Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 34, 24 August 1906 — KA Hoonanea o ka Manawa. Aida ke Kaikamahine Koa [ARTICLE]

KA Hoonanea o ka Manawa. Aida ke Kaikamahine Koa

Ia nianawa i ku a'e ai oia iluna me ka maloeloe, a me na puupuu e wiliwili ana \ ka lewa, ua kahea aku la oia i ua kanaka la, ma ka leo kauoha: "E ku koke mai oe iluna, ua makaukau au no ka hauoli au i makemnke ai. He elua wale iho no kaua maloko o keia keena nui, a akea hoi kahi a kaua e papa le'ale'a ai. He wahi maikai loa keia e ikeia ai na mea keikikane o kaua, a aohe he mea nana e hele mai e nwao i ka kaiia le'ale'a ana." "He kaikamahine ano e.maoli ka hoi oe," wahi a kē kanaka, "oia iho la ka kau mea e knuoha mai ai ia'u e hakaka. Ua like maoli oe me kekahi kaikamahine hana keaka, kou lelele i-o a ia nei." "Ae, he kaikamahine hana keaka au i lohe oe, a he mau maka ko'u i oi ae ka ike mamua o kou, no ka mea, ua ike mua no au i ko'u hehi ana mai nei ma na papahele o keia keena, he kanaka ino oe, o oe kekahi o na kanaka e hoopoino nei i na kaikamahine opiopio, ka poe e imi ana i ko lakou ola ma na hanalima. Aka, i hai aku au ia oe. i keia manawa, ua halawai mai oe me kekahi kaikamahine, e hiki ole ai ia oe ke pulapu mai." : No keia olelo a ke kaikamahine, ua ku-a-maka'u maoli ua ka-

naka la. a kauoha mai !a me ka feo h.ialuiu. "E hele koke oe mai ktit wahi aku o ka!Ka akn auane? au i ka makai t kii mai ia oe e hopn." "Ao!e u>a au e hialeie ana i keia papheie. e keia ilio kawa-o» a i lohe pono «x. eia ka oihana makai ma!a!o o ko'u malu. Ua hooiimaniai au e kīi mai ia »>e a e hoopaa iloko o ka hale paahao. Owau no o Li?sie. ka niakaīkīu wariine. O kahea hoi paha i ka. makai ? Eia koke no lakou mawaho nei e kali ana o ko'u haawi aktt i ka ho<ulona no ko lakou koino maī ?" He mau olelo pulapu wale no keia a Aida i kamailio aku ai i ua kanaka !a. a ua puni maoii oia iaīa nei. Me ka hookauiua ole iho, ua kukuli iho ia ua kanaka la iialo a nonoi mai la iaia net e aioha aka iaia, aole e haawi i ka makai. 0 ko Aida laiau aku la no ia i kekahi pauku laau e waiho kokoke mai ana, a ole.'o aku ia: ~He mea pono no e loaa ia oe ka hoopal no kau mau hana i hana maī ai maluna o'u i keia kakahīaka, aka, mai noho nae oe a kahea o lohe mai auanei ka makai a kii mai e I hopu ia oe," noiaiia, me kekahi pa'i mahanahana ma ka papalina o ua kanaka ia hina aku la oia iialo. aka no kona maka'u i na olelo a Aida, aole e kahea i kekahi mea. nolaila. unmi wale iho ia no oia i ka eha, a eiike me k«kahi lio maka u. peU iho la kona hoopepe ta roanawa. Kii aku ia o Aida i ke pakaukau e ku kokoke mai ana a ka« iho la maluna o ua kanaka !a me ka pane pu ana aku: % 'Ea he u'i maoli keia leale'a a kaua i keia kakahiaka, ua helu kou ia ma kou hoolaha ana ae nei ia*u maioko o ka nupepa o keia. kakahiaka e hele mai e haawi aku i wahi hana nau." Ua like ioa ua kanaka la me he pipi keiki la i paa na wawae i ke kupeeia ka oni ole ae. "He manawa maikai maoli ka hoi keia i loaa ia kaua, aka t ha*i aku au ia oe. he kanaka kepolo maoli oe i piha me na hana ekaeka he nui. a ma keia hope aku, ina e ike hou ana kuu mau maka ia oe, e hoao hou ana e hana i kekahi o na hana au e hana mau nei. maluna. 