Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 50, 14 December 1906 — HOKU O ROKAWELA Ka U'i Iloko o na Popilikia he Nui. [ARTICLE]

HOKU O ROKAWELA

Ka U'i Iloko o na Popilikia he Nui.

KA HOOPAKELE HOI O KA ELEMAKULE ON A MILIO NA,

K V HAAWINA AWAIIIA. Ua hoopuiwa loa iu ke kanaka aoo i ka ike ana iuai i ka Hoku o Kokaweia, no ka m<a akiihi uo oia a ike i keia kaikamahiue mahhioL "Owai o*?r walii ana i pane mai ai me ka leo oluola. 4i Ovrau ka lloku o Hokaw t j la. ? "Auwe no ka Iioi: 1 nehea nei mai oe i liiki mai ai? Ua noke aku makou ike kali. aoie nae ou a hoea mai. Hauoli maoli au ika ike ana ia oe." He m<-a inaopopo aole i hoikeia aku ka lohe ia Mr. Likeke oia ka inoa o keia kanaka aoo na ka hiki ana mai o ka Hoku o Kokawela pela oia i kahaha loa ai i ka ike ana mai i ke kaikamahine malihini. u Va hiki mai au i nei nei ika la mamua aku o nebinei/ ? wahi a ka Hokn o Kokawelā i pane aku ai. "Alaiia i Kikako au ia mau la. a o ko'u hoi ana mai no ia i ka po nei. Nui maoli paha kou hoomanawanui iloko o kela «huakai moana au i holo mai nei/' "Ae aole paha oe i ike i ka nui o na poino a'u i hoomanawanui ai, w alaila hiolo makawalu mai la kona uiau waimaka, a pane hou mai la: "Aole au i manao e ike hou ana au ika aina nei, v oiai no nae c noonoo ana ola he oi aku ka make ana mamua o ka noho ana me keia oh&na makona. "Ua hala aku la ka poino.. a ua hiki mai oe i kahi o ka maha, a ke manaolana nei no lioi au, e -hauoli ana oe me makou ke noho iho kakou i nei nei." walii a Mr. Likeke i pane aku ai me ka leo o ke kanaka makee keiki. Kau pono aku la na maka o ke kaikamahine opio maluna o Mr. Likeke me ke paha'oha'o. '*He oiaio anei aoie i maopopo iaia ko u knlana e noho aku ai iloko o keia hale?" Pela no i ka nana aku no ka mea ke knlou la kona poo ilalo me ke ano aloha no ka lohe ana i na olelo a ke kaikamahine. "Ke haawi aku nei au i ko'u hoomaikai ia oe v alaila huli ae la oia a haalele iho ia ia Mr. Likeke. , MOKUNA VI. KA LEO UWALO O KE KAIKAMAHINE. Mahope iho o ko ka Hoku o Kokawela noho iki aua iloko o kona muii, ua iho hou mai la oia no ka rumi liumuhumu no ka manao ana e hoopau pono ae i kana liana no ka lua o kona lole. Aia ma ka .hrh*heleiia o ua kaikamahine la, ka manao paa aole e hooko aku i na hana i manaoia nana e liana ma ke ano kauwa. <,; E hooko aku ana au i kuu manao paa" wahi ana i namunamu liilii iho ai iaia e ku ana mawaho o ka puka o ka rumi humuhumu, a hoomau aku la iu- i kt» kamailio ana. u Hc nu-a pono ia'u e hele aku e liooku'i me Mrs. Likeke no ka imi ana i ko'u pnno. Aole e liiki ia'u ke noho naaupo me ka .loaa ole o ko'u linoiiaauaoia ana ma na ike kiekie e lilo aku ai au i kaikamaLiue makaukau ma na ike e ihiki ai ia'u ke malama ia J u iho. Aole no hoi au i makemake i na liaawina maikai a kuu makuakane i a'o mai ai ia'u e lilo i mea ole, mamuli o ka hoohana oleia." Alaila wehe aku la oia i ke pani o ka puka, a komo aku la iloko oka runii. lke aku la oia ia Mrs. Likeke eku ana me ka lolelole ana i ka lole ana i huniuhuiuu ai i ka la aku mamua, a