poniia afeu i moi no Luritania ma ke kulanakauhale alii o Setirela. Hc aupuni a hc aina no hoi keia a'u i heie ole ai mamua, a ua hoohoio loa iho ia au e hele ma ka ike ana iho i keia hana ano nui e lawelaweia aku ai a e hookoia aku ai he ekoiu pule i koe. Ua hooiioio pu iho no hoi au e ike i ka poni ana: aka, aole au i makemake e hoike aku i ko ka hale i ka'u huakai ike poni alii, a hooholo iho la no hoi au e hoike aku ma ke ano he holoholo wale no, no ka makaikai ana i na wahi pana o ka aina. Aole au i ha'i aku i ko'u wahi e liele ai. "Malia paha," wahi a'u i pane aku ai i kuu wahine makua, "e puka mai ana no he hana ma keia huaka'i a'u e hooko nei." "Ma ke ano hea oe e olelo nei?" i ninau mai ai kela. "Malia o ulu mai kekahi hana ano nui paha e paupauaho ai ka lioo ," wahi a'u i hoolalau waie ae ai no me ke kahamahaia ana mai e ke Kaunawahine Balesedina ma ka pane ana mai: "O, alaila he kakau huke mooielo kau hana e manao nei. Ae, lie hana paupauaho io 110 keia. Maikai maoli keia hana a Rudolofo e Dia Rohaka, aoie anei peia?" "He hana maikai pu no hoi ia no ka. poe kalaiaina—oi loa aku i\o nae, no ka poe ike kalaiaina o ke au kahiko ame ko keia au e like ina kela o na Balesedina," wahi a Robaka Balesedina, kuu kaikuaana. j "Ke manaoio nei au, ua pololei oe e kuu Bobe," wahi a'u i pane uku ai. i "Alaila c hoohiki oe i kou hooko i'o aku i keia huakai makaikai ! au," wahi a Rose i pane aku ai me ke kuoo. I "Aoie au e hoohiki, aka, ina e ike au ua lawa na mea hana, alaila c ae no wau e hoohiki."' "Alaila, ua lawa kela,'.' wahi a Robaka. • A me keia mau olelo i iiookuu ae ai ko makou kamailio nui ana ma keia mau hoohalahala o ka Lede Balesedina. aka, o ka huakai a*u e kaunui nei no Setireia oia no ka ike ana i ka poni ana ia o Rudolofo Elima. kekahi o ko ka Hale o na Elapog:a, kekahi o na ohana alii kauiana o Luritania. Ua kaunui pu aku no hoi au e makaikai i ke kulanakauhale o Setirela ame na wahi pana o Luritania, he hoohala ana hoi i kekahi mau la ilaila inanuia o ka hui ana aku me Borodila. MOKUNA 11. ANO NUĪ KA WAIHOOLUU O KO NA KANE LAUOHO. O na hooaiai mau ana o kuu makuakane hanauna, he mau manawa i hala ae e i ana he mea pono i ka mea kaahele a makaikai c hCK)hala iioko o ke kulanakauhale o Parisa ina he huakai awiwi kana. a ma keia huakai a'u c hele nei ua ike i o iho la wau i ke kupono o ia mau olelo ia'u ma ko'u manawa i hiki ai ilaila a hoomaha ma ka Hokele o Tairoia. Mahope o ko'u htx>maha ana ua huli ioa akn la wau ia Keoki Hulu, kekahi o ko'u mau hoaloha a loaa oia ia'u ma ka Hokele Duretula. A pau ka maua paina ana, ame ka hauoli no hoi o ia hui ana 0 maua ua hoohaia iho Ia maua i ke koena o ia Ia i ka lealea o ka Haiemele Hou A pau ia ua holo aku ia maua i kahi o Baterina, o ia hoaloha no hoi o'u o ke kulanakauhaie nui o Parisa. Ua loaa aku oia ia maua i ka Hokele Ciritika. He mau lumi