Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 45, 9 November 1906 — HOKU O ROKAWELA [ARTICLE]

HOKU OROKAWELA

MOKUNA I. i MALUNA O NA ALE AHIU O KA MOANA AKELANIKA. I ka hapa hope o ka makahiki 1835, oiai ka makani e pa ana me ka ikaika, a i na kuki paka ua e loku hala ole ana e hoopulu ana hoi i ka piko o na kuahiwi ame na kula panoa, oiai hoi na ao panopano e lele ae ana ma na paia o ka lewa lani, e hoike maoli mai ana i na hoailona o kekahi ino nui ehikimai ana, i halele iho ai kekahi mokuahi lawe ohua nui i ke awa ulumahiehie o Liwapulu, Enelani iloko o ka piha ku'i i na hoaloha ame na poe makaikai i akoakoa ae e kilohi hope aku i ka lakou mau mea aloha.e haalele iho ana i na kaiaulu nani q ko lakou aina makuahine a hele ku no na aina mamao. A hala hopē ae la na puu uliuli, ame na kualono, a nalohia aku la ka piko o na kuahiwi kiekie mai ka ike ana aku a na ohua, ia lakou e kilohi hope ana i na hiona o ua kulanakauhale la, uhi mai la ke anoano eehia o ka malu po, ke kuupau la no ua moku nei i kona holo, a ke nana aku ua kohu mahimahi no ke kai-o Puaena, ka pakika ka pahee i ka ohuku ale. He mau la a he mau po wale no ka i holo ia e ua mokuahi nei, me ka maalahi, me ka loaa ole hoi he mea na na ohua e kaniuhu ai, a i kekahi la pii mahuahua mai la ka pa ana a ka makani, ooloku mai la na ale o ka moana, aka nae he o ia mau no ka ikaika hoonee o na mea paahana o ua mokuahi la e hoonee mau ana i ka holo o ka moku imua. Ke mahalo la na ohua apau i ke kulana kilakila o ua mokuahi la iloko o keia ino nui, a me ia mau manao mahalo i hoi aku ai kela ame keia no loko o ko lakou mau keena pakahi no ka hooluolu ana ia po, me ka haupu ole ae he po keia no ka poino ame ka pilikia. Mai loko ae o ko lakou hiamoe nui i puoho mai ai kela ame keia e imi ana i wahi no lakou e puliki ai, oiai ke lola ino la ka moku me ke kiloi ana ia lakou mai ko lakou mau wahi moe mai, a imi aku la i ko lakou palekana, ma ka holo ana iloko o ke keena hoonanea oluna o ua moku la. E ike ia aku ana kela ame keia ohua e puliki ana i na mea paa apau e loaa aku ana i ko lakou mau lima, a ua like pu ka mokuahi i kela manawa me he mea ole la ka paialewa ia iluna o na ale ahiu o ka

