Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 45, 9 November 1906 — LUILOFINA I Noho Moi No Ekolu Malama. KA HOOPAKELE O KE KALAUNU O LURITANIA. [ARTICLE]

LUILOFINA

I Noho Moi No Ekolu Malama. KA HOOPAKELE O KE KALAUNU O LURITANIA.

MOKUNA XIX. "E HOOMAIKAIIA OE, UA OLA KA MOI." "Auhea oe e kena ilio kawa-u," i leo nui aku ai o Rupa. Puka mai iwaho nei e Mikaela hoowalewale." Alaila hoohele aku la oia imua a na ia mea i hookuemi aku i na kauwa a ka duke i hope. A i pane no kana pane ua pa-e mai la keleahi leo wahine me ka uwe nui ana; "Ua make oia, ua make oia!" 4< Make!" i hooho ae ai o Rupa. "Ua loaa pono i'o aku oia i kuu pahikaua a'u i haupu ole ai ua hoea loa aku ilaila." Akaaka ae la oia me ka haaheo nui, me ka hoomau ana mai i kana olelo ana: 'E waiho i ka oukou mau mea kaua. Owau ko oukou haku i keia manawa. E haawi pio mai i lohe oukou." . Ua manaoio aku wau e hoolohe ana lakou i ke kauoha a ke kanaka hiena, aka, mamua o ko lakou neeu ana mai imua a waiho iho paha i ka lakou mau mea kaua, aia hoi, ua loheia aku la kekahi ikuwa leo nui ame na kikeke ikaika ana mawaho o ke kakela. Piha koke ae la oloko o'u i ka hauoli;no ka mea, o kuu poe kanaka kela a i imi mai la no'u. Eia nae i ka nana aku me he mea la aohe he nanaia aku o ka ikuwa o na leo owaho, no ka mea, i ka nana aku me he mea la ua lilo aku ko lakou noonoo i kekahi mea. Maiwaena mai o na kanaka o ka duke ua oili mai la ka wahine a liele hikaka mai la no ka uwapo. Ike aku la wau o Madame Eneto*iite de Mahine ua lede la nie kona koloka keokeo piha mai luna a, lalo, a o kona lauoho hoi e luhe pukalaki ana ma kona mau poohiwi, ua hele no hoi kona helehelena a haikea a'u e ike la iloko o ka malamalama o na lamalama. Ma kona lima haalulu e paaia ana he pu panapana a iaia i ku iho ai mamua o na kanaka e huli pono mai ana ia Rupa ua kau mai la oia i ka pu a ki mai la ia Rupa. Ua hihio ae la ka poka a hala wale ae la no me ke ku ole o ke kanaka eia nae ua kapalulu ae la ma ka paia laau maluna ae o'u. "E ka madame," wahi a Rupa, "ina o kou mau maka a he punikoko oi ae mamua o kau ki ana mai la aole e hala wale ka poka, aohe no hoi e hala o Mikaele i ka luapo i keia po!" Me lie mea la aohe oia i lohe i na olelo a ka hiena no ka mea aohe nana ia aku o ke kanaka, aka, ua hooikaika loa ae oia e hoomalu iaia iho i pau kona ano haalulu, a me ke kuoo nui i hapai malie hou ae 4 oia i kana pu a kau pololei aku la iinua o Rupa no ke ki. I keia manawa ke hoomakaukau la oia me ke akahele e hala ole ai. A mamua o ke kani ana o ka pu aole o Rupa i hana aku i kekahi mea e ke'ake'a ana i ka lede aka, ua kunou haahaa aku la oia me ka pane ana: "Aohe hiki ia'u ke pepehi i kahi a'u i honi ai," a mamua o ka hiki ana ia'u ame ka lede no ka paa ana mai iaia ame ka maopopo mua ole ae, aia hoi, koheoheo ana oia a pa-hu iloko o ka muliwai. A oiai aia no hoi ka uwa o na leo ke hoomau la ua lohe pu aku no hoi au i ka haukawewe ana mai o na waewae ma kela aoao oiai| aia malaila ke ala e puka ai iwaho loa a lohe aku la wau i ka hooho ana mai o ka leo o Setipa: "O ka duke, ua make!" Hoomaopopo pu iho la au ua hoea mai na lima kokua no ka moi a. aohe he enemi i koe a ina eia oia ke ola la alaila ua loaa ka poe e malama, a ina ua make oia a o Setipa ma no hoi ka mea nana e hooponopono mai, nolaila ua waiho iho la wau i ka pu a hele aku Ia no