Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 36, 7 September 1906 — ABE LINEKONA KE KEIKI KUAAINA AMERIKA KA PUUKALAHALA O NA KAUWAKUAPAA PAELE. [ARTICLE]

ABE LINEKONA KE KEIKI KUAAINA AMERIKA

KA PUUKALAHALA O NA KAUWAKUAPAA PAELE.

MOK.UNA VII. KE KEIKI PAIONIA. ''E ki no wan i kekahi pelehu na kakoa mamua aku o ko'n hele. ina i oki laai'. aohe paha e liuliu aku he nuu minute wale no aj hoi mai au," wahi a Linekona. j Hc nui wale na holoholona ma ka nahelehele ma ia wahi: o peiehu, na dia no hoi kekahi, & ma ke ki pu ana wale no ia lakou e loaa enai ai • na kamaaina raa ia wahi kahi io. j "E pono ia Abc ke ike i ke ki pu," wahi a ka makuahine. "Nq ka mea hoi, ina e akamai oia ma keia e kokua nui mai auanei oia ia kakou ma ia mea." f "O ko'u mkemake loa ia," wahi a Aberahama, "o kuu ike i ke ki pu." „ I I mai la kona makuakane, "E kuu keiki, na u no eaoaku laoe ma keia hana, mahope aku, alaila, e hiki no hoi ia oe ke ki aku, e like me kou makemake." i A hele aku la o Linekona ma ka nahelehele i ke ki manu, aole 1 hala ae na niinutc elima, lohe aku la lakou i ke kani rpai j a iloko aku hoi o na minute hou aku elima, hoi mai la oia me kaj pelehu. . » A hoomakaukaU iho la o Linekona wahme i wahi ai no ko lakou paina kakahiaka, a i ka pau ana ae o ka lakou ai ana, hoea mai la o Mr. Neale. oia hoi, ka hoalanna i ae mai e heie mai, e kokua ia lakou,' ma ke kukulu ana hoi i ko lakou wahi pupupu hale. ! [ mai la o Linekona, "Aloha oe, e Mr. Neale. Aole au i manao e hiki kakahiaka loa mai ana oe e like me keia." j 4i Aole pono ka hiamoe loa, oiai hoi oukou e noho pilikia ana, • aole hale e malu ai/' wahi a Mr. Neale. "Aka, eia i'o dia la, na kau wahine i hooili mai nei ia'u na oukou, oiai, ua hoomanao loa oia i ka ono o ka i'o dia, i ko makou manawa i hele mua mai ai maanei, elua makahiki i hala ae nei o ko makou noho malihini ana, e like me oukou, a oia paha ke kumu o kona haawi ana mai, i hoao oukou i ka ai ana i ka i'o dia." "Lokomaikai maoli oia," wahi a Linekona wahine. "A wehe ae la oia i ka lole e wahi ana i ka i'o dia, a ike iho la, ua mo'a pono no ka i ke kunuia." A "Ae, i kona manao ana, oia ka pono, o ke kunu a mo'a," wahi a Mr. K T eale. ! "Pomaikai maoli makou iaia, a ke manao nei hoi au, e lilo ana paha kakou apau i mau hoaloha io." I mai la o Linekona kane ia Mr. Neale, "Ano wau i hele aku nei i ka nahelehele, e ki i kekahi pelehu, a aia ka'u wahine e hoomoa ana i keia"Htnanawa, i wahi koalaala no keia kakahiaka e paina ae ai a hele aku i ka hana." I "He keu maoli ka lehulehu o na holoholona hihiu ma keia na- ! helehele," wahi a Linekona. j "Ae, aole kakou e make i'a ana maanei, hiki no ia oe ke ki pu aku i na pelehu ame na dia maanei a puni ka makahiki." "He mea maikai maoli keia no na Paionia e like me kakou. A aole no hoi e hiki ia kakou ke noho maanei ke ole keia mau m'ea e pono ai kakou." wahi a Mr. Neale. "Aka i hele mai nei au e hana leaua i kahi hale o oukou. E hoomaka paha kaua." Alaila, hoomaka iho la laua e oki 1 na laau, a e hoomakaukau hoi i k e kahua, a e hookuene pono 'i na kua laau o lalo o ka hale. A ma keia hana ana, hoikeike mai la o Aberahama i kona hoomanawahui loa i ka hana pu ana me kona makuakane, a he hoailona maoli no hoi kona helehelena hoihoi ame kona hooikaika maoli ana ! no kona lilo ana aku i wahi