0 kekahi kaikamahine opiopio, alaila e haawi no au ia oe iloko o ka lima o ka makai. "Nolaila, e Mr. Kanaka, aole au e noi aku ana ia oe e uku mai i ka $25, no ka mea, ua haawi aku la au ia oe i ka likiki hookaa no ia mau dala, a o ke aloha no kou." laia nei i hoi mai ai, a puka iwaho, ke nalu la keia no ka nui maoli o na hoopiKkia e loaa ana i kekahi kaikamahine elike me ia ke ano, ke noho iloko o ke kulanakauhale, ua manao iho la no keia e ho'i liou i kuaaina, aka nae, hilahila iho la oia o hooheneheneia mai e ko kuaai.na poe ke ho'i nele aku, nolaila ua hoopaa iho la no oia e imi mau <*ku i hana nana. No kona maluhiluhi loa ia kakahiaka. aole oia i hele e hui pil me na poe na lakou kekahi mau hooiaha e a'e, aka, ua ho'i pololei loa aku la oia no kona wahi home. 1 kekahi la ae, ua loaa mai la iaia kekahi !eta mai kana kuma mai. e hoike mai ana maloko o ua »eta nei, ua loaa he hana nana iloko o kekahi hale hanako hoahu dala. Awiwi iho la oia i ka hana ana i kana palapala noi hana, a waiho ■ nkti la inuia o na Lunanui o ua banako la. Mahope iho o ko ia nei j hoao ia ana, ua ikeia ko ia nei makaukau ma ka hana ana i noi aku i ai. oia hoi k3 hana kikokiko hua a kauoha ia mai la keia e heie aku | i ka hana i kekahi pule ae ; j No ka maopopo loa ana o ka loaa o ka ia nei hana, nolaiia ua kakau aku la oia i kona mau makua no ka holopono o kana niis«ona 1 huli hana i ke kulanakauhale, a ua hauoli loa kona mau makua i ka . ike ana i ka leta a ka !aua kaikamahine. ' No kekahi pule a'e, ua hele aku la oia i ka hana aole no hoi i loihi ko ia nei noho hana ana iloko o ua hale banako la, ua lilo ae la . keia i mea nana e kikokiko na leta pili oihana e hoouna ia aku ana i kekahi mau hale hanako nui o ke ao nei, a ua koho maoli ia keia i kakauolelo na kekahi o na hoa hui o ua hanako la'. O keia keonimana ana 1 noho kakauolelo aku ai, he keiki no ia na kekalii kanaka mahiai elike me ia nei ke ano. L T a haaleie aku no keia keiki i ke alo o kona mau makua no ka imi ana i na hana e liiki ai iaia ke kokua aku i kona makukane. Ua kulike loa ke ano o ka haalele ana a keia keiki i kona home, me ka haalele ana a ka kaua Aida, no ka imi ana i na hana o keia an holomua o ka aina. O ke kulana hana maoli o keia keonimana iloko o ua banako la, he mea haawi dala no ia, a he kulana ko'iko'i maoli t kana e paa ana, a e hakilo mau ana o Aida i ua kanaka la ma kana , lawelawe hana ana. Iloko o ka nui o r»a kaikamahine hana iloko o ua hanako la, aolekeia keonimana i kamailio aku ia lakou i hookahi huaolelo hookaau» 1 a makaleho aku paha ia lakou no ko lakou u'i, aka he kulana keoni- ! mana maoli kona o ke ano ku i'o, a ma kana mau olelo apau, he mau olelo wale 110 o ke kanakamakua. - I kekahi la ua nui loa maoli ka hana o ua hanako la, a he mau I hana kekahi i makemakeia e pau koke mamua o ka hiki ana mai o kekahi la ae. nolaila ua kauohaia mai la o Aida e noho mahope o ka | manawa maa mau o ka pau ana o ka hana, a pela oia i lohi loa ai ia I ahiahi i kona hoi ana i kauhale. I laia nei i hoi aku ai no kona wahi home, a mawaho pono o

ha!e inu rama, ua ike aku !a keia i ka puka ana mai o kekahi ;nau kanaka elua mai ioko mai o ua hale la, a kaha l»>a aku la. no ma ko laua alahele'. Nana aku !a keia a ike aku la me ka hoohewahewa ole, o ke kanaka no i hat:re ai iloko o ka lokowai iloko o ka paka, oia kekahi a o kona kokoolua oia no ke keonimana e hana nei iloko o ka baaako, ana e noho hana aku nei malalo ona, nona ka inoa o Wnianu Peakaila. Ma ko ia nei hoomaopopo aku, ua inu ua mau kanaka la, no ka mea. he ano hikaka ka laua hele ana. I ko ia nei manawa i ike aka ai i kona haku e hele pu ana me