Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 37, 14 September 1906 — KALANIANAOLE KA ELELE REPUBALIKA KEKAHI HUA IA O KA AHAELELE I NOHO MA WAILUKU MAWAHO AE O KE KAHUAHANA. HOOPAA NA REPUBALIKA I HAAWINA HOOMAU NO LILIU-E KUKULU I KULA MAHI, A I MAU PAPA HOONAAUAO KALANA. [ARTICLE]

KALANIANAOLE KA ELELE REPUBALIKA

KEKAHI HUA IA O KA AHAELELE I NOHO MA WAILUKU MAWAHO AE O KE KAHUAHANA.

HOOPAA NA REPUBALIKA I HAAWINA HOOMAU NO LILIU-E KUKULU I KULA MAHI, A I MAU PAPA HOONAAUAO KALANA.

Ua malamaia ka halawal Aha Elele o ke Terltori ma WM-Uuku, Maui, ma ke kakahiaka o ka Poaono aku nel, a ua hoomaluia ka haiawai e A. G. M. Robertson. O ka nui o na Elele i hiki mai he 138 e like me ka mea i hoomaopopoia. Ua kohoia o Lunakanawai S. B. Doie i Lunahoomalu no ka manawa, o Edmund Hart i Kakatiolelo a o W J Coelho l maheleolelo. Ua koho aku ka lunahoomalu i Komile no na palapala hookohu, penei: Apana Ekahi b P- McCann; Apana Elua. J. W. Kawal; Apana Ekolu James Scott, Apana Eha, G. W. R. King; Apaha Eii ma L. M. Keawaki; Apana Eono, J. Opfergelt. Ua aponoia ka hoike a keia Komite e pili ana i na hookohu o na Elele. Ua koho hou aku ka lUI\ahoomalu i Komite kumau-Apana Ekahi, 0 S. L. Desha; Elua, o James Akoi; Ekolu, George Dunn; Eha. J am e s L. -UoK; Elima, W. H. Crawford; EQno George Anderson, Ua waiho mal ke Komite i ka lakou hoike penei: D H Case. lunahoomalu; E H. Hai -, Kakauolelo; W. J. eoelho, maheleolelo R P Rueter, Makai. Mahope iho o ka aponoia ana o ka hoike a ke Komite ua alakaiia aku la ka LunahOomalu hou no luna o kona wahi, a haawl mai la oia i kona hoomaikai i na elele apau 1 akoakoa ae a haawl mai la l kona aloha nui i na poe apau, me kekahi wahi ha'iolelo uokole. Ua koho mai la ka lunahoomalu hou i keia mau keonimana 1 Komite no ke kahuahana. No ka Apana Ekahi, J. T. Moir ame J. W. Moanauli; Elua. P. W. Greenwell ame H. L. Holstein; Ekolu, W. T. Roblnson ame W. O. Aiken; Eha,' W. R. Farrington ame A. G. M. Robertson; Eliina. John C. Lane ame A. S. Mahaulu: Eono, Arthur Rice ame Enoka Lowell. I loaa ai he manawa no ke Komloe. p noonoo ai i ka iakou hoike, ua hoomaha ka Aha Elele a noho hou i ka hora e kaheaia ai ka halawai. | Ua noho hou ka Alia Eleie ma ka hora 4:15 o ia auwina la, a waiho mal la ke Komite Kahuahana i ka lakou hoike: ' i KE KAHUAHANA. | Ke hooia aku nei ka aoao Repubaiika 0 ke Teritori o Hawaii ma keia Aha Elele i akoakoa ai, i kona apono i na kumuhana ame na kauoha a ka aoao Repubalika Lahui ame kana mau olelo hooko, e like me ia i hoakakaia maloko o ke kahua hana lahui. Ke kakoo ohaoha aku nei makou i ka h»welawe hoopono, a ileiiki ana p ka uiana hooko nuiP eresidena Rusawtla. Ke kakoo ohaoha uku nei no hoi makou i na hooponopono holomua ana iloko o keia Teritori no ko ka lehulehu pono. ame' ka hoohana ana } na dala o keia Teiitori ma ke ano o ka lawelawe oihana ana ka mea i kaa mai ai ko kakou mau hoolilo malalo mai t) ke apo o na loaa, a o ke alahele hoi i hiki ai ke hooko ia aku na hana hou i makemakeia e ka lehulehu. a ke apono aku nei no hoi makou i ka hoeueu ana aku i ke kumuhana lioopae Limahana. Ke haawi hou aku nei makou i na kakoo ana I ka Elele Kalanianaole, ma kona hooikaika ana e holhoi mai i kekahi mau loaa o 'ke aupuni Federala 1 mea e Xbkua ai i keia Teritori, a ke haawi aku nei makou iaia i na mahalo ana no ka liolomua o kana hooikaika ana no keia mea. Ke koi aku nei ka aoao Repuba\ika e haawiia mai ka mahalo ana, no ka hooponopono aupuni kuloko i haawiia mai i na makaainana o keia Teritorl ma o ke kanawai i hanaia,, e haawi ana i Aupuni Kalana, he hooponopono hoi a lakou i hauoli ole ai mamua e like me keia. a ke noi aku nei makou I na ka"koo ame na kokua ana a na kanaka ma ka imi i na mea e'holoni'ua ai ua aupuni la, mamuli o na olelo a'o a ka i>oe i makaukau i ke kanawai. Ke hoomaikai aku nei no hoi makou i ka holomua o na lawelawe ana a na Kalana lehulehu i ko lakou mau hana iho malalo o ua kanawai la. Ke ku t:ei makou ma ke kahua o ke kaulike e pili ana i ka hana ame ke kumuwaiwai, a ke kokua aku nei makou i ka hooko ana o ke Teiitori i ka manao o ke kanawai e olelo ana e hoohana waleia no na hana o ka lehulehu e na makaainana Amerika. a i ole t ka poe i kuoono e lilo mai i mau makaainana. Ke apono nei makou i ka wehe kōke ana i na aina aununi, me ka manaoio, e hooliloia aku i' ka poe kupono na lakou e noho me ka uku kupono. Ke kokua aku nei makou i ka manao e "hookaawale i kekahi haawina kupono no ke ana koke ana ame ka mahelehele ana i na aina i kupono no ka noho a»a. 15 hoeueu aku no makou ma o ka Elele Lahui la, e paku'i ia mai e ka Ahaolelo Lahui ka r»auku 73 o ke Kanawai Kumu, i mea e loaa mal al ka

