Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 38, 21 September 1906 — ABE LINEKONA KE KEIKI KUAAINA AMERIKA KA PUUKALAHALA O NA KAUWAKUAPAA PAELE. [ARTICLE]

ABE LINEKONA KE KEIKI KUAAINA AMERIKA

KA PUUKALAHALA O NA KAUWAKUAPAA PAELE.

4 MOKUNA X.. KA WA KAUMAHA. Ma ka lapaauia ana, ua loaa iki mai ka oluolu o kona ma'i īloko 0 na hora ekolu, a eha paha, aole nae i pau loa kona ano ma i, aka, ua mamaiki mai nae. Ua loaa mai keia wahi pono noloko mai o ko Bruner wahine akamai iki, ma ka lapaau ana. A no ka oluoiu iki ana mai o kooa eha, nolaila, hauoli iho la ko Aberahama naau, a pohala maikai mai la hoi kona mau helehelena. I mai la kona makuahine, "E Abe, e hele mai oe maanei. Nee aku la oia a ma kona aoao, lalau iho la kona makuahine i kona lima, a i mai la, "Ua mai loa au, a ina paha e lawe aku aila ke Akua i ko'u ola i keia manawa, alaila, e ma\ama loa oe i kuu mau a pau, a'u i paipai aku ai ia oe." A mahope iki iho, olelo hou mai la oia, "O ko ke Akua makemake no ke hanaia, aole o ko u. "Ua makaukau no au e hele aku." I keia olelo ana a makuahine pela, uwe iho la o Aberahama. I mai la o Bmner wahine, "Ina i makaukau ole oe, owai la ka » makaukau ?" "He mea nui ka makaukau," wahi a Linekona wahine. "He mea nui io no, aka, ke lana nei ko'u manao, aole i hiki mai kou manawa e hele aku ai." 44 Ua hiki mai no, ke loaa ole ia'u ka pau o keia ma'i." Ix)he mai la no o Aberahama i keia kamailio ana, a ua ehaeha loa kona naau. "Mai uwe oe, e Abe, no ka mea, ke manaolana nei au, e ola ana no kou makuahine," wahi a Bruner wahine. I mai la o Linekona wahine ia Aberahama, "Ua ike no ke Akua 1 na mea apau e pono ai kakou, a nana no e malama ia oe, ke lawe aku Oia ia'u mai keia ola ana." Ma ko Aberahama manao, aole e hiki iaia ke ola, ina e make ana kona makuahine, aka, aole nae oia i ekemu aku, no ka nui o kona kaumaha. Hc haawina hou keia nona, a he haawina paakiki no hoi. I aku la o Bruner wahine, "E Abe, i ko'u manao, he pono no ia oe ke hele ma kahi o Granger, a e ha'f aku i kana wahine, no ka ma'i loa o kou makuahine, malia paha, e hiki ia lakou ke hele mai, a hana iho hoi i kekahi inea e olulu ai oia." "I keia manawa e hele ai?" "Ae, i keia manawa no, malia paha, e makemake ana au i kekahi o lakou." I kona hele ana, ninau aku la oia i kona makuakane, e ku ana ma ka! puka o ka hale: "E papa, ke manao nei anei oe e make ana o Mama?" "He oiaio no, he nui loa kona ma'i, aka hoi, ina e mau mai ana kona wahi oluolu, ke manao nei au e ola ana no oia." Holo ki-ki aku la o Aberahama ma kahi o Ur, Granger. A manawa koke no hoi, hiki mai la o Mr. Bruner kāne e kokua ia lakou. lini nui kona naau e kokua mai ia lakou, iloko o ko lakou wa pilikia. Mau no ko Linekona wahine ma'i, aōhe pau ,a i ka hala ana ae o kekahi pule, manao iho la lakou, ua emi iki mai kona ma i. A i ka lohe ana o ka poe ma kahi kokoke mai, he umi paha mile ke kaawale aku, ōia hoi, nui ko lakou aloha iaia, a hele nui mai la.lakou e kokua. A- i ka liala ana ae o kekahi pule hou, mahuahua hou mai la kona ma'i a aneane pau loa ko lakou manaolana ana, no kona ola. "Ua hiki mai na la hope o ko'u ola ana," wahi a Linekona wahine, rae kona leo nawaliwali keia puana ana. "Ke