Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 49, 7 December 1906 — HOKU O ROKA WELA Ka U'i Iloko o na Popilikia he Nui. KA HOOPAKELE HOI O KA ELEMAKULE ONAMILIO NA. [ARTICLE]

HOKU O ROKA WELA

Ka U'i Iloko o na Popilikia he Nui.

KA HOOPAKELE HOI O KA ELEMAKULE ONAMILIO NA.

————— j MOKUKA IV. MRS. LIKEKE. Ua hoopokaia aka keia mao olelo e Mrs. Likeke me ke kaoo, a o ka maopopo maoli ana ae oo hoi ia o ke ano o ka hanu nui ana iho 0 Mr*. Likekff i kela manawa ana i ike mai ai i ka Hoku o Bokawela oia hoi he lili a he huwa no ke kipa ana mai o keia kaikamahine u'l a kulana kilakila i kona home. "Pehea la oe i ike ai i ke kumakaia o kuu makuahine?" wahi a ka Hoka o Kokawela i ninau aku ai ia Mrs. Likeke me ka huiili o kona mau maka i ka huhu. '•He oiaio anei aole oe i maopopo i ka hana hoohilahila a ko makuahine i hana ai?? Aole anei i hoikeia mai ia oe ka mare ana o kou makuahine i kekahi kahunapule haahaa i like ole fce kulana me ka ohana o kou makuahine?" Hi mai la ka wela o ka Hoku o Kokawela, a pane aku la oia jne ka wiwo ole imaa o Mrs. Likeke no ka makee i kona mau makua: u Ke manao nei au o ka mare ana o kuu makuahine i ke kane ana 1 aloha ai aole ia he hoohilahila. Heaha ka waiwai o kekahi wahine i puka mai mailoko mai o kekahi ohana hanohano, a inahalo nui ia ? ina aole e loaa iaia ka noho hauoli ana me kana kane. M <f Ua noho oluolu a hauoli mau ko'u makuahine a hiki wale i make ana aku la, a o kuu makuakane, oia kekahi o na kanaka maikai loa a kekalii wahine e haaheo ai. M Akaaka pahenehene iho la o Mrs. Likeke a pane hou mai la: 4i Ke manao nei au. ua ku oe uia ka aoao o ko makuakane: *^°) e i like kona kulana me ko kou makuahine, a ua hoohaahaa oia iaia r iho imna o na innka o ka poe hanohano me ka poe kuonoono, a imua no hoi o kona ohana apau mamuli o kona mare ana i kekahi kahunapule ilihune." Mamua o ka liiki ana i ka Hoku o Kokawela ke pane aku, ua j,ii ao la ka loina o ua wahine la iluna, a pane mai la i ka wahine malama hale: "K lawe aku oe iaia nei imua o Miss Beka no ka helehele ana niai i inau lole nona. E olelo aku oe iaia (Miss Beka) e kii aku i na apa kalakoa a'u i kuai mai ai i nehinei, a oia kana e helehele mai ai i inau lole no ka IToku o Kokawela,'' alaila hoomau hou mai la 110 nae i ke kamailio ana: '*lle hiki no nae palia ia oe ke humuhumu?" "Ae ua a'o mai im kuii mama ia'u i ka humuhumu a na r u no ko'u mau lole apau e hana uei." "Alaila ua pono loa, e kokna pu aku oe ia Miss Keka i ka hana ana i kou mau lole, a ina e pau i ka paa, alaila haawi hou aku au i hana nau e hana ai. E hele koke aku i keia inanawa, a na Mrs. Baiaina e kuhikuhi aku ia oe i kou nnui moe. A waiho aku ko papale anie ke kihei. hele loa aku oe no ka nimi humuhumu." Nana aku la ka Hoku o Kokawela ia Mrs. Likeke me na maka jnakona, oiai he mau hana maikai ka kona mau makua i hana mai ai maluna ona. T T a hoonaauao maikai i aoia e kona nieikuakane, a po mea nui hoi oia i kona makuahine, e milikaa mau ana iaia e like W ka makua