ke lolelole la hoi me na maka pupuku. Ike mai la oia i ke konio aua mai o ka Hoku o Rokawela, a kokoe iho la kona mau maks. i ka ike aua mai i ke kulana hiehie o ke kiiikamahine me kona lole i.ou. "Nawai i liana i kt ia nuiu lole?" wahi a Mrs. Likeke me ka leo kakana. "Na'u no i hana." wal.i a ka Hoku o Kokawela. "Xawai i kauoha nku ia oe e hana i keia mau pihapiha?" "Aole he mea nana i hauolia mai ia'u e liaua. aka no kuu ike hoi i ka waiwai ole o keia inau apana liilii waiho wale ua hana au 1 mau pihapiha e maikai ni ko'u lole." Me ke akahele no lioi ka Hoku o Kokawela i kamailio aku ai f aka ua liele uae kona papalina a ula. "Ae un makemake oe i kou lole e maikai ea? Oia auei kau i manao ai i kou noho aua maloko o keia hale?" wahi a Mrs. Likeke i pane aku ai. Aole i })ane aku ka Hoku o Kokawela no keia mau ninau a Mrs. Likeke. "O keia mau apana au i okioki ilio nei i mau pihapiha no kou lole ua manao au i mau apnna pahonohonoia no na uhi moe o na kauwa lawelawe, au e liaua aku ai i kekahi manawa hana nui ole ou. n , "Aneane loa au e kauoha akn ia oe e wehewehe liou oe i kela mau pilmpiha apau loa mai kela lole mai ou. He kohu ole loa kekahi kaikamahiue hana moe ke koiuo i ka lole piliapiha. Ua oki mai ka wahiue tela lole i kou lole a pilipono loa, e hiki ole ai ia oe ke hana pono.** aka o ka mea oiaio ua piha loa oia i ka lili no ka hiehie o ke kaikamahine i ke komo lole. "Wele." wahi ana i hoomau mai ai i ke kamailio ana me ke kiloi ana ika lule ana e paa ana: "Ua makemake au e hahai koke mai oe mahope o'ii i keia manawa, a e kuhikuhi aku au i kau hana. Ua makemake au e hoomaopopo oe, o na nimi apau loa oloko o ka hale nau ia o hana, koe na rumi aiue ko'u hoi me ka maiau loa, a e kali mau oe me ka makaukau e hooko ahji i na kauoha mai ia maua aku» a no kou wa kaawale, e hoopihaia ia mauawa ma na hana humuhumu. v Ke kulou la ke poo o ka Haku o Kokawela iaia e hoolohe la i na kuhikuhi a Mrs«. Likeke e pili ana no ka ia nei hana i manaoia, alaila ea ae la kona poo iluna a kn ae la oia me ka maloeloe a paueaku la: <f Ua maopopo no anei ia oe ika mauawa a kuu papa i kakau mai ai ia oe e lilo oe i kahn nana e malama i kana keiki, a e hoomahuahua akn i ko'u hoouaauaoia ana. he wahi hoohuoi iki kekalii iloko ona. e kipa mai ana au iloko o kou «hale nei ma ke ano kauwa? "He nmi kumamaono o'u mau makahiki i keia manawa, aka ua a'o ia au e hana i na hana leliulehu, aole nae ma na hana ikaika. Ma na haawina lioonaauao ko'u a'o nui ia, a ua waiho mai o papa i na knuoha i kakauia no ko'« inau haāwina e hooikaika loa ai. Ua ioanao anei oe na maopopo mua i kun papa i ko'u hoi ana mai me oe, e hoopilia aku au i ka makaiua o kokahi kaikamaliine kanwa?" Ua hookahaha loa ia o Mrs. Likeke i kona lohe ana i na olelo a ka Hokn Kokawela, ana piha oia me ka hilahila ame ka huhu. Ua ike no oia aole i moeuhane mua ka makuakane o ka Hoku o Rokawela e hoohaahaaia ana kana keiki e like me keia ke ano,/aka nae na make oia. aole e hiki iaia ke hana mai i kekahi hana ku-e no ka nei mau mea e manao nei no l:e