enii iho nei ko'u ikaika," wahi ana. "Pela no ko'u manao, no ka mea, ua aneane hiki ole ia oe ke hoomanawanui hou aku," wahi' a kana kane. "Ke ike pono nei au, e kahea mai ana ke Akua ia'u a nana no hoi e kokua mai ia oukou, i ko oukou noho ana." "Ae, oia wale no ka mea hiki ke kokua mai ia makou." "A, i ko'u hala ana aku, ea, e hoomahuahua oe i kou nonoi ana aku i ka Akua, no ka pono o na keiki a kaua, mai hoomaauea oe, a na ka Haku no hoi e malama mai ia laua." Ia manawa, komo mai la o Aberahama, a i aku la kona makuahine iaia, "E kuu keiki aloha, e Abe, mai hoopoina oe i kuu mau kauoha a pau ia oe. A ina hoi e lape koke aku ana ke Akua ia'u, alaila, mai waiho wale oe i ka Baibala, e heluhelu mau oe maloko o ia buke, a e aloha aku hoi oe i ke Akua, me kou naau apau, a e hoolohe hoi i kana mau olelo wale no." He uwe wale no ka Aberahama han£ me kona manao kaumaha, e nele koke ana oia i ka makuahine ole. "E hooikaika mau oe iloko o ka pono o ke Akua, a e noho hoi me ka makaukau e komo mai mahope o'u, iloko o ka lani A e pono hoi ia oe, ke ae i ko'u make, ke lawe aku ke Akua ia'u." "Aole hiki ia'u ke ae aku i kou make ana," (kanaka no kahi keiki, ma ia olelo paakiki), wahi a Abe, a haalulu hou iho la kona 4<ino i ka uwe alala ana, no kona makuahine aloha. "Ina o ko ke Akua ma l kemake keia, e hiki no ia oe ke ae mai.' y "He oiaio no, he mea kaumaha nui ia'u keia haalele ana ia oukou, aka, ua ae no au, no ka mea, o ko ke Akua makemake no ia." A ke olelo nei oia i keia mau olelo, me kona ano nawaliwali loa, me he mea la hoi, e emi aku ana kona ikaika. A pau kana olelo ana, alaila, haliu ae la oia a pule aku la i ke Akua, no kana keiki aloha, e ku ana ma kona aoao, me ke kaumaha launaj pono ole o kona naau. A mahope iho o keia kamailio ana, no kona nawaliwali loa, hiamoe

aku la oia me he mea la, e make ana, aka, aole nae i hiki mai kona) hopena ia manawa, kamau iki aku no i ekolu pule. He mau no ka ikaika o ka ma'i, a i kekahi mau la mai hoi, oluolu iki no, a lana iho la ka manao o kona mau hoaloha, no ka oluolu mai, aoJe hoi i loihi iho ka maikai ana, nawaliwali hou no. Ekolu la mamua iho o kona make ana, ano e mai la kona ma'i, a emi aku la hoi kona ikaika a pau; alaila, kuu aku la kona luhi ma keid ao, a make iho la hoi ke kino, me ka maluhia, ma ka Mokuaina o Iniana. Mamua aku o kona make ana, ua ike kakou, ha'i pinepine aku oia ia Aberahama i kana mau kauoha apau, me he mea la, he iini nui kona naau nona. A hiki i kona make ana, hoomanao pinepine iho la o Aherahama i na kauoha a pau a kona makuahine, i kona wa e ma i ana. "Aole o'u makuahine i keia manawa," wahi a Aberahama, a helelei iho I3 kona mau waimaka. I mai 4a kekahi hoalauna iaia, "Aloha ino no oe, no ka mea, he kakaikahi loa na keiki i loaa ka makuahine hoopono, ano like me kou, e Abe." * "Ua ike no wau ia mea," wahi ana, "a oia no hoi rtea i kaumaha nui ai ko'u naau," a hookiekie ae la oia i kona le£> iluna, a uwe hou iho la. . "Aka nae, e Abe. e loaa ana no ia oe na hoaloha he nui wale,/ wahi a ka hoalauna. • "Aole like aku me ia," wahi a ke keiki, me kona leo haalo'ulo'u. "Ae, he oiaio no, e like pu aku me ia." A ia laua e kamailio ana, aole hiki pono i ka