i nloha nui i kana keiki, a lie kulana lede maoli no ua iaikamahine la ma na ano apau. I ka hooinaopopo pono ana o ka Uaku o Kokawela i ke ano o keia wahine ua ku malie iho la oia me ka nalu nui ana iloko iho ona. "Pehea la k»'ia wnhine i hana mai ai ia'u i ka hana lokoino. Na kuu makuahine i hoo]>akele iaia piailoko mai o kekahi pilikia nui, a ikeia ae ai oia he wahine lianohano. Kei uo la lioi, e like me ka hoopakele ana a kuu makuahine iaia mailoko mai o ka make, pela la hoi oia e apo mai ai ia'n me ke o»haoha. ka mea i hunahuna mai ke ola, mai kela huakai moana mai, aka aole nae pela." No keia kn loihi o ka lloku o Hokawela, ua nui hou mai la ka leo o Mrs. Likeke: u Aole anei oe i lohe ua kauoha aku nei au ia oe e hele? l: Aole e hiki i ka Hoku o Kokawela ke ku hou iho oiai eia oia i ka hale hoopiliwale, a huli aku la oia hele no ka»hi i kauohaia mai ai iaia nei e hele, MOKUNA V. KA ILVA\VINA AWAHIA. "Ileaha la ke ano o kfia wahine i hana mai ai ia'u, e like me keia," wahi a ka Hnku.o Kokawela i pane aku ai imua o ka wahine malauia hale, ia laua i hiki aku ai iloko o ka rumi i haawi ia mai nona. "Ua hooia ae oia imua o kuu inan makua e malama maikai oia ia'u, aka nae ke kauoha inai nei oia ia'u e hana i na hana a ke kauwa lawelawe.'' Aole e hiki ia Mrs. Kalaina ke pane koke aku no keia mau olelo

a ke kaikamahioe, oiai ke ike la no ola i ka poiolei o na olelo apau a j ke kaikaniabĪDf e kaniaiiio ia, a loihi kona ku ekvinu ole aaa, ua paoe { aka la oia: "E hoohaaoii i koa maaao. mai lilo oe i ka hohu ina oe i manao e noho me Mrs. Likeke. Ke manao nei aa, aa, kuhihewa loa koa manao ana e hoi mai e noho i nei nei." "Pehea oe i manao ai, ua kuhihewa ko'u manao ana e hoi mai i nei eei e noho ai me Mrs.Likeke. Ua olelo mai kna makuahine ia'a he hoahanau waiwai kona oia o Mrs. Likeke a na hiki ke mala ma ia'u. a ua hoota ae no hoi oia imua o kuu makuakane e haawi mai no oia i kona hale nei i home no'u, me&e mea la he kaikamahiue po noi au mailoko mai ona. L"a hoike pu ae no hoi oia i knu makuakane nana e hoouna ia'u i ke kula a hiki i ka manawa a'u e noho kaokoa ai no'u iho, a oia ka*u mau mea i upu ai e hanaia mai maluna o'u. aole hoi o na hana ku i ka hoohaahaa e like me kana i haua mai nei ia'u." kana mau olelo hoino no kuu mau makua. ua like no ia me ke kapa ana mai ia'u ka laua kaikamahine» i ka makilo. a no ka hana ana i kuhikuhi mai nW ia'u ua'u e hana, ke hopohopo uei au. aole ia ■he hana maalahi na T u e hana aku ai/' Alaila kan aku la na maka o Mrs. Ealaina me ke aloha maluna! jo ke kaikainahiue. uo na olelo aua i lohe ai mai ke kaikamahine aku, !a pane mai la: I Auhea oe e ke kaikamahine. i ha'i aku au ia oe i ka mea oiaio. ua kuhihewa loa kou manao ana mai e loaa-he home nou e nohe oluohi; ai i nei nei, a e loaa ai hoi kekahi hoonaauao maikai ana. j | "I ka manawa i hoea mai ai ka leta a kou makuakaue hoike, mai ana ia Mrs. Likeke e malama aku ia oe, ua olelo ae oia i kona I laki ke hiki mai 00. l'a hookauia aku kekahi