Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 44, 2 November 1906 — SIR FIODOA "KA NAITA OPIO O BAVARIA." Ka Hoopakele o ka U'i Konelia. [ARTICLE]

SIR FIODOA "KA NAITA OPIO O BAVARIA."

Ka Hoopakele o ka U'i Konelia.

MOKUNA XVIII. KA MOOLELO KAHIKO. "E ka lede maikai ia oe au e hoolauna aku nei i keia keonimana opio/' me ke alakai pu ana aku imua o ka Naita Fiodoa. Ia halawai ana ae o na opio, ua puliki iho la laua i ko laua mau lima me ke aloha kuio, a ke nana aku i ko laua mau helehelena ia manawa, e hoike okoa mai ana no, i ka pilipaa o ko laua aloha. Aole i maopopo i ke Duke ke ano o keia huakai ana i hele mai hi me kana kaikamahine, a aole no hoi i maopopo iaia ka makemake'o ka Moi no laua, a ke nalu wale la no oia iloko ona iho, malia paha ua makemake ia kana kaikamahine e haawi aku na ka Naita opio, aka pehea nae e holopono ai ia manao ana pela. Ke ike aku la oia i I&na kaikamahine e kuwili ana me ka Naita Fiodoa, a e minoaka mau ana laua iloko o ka laua ha'iha i olelo ana, aka he hookahi ana mea i minamina loa ai, oia no ka heehaehaia o ka puuwai o ke kanaka opio, ina e huli hoi aku ana oia me kana kaikamahine. Aole no rTTuli'u loa "ka lakou nei nanea ana, ua hoea mai !a ke Kauna Beterama ame kanā keiki me Wolofana Alenadofa, a holo aku ]a ka Moi Feredarika imua no ka hui pu ana me na malihini, a mahop? o ka laua noho ana iluna o ko laua mau noho, ua pane koke aku la no ka Moi: "E ke Kauna. ua noa oloko o kou mau rumi ia olua. a mai hopohopo iko olua makatkai ana ke manao olua pela. Ua hikt mai ika wa kiipono loa a'u e hoike aku ai i ke ano o keia akoakoa pu ana o kakou, a mai hilahila olua ia'u, aka ua akaka mua no nae la'u, a ou aloha ia'u. nolaila ua malaelae ke alahele, aole mea au e maka'u ai." Ke nau la na ku'i o ua Kauna la me ka ukeuke ana o na kuli i ka lohe ana i na olelo a ka Moi, a ina he mea kekahi e noho kokoke ana ma kona aoao, e lohe ana oia i ka namunamu o ua Kauna la. A pau ke kamailio ana a ka Moi i ka makuakane, ua huli ae la oia inr 4 ia oke keiki a pane aku la: "E Woloiana, ke hauoli loa nei au no kou hiki ana mai nei imua o u i keia la a he mea hoi na makou apau i iini nui loa ai e hui pu kakou, a ina aole he mea nana e hoopilikia mai i kou noonoo, alaila, e lohe koke no oe ike *umu i makemakeia ai keia akoakoa ana." Me kona hnli hou ana aku i ke Kauna, a i aku la: "E Beterama Von Afenadofa, e ae mai oe ia'u e hoolauna aku au ia oe Heuu hoaloha opio Sir Fiodoa—e Fiodoa o Beterama Von Alenadota keia!" Ma ke ano o ka hoofauna ana a ka Moi, aole i manao o Fiodoa, he mea pono nona ka haawi ana aku i kona lima i ke Kauna; nee aku la oia a pili ma ka aoao o ka Moi, a kunou haahaa aku la imua o ke Kauna, alaila ua ku pololei ae la oia iluna—a he kulana kilakila kona e leu ana —me ke kaulono"~pono o kana nana ana imua ona maka hauli o ka hapauea Kauna. Nee mai la no hoi ke Kauna imua, a hopu mai la i ka lima o ka opio. oiai nae e haalulu ana kona kino holookoa, a i kona kaili ana mai i kona lima a pili ma kona aoao, ua nee hou mai la oia ihope me ka hele o kona helehelena a kunahihi. He elua ana manawa i hoao ai v kamailio mai i ka opio, eia nae aole he puka aku o "kona leo, a hiki wak no i kona noho ana ilalo. 