ke alahaka, a he mea-e ka hooho ana o ka poe i ike mai no'u: "O ka moi la," nui no hoi ka leo, aka me ko lakou hoomaopopo ole lele ana wau iloko o ka wai a au aku la mahope o Rupa. Aia oia ke au la me ka ikaika a eia au ke au aku nei me ka maluhiluhi me ka eha e konikoni loa la i ka pulu ana i ka wai. A hala kekahi manawa o ka au malie ana ua kahea aku la wau ia Rupā: "E Rupa, e kali oe ia'u a hoea aku wau." Ua ike aku no wau i kona huli ana mai i hope e nana aole nae i pane mai, aka, hoomau no i ka au ana. Aole no hoi i loihi kana au ana ua pae aku la ma kela aoao aole nae e hiki ke kau iluna koe wale! no a loaa kuu kaula o'u i hookuukuu ai ia'u. Manao iho la au aohe | e loaa ana iaia, aka, ia'u i kokoke aku ai mahope o kuu au hooikaika ana na ike iho la au ua'loaa iaia. Lohe aku la no hoi au i ka pane ana "owai la ke kepolo nana keia kaula, aka, ua laki loa au." Hiki aku la au malalo pono o ke kaula e lewalewa ana aia hoi ua Rupa hiena nei e lewalewa ana i ka lewa ma ke kaula a ike iho la kela ia'u me'ka hoomaopopo mua ole owai la wan. "Halo! owai keia malalo o'u," wahi ana i hooho iho ai. Aka, nana pono loa iho la kela a ike pono iho la ia'u alaila hooho hou iho la, i keia manawa ma ke ano puiwa: "O ka moi uhiuhi la! Pehea oe i iioea mai nei maanei e Tcc kanaka?" Aole no hoi i liuliu kau aku la oia iluna. Hoomaha iho la au ma ke kaula a aia kela iluna ma ke kae me kana pahikaua ma kona linia. "Heaha anei kau nana i ko'u hiki ana ianei?" wahi a'u i pane aku ai. "Aka, e noho no wau maanei no ka mea ua hoea mai la wau maanei." Minoaka wale iho la no kela ia'u. A ia manawa i kani ke ikaika mai ai ka bele nui o ke kakela me na leo uwa i ukali pu ia mai.mahope mai. Minoaka hou iho la ua Rupa nei no ka lua o ka manawa. "Ua makemake au e loaa he wa e paio pu ai me oe," wahi ana ia'u, "aka, aole e liiki i keia manawa no ka mea he ano welawela loa ke kjii o ka moa i keia manawa." A aole i liuliu o kona nalo aku la no ia. Mahope o ka hooikaika ana ua kau aku la wau iluna a aohe no hoi au i hoohakalia iho no ka mea aia au ke alualu la mahope o ka Iiiena oiai nae oia ua mamao loa aku mai a'u aku. A no ko'u maluhiluhi maoli aole o'u wahi a kokoke aku aka ke hele la kela e mamao loa mai ia'u aku—liolo no ka ululaau o Zedena a nona ke komo ana iloko olaila ua komo pu aku la no hoi au iloko olaila mahope iho o ka hooikaika hookuanui ana. O ka hola ekolu keia a ke wehewehe ae nei kaiao. Aia au ke nhai la mahope ona ma kekahi alanui ololi mauu loloa, a ma kahi paha o ka haneli i-a ka mamao mai a'u .aku. Huli mai la kela i hope a nana mai la ia'u me ke ani peahi ana inai o kona lima ma ke ano pahenehene ia'u no ka mea ua ike kela me a'u e ike pu la ua mamao loa i'o oia e loaa ole ai ia'u. Hoomaha iho la wau 110 ka naenae loa, a emoole ua huli ae la o Rupa ma ke ke'a alanui a o ka pau no ia o ko'u ike ana iaia. Manao iho la au ua pau ka manaolana o kona loaa ia'u ma keia alualu ana a'u, a pau loa ae la ko'u manao e hahai aku mahope ona. nolaila, kuu iho la wau a waiho aku ilalo o ka honua no ka moe hooluolu ana. Aka, ua hoala koke ia ae la wau a ku ana iluna ma kuu lohe koke ana aku no i kekahi uwe leo wahine. Ua holo maoli aku la wau ma ia wahi a hiki i ke ke'a ana i huli ae ai a nalo ai mai a'u aku, a i kuu hiki ana ilaila a huli ae la no hoi ma kona wahi i huli ai ua ike ho\t aku la wau iaia.

