Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 26, 29 June 1906 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]
Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.
(Kakauia e Simeon K« Nawaa.) MOKUNA XXXVI. (KAU POO E'WALU.) KAUA A PALANI ME PERUSIA. ,\fa keia iho la mo ne mea la o ka pau ana ia o na mea e pili ana no ia ninau. Eia nae ua koi ae la o Palani e hoopaa pu ae ka \Ioi William aole ia e hoala hou ana i keia ninau, a hoole koke la aku. No ia mea ua kukala kaua ae la o Palani. Ua inanaolana loa 0 Palani e huipu aku ana o Auseturia ame tlalia me ia. Ma na hana hiknma. he mta pono i ko Napoieona mau koa ke komo mua aku ma Kelemania Heuia a malama i kolaila kaokoa. Eia nae o keia Va hiolo ana o ua papahana la. Ua popopo ko Palani lawelaweia Hiia o ka oihana kaua a ua lawa ole 110 hoi ka ikaika. Ua hiki ole ka houluuluia ae na puaiikoa iloko o ka manawa kupono, nolaila aole he mea i-hanaia no ka lelekaua ana 'ku. Ia manawa no hoi aia ko Perusia mau pualikoa ke hiu la me ko lakou ikaika piha, a nia ka mahina o Aukake ua kaa ae la ka lelekaua ana ma ko Perusia aoao. O kela pualikoa i hoolalaia e Risimaka a i kakooia e .Moltke, a i hoaoia hoi iloko o na kaua ana elua, ua onou ikaikaia aku la maluna o Palani. O ka mea i īkeia he ku i ka weliweli. Ma kela nnie keia manawa i ka.ua ai ua wawahiia ko Palani pualikua me ka hookuemi hope mau ia ana. Me na ilakai oi kelakela. me na kaua liiki ole ke paa ia mai. a wawahiia a liilii, pela ko Palani mau pualikoa i ulupaia iho ai a hoopuehu liilii ia aku. . Ua panikuie aku o Bazaihe ma Mitz. O Napoleona hoi me ko MaoMah.on pualikoa ua hoopuniia ma Sedan, e kokoke ana ma •ia palena o Belegiuma. a ma ka la 2 o Sepatemaba ua haawipio aku ->ku la o Palani. I ka wa i loaa aku ai ka lohe o ke l>aua ma Sedan ma Pansa. ua 'iookahuli koke ia ae la ke aupuni imeperiela a kukuluia ae la i Aupuni Kaupale Lahui. l T a hoala koke ia ae la na hoomakukau kaua ikaika 110 ka hookuemi hope ana aku i ko Perusia mau pualikoa, eia nae ua oi pakela loa aku ka ikaika ma ko Perusia auao. Mam.ua o ka pau ana o Okatoba, ua'haawipio ae la o Bazaine ia Metz, a o keia no hoi ko Palani pualikoa nui i koe iho. ahe ekolu mahina. mahope mai. ua liaawipio ae la o Parisa, niamuli o ka hoopuniia ana e ka enemi. Ua kaheaia ka Aha Lahui a halawai ae la iloko o I<eberuari. a hanaia iho la he kuikahi me ke polio nui ma ko Palani aoao. Ua hoohuiia aku Ia o A1sace ame Lorroaine me Kelemania, a meke polio 1 Si.ooo.ooo.coo i ukuia e Palan'i. I keia manawa 110 hoi ua luii ae la n Kelemania a ua pau na mea e pili ana nona i ka hooponoponoia. Ua lioala koke ia na nianao lokahi mai ka Akau a i ka Hema, a hoohui like ae la i na poohiwi no ke ku-e ana aku i ka enemi. A iloko o ka hauoli 110 ka lanakila ua hoopioia na manao lili no ka hookauliilii mau ana | ia Kelemania. Ua hanaia iho la na kuikahi ma kela ame keia maI nawa, mawaena o na mokuaina akau ame hema o Kelemania a ma ia ano ua hoonui ia ae ka huina o Kelemania ma ka hoohui ana i na aoao a i elua i hookahi. Alaila haawiia aku la ka hanohano o ka nolio moi ana i ka moi o Perusia. l'a kukuluia ke aupuni Inieperiela o Kelemania, a ma ka la 18 o Ianuari, 1871. nialoko o ka halealii aniani o Versa«lles, ua kuahauaia ae la ka Moi William i moi malalo o ka inoa hanohano Pjnepera o Kelemania. O ka hana a P.isimaka ua hoikeia ma kona hua. L'a kipakuia aku o Auseti:ria mai Kelemania