1 ka pau ana o na hoolauna ana ua panee mai la ka Moi Fercdarīka i kona noho ma kahi e hiki ai iaia ke ike pono aku i na mea apau, ;i hoomak? aku la e kamailio: "E manao mai ana paha oukou he kanaka naaupo au, ke maopopo aku ia oukou ke ano o keia akoakoa ana o kakou i keia la. Ua ike no nae au—aole he kanaka ioi ae kona ike —a o kona ehaeha paha—i ka pnliki e kau maluna o kekahi mea i hookonoia aku e male, me kona -ipono ole ia mea. He hana ku-e maoli hoi i ke kanawai oke Akua ame ke kanaka. a no ka mea o keia mau kanawai no a kakou e kakoe mi. oia no na kanawai, na lakou e hoohauoli mai i na la o ko kakou noho ana. Oke kanawai i hanaia e ku-e ana i ko ke kanaka ano maoli ar.]c ia he kanawai pono, a aole au e apono ia kanawai! "E kuu haku Duke, ua pulikiia kau kai!Tamahine a paa e kekahi aelike i hanaia mamua o kona hanau ana, e hoopaa ana iaia i wahine mare na Wolofana von Alenadofo, a oiai no hoi he wahi keiki bebe ..'ile no oia e hiiia ana e ka wahine malama keiki i ka \va i hanai? o keia aelike lokoino. "Ua maopopo no ia oe, a ia kakou no apau, o ka hookoia ana e kela olelo aelike, oia no ke kaili ana ae i ka hauoli mai ke kaikamahine ••pi.» mai no ka wa mau loa! Ake noi aku nei au ia oe —ina he mes ;;iki ia oe ke uhaki i kela aelike lokoino i hana ia. Ua hiki anei ia o< \.c hooko i keia noi?" Mumule iho la ke Duke, me ka halo'ilo'i ana mai o na waimak; kona mau lihilihi, a ea pono mai la kona poo iluna me ka pan< r=.na mai: ' E ka Moi!—no ka pono o kuu kaikamahine —ke ae aku nei au,— 71C

A huli hou aku la hoi ka Moi imua o ka u'i Konelia a ninau aku la: "A ooe hoi e kuu keiki—Konelia von Wetinabera—he mea anei nou e hauoli ai ka lilo ana o kela aelike e hoopaa ana ia oe malalo o ka aelike mare me ka hooilina o Alenadofo i mea ole? "Ae, ua hauoli au ke lilo ia aelike i mea ole," i puka pono aku ai na huaolelo moakaka mai ka u'i Konelia aku. Me ka loli i loaa ma ka helehelena o ka Moi no keia pane ana e lohe nei, ua pane mai la oia imua o ke Kauna: "E Beterama von Alenadoio, o keia kou manawa e kamailio mai ai. Ke puliki paa ia nei eoe ke ola o keia lede opio iloko o kou poho lima, nau e hoohauoli aku i3.ia a nau hoi e oki pu ae ia hauoli mai iaia mai. Ua lohe pu ae nei no oe ika pane aka makua ame ke keiki no ka'u ninau, a ma kou aoao hoi ua hauoli loa kau keiki e hoekoia kela aelike, a aole no he mea nona e hoopilikia ia ai ke īnau ole oia me keia | lede. | "Aole loa keia lede i haawi aku i kona aloha i kau keiki, he oki loa: hoi ka haawi ana aku i mau minoaka hoohie ana maluna ona e kamailio koke mai oe —e hoopau anei oe i kela aelike?" | ■ Hoomaku'e iho la ke Kauna i kona mau maka. a me ka piha i ka 1 inaina ame ka huhu, ua puoho mai la oia ma ka olelo ana: | ! "Heaha la kou kuleana, a ma ka mana hea hoi i hiki ai ia oe ke hoike mai i ka puuwai o ka'u keiki. Mai kona mau la opio mai. ka manawa i