A he nanaina kamahao ka'u i ike aku ai. Ike aku la wau ia Rupa e lalau aku ana i kekahi kaikamahine no ka hapai ana mai iaia ilalo mai ka lio ona e kau ana, a hoomanao koke ae la au nona ka leo uwe a'u i lohe ai. He wahi kaikamahine uuku oia i ka'u nana aku a me he mea la he kaikamahine oia na kekahi kanaka mahiai o Zedena, oiai he hina'i kana e paa ana ma kona lima. A o kona lio he holoholona kino maikai ia a he pu'ipu'i no hoi. Ua hapai mai la o Rupa ia ua wahi kaikamahine nei iaia (kaikamahine) e uwe kapalili ana mamuli paha o ka weliweli i ka nanaina kunahihi o ke kanaka, aka, ua hapaia ae no oia me ka maikai a hookuuia iho la iloko o ka honua iaia no e akaaka pu ana a honi iho la i ke kaikamahine me ka haawi pu ana aku i ke dala. Me ka hoohakalia ole ua kau ae la oia iluna o ka lio e noho kapakahi ana e like me ka na wahine a ku mai la no ke kali ana i ko'u hiki aku i ona la. Aka ku iho la no hoi au a kali aku la nona. "Aole i liuliu ike aku la wau i kona haalele ana aku i ke kaikamahine a hele malie mai la i o'u la a ano kokoke ia'u e loheia ai kona leo, malaila i pane mai kela ia'u: "Heaha kau hana iloko o ke kakela?" "He pepehi a make loa he ekolu o kou mau hoaloha & ! ? wahi a'u. , "Pehea? alaila, ua hiki anei oe ilalo i ka lua halepaahao?" i ninau hou mai ai kela. "Ae." "A o ka moi hoi?" i ninau hou mai ai kela. "Ua eha oia mamuli o Dikarita mamua o ka make ana o Dikarita ia'u. Aka, o ka'u pule e ola ka moi." "Naaupo oe," wahi a Rupa. Ina owau kela pepehi pu ia e a'u a 'make ka moi. A eia hou keia mea a'u i hana ai," wahi a'u. "Heaha kela? "Ua hookoe au i kou ola. Mahope pono no wau ou me ka pu panapana ma kuu lima." "Aole pela," wahi a Rupa i hooponopono mai ai i ka'u olelo," aka, aia au mawaena o na ahi a elua!" "Lele mai oe ilalo nei mai ka lio mai," wahi a'u i pane aku ai me ke k'ioo, "a e hakaka e like me ke kanaka koa wiwoole." "Imua o ka lede?" i pahenehene mai ai kela me ke kuhikuhi pu ana ae o kona lima i ke kaikamahine. "Heaha keia ou e kou mea kiekie"'"' Uluj'uni ae la au i ka huhu ame ka hoomaopopo pono ole i ka'u mea e hana ana ua holo aku la au i ona la me kuu pahikaua, alaila me ka ;e!?u nui i hoohuli ae ai oia i kona lio no ka hoomakaukau ana e holo a leali mai la o ko'u hiki aku i ona la. A i ko maua hui hou ana ae o ka hoomaka iho la no ia i ka hakaka. Aia oia maluna o lio me kana pahikaua, a aia no hoi au i ka honua me ka'u pahikaua, a he hakaka keia no ka make ame ke ola. A he hahana maoli no'u, no ka mea, ua maluhiluhi-e wau a ua nawaliwali mai no hoi mamuli o ka eha ma kuu lima ame ke anu o ka po ame ka wai o ka muliwai. A mai lilo paha wau i kanaka mako a i ole o kuu hoa paio ina aole i kahamahaia ae ka maua kakapahi ana mamuli o ka uwa ana mai o kekahi leo kanaka rna ko'u ala mai a i ko maua alawa alna aku ike