aku : ua hoonui hou ia aku o Perusia me kona mana nui; a i keia o na hana apau i manaoia 110 ka wawahi ana i na mea i hoolalaia i ka 18M. ua hookoia. O ke kaua a Palani ame ke koko o Palani i hookaheia iloko o ka haule niau loa ka mea nana i kemeni >ho a paa i ko Kelemania nohona aupuni hookahi malalo o ka uniona ikaika. ?;OKUNA XXX\"II. (KAU POO EWALU.) ENELANI AME RUSIA. (HOAKAKA: Iloko o Feberuari. i-8<S8. ua.'hui ae la ko Enelani Ahaolelo. a nia ia aha i hoikeia ae ai ua waiho aku ka Haku Derbv i kona noho Kuhina Nui manmli o ka nawaliwali, a o Mr. Disraeli ke hookohuia ae ana ma ia makalua. Alaila konio ae la Pohakuhauoli me kona mana a ma kona aoao aole oia i apono i ke kulana o ka Ekale&ia Ailiki. No kekah' mau makahiki ua lilo nui ka ninau e pili ana i ka Ekalesia Ailiki i mea nui e kamailioia ai. Ua hookohuia ae i Komisina nana e noonoo 1 keia ninau ina ka aoao o ke auj.jiim. a ua nui na i?ianawa 1 paioia ai maluna o ka papahele o ka Hale o na Makaainana. O ko Mr. Pohaknhauoli manao maluna o keia ninau ua maopopo raua r.o na makahiki he iwakalua mamua aku. Ma ka aiia o ka Ahaoleio ua iioike maoli ae o Pohakuhauoli i kona manao e h" ; ke ana. i mea e pau ai ua ninau la mawaena o na Ailiki he ru»a r»o:ii i ka Ekalesia ma ke ano lie aupuni Ekalesia e hoopau i k 'iKi ku ma ia ano. a mamuli o keia, ua hoihoi hou o Mr. Ma«r«ire 1 knna 5 ielo hooliolo i waiho ae ai e pili ana maluna o ua ninau la. e \ ana hoi ua olelo hooholo la e noho ka Haie iloko o ke Ko!Vii:e H' »Iookoa maluna o ua ninau la. Ua manao!ar.a ki hoi mahope o ke kaua Kinmiana, he mea ia no Kureke e :v iho ai a hoano hou ae i kona kulana: eia nae aole i 1 aa ta noonoo laia a ua lilo ia i mea no na aupuni e ae e ukiukī ai. k >i la o Enelani e loaa ka pono kaulike mawaena o na Mahonie ia ame na'Kristiano, a o ia ka Tureke i hooko ae ai. me kona ano ehaeha no. Mahope mai no nae ua loaa iho la ka ike aole 1 manao maoli o Tureke e hana i ua aelike la e like hoi me ko Enelani manao maoli ana.
! He r'.:i n > N>i na ara i h.inaia n>"» ka h«>ano h m iir>* }; |^ C ;? no h'.-i ki tvcr.'i: n*a na o kc aupun:: i'ts 111 ae aole K>a be h»>.»kahi o ia nuu n\*?A i hov»koia ae. La tkf t. » o lTi:reke o Enelani n»> kona hoaioha i Ka wa o ka piltkta. nolaiia. ui | manao īho la oīa aia he nun powaikai nr; e loaa mai ana ma kona a«>ao. ! Ua hoao iho ia ke aupnm e lv>aic ilala ikc aupuni o hnelam. a ua haawi aku U no na j>oc waiwai o Enelam i kc elala. a ma nui.io na ukuoanee nui ua Ti!o na Pelekane i mea hookaumaha aku i ke aupun: o Ti.reke. I ka hiki aiia oka aie .ke 540.000.000. akaht no a maonopo i r.a poe Turekc ke koloheia nei lakou. a 11 a h.K. aku l«ji lakou i ka pahu hopu o ka hiki ia lakou ke a.e hoa aku. I ka wa i ike ai na Pelekane i ko hkou pohoma keia hoaie ana, aia hoi ua lilo hou ae la kt ninau o Tureke i mea nui. U konoia na Kristiano e noho ana ma Bosnia. ame Herzegovma e lawe ae i na meakaua. i ka 1875. a ku-e aku i na poe hixikaumaha la lakou, aua hiki ole ike aupuni ke hoomalu aku ika haunaele. No na . lana aupnni e ae hoi ua iini lakou e hoopanee i na hoop.mopv>no ana i na like ole me lakou. a koi aku la ia Tureke e h«n>paa hou e hoano hou ae. a ae vo o Tureke. I. a koi hou ia no ka haawi ana 1 na pono kaulike i na hoomana a ae no o Tureke. O keia iini.o na'mana 0 ae e hoopane* ua h!o 1 mea ole: o kela hana hoopaneenee hoi a ka Moi i ka hooko ana 1 kana mau aeliKe