moana. Aia maloko o ke keena hooluolu kahi a na ohua i lulumi aku ai no ka imi ana i ko lakou palekana, kekahi kanaka i liele kona lauoho a poohina, a e hoike mai ana kona helehena i ke ano o ke kanaka elemakule, a e noho kokoke mai ana ma kona aoao kekahi wahi kaikamahine nona paha na makahiki ma kahi o ka 15 ame ka 16, mc kc kaulono ana mai o kana nana ana maluna o ka elemakule liapauea, me he mea la e makemake ana e loaa he mau kokua ana mai iaia mai. "E kuu keiki, ua weliweli anei oe no keia ino?" wahi a ke kanaka hapauea i ninau mai ai me na waimaka e haloiloi mai ana ma kona mau lihilihi maka, aka nae, mamua o ka hiki ana i ke kaikamahine ke pane aku ua loaa mai la ka moku i kekahi ale nui, a lola aku la me ka ikaika, me he mea la e kaili okoa ae ana no i ka hanu o na mea kino ola apau oluna o ka moku; a iloko o ka imo ana a ka maka, poholo ana ua wahi kaikamahine la iloko o na lima o ke kanaka hapauea. Puili mai la ka elemakule i ke kaikamahine me kekahi lima, a o kekahi lima puliki paa aku la i ka pou i ole ai laua e olokaa ia me ka hookuikui pu ia i na aoao o ke keena a lakou e hooluolu ana, ame na maka oluolu o ka makua makee keiki, nana pono iho la oia maluna o na nīake poniponi o ke kaikamahine e waiho malie ae ana iloko o kona poli ame ka leo malie, ua ninau iho la oia: "He keu maoli keia 0 kekahi ino nui a'u i ike ai, pehea la, ke maka'u nei anei oe no ka holo-a-ia o keia mokuahi iloko o ka moana?" "Aole i maopopo loa ia'u ka'u mea e pane aku ai ia oe, aka i K : a nana aku, me he mea la e wawahi ia ana ka moku e keia mau ale nunui e popoi mai nei ma kona mau aoao," wahi a ke kaikamahine i pane aku ai me ke pihoihoi. "Mai hopohopo oe no ka poino o keia mokuahi hou i keia ino, no ka mea, aole keia he ino elike me kekahi mau ino a'u i ike ai," wahi a ka elemakule i pane aku ai me ka hoomau ana aku no nae i ke kamailio ana: "He hookahi wale no a'u mea e makau nei oia ka pau 1 ke ahi;" a hooki ae la oia i kana kamailio ana. Pii mai la ka lia maeele maka'u i loko o ke kaikamahine i ka lohe ana i na olelo a kona kokoolua hapauea, aka ke noho malie la nae oia me he bebe la i hoomaka'uka'u ia e kona makua, ka puliki paa i kona hoopakele; a no ka lua o ka manawa, ua kaulono hou mai la na maka 0 ke kanaka elemakule maluna o ke kaikamahine me he mea la e houluulu ana i kona noonoo no kana wahi i ike ai i kekahi helehelena elike me kana e ike nei, a ninau hou mai la: "Peliea la oe i holo hookahi mai nei ma keia huakai, me kekahi mea ole nana e malama a e hoopakele ia oe iloko o kou mau manawa pilikia ? "Ua make ko'u mau makua, a e hoi aku ana au me ke kaikuaana hanauna o kuu makuahine e noho mai la i Amelika;" wahi a ke kaikamahine, me ka ha'uha'u pu ana iho. oiai ua ulu mai la na hoomanao aloha ana no kona mau makua ame kona au hookahi ana iloko o keia ino nui me kona wahi kino opiopio. Aka ke kau pono la kona mau maka maluna o kona kokoolua, me he mea la e i okoa aku ana no, mai haalele mai oe ia'u. A hala kekahi mau minute pokole 0 ko laua noho hamau ana, ua ninau hou mai la ka elemakule: "E oluolu anei oe e hai mai ia'u i kou inoa? No keia ninau a ke kanaka elemakule ua pii ae la na noonoo ame na hoomanao ana no kona mau la opio, ka manawa hoi ana i ike mua loa ai i kekahi kaikamahine ana e puili nei. Ke lohe ia aku nei na leo o na poe apau oluna o ka moku, mai na 'lii moku a na ohua e hooho ana me ka ninau ana: "Pehea oukou?" "E hoolana i ka manao." a pela wale aku, aka ke puili paa la no ka elemakule i kana waiwai makamae me ka hookuu ole aku 1 luahi na.ka ino e hookuikui hele ai i o a ia iiei, a ke noho pu la laua me na manao oluolu me he makua !a me ke keiki. Akahi no a loaa i ka Hoku o Rokawela ka manawa maikai e hooluolu ai, oiai oia e pupue ana iloko o ka malu o kona hoa loha hapauea, nolaila haule aku la oia hiamoe. e hooipo pii ana me Niolopua. laia i puoho ae ai mai kona hiamoe ae. ike iho la oia, aole kona kokoolua, aka e waiho ana nae kekahi 'maw pela noU\noU\ a Uona hoaloha i hoolako mai ai nona iaia e pa'uhia loa ia ana e ka hiamoe. Puka mai la na kukuna malamalama o ka la hoauheeia aku la na manao pihoihoi i loaa i na mea apau 1 ka po mamua iho, a me ia manao hauoli, ua hoi aku la ka*Hoku o Kokewela noloko o kona rumi, e komo ai i lole hou nona, me ke kahi pu ana i kona lauoho, a i kona puka hou ana mai iwaho 110 luna o ka oneki, mohala mai ln kona mau maka, ua like pu me ka popohe ana ae o ka pua lilia mahope iho o kekahi kuaua nui i haule i ke kau, a oiliili mai la ka ula lamalama nohenohea ma kona maii papalina. Alaalawa ae la oia ma o a maanei oluna o ka moku, a ike aku la oia i kona hokoolua hapauea o ka po iho mamua e ku ana ma ka aoao mahope me ka huli ana o ke alo iwaho, e makaikai ana i na ale e ha i nupa mai ana, a e anaanapa ana hoi i ka malamalama oka la. Hele aku la' keia a ku iho la ma ka aoao o ua elemakule nei, a pane aku la me ka malie, oke kulana lede oiaio: "Aloha kakahiaka oe, e kuu hoaloha." Me he leo la no ka manu kenere, keia pa-e ana aku o keia mau huaolelo ma na pepeiao o ua elemakule la, ua huli aui mai la oia i hope, ame na minoaka ma kona mau papalina. ua panai mai la oia i ke aloha i ke kaikamahine me kekahi kunou haahaa, a pane mai la:: "l T a kupono maoli ke kapa ana a kou makuahine i kou inoa, ua like i maoli no oe me ka 'Hoku o I3etelehema iwaena o na ohua apau o keia huakai moana a kakou." "Mai hoohalike mai oe ia'u me ka hoku, no ka mea, i ka po wale 110 e ike ia ai kona nani," wahi a kaikamahine i pane mai ai nif ka. puai ana mai o ka ula wena ma kona mau papalina. "Pela io no e kuu keiki, aka nae hoi, ke lamalama mai nei no ka nani o ua 'Hoku la o Betelehema' imua o'u i keia kakahiaka, me ka nalowale ole ae i ke alaiia e ko ka la malamalama," wahi a ua elemakule la i pane mai ai, me kona hoomau ana mai no nae i ke kamailio ana: "He kakahiaka mohaha maikai maoli keia o kakon. auwe! ke kani mai la ka bele aina, e hele kaua i ka paina kakahiaka." "Ae, ua pololi maoli no au, ua hele oloko a houpolewalewa, i ka luaieleia hoi paha kekahi i ka ponei, e u haele kaua e hoopiha i ka lua o ka inaina." Haawi mai la ka elemakule i kona lima i ka Hoku o Kokawela, a kuikui lima pii aku la laua no ka lumiaina, a ia laua e hele pu ana ke olelo la ka elemakule i ka Hoku o Rokawela i kahi kaikamaliine uuku. a ua lilo ia mau wahi huaolelo 1 mea 110 ke kaikamahine e eha ai, a pane mai la: "Aole no hoi au he wahi kaikamahine uuku, no ka mea, he 16 o'u makahiki i keia manawa. e Mr. " me ka hooki pu ana iho i kana kamailio ana, no ka inea. aole i loaa iaia ka inoa o ka elemakule. "Ke aneane aku nei ko'u mau makahiki e piha ke kanaono i keia manawa, a ua manao no hoi au, ua kupono no hoi au e kapa aku ia oe he kaikamahine uuku. no ka mea, he umikumamaono wale 110 ou makahiki, a he mau makahiki uuku loa kela ke hookukuia mai me ko'u. - A -