like aku la maua a elua i kekahi kanaka e lioio mai ;ina maluna o ka lio me ka ikaika a he pu ke paaia ana e kona lima. Me ka hoohewahewa ole ike like aku la no maua o Kapena Faletiza ke kanaka e holo ikaika mai ana, ame ka hoohakalia ole, ua kaohi mai la o Rupa i kona lio, kulou mai la oia imua a pane mai la ia'u no ka haawi aloha ana: "Gudibai Mr. Luilofina Residina!" Me kona papalina e kihe'ahe'a ana i ke koko oiai ua loaa aku oia ia'u ma ia wahi a aihi pu ia mai la ka ili i ka loaa lihi ana aku i kuu pahikaua, ua haawi mai la oia ia'll he kunou haahaa, a huli ae b\ a kunou aku la i ke kaikamahine a ani aku la no hoi i kona lima ia Faletiza no ka haawi ana i kona aloha iaia ua hoohuli hou ae la oia i kona lio a o ke kuupau aku la no ia i ka holo i na poka a Faletiza e lele ana iloko o ka lewa aole nae i loaa aku. Huli hou mai la oia ihope a ani mai la i kona lima no ke gudihai hou a;na a na ka pouliuli o ka hihipe'a o ka laau i alepahu ae iaia a nalo aku la mai ka ike aku o ko'u mau maka. Pela no hoi i nalo pu aku ai kona ano hiena, kulana hiehie nae maluna o ka lio, nalo pu aku me kona kanaka u'i, i pahemo aku me ka paio ole. Huli koke ae la-no hoi au a kahea leo nui aku la ia Faletiza q hahai aku mahope o Rupa. Aole oia i hooko aku no ka mea ua holo

loa mai la no oia i o'u la a lele iho la mai kona lio iho a kukulu •!> * a apo mai la kona mau lima ia'u. A oiai aia ke koko ke kahe hou ! a mai ka eha mai o ka moku pahi a Dikarita o'u i loaa ai mannili pa!i. k o ka oni ikaika o ke kino ma ka paio ana iho me Rupa, pela i hiki ai ia Faletiza ke haalele ia'u a uhai aku i ka enemi. "Alaila e haawi i ka lio ia'u/' wahi a'u i leo nui aku ;n . kuu pale ana aku iaia, ke kumu o ko'u hikaka ana a ku ana :nn k.i aoao o ka lio a no ko'u ano nawaliwali loa ua hina aku la nia k.t:.. t aoao. A holo hou mai la o Faletiza a kukuli iho la ma kuu aoa«v "E Faletiza!" wahi a'u. "Eia au e kuu hoaloha maikai!" wahi ana me ka leo oluolu ! , me he wahine la. "Ua ola anei ka moi?" Wehe ae la oia i kona hainaka a holoi iho la i kuu helehelma ; paumaele i ka hou ame k& lepo a honi iho la oia i kuu lae. "E hoomaikaiia oe, kekahi keonimana puuwai konahao v a wiwoole," wahi ana, "ae, ua ola ka moi." 0 kahi kaikamahine nona ka lio i ahaiia e Kupa aia oia e mw ana 110 ka maka'u a ma ka ike ana iaia ua puiwa loa oia. A i kuu lohe ana ua ola no ka moi hooikaika ae la au e hur.\ aka, aole i puka ka leo, a hina aku. la kuu poo iloko o na linia , l r aletiza a moe iho la kuu inau maka a hoomaka iho la wau i auwe ana no ka mea akahi no wau a ike mai i ka eha ame ka 1;; . launa ole inai e kau la maluna o'u. Ua hoao hou ae no wau e hur.