oiuoiu akea kona, a ua hoohaiaia no ho» e makou kekahi manawa iloko o na kamailio hauoli a»ia, Ma keia hoonanea ana ua ike pu iho no h'oi au aia he mau hiohiona kaumaha maluna o Mr. Baterima, a ua hoomaopopo pu no hoi au aole ona makemake e hoike akea ae: aka. a li'uli'u ka makou kamailio ana ua hiki oit" iaia ke alo ae i ka hoike ana ia meahuna rnahope o na hoohuahualan ana. "Ina pela, e hoike ae nohoi au i ka mea oiaio ia kakon." wahi a Baterima i pane mai%. "He aloaa wahine kou, a he aloha kulipolipo hoi." "Alaila. e paa ana he mau lalani mele 110 ke aloha " wahi a'u i pane ae ai no ka hoomalielie ana. Noho hamau iho la no oia me kona mau h'ma e kahi ana i kona lauoho ihope a nia ke kikina-puka hoi o ka lumi e ku ana o Keoki Huh» nie na hiohiona aka ano uahoa maluna o kona helehelena. "He aloha kahiko no keia au e Baterima," wahi a Keoki Hutu 1 pane aku ai, "a ua oi aku ka maikai e kiola ia aloha—e haalele a e

:rn{ fr akti i -ilona hou; no ka ni'-3. e baa»e!e ino ana oia ia Pansa ,-.ci i ka !a apopo." "U. ua īke no wau īa niea." wahi a Bater;rna i pane mai ai me ka !eo ano huhu. I "Aka. aok paha oe i :ke ī ka like oie o ka manawa ana e kaawale ;; ku a: ame ko ka manawa ir.a e noho ana no oia ianei. Nona iho. ea, : -;e ike nti au ua k-le loa ae oia iluna a 31*a i ka heke kahi i kau ai," Uvahi hou a Keoki. | "E li aka no laia. ilaiia." ī pane okalakala ae ai o Baterima. | "Aohe he maopopo ioa īa u o ka olua mea e kamailio nei. e kuu mau hoaloha " wahi a'u 1 hoomaopopo akts ai: "koe wale no, a ha'iia mai ia'u owai !a oia." "O Lede Enelonia de Mahine," wahi hou a Keoki Hulu. "O de Mabine." i hoomaopopo hou mai ai o Baterīma. "Ahe. ke hoomaopopo aa." wahi a'u i pane aku ai. 44 D kau anei e manao nei e Mr. Bateri " "Uwoki ke kamaiiio ana no'u." ? okalakala mai o Baterima. "Alaiia'. e ninau aku hci,ha wau no keia lede e kuu Baterima," wahi hou a'u. "E hele ana keia lede ihea?" Hoonakeke ae la o Keoki i kana mau eiala o!oko o kona mau pakeke lolewawae, oiai. aia kona mau lima iloko oiaila. me ka nana nna aki. o kona mau maka ia Mr. Baterima a pane mai !a ia'u me ka !eo olu-'lu: "Aohe mea i- ike. Aka hoi. e ha'i aku wan ia oe e kuu Baterima, ua h.ilawai au me kekahi kanaka ko'ike i ina kona hale i kekahi po aku nei—he maliina i haīa ae nei. Ua halawai anei oe me ia— !ce Duke o Setirela? v "Ae, ua ike au iaia," i pane aku ai o Baterima me ke ano kaiakala e ka leo. "Manao wau, he keonimana niaopopo oia," wahi hou a Keoki. Ua ike iho la au o na hoonuinui a Keoki no ka Lede Mabine ame ke Duke o Setireia he mau hoohaehae wale no ia. eia nae. ua hoehaeha loa aku ia ia Baterima. X.o ka lede hoi. he wahine kanemake oia, he wahine waiwai a he wahine u'i no hoi. eia nae. he wahine manao uilani. A ma kona ano ke nanaia aku he wahine oia i.ona na noonoo e lalama ana no na. wahi hanohano loa. e laa paha :nc ka ma!e ana, aole