hiki ai iaia ke hoomaopopo ua nana aku oia i ke kaikamahme 0 Wetinabera ma ke ano o kana wahine aku ana ia. No hea mai keia I Naita hoopunipuni o Fiodoa?" Alaila huli pa-pu aku la oia imua o ke duke, a hoomau aku la no 1 ke kamailio ana: "E hoomanao oe i ka manawa i aneane ai kou luaui makuakane ma ke kae o ka make, oiai na poka e lele makawalu mai ana, i ka hana ' hoopakele a ko'u makuakane i hana aku ai maluna ona, oia kona hopu ana iaia e lawe aku no kahi o ka maluhia, a malaila oia i malama hoomanawanui ia ai a hiki i kona make ana. I I "E hoomanao pu hoi oe i ka 'aelike a laua i hana ai, īloko o manawa o ke kupilikii, a kaua no hoi i haawi aku ai i ka kaua hoapono i ana no ia hoohiki i hanaia. O, wahahee maoli!" | ! "Uoki —Uo'ki!" i pane mai afke duke me ke ku ino ana ae iluna, a ku'iku'i iho la iluna o ke pakaukau. Aole loa au i noi aku ia mea, a aole loa no au i apono i ka mawehe ana ae ia hoohiki! Ke lawe nei au ika Moi Fedeiaka i hoike no'u 1 ma keia mau hana." "Ke'hauoli loa nei au i ka hoike ana aku i ka'u olelo hoike;' wahi a Feredarika i pane mai ai. i "He oiaio na olelo a ke duke maikai i hoike iho nei, ua olelo mai oia ia'u, ina e hiki ana e loaa na kumu kupono e hiki ai ke mawehe ' ia ae keia hipuu paa i hanaia, alaila ua makaukau oia e ae aku i ka hoopau ana ae i keia aelike t ku nei i keia manawa. i "Aole loa oia i koi mai e uhaki i keia aelike, a ke paa nei no kona manao e haawi aku i ka lima o kana kaikamahine ia Wolofana, ke koi mai oia me ka ikaika. Nolaila e kuu haku Kauna, ke noi aku nei 110 !au ia oe. Ua ike ae nei oe i ke kulana ona keiki e ku nei, aole anei' e hiki ia oe ke hoopau ae i ke koi ana mai i ka le-le Konelia i wahine na ka!u keiki?" 4i Aole—aole loa e hiki ia'u ke haawi pio aku malalo o kau mau olelo. E hooko ia aku ka aelike maluna o laua; o keia ka'u pane hope, a mai hoao ae e ninau hou mai i ko'u manao." "E Mr. Wolofana, aole anei e hiki ia'u ke uwalo aku imua ou no ka pono o keia lede opio? Aole anei hoi e hiki ia oe ke hoopau ae i ( kau koi maluna ona?" x j "Ho, ho!" i pane mai ai o Mr. Wolofana me ka piha huhu, a li-o 0 kona helehelena. I "E ae aku nei au i kuu enemi, e komo mai a kaili aku i kuu wahme mai a'u aku, a lilo aku i wahine na ka mea ?" "Na ka mea" i hopu koke mai ai ka Moi ina huaolelo hope a Wolofana i kamailio aku ai: "E hoike aku i kahi kupono nou, ! noho ai me kou mau manao awahua oka lokoino! E hookaawale koke , ia oe ilio ,a mai aa oe e hoopuka hou mai i kekahi mau olelo hoino no keia kanaka!" | Hikaka aku la o Wolofana a noho ma ka aoao o kona makuakane, a oiai hoi ka Moi e liQomama ana i kona mau manao uluku, ua pane hou aku la no o Wolofana: "Ua hiki ole ia,'u ke imi aku ma ka ikaika o na mea kaua, e uhaki ae i keia aelike, aelike hoi i hoikeia mai ia'u, ua kakau pu aku kona ■' makuakane i kona inoa maluna olaila." 