keiki Paionia ano e. j I mai la o Mr. Neale, "He pono no ia oe ke kukulu i kou wahi; hale, a like me ko'u." ... I 4< Ae, he maikai io no ia ano hale, oiai hoi, o ke kaina like iho la no ia o ko makou mau hale ma Kenetuke." "A ina pela, alaila, aohe no e loilii ana ka kaua hana ana a pau koke. E ane lawa ana no paha na kua laau a kaua e oki nei i keia| la, alaila, e hiki no ia kaua ke hoala wikiwiki i ka hale." "E hiki anei ia oe ke kokua mai ia'u, a paa ka hale," wahi a Linekona. "Ae, e kokua no wau ia oe," wahi a Mr. Neale. "I ko'u manao aole no oe e polio ma keia kokua ana mai ia'u, anoai paha hoi, e makemake ana oe ia'u e kokua aku ia oe i kekahi manawa. he mea pono ia ma ko kaua lilo ana i mau hoaloha io. J "E makemake pinepine ana paha wau ia oe, e kokua mai ia u. "E nana oe i ka'u keiki ia Abe, aia no oia e hana ikaika ana, a ua pomaikai nui au iaia, ma kona kokua ana mai ia u i kekahi manawa," (a haliu ae la oia, a nana aku la i ke keiki, a aia no hoi kelai e hoolohe mai ana no i ka laua kamailio.) "E ae koke ana oia e hana ma ia mea, no ka mea, aole ona mo- 1 lowa iki." 1 Pela ko lakou kamakamailio ana, me ka hana pu no nae, a po ia la, oia hoi ka la mua o ko Aberahama hana Paionia ana, a ua nui loa na laau i hoomakaukauia e lakou no ka hale. ! A lohe o Mr. \Vood i ko lakou hiki ana mai (oia hoi ke kanaka nana i malama ka ukana a Linekona i lawe mua mai ai,) a ia kaka-1 hiaka ae, hele mai la oia e kokua ia lakou ma ke kukulu ana i ka hale. Aole pono kakou ke hooloihi wale i ke kamailio no keia kukulu ana i ka hale, aka, eia wale no iloko o na la elua ua aneane paa ua wahi hale nei, aka, aole nae i paa loa, a hoomakaukau iho la lakou e komo iloko. | "O ke ano o keia hale," wahi a kekahi mea i noho kokoke malaila, he mau makahiki. "He umikumamaono kapuai kona loa a he umikumamalua hoi kona laula, aohe papahele, a ua hoopiliia na laau kua apau ma na kihi, e like me ke ano mau o ko lakou mau hale; no ka mea, aia ma ka welau o kela kua keia kua, ua liana waha ia» i wahi £ paa ai a ua hoopihaia na wahi hakahaka me ka lep<o palolo, i <jje e komo mai ke anu, ame ka ua, a maluna iho hoi, ua uhiia me na laau kua, i wahiia a paa o waena." "Hookahi wale no keena malalo a hookahi hoi keena» maluna, a ma ke alahaka ka pii ana iluna o ka hale. Hookahi no puka komo. a hookahi no hoi puka aniani, eia nae, aole aniani ia manawa e pono ai, aka, hana akaniai no o Linekona i iliea e paa ai ka puka aniani. Lawe ae la oia i ka aa lahilahi, e uhi ana i ka aila o kekahi puaa, a liohola ae la maluna o na laau o ka puka aniani ana i hana mua ai, a j ka maloo ana ae hoi ua like pu me ka ili o ka pahu hookani. Kapili iho la no o Linekona ame Aberahama, kana wahi keiki, ipakaukau, i mau noho, a i moe no hoi. I mai la o Linekona ia Aberahama : "E lawe mai oe ia'u i ka wih hou puka, ame ka rula, a e hana kaua i moe." A i kona lawe ana mai ia mau mea, i aku la oia i kona makuakane, "E hiki no ia'u ke wili i na puka." "Aole hiki ta oe, no ka mea* he hana p(aaklki ka wili ana i na puka nui īloko o na laan kua, e like pu me keia, aka, e hiki no nae ia oe ke kii aku i ekolu mau laau, a e lilo hoi kekahi i laau ku, a elua hoi i mau laau kaola." "Oia wale iho la no," wahi a Abe. "Ae, oia wale iho la no, no ka mea, e kapili no u*au n*a kela kihi o ka hale k alaila hookahi wale a'u pou e kukulu ai, a efua hoi mau puka a'u e<wiii ai, a h«x>kahi wale iho no a*u hora e hana ai, a paa keia mea." A i kona kapili ana mai i ua moe nei, ma ke kihi o ka hale, aole io no i nui ka hana. Ana aku la oia ma kekahi aoao o ka hale, ewalu kapuai., alaila, wili iho la. i .hoi. ma ka !»«a, a wili iho la i ka lua o k£ipikiC inileinu Woia i kekmhi pou mi kona wahi, a hookomo aku la hoi i na kaola elua^ma-