\ aolie no he hiki a no ke anu ua pili loa aku la wau ia Faletiza i putv.vliana mai haule oku la wau a hiamoe. MOKUNA XX. "AOLE OWAU KA MOI." 1 mea e moekahi ai ka helena o ka moolelo he mea pono ia'u kr hoike ae i na anoai o ke kakela o Zedena i hanaia mawaho ae o ka'u mau hana ame na mea a'u i ike ai, a o na mea aku i koe a'u e hoike ae ai mamuli ia o ka hoike ana mai ō Kapena Faletiza ame Mahine ia'u. Ua haiia mai keia ia'u mahope mai. Ma ka hoike ana mai o ka lede i«l'u, ua hooia mai oia i ka lilo ana o ka hooho leo uwe hoomeamea a'u i leka ai iaia ma ka leka in> ka hooko ana ua lilo i mea i kuio ai na hana o ia po a lilo no hoi k< ola o kekahi poe a pakele 110 hoi ka niea i kau nuiia e palekana. O ka lede i hookaumahaia, ua manao wau, ua aloha loa oia i ka duke mamuli paha o na hiohiona maka'uole o ka duke ame kona ku lana kiekie iloko o Luritania a na ia aloha i haawi koke aku i kon.i ae i ke noi ana mai a ua duke nei e hele laua no Luritania mai l\i risa aku. He kanaka o Mikaela Eleele nona na makemake ikaika ame ka ikaika o ka manakoho a oia mau mea a elua ua hoomalma e kon;t noonoo pioloke ole. O kekah'i mea i loaa iaia oia no ke ake nui ana e lilo mai na mea apau e maalo ae ana mamua ona me ka naua ole ia ha'i a e haawi a kokua ole ana ia waho. A i ko ka lede hoea ana i Luniania ua ike koke iho la oia h. ipo paonioni ana oia no ke kaikamahinealii Faievia, no ka mea. u i ike oia ua aloha oia i ka duke a ua aloha hoi ka duke i ka kaikama hinealii me ka makemake nui e male me ia. A e like me ka'u i hoike niua ae nei he kanaka ka dukc i ake nui o ka loaa mai iaia me kn haawi ole he hookahi mea mai iaia aku, pela no oia i manao ai ma luna o keia mau lede a elna. U.i ike pn iho oia (lede) e komo kukonukonu loa ana oia ilok > o na huikau ana o ka duke ame kana hana kumakaia, a iloko 0 kona makemake ole e haalele i ka duke. aka, pipili mau akn ti<v hoole mau aku no oia i ka ae ana e hookoia kekahi mau hanain<> 1 niakemakeia nana 'e hana pela no oia i hoole mau ai iloko iho ona aole e komo iloko o na hana e hoolalaia ana 110 ka pepehi ana ia'u a make. A pela iho la i loaa mai ai kela mau leka hoopakele a Le»lr Mahine ia'u. A ina paha ma ia laina hookahi kana kauleka ana ia Falevia no ka hoopakele ana mai kē pāhele o ka duke aole i hiki ia'll ke pane. malia ]>aha no kona inaina a huhu paha, a i ole aloha a lili palia. Aole. Hookahi mea maopopo ua hana maikai mai oia. Ua loaa iaia keia manao aloha e hoopakele ia'u ame ka moi ame ke kaikamahinealii i kona hiki maoli ana no i Kakela Zedena. no ka niea, ilaila oia i maopopo ai i na hana hoomainoino ino ana maluna oka moi ano ia mea ihu mai ai kona aloha nona (moi). A mai keia manawa no hoi i pili mau ai oia mahope o makou. L r a ike 110 hoi au aia no ke mau la kona alohayno Mikaela Eleele, a no ia mea i koi nuiia ai oia e loaa ana no kona (Mikaela) huikalaia e ka moi ma ke ano he makana na kona hooikaika ana e hoopakeh--1 kona (moi) ola. CAole 1 paa.)