1 j "Ae, ua kakau ko makuakane maluna o kela aelike aua haawi : pu hoi oia i kona apono piha no ia," i pane mai ai ke kauna. . "Alaila, wahi a ka Moi, "E hookoia ka aelike e pono ai. "'O'wai ka mea i loaa ke kope o keia aelike a von Alenadofa?' l "Eia pu no hoi ka palapala aelike i hanaia mawaena o kuu makuai kane ma kekahi aoao, ame John o Wetinabera a'u no hoi ma kekahi i aoao," a waiho aku la oia i ua mau palapala la iloko o ka lima o ka i;Moi Feredarika. | Aole e hiki ia Fiodoa ke uumi iho ika hakukoi ana a kona mau > manao, iaia i ike aku ai 'i na palapala e waiho pono mai ana imua o • ka Moi, a hookahi no mea nana i hookanaaho iki mai iaia, oia ka l hawanawana ana mai a ka u'i Konelia: ; "Mai hopohopo oe e ke aloha, ke ike la wau maj na maka o ka ! Moi. aole oia e hoonele mai ana i kou makemake. E manaolana! E l uumi me ka hoomanawanui! Auwe e kuu uhane." ; Ke heluhelu la o Feredarika i ua mau pepa la mai ka mua mni, 1 oiai hoi kona mau hoa. e noho mumule ana me ka pane leo ole, me ke - ake o ka lohe aku i na olelo a ka Moi e pane mai ai no ua mau aelike la. a i ka pau ana o kana heluhelu ana, ua pape mai la oia:

"He maopopo loa no na olelo maloko nei o keia aelike; a penei ka manao nui—ina e loaa ana he hooilina no ka hale o Wetinabera, a; pela hoi me ka liale o Alenadofa —a ina he kaikamahine kekalii o keia mau hooilina, a he keikikane. alaila, e hoohui ia laua ina ka berita o ka mare i ka piha ana o ko laua mau makahiki i ke kupono no ka mare ana. Maloko o keia aelike aole a'u mea i ike ai e hiki ke wehe ae i keia ninau e ku nei, no ka mea maluna o keia aelike i kau aku ai na makua o keia mau keiki i ka laua mau hoohiki e umi ana i ka lana mau keiki. "E kuu Haku o \Yetinabera, auhea ka hooilina o kou hale?" "Ua ike no oe iaia." i pane aku ai ke Duke me ke kuhikuhi pu; ana aku o kona lima i k:ma kaikamahine e noho mai ana ma ka aoao o ka Xaita Fiodoa, oia hoi ka u'i Konelia. j "E ke Kauna," i hnomau hou mai ai ka Moi i kana kamailio ana, j auhea 'noi ka hooilina o ka hale o Alenadofa?" : "Ua maopopo loa anei ia oe, oia ka hooilina?" i ninau mai ai ka Moi. | "Ua maopopo loa ia'u. Aole anei e hiki ia'u ke ike i ka'u keiki ponoi ?" a hooki ilio la oia i kana mau olelo me ka nau o kona ku'i. I "A!—he kaikuaana kou e ola ana i ka manawa i hanaia aI ka aelike oia mea i lawe ae i ke kulana o ko olua makuakane ma ke ano he Haku no Alenadofa. E ola ana no hoi oia i ka manawa i paa ai ka liapa hope o ka aelike." "Ae e ola ana no oia ia manawa, aka nae ua make oia mamua o ka pilia ana o na mahina eono mahope iho o ka make ana o ka makuakane o maua." "Ae. aole anei he wahine kane-make kana e ola ana ia manawa?" Hookuoo ae la ke Kauna i kona ano ia manawa, me ka hooikaika wale ana ae no, i ole e hoomaopopoia mai kona ano maoli, oiai ua pao pono ia mai iaia keia ninau ana i makemake ole ai. aka me ia ano kuoo, ua pane aku la oia: | "Ua waiho i'o iho no oia he wahine kane-make, aka nae, ua uhai pu aku no oia ma ka meheu o kana kane he elua pule mahope mai." "Ua make anei kela wahine me ka loaa ole o kekahi keiki?" J No keia ninau, aole e hiki i ke Kauna ke pane aku, ua like pi| me kekahi mea e umi ana i kona puu ka hele o kona helehelena ia manawa a kunahihi, a ke kihe''ahe'a la