Ina iilo ia i nua na ka poe hoala haunaele e nana ole aku ai 1 ke aupuni a o ke a!a koke no ia o ka haunaele mamuh «> ke kuKala kaua ana o Servia. I ke kau haulelau ua ala haunaele ae la ma i>ulavraria. a ua koi ikaika aku ke Aupuni o Pelekane ia Tureke e kinai i keia mau hoaia haunaele. l'a koho ae la ke aupuni e hoao i kona ikaika ma I»ulaj;ana. a hoounaia aku la he puaiikoa uui kupono no ka iu>ohaiiK «jna i iia 'ku-e ana mai a na enemi. l'a ulupaia na kauhale .0 na Kristiano a haoia na waiwai, a ulupaia ?ia kanaka e noho ana malatla a he mau kaukani ko lakou nui i make ma keia hana hoomainoino. Aia na kinomake ke waiho la iloko o na luakini. kahi hoi a lakou 1 holo ?.i e pee. a pau aku la hoi na kinomake o kekahi poe i ka ai ia e ka ilio. .. , . . - Maloko o na nupepa i ike maoli ai na poe I elekane 1 ke ano maoli o ke aupuni a lakou i hoohoaloha ai. a na ka nui Miha o na mea i hanaia i hoopau ae i ko lakou manao kakoo. a ma ia ano i hoopakele ae ai lakou i ko lakou aupuni mai ka hoohilahila ta ana no na hana a Tureke. Mamuli hoi o keia ua ike ae la o Rusta 1 kona manawa kupono e komo ake'ake'a ae ai, a koi ae la oia e hoopauia ka lawelawe hawawa ana no Tureke ma ka lawelawe lima maoli ana o na mana āupuni nui o Europa. a ina aole e komo kuii> maoli ana no oia. l a ku kaawale ae la na, aupuni e ae mai keia manao ae. a ku kaawale pu ae la 110 hoi mai na hoike nianao laula ana. Iloko o ka wa kupono ua kukala kaua ae la o Kusta. a h(X>nee aku la i kona mau pualikoa no na palena aina ona. Aia 1 kela manawa ke ku la na laina koa ma Danuhe ame ke kuahiwi Ualkan a o keia na puu pale o Tureke. Ina i lawa kupono ka nut o na koa ina no ua hooloihiia ka manawa a na Kukini e nee mai ai; aka uae ua hookuu aku.la.no ke alakai nui o ua Tureke 1 na koa Kukmi e komo ma Ualkan me ka ake'ake a ole aku. a lilo ae la la alahele |ia lakou. a noho mana ae la no hoi ua pualikoa la ma na aoao akau :o Koumelia. . , . . .... . i I keia wa akahi no a ala ae na Tureke a ike Iko lakou pt!tkta. |Ua kiolaia ae la ko lakou alakai elemakule nana e alakai ana t ko llpkou pualikoa, a hookohu koke ia aku la na pani me ke kauoln e kaua aku me ka hoohala ole. Ua aka henehene aku la na Kukmi !-; keia hana a nee aku la no lakou iloko o na palena o 1 tireke eia nae aole lakou i manao nuia ua hiki no i na poe I ureke ke paio ku-e aku. Ma ka halawai ana ona aoao a i elua ua hookuemi hope la aku'la o Kenerala Gourko no Halkana mamuli o ka nee awiwi ana aku a 11 a koa o Tureke, a no ia manawa me he mea la ke nana aku ua ano ku 110 oia i ka poino. 1M Ua alakai aku la hoi o (>sman Pa>ha 1 kekahi pualikoa no 1 K\ nl he taona no Roumelian e hoopuniia ana e na puu. a maluna hoi o ia mau wahi ua hanaia na papu lepo ame na auwaha nn ka pule ana Xo elima mahina ma keia taona kahi 1 paio at. Ua pn ka ena o ko Tureke Kenerala. ua ho-aia hoi na manao uwila tlok«> o kona mau koa. . , . . ManniH o keia mau pmipmi ikaika t loaa aku 1 Knkin i lilo ia i mea no lakou e nauki ai a holo aku la lakou nm.a n.a kaln a ()sman e ku mai ana me ko.ia mau koa a lolekaua akn la mo ka ikaika a ua hookuemi l.ope ia ma. la ua poe Kukmi nn 1110 ka niake weliwoli mamuli o n" poka . kiia aku mai na pu raiiela i ki Ipapaia akn. Maliope ma. hoomaopnpo īlio la na Kukini ike kuimi ! paakiki, nolaila, ua hoounaia mai la o Kenerala l«»«llehen• kela alu'ikoa nana i paa ia Sebastopol ina kela kaua mawaena o Kusia ame