ke kanaka nana oia i hoowalewale, ua pii mai la kona inaina no ua kaoaka la, no ka mea, oa maopopo loa iaia nei e kaualako akn ana ua kanaka ino la ia Wiliama Peakaila iloko o na poino he nni, nolaila hooholo iho la keia e hoopakele i ke keonimana opio niai loko mai o na poino i maopopo loa e kau mai ana maluna ona. Me keia manao paa ua hoi pololei aku la oia no kona home me wa nalu nui ana i kana mea e hana ai. Ma kekahi la ae, ua hde no oia i ka hana, aka, ua haohao oia no Wiliama Peakaila, aole oia i hiki mai, a he hora okoa mahope iho ua hoea mai la oia. He mea malihini keia o kona lohi ana ia kakahiaka. Nana aku !a o Aida i kona mau maka, me he mea la aole oia i hiamoe maikai ia po. Aole no keia i hoa'o e kamailio aku i ua kanaka opio la e hoopau i kona pili ana me kela kanaka ino, noonoo iho la keia he wahi kaikamahine kikokiko hua wale iho no oia. aole paha e hoolohe ia mai ka ia nei uwalo aku e kekahi kanaka e noho mana mai ana maluna ona. nolaila uumi waje iho la no keia i kona manao. I kekahi la mai ua like no ko Wiliama Peakaila ano me ka la aku mamua, a pela mau kona ano a pau okoa ia pu!e, aka nae, lohe aku la oia i ka olelo ana ae a kekahi kupakako: i4 E ao kanaka mai oe e Peakaila, ke komo kukonukonu aku nei oe iloko o ka inu rama, a ina aole oe e hoopau ana, e loaa i>ono mai ana oe i na poo nui o ka banako nei t a o kou pilikia no ia. M I ka pau ana no o ka hana ia ahiahi. ua hoi aku la no ka kaua Aida no kauhale, aka nae, iaia e hoi ana ma ke alanui, ua ike hou aku la oia i kekahi kanaka e hahai mai ana mahope ona, i kona nana ana aku, maopopo aku la iaia, o ke kanaka no ana i hoohoka ai iloko o ka pa papa. "Ke hahai hou nei no keia kanaka ia'u; heaha la kona manao o kona uhai ana mai mahope o'u no ka lua o ka manawa," wahi a Aida i nalu iho ai iloko ona. Awiwi aku la keia a nalowale mai ua kanaka nei*!aku, a kamoe pololei aku la keia no kona rumi moe, a noonoo nui iho !a i kana mea e hana ai. Aole i liuliu iho haaleie koke iho la oia i ka hale a ma kekahi wahi alanui ololi. ua hele aku la oia i kekahi halekuai e kuai tmau lole kane. Ua manao oia me keia mau lako lole kane e hiki ai iaia ke imi aku ika hana a keia kanaka e hahai nei iaia. Ua paa loa kona manao e hele ? ka holoholo, a e hoomakakiu i ka hana a keia kanaka ia po, nolaila, mahope iho o ka hoi ana o kona makuahine hanai e hiamoe ia po, ua komo iho la oia i ka lole kane ana i kuai ai, a me kekahi wahi papale kapu muoudu, ua liko' loa oia me kekahi keikikane opiopio. Kilolii aku la keia iloko o ke aniani, aole e hiki iaia ke hoomaopopo he kaikamahine oia, nolaila, me keia lole kane ua hele aku la oia iwaho o ke alanui. laia nei nohoi a ku ana iwaho o ke alanui, o ko ia nei halawai koke mai la no ia me ke kanaka ana i makemake ai e hoomakakiu i kana hana, a pane mai la, "E ke kanaka opio, ua hiki anei ia oe ke ha'i mai ia'u i ka inoa o ka lede opio e noho nei ma keia wahi?" "Heaha ke kumu o kou makemake ana e ike i kona inoa?" wahi a Aida i pane aku ai ma ke ano ninau. , "No'u ia kuleana, eia na'e paha oe i nei nei e noho nei ea?" "Ae, i ke aha la?" "Ua makemake hoi au e ike i na mea e pili ana i ka lede e noho nei i nei nei." "E ka mea heluhelu, o keia kanaka opio e kuka'i olelo nei me keia kanaka, o ka kaua Aida no ia, a ua holopono maoli kana mau inea hoano-e, oiai aole loa e hiki i ke kanaka a Aida e makemake nei e imi pono i ke ano o ka hana ana e hana nei, ke