mana i ko kakou Ahaolelo e paku'i i ke kanawai 'Aina. Ke ala nui mai nei na noonoo mamuli o na ano holomua o na kula, e hoike ana ia i keia kulana holomua o ka hooponopono Amerika ana. Ke apono nei makou i ke kohoia ana o kekahi Papa Hoonaauao kuloko iloko o kela ame keia Kalana. a e hooponoponoia na kula iloko o na Kalana e ko lakou mau Papa Hoonaauao pakahi Iho, malalo no nae o na rula a ka Papa Hoonaauao o ke.Teritori e kau aku ai. Ua hoea ae nei o Hawaii ma ke anuu holomua o kona naauao, e hikl ai e kukuluia ona kula kiekle no na hana mahiai ame hana mekanika, ma ke ano like hoi' i kukuluia ai o na kula ma na mokuaina ame na Teritori lehulehy o Amerika Huipuia, malalo o ke kanawai a Morril, i hoolakoia hoi e ka Ahaolelo Lahul me ke dala e hiki aJ| ia hana. I mea e loaa mal ai keia kokua mai ke aupuni makua mai, he mea pono e hookumu mua ia ke kula. Ke manao > nei makou ua hiki no ke loaa keia mea i anoi nui ia mamuli o ka hookaokoa ana i na loaa o na aina aupuni, a ola mau loaa e hoohanaia ma ke kukulu ana i ua halekula kiekie la. a ke hoopaa nei makou i ka makou mau moho. e hooikaika aku iloko o ka Ahaolelo i mea e ko'ai keia manao. I Ke manaoio nei makou e lawe kokela mai ka hooponopono ana o ka oihana, wai malalo o na Kalana like ole me ka I hoohakalia ole. \ | O ka.ae hulkauia ana o ka laikini no ke kuai ana i ka waiona, malalo o ke | kanawai hou, ka aeia ana o na kanaka kupono ole e kuai aku i kekahi huina nul o ka lama, me ka nana ole i na poe kupono e kuai ana, a pela hoi me ka hoopoino ana i ka lehulehu, he mea pono e hana ia i kanawai e kau ana i laikini kiekie no ke kuai ana i ka waiona. Ke manaoio nei makou, he mea pono e paku'i ia ke kanawai i mea e hiki ai *ke hoihoiia mai ka auhaii'makahiki o na Ahahul iloko o ke Kalana kahl i waiho ai ka waiwai o ka hui. Ke apono aku nei makou i ka hanaia ana e ka Ahaolelo Lahiu o ka "Blla Hoihoi Loaa," oia hoi e aponoia ka hookaokoa ana ae i kanahiku-kuma-mallma na-neketa o na loaa dute no ka hooliloia ana maanei. Ke apono nei makou i ka hanaia ana 0 kekahi 'kanawai koho balota akea no keia Teritori, malalo o ua kanawai la ka wae ana, na moho no ka Ahaolelo. a e kohoia e na poe koho balota na poe e noho ae ana ma na oihana i kupono nō ke koho ana. Ke apono nei makou i ka hookaawale ana ae i kekahi bila haawina. no ke kokua ana aku i ko kakou mau hoa makaainana popilikia e noho mai la ma Molokai, a e kakoO aku i ka hoomau ana i na kokua a ke Aupuni Makua e hoao nei e loaa na lapaau ana e hiki ai e pau keia kupuino. Ke kakoo nei makou i ka hoomaemae hou ana i ko kakou ?.wa kumoku. Na uwapo ame na awa pae a puni keia Teritori, ke kukulu ana i na hale aupuni ame kekahi mau hale e ae o na hana o ka lehulehu. Ke koi nel makou e malamala i waihona e hiki ai e ukuia ka aie o ke Teritorf. Ke makemake nei makou i ka noil pono ana a ka Ahaolelo i na uwapo ame na awapae pono pilikahi, me ka nana ana i na kaki e kauia nei. ame ka pono o ka lilo ana mai o ia mau uwapo ame na awapae i ke Aupuni. Ke kokua nui nei makou i ka hoomau ana aku o ka Ahaolelo i uku hoomau naa mau maluna o ka moiwahine Liliuokalani. Ke ku-e ikaika«nei makou i na hui Trust ame na poe kuonoono e hoohuihui ana ia lakou iho, no ka mea e noho mana ana lakou maluna o na mea e hoolakoia ana, e hoopii ana lakou i na kumukuai me ka hoemi ana i na uku hana. Ke apono nei maleou i ke koho ana 1 Komisina no ka ninaninau pono ana i ke kumuhana pill i ka auhau; a e hoike mai iloko o keia kau Ahaolelo i na mea e hiki ai ke ae ma ke ano holomua o ka lawelaweia ana o ke kulana auhau o keia Teritori. Ke noi aku nei makou i na kakoP ana a na poe.koho haloaa apau e makemake "ana i na hooponopono kupono, hoopono no na hana a na moho o ka aoao Bepubalika, ka poe i hoopaa ia lakou iho malalo o ke kahuahana mamua ae. Mahope iho o ka aponoia ana o ke kahuahana ua waeia ae la o J. K. Kalanianaole i Elele Lahui me ka lokahi. Na Rev. Stephen L."Desha o Hilo i waiho mai I ka inoa o J. K. Kalanianaole. a na H. P. Baldwin i kokua mal. a ua hoikeia ae ka lokahl o na Elele apau no kela inoa mamull o ko lakouj