loko o na piika i wikia, a hoopaa iho ia ia laoa rna ka pou, pe!a iho la ī Ioa« ai ke kino o ka moe, a o ka pau ae !a no ia. j "I mau laau ;ike anei lakou apau?"' wani a Abe. j "Aole paha e loaa ana ia oe na mea like loa, aka, ina e loihi aku ana kekahi ma« laaa, e hiki tio ia'u ke oki iho, a poko mai.** t I kona kapili ana i ka iawe mai la o Aberahama i na' laau no na wawae noho. ! A i ka paa ana ae, i mai la o Linekona wahine, M He wahi pakaukau maikai no na, aole i nani loa ka hana kamana o na Paionia,! aka, he paa nae." "A he kupono lo no hoi/' wahi ana. "Maikai no f 1 ina hoi elua wahi pakaukau.** • * A Ae, aia a loaa ia'u ka manawa kaawale, alaila, e hana hou no' wau. Malia paha, e hiki ana ia oe, e Abe, ke hana 4 pakaukau." "E hiki no ia'u ke hoao." j U E hiki ana no paha ia oe ke hana t no ka mea, ua ike oe i ka*u hana ana mamua, a he mea pono ia oe ke hoao mahope aku, aka, e hana kaua i na noho o kakou i keia manawa. ' j A koho iho la o Linekona i kekahi aoao o ka !aau kua i wahiia, a hana iho la oia i na noho eha, mamua ae o ka napoo ana aku o ka' la, a nolaila hoi, ke ike nei kakou ua hoolako pono ia keia halej Paionia, me ka moe, na noho, ame ka pakaukau, me ka lilo ole aku o j kahi dala i ka mea nana e hana. I A i ka hoi ana mai o Aberahama me na laau no na wawae o ka j pakaukau, aia hoi, ua hoomakaukau mua kona makuahine i ka pppa e kau iho ai maluna, a e wiii ana hoi oia i na puka no na wawae. j "E lawe hou mai oe, e Abe, i kekahi mau wahi laau, e waiho iho ana iloko no oia paila, o na mea pokole nae ko'u makemake." "I laau sha ia?*' E hana ana au i mau noiio no kakou, i pau ai hoi ko kakou noho ana ilalo, a ke makemake nei au ia oe e kii aku, a e lawe mai hoi i kekahi mau laau no na wawae, a ina e paa ea, e pau ana kakou i ka lawa ma ka pakahi no. A aia hoi a pau ko kakou mau pilikia e ae, alaila, e hana hou no kakou i mau noho hou. Ke makemake nei au i umikumamalua laau au e lawe mai ai, oiai hoi, eha noho no kakou, a ekolu wawae no ka noho hookahi, ua like pu me ka umikumamalua laau apar.. A iloko o keia home, (hale kua laau,) a lakou i kukulu ai, ko Aberahama noho ana iloko o na makahiki he umi-kumamalua. Moe no o Aberahama ma kona keena maluna, a ua oluolu kona hiamoe ana iloko o na kihei huluhulu. Ma ke alahaka i hanaia, kona pii ana maluna, ame ka iho ana hoi malalo. MOKUNA VIII. KA WILI KULINA. I ka noho ana o na ohana Paionia o ia wa, ua nele )akou i na mea e wili ai a wali ko lakou kulina, oiai hoi; o ke kulina i wiliia a wali, o ka lakou ai maa no ia, a ina hoi i nele lakou i keia mea e ola'i, o ka pilikia no ka hopena. Aka nae, he kakaikahi loa na wili kulina ma ia aina, a he lapuwale no hoi ia mau wili, ke hoohalikeia me na wili kulina no keia wa. Na ka lio no e wili ka lakou kulina, aka, he lohi loa nae ka wah ana. Ua nele ko Linekona ohana i ke kulina i wiliia, a oia ko lakou mea pilikia. I ka paa ana o ko lakou