me ka poe haaliaa. a aole me ka niea inoa ko'iko'i wale no a waiwai paha. aka. e male me kekahi o na ohana alii. a pela i pili ai kona noonoo no ke «luke, oiai, oia kekahi keiki o ka Moi o Luritania i make. He keiki oia me ka wahine elua, a he hoahanau hapa ponoi no ka moi hou. lle keiki punahele oia i kona makuakane moi, aka. aole no i lana maikai loa ka wai ma ka manawa i kauia aku ai ka inoa hanohano duke maluna ona ame ka hooiliia ana inaluna ona o kekahi kakela kaulana o Luritania, ke Kakela o Zedena. O kona makuahine he wahine maikai oia, aka, he waliine oia o ka ohana alii ole. "Eia anei oia i Palika nei i keia manawa?" wahi a'u i ninau aku ai. "Aole. ua hoi aku oia aohe e ka!a. Ua hoi aku oia no ka poni 0 ka moi hou, he hana hoi a'u e olelo ae ai aohe ona makemake loa. A ma ia mea, e Baterima, mai maka'u oe no ka mea aole e male mai ke duke ia Lede Mabine, koe wale no a ulu ae he papahana hou. Mahope o na kamailio hoonanea ana ua hoi aku la au i ko'u hokele no ka hooluolu ana; a i ke kakahiaka o kahi la ae ua hahai mai la o Keoki Hulu ia'll no kahi hoolulu kaa-ahi, kahi hoi a'u i kuai ai 1 kikiki na'll e holo ai no Daresedina. "E hele ana oe no ka nana kii, pela anei?" i pahenehene mai ai o Keoki ia'u ma ke ano hoomakeaka. Mai pane aku no wau iaia no kahi a'll e hele ana, oia hoi o Luritania, aka, ua noonoo koke iho !a au he mea kamailio wale oia, nolaila, uumi iho la au. A ina paha wa'u.i hoike aku ina ua loheia kahi o ka'u huakai i Ladana iloko o ekolu la, a e lohe allii ai ko ka Paka poe maloko o ka pule hookahi. A no ka hoopakele ana ia'u mai ka pane aku iaia ua huli koke ae la wau a haalele koke aku Ia iaia a auau niai la no kahi hoolulu. A ia'u i huli hou aku ai īhope ua ike aku !a wau i kona wehe ana ae i kona papale me ke kunou haahaa ana aku i kekahi wahine i aahu me ka aahu kaahele. i oili mai ke keena kuai kikiki mai. I ka nana aku me he mea la ua piha iaia na makahiki he kanakolu ame elua. A ia Keoki e kamailio aku ana ua ike aku la wau i ka alawa ana mai. 0 ua lede nei ia'u, a haupu koke ae la au i ko'u kulana aahu o ia manawa aole paha i ka maikai loa, 110 ka mea, aia ko'u papale muouou ua pili loa iho i ka a-i o kuu kuka nui oiai oia ko'u kuka e komo ana no ke pale ana aku i ke anu, 110 ka mea o na la anu ia o Apenla. Aole 1 liuliu ua hui hou mai la o Keoki me a'u. "He hoa maka palupalu ana kou hoa holo kaaahi ma kau huakai," wahi ana i pane mai ai ia'u. "O ka ipo kela a Mr. Baterima i aloha nui ai, ka Lede Enetonite de Mahine, a e holo ana no hoi oia no Daresedina, a me he mea la no hoi e holo ana no hoi oia e nana kii. A he mea kamahao loa nohoi ia ia'll o kona makemake ole e hoolaimaia oia ia oe ma keia manawa." "Aole au i noi aku nei e hoolaunaia mai ia'u,'' wahi a'u i pane aku ai mt ke ano ikiiki iki no ka Keoki hooku'i ano keonimana ole ana mai. "Owau hoi ka ; noi aku nei," wahi hou a Keoki, "eia nae, i mai nei kela i kahi manawa aku. Aka, inai nana oe no ia mea. Afalia o loaa ka ulia laki ia oe ma kona komo ana iloko o ka ulia a e hoopakeleia ai e oe e lilo mai ai nau a e pphemo mai ai, mai ke Duke mai o Setirela." Ma ko'u kau ana i ke kaaahi ua kau pu mai la no o Madame Mahine, a «ohe mea i ulu ae mawaena o maua a e hui kamaaina ai