hoalauna ke hoopuka mai i ka olelo, no kona aloha nui i kahi keiki makuahine ole. A hoomakaukau iho la lakou no ke kanu ana i ke kino kupapau o Linekona wahine, eia nae, aohe like pu ma kfi keia manawa liana ana. Aole o lakou Kahunapule, aohe bele kupapau, aole manele kupapa'u, aohe no hoi he pa kupapau, nolaila, hana iho la no lakou e like me ka lakou mea i manao ai, ua pono. Eli kekahi mau hoalauna i ka lua, ma kahi a Linekona i kuhikuhi ai. O keia wahi i kohoia \ ilina, aia no ia maluna pono o kekahi ahua, maloko o ka ululaau, he aneane hapaha mile paha ke kaawale mai kauhale aku. 0 Linekona wahine no ka mea mua loa o na mea i make iwaena o na ohana Paionia a pau o ia wahi nolaila, aole loa i kanuia kekahi kupapau Paionia e ae malaila, o Linekona wahine wale no,1 ka paa ana o ka pahu kupapau i ke kapiliia, a kohoia no hoi ka la ame ka hora e kanuia ai, a hoolahaia aku la ka manawa e kanu ai, iwaena o na ohana Paionia. apau, iloko o na mile he umi-kumamalua

paha. A i ka hiki ana mai o ka manawa e kanuia'i, ua akoakoa mai la na ohana Paionia a pau loa, ma ko Linekona hale: Na kekahi hoaloha 6a)ipule i heluhelu ka Baibala, a na kekahi hoaloha e ae hoi i pule ka pule kupapau, ua haule like lakou a pau i ke kaumaha ia manawa. No ke ano haipule, ame ka noho maikai ana hoi o Linekona wahine, piha loa ko lakou naau āpau i ke aloha iaia, a aloha nui no hoi lakou ia Aberahama, no kona kaumaha nui launa ole, i ka make ana o kona walii luau makuahine. Mea e ka mehameha o ko Aberahama naau i kona hoi ana mai i ka hale, anoāno ka noho ana ma ka aina waonahele ia mau la, no ka make ana aku o ka mea i aloha nui ia, ka mea no hoi e kuonoono ai ka hak , a he mea aneane hiki ole i na huaolelo ia wa pilikia, ke hoike pono mai i ka mehameha o ia wahi. "He kakaikahi na wahine anolike me keia," wahi a Burner kane i kana wahine. "Pela io no, aka, ehia hoi mea aloha o kek keiki," wahi a Bruner wahine. "Aloha ino no," wahi a Bruner "He oiaio ea, aohe i lehulehu na keiki e like me keia. Ina e hoolohe pono oia i na olelo a me na kauoha apau a kona makuahine, e lilo io auanei oia i kanaka maikai ano e, ma keia mua aku." (Ka i noa e hala keia ohumuhumu malu ana a Bruner nia, eia ka, e hookoia ana, o ka hele no ia a kau pono ana i ke aki, ua wahi keiki nei, i hoolohe pono ai i na kauoha apau a kona makuahine.) <4 He oiaio no, ua poina mau no na kauoha maikai apau i na keikikane e ae, aka, o keia keiki, he keiki hoolohe pono 110 oia i na kauoha a kona makuahine, ae mau aku no oia imua ona, e haalele i kona paani ana, a e kokua hoi i kona makuakane, aka ea, aole no paha i pookela loa kona maikai»" "Aole io no'paha, aka, ua paipai no kona makuahine iaia, no kona mau hewa, a ua hahau aku no hoi oia iaia i kekahi manawa; pela mai oia ia'u, aka nae, he keiki ano e no naef keia, no kona makemake loa i ka heluhelu palapala." Aole i oi aku ke akamai o kekahi mea e ae ma keia wahi i ka heluhelu buke, mamua aku o keia keiki. A pela no ke aloha ana o na mea apau i ike ia Linekona wahine, a i ko lakou lohe ana ua make oia; kaumaha loa lakou a pau. Hele pinepine o Aberah'ama ma kahi i kanuia ai kona e noonoo ai, a e uwe ai no hoi. He wahi hoano ia nona, no ka mea, malaila