hal£, aneane no e hiki mai ka hooilo o ko lakou noho Paionia ana ma Iniana. «Ninau mai la o Aberahama, "Pehea la ka loihi, a hiki aku i kahi o ka wili kuHna?" "Aia no kekahi ma Thompson*s Ferry, he umi-kumamawalu paha mile mai nei aku, aka, ua lohe nae au, he wili kahiko ia," wahi a kona makuakane. "E hiki no ia'u ke lawe aku i ko kakou kulina malaila e wili ai," wahi a Abe. "Alia e kapili no wau i wili kulina maanei." "Pehea oe e hana'i?" Aia a paa, alaila. ike oe, he poho ka hele ana i Thompson's Ferry, iloko o na mile he umi-kumamawalu, e wili i ko kakou kulina, a 0 ka wili maanei, ea, o ko kakou mea ia e pono ai. "E paa ana anei kau wili iloko o ka manawa e hele aku ai ke keiki 1 kela wiii kahiko, au i ike ai, e wili i ko kakou kulina ?" wahi a kana wahine. "Aka, he oiaio no nae, e lilo ana no kekahi la okoa i ka hele ana ilaila, a hoi mai." "E loaa, ana no ia kakou ka wili kulina, mamua'e o ka napoo ana aku o ka la o ka Ia apopo: no ka mea hoi, ua ike mua no au i ke ano o ka wili a'u i.manao ai e hana." A i aku la oia ia Aberahama. "E kokua mai oe ia'u, a ina hoi oe e hana pono, alaila, e hiki no ia oe ke hoao i ke ki pu, ma kela la aku,' i (no ka mea, ua ae aku no oia mamua, e a'o i kana keiki i ke ki pu.) j "Ke makemake loa nei au ia hana?" wahi a kahi keiki. j "Ae, owau no hoi kekahi mea makemake loa, e lilo ae i keiki akamai ma ke ki pu. a aia a makaukau nui oe ma ia hana, e kokua nui mai hoi auanei oe ia kakou i kahi manawa, ma ka hoolako ana mai i ka i'a, ; a ina hoi e hiki ana ia oe ke ki pu aku, a make na dia, a me na pelehu, alaila, e waiho loa ana wau ia hana nau, e kuu keiki," wahi a ka ma : .| kuakane. ! "E haawi io mai oe na'u ia hana," wahi a Abe. "Ae, he nui no na holoholona e Ioaa mai ana ia oe ma keia nahelehele, ke akamai oe ma ke ki pu ana." A moe iho la o Aberahama ia po, me ka pihoihoi nui o ka naau, no keia olelo hoolana manao anai a kona makuakane iaia: a i ke kaka-

hiaka nui ala mai la oia mai kona wahi moe mai, me ka manao hoi e t kokualeu i kona makuakane, ma ka hana ana i wili kulina. j I mai la kona makuakane iaia. "O ka laau kua ka ntea niua. A hele aku la o Aberahama, e imi i laau nui kupono, aohe hoi e emo kona i, imi ana, a loaa koke no. 1 "Aia a makaukan ka laau, makemake au e ho-a oe ike ahi ma luna." } "Ka! E puhi ana ike ahi?" 0 ke kumu o kana olelo ana pela, no ka maopopo ole iaia o ka * manao o kona maknakane. •*■ ta Aolf peia/* wahi aka makuakane. "No ka mea, ina e puhiia i . ke ahi, aole ia he mea e pono ai no ka wili kulina, | Ua olelo mai nei hoi oe, "E ho-a i ahi maluna, a oia ka u i manao ai, e puhiia ana ka laau i ke ahi/* N •. u Ac, ua olek> aku au ia oe pela, aka. ma ke poo .maluna wale iho I no e ho-a ai i ke ahi, i ioaa'i hoi kekahi ppka, hookahi kapuai ka hoho- , nu, a malaila e hookomo iho ai ike kulina. E hoomakaukau oe ike I ahi." | KuaTcti la oia ika laau. a ooki mai la i kekahi panku, eha paha | kapuai ka loa, a kukulu ae la oia iluna. i aku la, "Eia no ka u mea i ma» | nao mna'i, e ho-a i ke ahi maluna. oiai hoi; me ke ahi wale no e loaal ka puka, i aneane hookahi kapuai ka hohonu. A na'U no kokua |aku ia oe, ma ka hana ana." A i ka ho-a koke ia ana o ke ahi, hoihoi loa iho la o Aberahama, e ike pono i ka hopena o keia inea, me ka hVoha*o loa nae o kona naau i keia mea. "Ano, e la\ve