hoomaopo|>o mai he kaikamahine keia, nolaila, ua pii ae la kona ano koa, a pane aku la oia, "Aole o'u manawa e kamailio loihi ai me oe, e hele ana au ma ka'u hana." "E kuhikuhi mai hoi paha oe ia'u i kahi i noho ai o ka lede a'u i makemake ai?" "E hele aku oe e imi nou iho." "Aole pela, no ka mea he kela-moku au akahi no a hoi mai nei, a he nuhou ka'u i lawe mai nei na ua lede la, ua makemake loa au e ike iaia." "Owai ka inoa o ua wahine la?" "O ka mea apiki ia, ua poina ia au i ka inoa, aka, ina no au e lohe aku ana o ka maopopo leoke no ia ia'u—he keu maoli ka hoi ka poina. Ua pololei kahi i kuhikuhiiei niai nei, eia nae hoi ua poina ka inoa ame ka helu." He mau hana hoopunipuni wale no keia a keia kanaka, o ka makemake i'o iloko ona o ka loaa o,ko Aida inoa ame kona hale e noho nei. w O ka wahine e noho nei iloko o kela hale, oia 110 ka wahine a kekahi makaikiu." "Owai kona inoa la ?" "O Kela kona inoa." "Aole ia. malia paha he kaikamahine kekahi ana?" "Aole ana kaikamahine, aka, he lede okoa ka niea e noho pu nei m"e ia." "Ae, oia, owai kona inoa la?" "Ka! O Ema Dike kona inoa, ua lohe wale au he lede akamai ka ika hana keaka. Ke hana nei oia ma ka hana kikokiko hua, ua lehe no hoi au ua a'o maoli oia i ka pe-lepe-le, a ua like kekahi poe kanaka imua o kona alo me he mau kao keiki la e haehaeia ana e na niho o ka ilio bulu, pela ka ikaika o u£ kaikamahine la. Nolaila, e Mr. Kanaka, mai hoopau manawa wale oe i ke kali ana maanei no Jca imi ana i ka lede au e makemake nei, no ka mea, ina e maopopo ana i ua lcde la, he mau hana epa kau, o kou eha koke no ia a pau ka inu wahi kiaha waikake hou ana." '"He mau olelo a'o maikai kau e kahi keiki, nolaila, e hookuu i*o kaua, a o ke aloha ahiahi no kou," wahi a ua kanaka la, a p**a aku la hele me ka hoomaopopo ole mai i kahi keiki opiopio ana i papaleo pu iho la. ■ s I ua kanaka la no e hele la mamua, ke hahai aku nei no o Aida niahope ona. a hiki i kona komo ana iloko o kekahi hale inu rama, a aole no hoi i li'uli'u, ua hemo hou mai la oia me kekahi kanaka okoa me ia, a hele aku la me ka maopopo ole iaia nei o ka laua wahi e hele Lna. Aka uhai aku la no nae keia mahope o laua a ma kekahi kihi, ku iho la ua kanaka nei. Oko ia nei kolo aku la no ia a ma kekahi wahi pouliuli e ike ole mai ai laoa la iaia nei. noho iho la keia me ka hoolohe loa ana i ka laua mau olelo e kamailio ana. Ua lohe maopopo loa aku la keia i ka pane ana iku, o ke kanaka i papaoielo nni ai me ia nei ia ahiahi, i ka olelo ana aku; "E Mr. Nile, ua lohe mai nei au mai kekahi keiki opiopio mai nei, o kela kaikamahine a'u e hookolo mau nei mahope o kona meheu, aole ia he kaikamahine lopa, aka, oia kekahi o na kaikamahine e hiki ole ai e lanakila ka hana an e manao nei e hooko aku." "He kaikamahine kela i a'o maoli i ka pe-lepe-le, o oe no ka hoike oiaio no ia mea, no ka mea, ua a-a mai oia e kn'iku'i puupuu me oe a haule koheoheo ai oe iloko o kela lokowai, o ka'u wale no e a'o aku nei ia oe, e waiho malie oe i kela kaikamahine pela, a mai hoao oe e lawe aihue iaia o lilo oe i luahi na ua kaikamahine !a. M "No'u iho. aole o'u makemake e mauna aku i ko'u kino a pilikia ma-u wale mai mahope o kau mau hana e kuko nei. Ua hooiaio loa au i na olelo a kela keiki opio i ha'i mai nei ia'u i keia ahiahi, a ua : piha maoli au i ka maka'u e noho nei no ua kaikamahine la, a o kekah no hoi, eia ua kaikamahine la ke noho pu nei i ka hale o ka I makai-kiu.