hoi. A ua maopopo pu nohoi ia 11 ke holo !a maua no Ka pahuliop » h<x)kahi. Ma ka'u kiīo wale ana ua koho wale aku ■ wau ao ! - „n.. ( makemake e h»n:oni wale ia akii. nolaila wau i h<*>hoio iho .11 aole e hana wale aku; eia nae 1 kela ame keia nianawa e I-»aa ai i.i u k 1 wa kupono e nana ai '-aia. e nana a» au i kona helehe.ena, e nan.a ,u i kona wahine u'i a e nana a» i Kona nui kino me ka ike 'ne mn j kona nanaia aku U3 hot_«ko koke aku wau. 1 ela i loaa iho la īa ;r kekahi ike i na hiohiona u'i o Ka Madame. » A i ka wa ro i hoea aku ai ke kaaahi ma ka palena aina wah*» 0 Luritania aa lele koke aku la no wau a no ke keena kuai Wikikī ka ihu a kuai iho la i ko'u mau kikiki. Ika agena e h-x»ponoponan.i 1 ka'u mai? pepa aia oia ke hakapono mai la maluna o i! a haupu ae ia au ua komo aku he haawina ha oha o iloko o kona uhane no u. me he la owan kekahi o ka Hale ona Elapoga. i a kuai i!\»i la no wau he mau nupepa a iloko olaila 1 ike iho ai au he mau meah»'«u. iakou i hooikaika loa ae ai i ka'u huakai ike poni moi o Maloko o ka pepa e hoike ana i ka poni o Rudo!oto \" a e hr>ikr pu ana o kahi : a ae aia Ia aku ka la e hookoia ai ia hana. I ka.nana aku me he mea la ua piha loa ka aina 1 ke ohohia no ka piMii aiu\ o fco lakou hooilina Moi Rudolofo a me he mea la ua piha īoa na hokele ame na hale hwlimahma i na makaikai a he ano puikaika n<* k.i loaa o ko'u himi nb ka auhau kupono, aia wale no a uku i auhau kiekie. Nolaila. hooholo ih;» la wau e noho i Zedena—he wah' kauhale uuku he iwakalua mile mai ke kulauakauhale alii mai o Sctireia a he kanaha hoi mai ka palena waho mai o Luritania. A i ke kn ana o ke kaaalii i Zedena ua lele mai la wau ir.i: ke kaaahi mai a ma ka manawa o ke kaaahi e 'nee ana no ka ho!o ana — 0 ka-holo ana ia e ku aku ai i Setirela, ua ike pono aku la wau ia Madame de Mr.bine ma kona noho mau iluna o ke kaaahi. a h«v>h«»lo iho la wau e hele i'o ana kana huaka'i no ke kulanakauliale alii. l'a hookipa maikai i" r\n au e ka hakuh.de o ka hokele. he wahi hokele uuku 110 i noho h-ikuin e kekahi wahine nui ano luahine anu kana mau k.aikamahin'e e!ua I r e poe maikai lakvni ahe oholiia nni lua hana o Setirela e liuliuia ana. i'■ ' a mea nae i ku i ke koho a ka makuahine oia 110 ke d;ike.