Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 41, 12 October 1906 — MA NA MOHO KUPONO E KOHO AI. [ARTICLE]

MA NA MOHO KUPONO E KOHO AI.

O ke poomanao 4 'Ma na Moho Kupono c Koho ai o keia kinoinanao oia ke kahua o ke Kuokoa o ke ku mau ana, ana no hoi i kalele hala ole ai ma ka hapanui loa o kona mau, manaopepa no ka hoomalamalama ana ia kakou e na Hawaii maloko o ka oihana kalaiaina. a oiai, eia no kakou ua hiki hou mai i keia kau koho balota e hookoia ai ma ka la eono o Novem%ba ae nei pela no makou e kalele hou nei e like me makou i kalele ai ma kekahi pule i hala aku nei e hooaiai ana i na hoa makaainana aole e koho pololei i ka paa balota aka e koho i na moho kupono wale no oloko o ka paa balota a haalele aku i ka opala oloko olaila. E like me ia e ku nei i keia manawa, ua loaa ae nei ia kakou na paa balota o na aoao kalaiaina Repubalika, Home Rula ame Demokarata a pau pu me ka poe holo moho kuokoa, e like me Keliinohopono o Ewa, J. K. Paele o na Koolau, Oahu ame kekahi poe e ae, a o ka makou kauleo maluna o ke kahua kalaiaina. oia no ke kanu ana o ka poe koho balota apau o ka pohai makee i ka pono pililaula, e koho lakou i ka poe moho kupono wale no o kona aoao kalaiaina a kiola ae i ka poe kupono ole o kona aoāo. Ke manao nei makou, malalo o ka noonoo maikai, ua koiia na kanaka apau e koho aku no ke kupono wale no a e haalele i ke kupono ole. A i kukuluia hoi ka aoao kilaiaina no ke koho ana i ka poe kupono wale no ame ka lioonee ana i na hana maikai no ka pono pililaula, aka, mannili o ka mahaoi mau ana ae o ka poe poholalo a hana kolohe, a oiai he poe maa no lakou i ka mahaoi, aole i neie ka puka o ka poe kolohe a kupono ole i kekahi manawa» a mamuli iho la oia i kuleana ole ai ka\poe maikai o ka aina ame na mea apau e kakoo ole aku i ka poe kupone* ole, oiai, o ke kupono ka lakou i makemake ai a i makemake pu ia hoi e ka aoao kalaiaina. He hana hewa loa ke koho ana i na moho kupono ole o na aoao kalaiaina. He oiaio keia i ioaa i!oko o na aoao kalaiaina apau me ka nana ole ae owai la ia aoao—he oiaio hoi i loaa iloko o ka aoao Repubalika o Hawaii nei e like me ia i loaa ai iloko o Amenka, a he oiaio i loaa iloko o ka aoao Detnokarata o Hawaii ame ko Amenka, a he oiaio no hoi i loaa iloko o ka aoao Home Rula. A o ka pilikia wale no ke kumu i ko mau ole ai ka makemake o na aoao kalaiaina no ka lanakila mau ana o na inikini kalaiaina kolohe e hooikaika ana o ka puka o na moho manao kaukahi a hoopiliaiku pono pililaula a lakou. E hoomanao e ka makaainana ua kukuluia ka aoao kalaiaina no