ku ana iluha a mele mai la i ke mele Lahui "Hawaii Ponoi." I paku'l no ke kahuahana, ua hooholo ia ae, he olelo hooholo e kauoha ana i ka Elele e hoo-' ikaika aku iloko o ka Ahaolelo Lahui i mea e holo ai kekahi paku'i i ke kanawai kumu e pili ana i ke kanawai koho balota o keia Teritori. O keia māu keonimana malalo iho nei na pono i kohola no ke Komite Kuwaena: Apana Lunamakaainana Ekahi—B. P. McCann, S. L. Desha, James J. W. Moanauli. Apana Lunamakaainana Elua—J. K. Nahale, G. P. Kamauoha, H. HoJ-< stein, H. H. Renton. , ' Apana Lhnamakaainana Ekōlu—Wi T. Robinson, Georffe Dunn, J.' Kalwil H. R. Meyer, John Kalino, J. C.iCocket« Apana Lunamakaainana Ehfr-B. RJ

Htendry, William Saviage, W. R. Far-l rington, Sam Manu, A. G. M. Robert-« Bon, C. G. Ballentyne. t Apana Lunamakaainana Elima.—AJ S. Mahaulu, W. H. Kahumoku, E. Ji Crawford, J. C. ,Lane, W. Ahia, W. Hl Crawford. «, Apana Lunamakaainana Eono.—GeoJi Mahikoa, A. Knudsen, J. Opfergeit, Ār-i thur Rice. • | Na Lunanui o ke Komite: Lunahoo-i malu'A. G. M. Robertson, Hope luna-' hoomalu,.John C. Lane, Kakauolelo WUI iiam Savidge, Puuku aole i kohoia. Na Komite Hooko: «• S. L. Desha, Ekahi. « H. L. JHolstein, Apana Elua. I W. T. Robinson, Apana Ekolu. » W. R. :E'arrington, ame W. Savldge) Apana Eha. John C. Lane ame W. Ahia, Apana Elima. t Arthur Rice, Apana Eono. Mahope iho o ka luau, ua hull hoi mai la na elele o Honolulu nei.