-no k.nnn, oia ka ona o na aina o Zedena ame ke kakela nui o ka-Moi o Liu ieania mamuli o ke kulean.i i loaa iaia ma ka-palapala k iuoiia a ka M<»i i hana ai. He kai.ela ia e ku ana nia kekahi puu k'ekie iloko o ke awawa a he nani maoli no kona kulana i ke kau mai, a mn kalii o nkalii mile a oi ka mamao mai kahi h'okele akti. A ma ka aoao oka nnkuahine o na kaikamahine aole oia i kanalua i ka hoike ana i kona minamina i ka hiki ole ke hoonoho aku i ka duke ma ka-nohoaiii a ua oi aku h'oi.ka hoonohn ana aku iaia mamua o kena kaikuaana, ka mea e poniia aku ana. "L'a ike no kakou la Duke Mikaela." wahi ana. "110 ka mea. ianei oia kahi i noho mau ai me kakou; a ua kamaaina 110 hoi na Luritania apau iaia. Ano K*a Hooilina Moi hoi, he ano malihiui oi.t mamuli o. kona hoohala ana i ka hapanui o kona mau la i ko na aina-e a he kakaikahi loa ka poe i kamaaina iaia a he nui hewahewa ka poe i ike ole iaia. v "A eia no hoi kekahi," uahi a kekaiii o na knikamahine. "tia oleloia ua kahi oia i kona umiumi, nolaila i pohihihi loa ai k~ .100maopopo ana aku oia ia." "Kahi i kona umiumi!" i hooho puiwa ae ai ka makuahine. Pela mai owai?" "O, pela mai o Johana, ka mea malama oka duke. Ua ike oia i ka moi." "Ae i'o hoi. Eia i'o ka Moi i Zedena ae nei kahi i hoomaha ai; a he uhai holoholona ka hana a ianei oia e noho ai, a mai nei aku e hele ai no Setirela i ke kakahiaka Poakolu no ka'poni ana." Ua olioli nui au i ka lohe ana i keia mau mea a o kekahi kumu paha oia no ke kumu o ka hana o ka'll huakai e hele nei—e ike i ka poni o ka Hooilina Moi, a hooholo iho la wau e helewawae ma ke ala e moe ana i kahi a ka Moi e noho ana, malia o ike aku wau i kona helehelena. Alaila hooho hou ae.la ka 010 lede: "Makemake loa au e noho loa iho no oia i Zedena nei 1 ke kikipu a e hui aku no hoi me ka aikane ana o ka waina, no ka mea. ua oleloia o kana puni ia, alaila, e hookuu aku i ka duke e poniia mai i Moi i SetireJa i ka Poakolu ae nei. Makemake loa au ina e lianaia ana pela, a aohe o'u maka'u i ka loheia mai o keia mau olelo a'u." "Hamau," wahi a na kaikamahine i hawanawana aku ai. "O, he nui no ka poe i loaa na manao e like me ko'u," wahi hou a ka lede elekule. Hilala aku la au ihope o kuu noho nui e noho ana a heneaka iho la no ka ikaika ame ka paa o kona manao no ka duke. "Xo'u iho," wahi a kekahi o na kiikamahine, he wahine opio helehelenn maikai me na minoaka hauoli ma kona helehelena. "Aolie. o'u makemake ia Mikaela Xika. 'O ka h'lapopa Ulaula ka'll e mama. Ua oleloia ka moi he ulaula oia me !ie " alaila akaaka leo nui ae la oia ke ku:nu i pau pono o!e aku ai kana hopunaolelo me ka'huli ana mai o kona mau maka a nana mai !a maluna o'u. a hnli aku la a nana aku la i kona 'noahanau kaikamahine me na maka hookokoe. "A he nui no hoi kanaka e hoinoino nei i keia lauoho ulaula i keia manawa a mamua aku nei 110 hoi," i pane aku ai ka 010 le<h—a iioomanao koke ae la wau ia Kimo, ka ()Io (he inoa hanohano. no nn ohana Pelekane) o Balesedina, o ko'u laina ohana hoi, 110 ka ulaula o koua lauoho. "O kane wale no aole o ka wahine." i hooho hou ae ai ke kaikamahine. (Aole i pau.)