kaikamahine lawelaw®: ona me ke kau nui ana o kona manao a liiki mai oe, nau e lawelawe! aku i na liajia a ka niea i hoopauia. ! "Ua kamailio ae oia imua o makou, he poe kauwa maikai ka poe ' I'elekano e like me oe. a oiai he keiki makua ole oe, ua ku)>ono nia ! oli kou hoi ana mai i kauwa liana malalo ona, a uana iio e a'o mai iaoe ma na hana i kupono i kona makemake. O ka hana i makema- j I keia nau e hana. oia ka liana aua i ka moe, ka liooko ana i na 'kauo- ■ ha e hoounaunaia mai aua ia-oe ame kekahi mau hana e ae. i'.ua j j e haawi mai aua nau e hnna." I | A kaui ilio la ka hoe o Mrs. 'Ua.lani iaia i hooki iho-.ai i kana ■ kaiuailio ana. | "Heaha la ka uku a kela wahine e haawi mai ai ia'u no ka uiahina?" i pane aku ai ka Hok'u o Kokawela nie ke kulou ana 110 o kona poo ilalo. "He eono dala o ka maliina ana i uku ai i kela kaikamahiue i I noho mua iho nei, aka nae. ke inanao nei au, aole paha oia i manao e uku mai ia oe no kau hana, 110 ka niea e haawi ana oia i home nou e noho ai, a e like no hoi me ka'u i'ha'i mua aku nei ia oe, e lilo ana , oe i mea lawelawe no Miss Josej>ine, a he like pu 110 kona uahoa ! nie ko Mrs. Likeke." | "Owai ia mea o Josepine? ,? • "Oia ke kaikauiahine a Mn% Likeke. He umi-kumamawalu ona | makahiki i keia manawa/' "Alaila lie elua wale no.ona mau makahiki oi ae mamua o'u. E kuhikuhi mai oe ia'u i ka rumi auau, i hele aku ai au e holoi i ka lej)o (i kt ia mau la loihi. Tna paha hoi he mau 'loie pili ili maemae ke- ( kaliiv lie keu a ko'u makemake, i wehe ae hoi keia mau lole kahiko ! a komo mai hoi na lole maemae." ! "E loaa ia oe ia mau lole au i makemake ai. Pehea la kela wahine i poina ai i ka uoonoo ana e haawi mai i mau lole hou'nou e komo ai. He hilahila ole maoli keia mau liana hoolioka aha ia oe, aka e kali iki oe, e kii ae au i mau lole maemae īion, a aole no hoi j i e r u( ilio hoea hou mai ana o"Mrs.'Balani me na lole maemae o ke j i kaikamahine a Mi\s. Likeke. i <4 'Aia ma kela kihi ka rumi auau, o hele e auau i pau a'e ai ke aii«j ]ioiuea ame ke ano pilipili hou o ka ili." j la hoi ana niai o Mrs. Balani mahope iho o ka Hoku o Hokawela ! j>au ana i ka auau ua pane mai la oia: j "He kaikamahine u'i maoli no oe, a ke ike aku nei au i kou mau ■ lima. lie mau lima i maa ole i ka lioohanaia ma na hana ikaika." ■ Xo keia mau olelo mahalo a Mrs. Balani iaia nei, ua mohala ae | la na maka o ka Hoku o Kokawela, a pane aku la: j | "E hele aku paha au i ka wahine kela lole i keia manawa, a ke hopohopo nei nae au i ka hiki pono ia'u ke lawelawe koke i kekahi; hana i keia inanawa." j I Hele aku la laua nei a komo iloko o ka rumi o ka wahine liumuhumu lole. a hoolauna aku la o Mrs. Balani i ka Hoku o Kokawela| ia Miss Beka, no ka mea oia ka inoa o ka wahine humuhumu lole, a : haawi pu aku la i na kauoha a Mrs. Likeke no ka hana ana mai i, j mau lole kalakoa elua no ka Hoku o Kokawela. ] j <4 0 oe anei o ka Hoku o Rokawela? v wahi a kekahi leo i ninau n ai ai i ke kaikamahine malihini. j Ia huli ana aku o