no i kanuia ai ke kino kupapau o kona makuahine aloha. A he mea maikai no ia iaia, no ka mea hoi; ma kona hele ana ilaila, hoomanao pono paha oia i na kauoha apau a kon,a makuahine, a i hooikaika hou ia hoi oia, e hoomanawanui ma ka pono. Nolaila, he mea pono i na keiki apau, ame na makua hoi kekahi, ke noonoo ma keia ano o Aberahama, a e malama loa i na he kupapau, kahi hoi i kanuia ai ko oukou mau hoaloha. A ma keia wiahi moolelo o Aberahama, lia ike pono maoli kakou na keiki o keia manawa i ka pipili loa o ka naau o keia wahi keiki, i ke aloha paumako i kona wahi luaui makuahine, a ina pela na keiki o keia manawa, ka malama pono ia e ko lakou mau wahi makuahine, aole no e ole ana ko iakou aloha nui i ko lakou mau makua, ke hiki aku i ko lakou make ana. MOKUNA XI. KA PII ANA MA KA NAAUAO. He mau pule ka noho ana o Aberahama, me ka naau kaumaha, no ka make ana o kona makuahine, aole hoi i hthli kona naau ma ka mea e ae, aka ma ke aloha wale no i kona makuahine ka mea nui iaia ia mau la. A ike aku la kona makuakane iaia i kona kaumaha, iini iho la

kona naau e hooluolu aku iaia, a mahope iho ike iho la oia i kekahi J kope o ka buke i kapaia, "Ka Helemalihini," maloko o ka hale o kej kahi makamaka ona aneane iwakalua mile paha ka mamao aku; a nonoi taku la oia ia buke i mea heluhelu na kana keiki, me kona m:mao e |oiuolu ana ko Aberahama manao ma ka heluhelu ana i k:i huke hou. i Ae mai la no kona makamaka a haawi mai la no hoi iaia i keia buke, (a wa-hi iho Ia o Linekona i ka buke a lawe mai la i kona home. | "E Abe, e nana mai oe, ua loaa ia'u kekahi mea nau." A wehe ae la oia i ka wa-hi a ike iho la o Aberahama i ka buke. "Ua loaa ka!" wahi a Abe A i kona manao iho la. ua loaa i kona makuakane leeia buke ma ke kula a i ole ia ma ka nahelehele hoi. Aole i loaa ia'u ma ka nahelehele, aka ua ike au i keia buke ma ka hale o Pieison, a ua nonoi aku nei hoi au iaia i mea heluhelu nau. Lawe ae la o Aberahama a heluhelu mai la i ka inoa o ka huke, "Ka Hele Malihini. I ko'u manao he* buke maikai no keia." Akahi wale no a ike oia i keia buke. "Makemake au e lohe i na mea maloko o na buke." wahi a kona makuakane, "no ka mea, ua lohe no au i keia buke mamua loa, aka aole nae au i lohe i na mea maloko." Ninau mai la o Aberahama, "Heaha na mea i oleloia maloko o keia buke ?" "Aia a oe alaila ike oe, a ke inanao nei hoi au, e makemake ana oe i keia buke." 1 Pehea la e maopopo ai ia oe ko'u makemake, ina aole oe i lohe i na mea maloko o keia buke. . 1 "No ko'u lohe ana no ike ano oia buke." (Ope'a no hoi ua poe ike ole i ka heluhelu palapala.) Ahe oiaio he makemake io no ko Aberahama i keia buke. Heluhelu iho la oia a puni a heluhelu hou no hoi a hiki i ka hapalua o ka buke, alaila makanaia mai la oia i kekahi buke hou, "Na Olelo Nane a Esopa." "Pomaikai no oe, e Abe, i ka loaa ana mai ia oe o keia mau huke," wahi a kona makuakane. "O ke kakaulima wale no ka mea i kof ia oe." Pane mai la ke keiki, "He nui no ka manawa i koe no ia mea, aka he makemake nui ko'u e heluhelu i keia mau buke." Ma na wahi buke \uale no kona hoihoi nui ia manawa aole ma na mea e ae, a "aole loa hoi au e molowa iki ana ma ka heluhelu ana i keia mau buke," wahi ana.