Enelani. e holo mai a lawe ae i.ke alakai ana t na ko.a Knkm». ! Ua hoouna koke ia mai na kna he nui a honpuuua ae la »lle \ n.u i a paniku ia ae la kona kukai ana me na kulanakauhale eae . a ! ka pololi mahope o ka hata ana o kekahi manawa t hnonawaliwah mai |i ke ku pale ana ona Tureke. Ua paa no o Osman a hik, .ka wa i lilo a : o Pleena i ilina no na poe 1 make aine na p«>e 1 eha. alaila hoao iho la oia e wawahi i ka laina kiai ma kona liolo ana me manao e puka iwaho. Eia nae ua nawaliwah ma. a ua hoopunna no hoi nolaila waiho iho oia i kana mau meakaua mah.»]* o ka ! paio ikaika ana. Ua pio ka manaolana o I urcke a o ka pi<» aiu o Plevna he liikimua ia o ka iko o ka pau ana o ka mana o Mahotne.lx Ilokō o keia mau mahina aia no he pualikoa Kukmi ke paa ia ke alahele o Shipka iloko no nae o na hoao ikaika. ana a1 n... i ull 1 e hoopuehu aku ia lakou. He ekolu pule mahope tho oka j ana o na Tureke ma Plevna ua alakana aku la he ekolu mau ma.uK koa o na Kukini no Balkans. He inomo ke alanui he pa.ikakika a paa no hoi i ka hau. nolaila me ka hana nui uo ka noonee ana aku ina koa. Eia ua lil'o ia i mea no na Kukmi e h«>ao ikaika loa ai e nee aku inuia a kulai aku i ko lakou enenu. . . , Ua nee aku la lakou me ka ikaika no Koumelia. a KWa n aku la me ka ikaika ika hapa hope oko urekc a h \ inau kaukani i haawipio aku i na Kukmi. I ka ua 1 hiki aku na Rukini ma Adrianpolc uanoimaila n ureke * » ; I ka wa e kaua ana 'aole lakou 1 haalele ih«> 1 ka lak >u mat hana pepehi hoomainoino. Aole he mau pio a lak«.u 1 lawe pio ai a o na Rukini i paa aku ua pau wale no 1 ka pepehi h.»omainoinoia I ka wa hoi e komo ai lakou iloko o ka ptltkia. ua pepehi ih«> U lakou'i na poe i eh'a a make. Ma ka aoa«> hoi <» Kusia ua malama aku la oia i na Tureke i eha ame na poe 1 lilopio m.n, a ua nui na mahalo ana i ka wiwoole o na Rukmi ame ko lakou hana al<>ha t na i)Oe i poino. ... . . • . .%. He mea oiaio. mamuli iho la o keh ua lilo 1 nmau nm ka hoonononono ana i ko Turek«* noho aupuni ana. 6 na manao o ke kuikahi a Tureke i ae at ua mau no kona hnana maluna o na okana aina ana'e paa ana. aka nae aia ilok«> olana ikona liopena o ka noho ana he Mana aii])uni no huropa ma la mua ! koke iho. T*a kukulu ae la ka Akau o I'»alkans. t aupun; ! kulanakauhale. i hiki ke uku i na auhau. aka e ku kaawale ana mat 'ia Turcke aku. . , .. ! Ma ka hema hoi o na niko mauna oia ka apnna-o Koumelia ! Hikina. e noho hooinaluia ana e ka >ulctana. eia nae e h«»opon.»pono!ia ana e kekahi kanaka Kristian«->. I keia wa no hot akahi 110 a ikeia i ae ke kuokoa o Montcne.erins mahope «». k'ona hoao ana no hon.;aht | haneri makahiki e paa'i na meakaua no ka malama ana t kona ! maluhia a ua hoomahuahua hou ia k-«na palena ama | Ua loaa pu no hoi-ia Koumania ame Servta kn tkeia ana ku o !ko laua kuokoa. a hoihoiia aku la o Her/egovina malalo o ! Ua 'awe ae la hoi o Kusia ia Kessaralna. i kailua aku i;-t mai 'aku he iwakalua-kumamakolu niakahiki mamua aku. a ua uku potv> ia ae hoi o Roumania nnmuli ora 1 critori i hl.> aku. all o i»u akti la no hoi ia Rusia na apana aina o ttatoum. Kars. ame Anlahan ma \s : a. Ua ae aku la hoi o Enelam e lawe ia C vprus ma ke ano he uku no kona hoopau ana i kona kulana hoaloha me kona h«»opaa pu ana aku e malama i ka maluhia o na aina o l ureke ma Asta—e haawi ana hoi iaia i kekahi kuleana 110 ka hoohoihoi ana i aupum maikai ma ia mau kaiaūlu. | (Ade I pan.)