ka Hoku o Rokawela ike aku la oia i ke komo ana mai o ke Kaikainahine a Mrs. Likeke a uoho ae la iluna o noho a hoomau hou mai la no i ke kamailio ana: ( "Va manao an ua makemake loa o mama i kon hiki ana mai, ua 1 hoonaukiuki loa oia no kela kaikamahine mua i noho iho nei nie makou e hana ai. E noho hana ana oe ma kona wahi, oia'hoi no ka •hana ana i na rumi moe, ame ka holo ana ma na mea e makemakeia ana e hoounauna aku ia oe." j Aole i j>ane aku ka Hoku o Kokawela no na olelo a ke kaikama-

1 h:e a ka oph hale. aka oa piha loa iho la oloko ona rae ka inaina, * ke paila la ka huhu iloko ona. aneane e haawi aku i kek&hi maa u!elo ku i ka awahia. aka n«>iioo iho la oia. he wahi kaikamahine komo hewa wale mai no oia. a uumi wale iho Ia no i ka iuaina iloko Aole loa oia i mm»uhane mua, e halawai ana oia me keia nuia ho-n na ke hoea mai i Amehka nei. a nm*n«m iho ta oia, ua oi lc*a ka make ana i ka moana mamua o keia kipa ana i kahi ana i kaa nui mai ai e loaa na hi>okipa maikai ana. Ua paa mua kona manao, iaia e hoea mai ai imna o keia hoa hai au o komi makuahine e aj»o mai ana la hoi oia i ke keiki aloha hu'ikah» a kona hoahanan. a pela hoi keia e ajK> aku ai i kona a i me ka waiho pu ana aku i kona |>oo maluna o kona mau uha. a hoike aku i na mea e piii ana i kona mau makua aloha. ko laua manaolana ame ka laua mau hoolala ana no ko ia nei noho ana aku. Ona huaolelo oluolu a hoohoihoi oia kana i upu ai e halawai mai ana me I*, eia ka auanei, ua poho wale ia mau uj>u ana. "Aole loa au e ae aku ana i keia mau hana e makemakeia mai nei na'u e hana. Aole au e hooj>an i ko'u mau manaolana. a aole ma ka inoa maikai e lilo au i kauwa na keia w;ihine," wahi |a ka Hoku 6 Kokawela e nalu mau la iloko ona iho. oiai oia e ku I» i.nua o ka wahine kela lole no ke kali ana o ka hanaia mai o na lole i niakemakeia e hana nona. | "Maikai maoli ka hoi kou lauoho, ua like loa kena lauoho nio ko Xele. ke kaikamahine a ke kaikuahine o j*aj»a. Aia a kamailio aku au ia mama e hoouna mai i ka mea ako lauoho e oki i ko lauoho |no \ele. Va ike no oe aohe ou manawa kaawale e hana ai i kou lauoho. no ka mea e hana nuiu ana oe i na manawa ;»pan h>a " | Xo ka hiki ole ika Hoku o Kokawela ke hwmanawanui heu iho 1 no keia mau olelo a Josej»ine, ua jwine aku la oia: | "Ina ua makemake o Xele i lanoho nona e hele oia e ».ki »ka j la*ioho o ka j»ake i loaa kona lauoho, aole loa e loaa aku ko'»: wahi lihi o ko'u lauoho iaia." | Halawai ae la na maka oua mau kaikamahine nei i kahi hookahi. a pupuku ae la na uUka o Josepine iaia i ike aku ai i ka hulili • mai o na maka o ka Hoku o Kokawela, a ike koke iho la no oia aole an:. j»aha e lanakila kana mau liana inaluna o'keia kaikamahine l i niu;iaoia i kauwa nana, aka nae ua pane aku la uo oia: "E hooko wale no oe e like me ka mama mea e kauoha mai aj ia oe." a huli ino ae la ua kaikamahine hookano nei a puka aku lu iwaho. i la hoojiiha maoli ia ka Iloku o Kokawela nie ka iuaina. ua hele ! kona man maka a enaena. a huli aku la