i "A mai poina oe ina haawina maikai maloko. Pomaikai loa oe ia Bruner wahine ka me& nona mai ia buke." "Ae pomaikai io no, aka hoi ke makeniake nei au e hana aloha pu aku iaia." Heaha la ka mea e hiki ai ia oe ke hana aku iaia? Aole au i ike, aka i ko'u manao nae e loaa ana no ia'u ka mea e kokua aku ai iaia. A i kona heluhelu ana i na Olelo Nane a Esopa, kupaa iho la kona j manao e hoike aku iaia i kona aloha ma ka hana ana hoi i kekahi mea e kokua aku ai iaia. Heluhelu pinepine iho la oia ia buke a ane paanaau loa na mea a pau maloko, loaa mai la no hoi iaia kekahi man manao maloko o ia buke ana i mnlama loa ai. ' Ma ka Buke Hele Malihini kona mahalo loa, aka hoi na Na O'elo t Nane nae a Esopa kona heluhelu nui ana. A nolaila mai paha i ul'i mai ai kona akamai ma ka ha'i ana i na moolelo liilii, a oia no hoi koha mea i kan l ana ai. I h; manawa hele mai la o Dennis Hanks, he kanaka opiopo no i inoho malaila kokoke ma ko lakou wahi, aneane iwikalua paha kjna ir.au makahiki, a ninau mai la oia ia Aberahama, "Owai ka inoa o ia )nau huke p.m e helu'nelu nei?" Hoike aku la o Aberahama iaia i na inoa ame kona hoihoi loa hoi* ma kn heluhelu ana. "Eia nae kona hemahema," wahi a ka makuakane. "O ka ike ole i ke kakaulima, a na ike au i ka pilikia o kona nole ani ma ia mea." ! I mai la o Dennis Hanks, "Pela io no, ina i ike ole au.i ke kakaulima "pilikia !oa wau." I "Ua hiki no ka ia oe ke kakaulima?" wahi a Linekona. i "Ae, ua hiki no. aka nae, aole i maikai loa ke kakau ana." "Ina pela, e hiki paha ia oe ke a'o mai ia Abe." I "Hiki no ia'u, ke makemake oia." "Makemake 110 au," wahi a Aberahama, aole oia i kali, a na kona makuakane ha'i mai. I mai la kona makuakane, "Ina no e loaa iaia ke kakau ana i na hua, alaila, nana no e kakau wale aku, a o kona ike no ia, no ka mea, pela no i loaa ai iaia ka heluhelu buke." I "Ahea auanei oe hoomaka, e Abe, ike kakaulinia?" wahi a Hanks. I "I keia la no, ina oe i makaukau," wahi ana. ! ''Aole e hiki ia'u ke hoomaka koke i keia la, aia paha a noa ka pule." | "U>a hiki no ia'u," wahi'a Linekona. "A ke manao nei au. e loaa ana iaia ke kakaulima, me ke kumu akamai o oe," (a me ke ano akaaka ho! kana olelo ana aku i keia mau wahi huaolelo.") i I mai la o Hanks, "Ina e hooikaika ana oia i keia mea, e like me kana hana ana i na mea e ae apau, alaila, aole no e emo, a like pu kona akamai me ko'u." "A e pomaikai nui ana au ma keia mea, no ka mea hoi; ua makemake no au e kakau i wahi leta i keia wa, aka, no ko'u naaupo. nolailn, aehe hiki, aia hoi a akamai ae o Abe nana no e kakau mai i leta na'u." "Aia a ike oe i kona kakau ana, ame kona akamai, alaila, e hiki no ia oe ke noonoo ma kona kakau leta ana," wahi a Hanks. i "Mahope kakou e ike ai." I I ka hiki ana mai o ka manawa e a'o ai ia Aberahama i ke kakaulima, hoomaka iho la oia me ka hoihoi loa o kona naau. Ua akamai loa oia ma ka heluhelu palapala: aka, ua iini loa kona naau e ike a e akainai hoi ike kakaulima. Aole i hopohopo oia no ka pau ole o keia mea ana e hoomaka nei, aka manao nae oia, ina e hiki iaia ke kakau i na hua, e holo loa ana oia imua. Aole i pau.