mai oe i wai, no ka mea, he mea pono ia kaua ke hoomau i ka laau." "A hoopio i ke ahi ?" wahi a Abe. "Aole loa pela. aka, e ho-a mau no kaua ma ke poo, i a wale no niawaenakonu. aole o'u makeniake, e ho-a mawaho. aka. iwaena wale no.' % A maopopo lea ia Aberahama. :a n anawa, kii koke aku la oia i ka wai e hoomau ike ahi. A o Linekona hoi, e a»\i o;a i laau elu. A ka welau o keia laau, hoopaa iho la oia ika laau ku'i. Me he pohaku ku'i ai la. ' "I mea aha la ia ?" wahi a Abe. "Aia a paa, e ike auanei oe. E hooma'u mau paha oe ike ahi, a hohonu kupono iho ka puka." - "E lohi loa auanei." "E pono ia *6e ke hoomanawanui." < Pela iho la no ka hana ana o na Paionia, i ko lakou mau wili kulina. "E pau e ana paha keia Ia mamua'e o ka hohonu ana o ka puka." "Aole, aka, aia a hohonu iki iho ka puka, a e mahuahua ana hoi ka enaena, alaila e pau koke ana no, ae o ka napoo ana aku o ka la," vahi a ka makuakane. A hoomau aku la laua ma kajiana ana, i hohonu iho ka puka. A niainua'e o ka hohonu ana o ka puka, ua hoomakaukau mua o Linekona he laau olu. A ika makaukau ana o ka puka ma ka laau ktia, mamua'e o ka napoo ana o ka la, a pau hoi i ka hooniaemaeia, alaila, kukuluia iho la ua laau olu nei, maluna iho, a o ka pau ae la no ia, loaa mai la ia lakou ka wili kulina. Ua maa na kamaaina o ia wa i keia ano wili, a ua ahona no hoi i a, mamua ae o ka hele ana aku iloko o na.mile he iwakalua, ma kahi loihi. Hookomo iho la lakou, elua paha kuata kulina, iloko o ka puka, alaila, ku'i iho la me ua laau ku'i nei, i hoopaaia me ka laau olu; a o ka wali koke ae la no ia o ke kulina. A pela iho la ka hoolakoia ana o keia ohana Paionia i ke kulina, me ka lohi ole. "He mea maikai maoli ka loaa ana mai ia kakou o ka wili kulina, kokoke maanei. A he mea pono no hoi ia oe ke kii aku ma Thompson's Ferry, a e lawe inai i kekahi mau niea mailaila*mai," wahi a Linekona wahine. "Ae, ua manao mua no au ma ia mea," wahi a kana kane. "He makemake au i wahi ti, a me kekahi mau wahi mea e ae, i ono ka kakou mau wahi mea eai iho ai. A e aho no ka hele ana i keia manawa, mamua'e hoi o ka pilikia ana mai o ke alanui i ka hau. ,f "Aia a hala ae kekahi mau la, alaila, hele aku au, no ka mea, he manao nei e hoomakaukau.mua i kekahi mau mea ma ka hale nei, no ka hiki ana mai o ka hooilo." "Oia io ka pono. No ka mea, ua loaa mai nei ia kakou na la nui o ka hoomakaukau ana i ko kakou home hou, a he mau la maikai wale no hoi ia, aohe ino." 1 aku la oia ia Aberahama, "Oiai, ua pau ae nei ko kakou mau oilikia nui maanei, ua paa'e nd kahi pupupu hale. ua loaa hoi kahi wili kulina, nolaila, he pono ia oe ke heluhelu hou i ka palapala, o poina i auanei ia oe na mea i a'o mua ia." . "E nae hoi," wahi a Linekona. "E poina io ana paha la. He j oiaio maoli no, ua oi aku ko kakou makemake i kou heluhelu ana i ka palapala, ma keia ululaau, mamua ae o ka noho ana i ko kakou home kahiko." "Ina paha hoi he wahi buke hou ae ka'u e heluhelu ai/' wahi a Aberahama i na makua. | Oka Baibala hookahi wale no, ko lakou buke heluhelu. ! I mai la kona makuahine, "O ka Baibala hookahi, oia wale iho no ka buke i oi aku ka maikai. ma ka honua nei a puni, mamua aku o na htike e ae, a e loaa ana hoi ia oe kekahi mau mea maikai maloko o keia buke, i loaa ole hoi ma na buke e aku." "Heaha ia mau mea?" wahi a Abe. (Aole i pau.)