HOOUANA IA O PLORIDA E KA WAI. JACKiSONVIL«L»E, Oct. 19.—Ua hoea hou mai he ino nui ma na kapakai o Florida, a ua hooiana pu ia o Miami e ka wai. PAU KA HALEUKNA I KE AHI. SAN FRANCISOO, Oct. 19.—Mamuli o ka pau ana o ka haleukana i ke ahl, ua hiki aku ke poho i ka $200,000. NUI KA POINO MA CUBA. HAVANA, Oct. 20.—Pilihua na kanaka oonei i ka nui o ka ino. He lua poe 1 maopopo loa ua make. Iloko o Havana ame Pinar dei Rio, ua ulaaia

na kumulaau, a o ke poho o na walwai i hoopoinoia, ala ma kahi o ka $2,000,000. POINO I KE KAI MIMIKI. MIAMI, Pla., Oct. 20.—Ua hoopiholo ia ka mokuahi St. Lueia, a make he iwakalua-kumamalima mau ohua e ke kai mimiki. Ua pau ka aumoku lawei'a i ka nalowale, a ma ka hoomaopopo ana, ua hiki aku ka poe i hoopiholola i ka elua haneri me kanalima. KAPAEIA NA KEPANI MAI NA KULA AUPUNI MAI. TOKIO, Oct. 21.—Ua pioloke loa na manao maanei ma ka Kapalakiko hana o ke kapae ana i na Kepani mailoko mai o na kula aupunl.