oia imua Miss Beka, a > olelo aku la: "l a makemake au no ka humuhumu i keia manawa,** j Va makemake ka Hoku o Kokawela e loaa koke mai.kekahi luina nana e liana ai i nalohia ae ai ka hoomauao ana i na hana hoos naukiuki i halawai mai me ia ia la. ! Va haawi mai la no hoi Miss Beka i k«-kalii 1«>1,. i k,i Hoku o ! Kokawela e humuhumu. a mai ke koena mai o ia la a hiki i ka j»aa ;ana aole oia i hoopuka hou i liookahi lmaolelo, aka noho malie no j oia humuhumu a hiki wale no i ka j»aa ana o kekahi lole ona. ! "He keu niaoli ka maikai o kau humuhumu ana, ua uiakemake ; hoi au e kau i kekahi mau lihilihi maluna o ko lole i u'i ae ai hoi ka ; nana ana. aka aohe ae o Mrs. Likeke. ua kauoha mai oia ia'u e j>ono hana no au i kou lole, ma ka paa ka nana." i Aole uo he hana aku o ka Hoku o Kokawela. a i k«* kaikamahine teb. lole i hoi ai ia ahiahi ua kii aku la oia ika lloku o Kokawelu) i jna apana i okioki waleia a h«>iliili mai la i loaa ai ka j»ihapiha o kona j kle. | Ma ia ahiahi. oiai e hooluana ana o Mi*s. Likek»* uiai ka hale ; ilalo me na poe iualiliini i hiki niai ke n«»ke la no oia i ka liookuikul ji na apana liilii, a kau aku i pihapiha no lnna o k>>iia lole. i Ma ia ahiahi no hoi, aohe oia iaeiae ai |m iluna «> ka |>apaaina j hookahi, me keia ohana hou ona, nolaila maoj»o|»o'ole iaia nei.ka nui ona j»oe iloko o keia ohana. Ilookahi no mea maoj»oj>o loa iaia, I aolie oia e noonooia mai ana, aia wah» no a makeinake oia e hoouna- | una alaila kiiia mai oia. | "Aole loa au e ae ana e noho me keia iho la ke ano. iuahilo,a nit* | kaupoku o keia hale. Va niaa au ina liana maikai imua oke alo o ! ko'u inau niakua. a a<»le loa a»i e ae aua e lih» i kauwa na k«*ia wa- ' hine." wa.hi ana i kamailio wale iho ai no iloko iho olia. j Aka eia oia ke kau aku nei ka j»»»no o kona nolio ana malnna o keia ohana. oiai. ua waiho mai kona niakuakuue iaia iloko o na lima o Mrs. Likeke. Aole ana ilala 'e liiki ai iaia k«* noho kuokon nona : iho, koe wale no he wahi haneii dala hookahi kana i'ua ka hila, oia 1 no na dala i loaa mai mamuli o kona kuai ana i na lakohale o kona j mau makua. Va a'o jmi ia mai no hoi oia eka loio e haawi aku i keia iinau dala ma ka lima o Mrs. Likeke, a.,a ua hooholo iho oia i koua manao aole e kamailio i kekahi mea e aku, no keia kala ana. I Aole ona mau hoaloha e manao aku ai e heh» e imi i wahi nona o noho ai, a ina j>aha i maoj»opo iaia kahi o kona hoaloha o ka alo like j ana mai o ke kai loa. ina ua holo ko.ke oia imua ona ine ke noi ana aku e hookipa aku iaia malalo o kona maln. Kia oia iwaena'o ka poe malihini. a aole he ala i maoj>oj»o iaia nona e hoopakeleia ae ai mai na pilikia e hooj>uni nei iaia. i I ke kakahiaka ana ae o ka lua o ko ia nei la o ka noho ana ma ka hale o Mrs. Likeke. a mahoj>e o ka j>au ana o kana pain'a ana me ke kuke iloko o ka halekuke. a iaia e j>ii ana i ke alaj»ii no ka hol ana iloko o kona rumi. ua ike aku la oia i kekahi kanaka aoo o ka noho mai iluna o ka lanai o ka liale oluna. (Aole f paa.)