ka hou ma kona mau papalina. O kona kino ke nana aku ke naka wale la no, a leha aku la kona mau maka maluna o ka opio e noho ana' ma ka *ioao o ka u'i Konelia, a aole no nae i li'uli'u ia mumule ana iho o ua hapauea la, ua poha hou aku la kona leo: ' "No ke aha la oe i ninau mai ai i kela ninau ia'u? Heaha la kou manao maoli eka Moi? Aole anei i ikeia ena mea apau ka inake ana o ke Kauna wahine Kekela me ka loaa ole he keiki nana? Ku ?.e la ka Moi Feredarika iluna me ke kino maloeloe, a ke nana aku ma kona mau maka, ua liele a hulili pilia inaina no keia mau ninau pane pakike a ke Kauna. Hapai ae la oia i kona lima iluna, a me ka leo nui ia lakou e noho ana, ua pane mai la oia: "Aole! Aole loa i maopopo i na mea apau ua make ke Kaunawahine Keleka von Alenadofa me ka loaa keiki ole. "Na keia lede ponoi no e hele mai a hoike nona iho imua o kakou apau." Aole i li'uli'u iho ua hamama mai la ka puka o kekahi rumi a komo ana lie elua mau waliine iloko o ke keena a lakou nei e noho ana. Hookahi o keia mau wahine ua hiki ia kakou ke ike koke aku no ma kona mau ano, oia no ka luaui makuahine o ka Moi; o kona kokoolua, he wahine aoo oia, aka e haiamuia ana no nae e ka u'i ame ka waipahe, a oia no hoi ka wahine i hoolauna mua ia mai ia kaua ma ka helu i hala, ka luaui o ka kaua koa opio, Fiodoa. O ka Moi Feredarika wale no ka mea i ike i ka hana a keia mau lede i hoea mai ai iloko/o keia keena, a o na poe e ae apau, ke kahaha loa la lakou no ka pili o keia mau wahine i ka aelike mare a lakou e noonoo nei. , No ke Kauna Beterama von Alenadofo, ua like pu kona helehelena me ka apana pepa ke nana akit ke keokeo pu ; a ke puliki la oia i kona noho i ole ai oia e maule aku, a hina ilalo. "E ka lede, e ku pono 'ae oe imua," i kauoha mai ai ka Moi i ka iede Keleka; a iaia i hooko mai ai i ke kauoha a ka Moi, ua olelo mai la ua Moi la i ke Kauna: "E Beterama von Alenadofa, owai la keia lede i kau ike, ua liiki anei ia oe ke hoike mai imua o keia lehulehu?" Tlokc. o kela manawa ke hakoko la ua hapauea la o kona lanakila ame kona make, no ka mea ina aole oia e lanakii.i ana, alaila, ua oi ae kona make ana ma kona wahi e noho ana; a ke ike maopopo la na mea apau i keia hooikaika ana o ua eleritokule nei no kona ola iho. "Pehea la oe e kuu Moi i aa ai e ninau mai i k«;'a ninnu?" i pane [ aku ai oia nie ka huhu. "No ka mea, ua manao au, aole no e poina kau mau hoomanao ana nona, a no ka mea no hoi aole au i manao e hoohewhewa ani oe ī i ka helehelena i kamaaina ia oe. Ua makemake anei e hoolauna 3 aku au iaia me oe?" i pane mai ai ka Moi. a "Ua hiki no ia oe ke hāna elike me kau i makemake ai; aka nae i lohe pono np oe, aole au i ike mua iaia." i "E Beterama von Alenadofo, mai hoike mai oe imua e'u me ka i hoopunipuni. Ke ike maka nei oe me ka hoohewahewa ole, i ka wahine kane-make a kou kaikuaana i make—ka Lede Keleka, ke Kaunai, wahine von Alenado|o! A, ua maopopo pu no hoi ia oe, o keia opio e e noho nei ma kuu aoao, oia no kana keiki ponoi ka hooilina o ke e Kauna o Alenadofo!" ' : (Aole ī pan.)