ka pono o ka lehulehu a o ia poHO ka na aoao kalaiaina e kakoo ai e jxmo ai. a he hana hewa loa no kekahi makaaina'na e koho aku i na, uioho kupono oie oioko o kfna,*aoao no ka mea ke koi mai nei kona j aoao e koho aku ika moho kupono. no ka khulehu. Oia ke kuhihe-j wa o keia poe kaiaiaina ame na wahaolelo kalaiaina e paipai nei i ka hewa o ke koho lelele ana me ka ike iho no i ka hewa loa o ke koho ana i ka ino a i ka pono loa o ke koho ana i ka maikai. Xawai no hoi e koho aku iawaho ina he kupono waie no na moho o ia aoao, a makou e olelo nei i ka hewa loa io no o kekahi mea oioko o ia acjo i ke koho ana īwaho ina he kupono wale no na moho apau, a ma īa kulana he mea pono no e koho aku ma ia ano. aka, ina | kakou e lawe mai i ka paa balo£a o ka aoao Repubalika ame ka paa! ba!ota Demokarata ame kela o na Home Rula, ua maopepo loa ia makou aole he paa balota o keia mau aoao ekolu i nele i ka \oaa i keia ma'i hookahi, oia hoi, aia he poe kupono a aia he poe kupono ole. | Aia he poe kupono ame kupono'ole oloko o ka paa balota Repcrbaiika. aia he poe kupono ame poe kupono ole oloko o ka paa balota Demokarata, a aia no hoi he poe kuponō ame kupoiio ole oloko o ka paa baldta, Home Rula. Alaila. ke olelo nei makou, ua hewa loa ke kanaka Repubalika ke koho aku i na moho kupono ole oloko o kona aoao, a e aponoia hoi oia i ke koho ana i ka poe kupono 6 kona aoao. j A ma kahi o na moho kupono ofe o kona aoao. ke olelo nei makou he hana pono loa i ua Repubalika la e koho aku i ka poe kupono wale no o na aoao kaiaiaina Demokarata ame Home Rula—i kohoia hoi e ia aole ma'ke aho o ko lakou mau aoao, aka mamuli o ko lakou kupono, ana. I Pela no ke kanaka Demokarata. ile hana hewa loa i ua Deinokarata la ke koho i na moho Demokarata kupono ole, a e aponoia hoi oia ke koho i na moho Demokarata kupono wale no, a e apono pu ia no hoi oia i ke koho ana t na moho kupono o na aoao Repubalika ame Home Ruia aole ma ke ano o na aoao kalaiaina, aka, mamuli o ke kupono ana o ua poe moho la i kohoia ai. | Pela no ia oiaio Hookahi e kau aku ai maluna o na Home Rula. He hana hewa loa no kekahi kanaka Home Rula e koho aku i na moi r kupono ole oloko o kona aoao kalaiaina, a e aponoia hoi oia ke koho i na moho kupono wale no o. kona aoao kalaiaina, a ua apono p«« ia hoi oia i ke koho ana i na moho kupono wale no o na aoao Repubalika a Demokarata paha, a o ka lehulehu e hana pela, alaila, he mea maopopo lon he lehulehu akh la kela i kaa ma ka aoao o ke kupono waie no. a o ka leo hamau o ke apono oia ka mea e papahi iho ana maluna o lak«. u, | no ka mea, ua hana aku lakou aole no ka aoao kalaiaina, aka, no ka pono o ka lehulehu, ka mea a na aoao kalaiaina e koi nei e hanaia. E lawe mai i ke kulana moho elele lahui i Wakinekona, aia he ekolu mau elele e holo nei ma ia wahi —Moho Elele Repubalika Kuhio, Moho Elele Home Rula Nokale ame Moho Elele Demokarata Makalanahana. Aole lakou apau e hiki ke kohoia no ka noho hookahi, nolaila, e kohoia he hookahi mailoko mai o lakou ekolu, a o ka mnau • nui owai la kau e ka makaainana e koho ai. ■ Eia ka niakou pane, oka mea ioiae ke kupono o lakou. E loaa no ia ninau ma ka hookuku ana i keia poe a ekolu." He poe no keia ua makaukau emi mai ko kekahi i ko kekahi ma kekahi mau mahele aka j he hookahi mea i maopopo ua makaukau like lakou, alaila owai la o | lakou ka i oi, ke manao nei makou o ka Elele Alii Kalanianaole no ka j mea he makaukau »kona i huiia me ke kamaaina ana i na hana o ka Ahaolelo Nui ame ka loaa nui ana iaia he mau hoaloha oloko o ua Ahaolelo nei ame kona kaa ana ma ka aoao kalaiaina Repubalika iaia ka mana hoonee o na hana o ka Ahaolelo Nui, nolaila. hiki mai Ia ma- [ kou i ka panina o ka hoonohonoho ana, oia hoi, o Kuhio ka mea i kaa ! ae maluna, alaila, oia ke kohoia e pono ai, a malalo iho la oia kumu ame na kumu kupono e ae makou e paipai nei i ka lehulehu o ka Teritori o Hawaii e koho ia Kalanianaole. I Eia hou. E lawe mai ike kulana lunamakai Kalana o Oal;u. Eia he elua moho no ia wahi, A. M. Balaunui ka mōho o ka mikini kalaiai- ( I na a ka aoao Repubalika ame C. P. laukea ka moho Demokarata, alaila, e hookuku ae ia laua, a o ka makou e puana ae ai o C. P. laukea no ka oi o laua, no ka mea, ua emi ilVq o Balaunu ma kona lilo ana i boki mikini kalaiaina noloko o ka oihana makai, a ua oi ae hoi o laukea mamuli o kona iini nui maloko o kaiia kūkala akea ana e hoopio i ka hoohana ana i ka mikini kalaiainā iloko o ua oihana makai la, a ma ko makou aoao, he kakoo nui ko makou ia C. P. laukea, aole ma ke ano he Demokarata oiai he Demoka(rata oia, aka. ua kakoo aku makou iaia no kona kupono ana mamuli iho la o na kumu a makou i hooaiai ae la ame na kumu maikai e ae. A ma ka hookuku ana i na moho e ae e like iho la pela e nele ole ai ka loaa o na moho kupono.