Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 41, 12 October 1906 — KE ALELO-LUA MA KE KALAIAINA. [ARTICLE]

KE ALELO-LUA MA KE KALAIAINA.

O keia kekahi o na olelo hookuihe nui wale ke pu-a iwaena o kekahi lahuikanaka nohona malamalama e iike me ko Hawaii nti noho ana ame ko Enelani. ko Amenka ame nawahi malamalama e at, o ka ikeia o na ano maikai ole o ke kanaka e i ia ai he "alelo-lua ma kekahi oleio ana he olelo i hooko oleia, he hana i hooko oleia, he hookani i ka pu ma ka hooho leo nui ana e hana ana aole nae he hooko, a ma ka olelo moakaka ana ae he hoopunipuni, a he oiaio ole. O k<?ia kekahi o na haawina nini loa ia e na ilikini ka pōe ahiu o Amerika a. aole e hala ka lakou ike a hiki i ka wa e loaa ai ka mea 1 hooponipuni ia lakou. Ahe poe no hoi ka poe ilikini-i hoopaa,i ka hooiaio mau ana i ka lakou olelo e hoopuka ai no ka hodko ana, Lrula mau no lakou, eia nae, aole no e nele ka maua'eia oia oiaio i kahi \va e ka poe i oiaio oie ia lakou iho, aka, he -mea nui loa ia i ka poe maikai iwaena o keia poe naaupo alaila e oi loa aku ka makeeia oia haawina e kakou e pono ai. _ A iloko o na kau koho balota o Hawaii i Paeaina o keia mau la iho nei ua ikeia ka pahola holopapa ana ae o keia \tij> ke "ālelo-hia" apuni ka Paeaina mai na Hawaii a na haole pu, koe no ka poe i hookanakamakua ia lakou iho a paa mai ia lakou mai ka hookuu ana aku iloko oia wahi. a makou e hoomaopopo loa nef i ka lilo o ke kalaiaina i mea hoowalewale i ke kanaka e hoopunipuni iaia iho. Ma ka hoike manao o Demokarata Woods i hoopuka ae ai no kona manao maluna o ka lakou moho elele lahui MeOanahan ua poho loa kona manaolana no ka mea ina e olelo na Hawaii o kona wahi e koho nei aole e liiki iaia ke manaoio no ka mea he mea paakiki ke manaio aku ika hooko o lakou ika lakou e olelo ai. Ina e olelo i keia la e koho ana a i ka la apopo he mea okoa aku la ka mea e hana ai a aole iho la o ka mea i kukaja nui ai mamua iho. A maluna iho la olaila i kalele nui ai keia olelo a makou ke "alelolua" a he nui hoi kau o ka waha i ka olelo e koho ana eia nae i ka hiki ana i kahi o ka hana aole iho la i hookoia e like me ke kukala ana. Kohoia aku la he mea okoa. Aole ma Hawaii wale no keia haawina i ikeia i na.kau i liala, aka, iloko nei kekalii o ke kulanakauhale, a ma na kuaaina o Oahu nei, a ma na wahi eaeo na mokupuni o kakou—na mokupuni o Maui ame Kauai. a o ka mea i kalele nuiia i keia manawa me he mea la aia maluna o na Ilawaii ke ko'iko'i o keia ano haawina a makou e manao nei aole wale no maluna o kakou oiai o na haole pu no kahi i alelo-lua ma na wa koho balota i hala aku nei. He hoomanao ka makou i na wa 0 ke koho balota, i na moho Repuhalika ame na moho Demokarata ame na moho Home Rula e kukala hala ole ana maloko o ka īakou mau ha'iolelo e i ana e koho pololei ika 4, paa balota" aka, oka mea hilu loa ma ke akiuma ana ahe pololei no ia akiuma ana aole ka poe o na aoao kalaiaina i waha-a pela i hooko, no ka mea, o na haole Demokarata, koho ae la no IaKOU i na haole Demokarata a haalele i na moho Hawaii Demokarata ame Home Rula i Huiia a kohoia aku la na moho haole Repubalika. A pela no lioi na Hawaii. He oiaio, no aole i pau loa na haole ame na Hawaii ina ia haawina lapuwāle, aka aole no i nele ka hana ia oia ano haawina maikai ole. A o ka makou e kalele nei ma keia kumuhana oia no ke a'o ana ia kakou Hawaii ame na haole pu e oiaio ia kakou iho, e oiaio ka olelo ma lea hooko ana i ka hana a kakou ponoi iho, i ala ai ka olelo o ka lioopuka ana he mea no hoi ia e hilinaiia ai. a o ka hiki ke hilinaiia o na makaainana o Hawaii, ke manao nei makou oia kekahi o na haawina pookela loa e hanohano ai ka aina hanau ame ka aina kulaiwi o kakou, e i ia ai, o Hawaii ka aina ua hiki kona mau makaainana ke A o na pilikia e hiki mai ana ua hiki ia mau pilikia ke hoopauia mamuli o ka liilinaiia ke komo aku na noi no ke kokuaia niai. Nolaila, e na makamaka ameMa hoamakaainana, e ku iluna a hookanaka, a mai ae aku. i na alapahi ana o ka poe kolohe oloko o ke kalaiaina e hoopuhili ia oe a e lilo ai kau olelo i mea e hoopunipuni ai oe ia oe iho, a lilo oe i mta kamalii. Olelo ika olelo no ke kanakamakua, olelo e koho ia mea, kupaa malaila, a hooko aku mamuli oia olelo ana. Maniua nae o ka olelo ana e noonoo mua i na moho e koho ai oe e ke kanaka, a i ku i-kou lunaikehala, alaila, silaia a paa e kou lunamanao, hoopuka no ika olelo aole oe e puhili. Ua pili keia ano ma na mea apau a ma na olelo ana apau. E hookajiaka e ka hoa Hawaii ia oe iho, ua oi aku ia mamua o kou oiaio ole ana ia oe iho.