[ Ua hw»f»au aku oia i kekahi kanwa. a ua koe he maa dal&. nia- j > uiuli o ka !il%» an.i o na haua a kv kanw i ī hoopiinia na ka lioku o \ \ Kokawela e lawelawe. \ j "Aohe i maopopo i ;i "a ka ui>.-a a kou makunkane i manao ai | * n«»u. Aole no hoi au i maopopo i ka mea au i upu ai e ieaa aku ia ,ee mai a'u aku." wahi a Mr*. Likeke me ka ko kakana. "Ua ike no ; au ua kakan mai kou makuakane e liio aua <>e i keiki makua ole. i j hoeneleia i kekahi mea naua e malama. a e like aku ana oe me ke- | kahi wahi kaikamahin** aeahaukae." , » : "Ua noi mai oia ia'u e hoonaauao aku ia oe a hiki i kou malama ! ana nou iho. Ua manao no au e hooko aku e like me ka makemake 0 ko makuakane aka nae. ua hele wale mai oe me ka uele, a o kou 1 mau lima wale no. nolaila e hoohana aku ana au i ko mau lima i lilo ai i mau lima waiwai. "L*a manao anei oe i kou hoi ana mai me a r u e noho wale mai; no oe iloko o keia mau mea nani e hoopuni nei ia oe, a e noho pala- j ualelo wale iho no? v i hooki iho ai oia i kana kamailio ana me ke aki pu ana iho o kona kn'i. } Aole i kulia'u iho ka Hoku o Kokawela i kona lolie ana aku | 1 na olelo a Mrs. Likeke, aka uae ua pane aku la no oia: j { Ta makemake au e hoike aku ia oe i ko'u ano kupono i like. ole me kan i manao ai no'u. aka ke ku-e aku nei au i kou hoolilo; ana mai ia'u i kauwa haahaa e like me na kaikamahine i noho hana mua me oe. Ua olelo mai nei oe. aohe a'u mea eae me a'u i hele mai nei, o kuu mau lima wale no i mea e loaa ai ko'u pono o ka noho ana, ua kuhihewa loa ia oe, no ka mea, he kalena eia iloko o kuu poo ina e hoohana ponoia/' "Me he mea la, ke hoao mai nei oe e pakike mai ia'u i keia manawa mua loa no o ko'u lioolala ana i kau hana/ ? wahi a Mrs. Li* keke me ka puapuai ana mai o ka ula o ka huhu ma kona mau maka. "Aole au i manao o kekahi o ka'u mau liuaolelo i hoopuka aku nei, ua pili i ke ano hewa, a ku i ka hoohaahaa. *<Aole au i makemake o ka luhi a kuu makua i hooikaika ai e loaa ka pono no'u no keia mua aku, e hoohemahema wale ia me ka hoohana oleia. Ke hoike hou aku nei au ia oe ika mea oiaio, ma ka leka au i pane ae ai i kuu maknakane, ua hoike ae oe i kou mau manao apono no na mea a kuu makuakane i makemake ai e: hanaia mai no'u. | ''Malalo o ia manao au i hoike ae ai i hele mai uei au e noho aku ! ma ke kulana like iVieiou, a e loaa hoi na pulama ana a ka makua-1 hine mai ia oe mai. Oko u lioouaauaoia ana aku iloko o keia mau makahiki ekolu a eha pa.ha o ko'u nolio ana me oe nau e haawi mai i na kokua ana e holomua ai, a e hookoia'i ka iiui o kuu papa. "L'a make aku kuu makuakane iue ka oluolu o kona mauao, no i ka hoomaopopo aua iho e pulama maikai ia ana kana keiki uei. J Komo mai la na olelo a ka Hoku o Kokawela iloko o Mrs. Likeke . me he kui la e hou ana no ka mea, o na olelo apau a ua kaikamahine . la e kamailio la, he mau olelo pololei wale no ia, a ke komo la ka hilahila iloko ona, no kana mau haua ku i ka lokoiuo. o ka manao j ana e hoolilo ae i keia kaikamahine i loaa kekahi mau kalena kiekie, a i kauwa haahaa loa. Aka peliea nae e loaa hou ai ona kaika-1 mahiue nana e hooponopono ka rumi o kana kaikauiahiue, o keia j iho la na mea e loku ana iloko ona, a paue aku la: j I {, He kaikamahine hookiekie maoli oe. He mea pouo e haawi j mai oe i na .lioomaikai ana ia'u no ka loaa ana he wahi e hoomoeia ai • I kou poo, ame ko'u hoaahu ana aku ia oe i ka lole. ! I "L'a hoea mai oe imua o'u me ka nele, a ilihune maoli, a e ole • iio paha kou nolio mai ma ke ano like pu me ko'u. Ke piikoi ae nei | | oe uo ka ike himeni ame ke kaha kii. aole io paha ka ae mai o Jose- | j pine e a ? oia oe ma ia mau ike. Ua manao anei oe na u e uku ka bila , ! o kou hoonaauaoia ana? | j U I lohe pouo oe no ka manawa hope loa, oke kulana a Miss I Mege Pilina i haalele iho nei, oia kou kulana e noho ai iloko o kuu j hale nei.' ? j Ike koke iho la ka Hoku o Kokawela aole e hiki iaia ke hoopaai kiki aku imua o Mrs. Likeke, nolaila ua paue aku la oia: | u Wela, ua hiki no. Ua lohe mai au mai ia Mr». Balani mai ua | | loaa ia Mege Pilina he eono dala no ka mahina mai a oe aku. mawaho j i ae hoi o kana mau mea e ai ai, me ka loaa i elua la hoomaha ona i j | kela ame keia pule. K( k ae aku nei au e hoopiha aku ika makalua j I i haaleleia e Mege Pilina no keia manawa, ke haawi mai oe ia'u i na mea au e haawi aua i kela kaikāmaliine." "Malalo o ka'u kauolia ame ko'u makemake e lilo no oe i kaikamahine kauwa na'u. Ua aie oe ia'u no kena lole au e komo la i j keia manawa." | "L T a iaawi mai oe i kela kalakoa no ka hana ana i elua mau i lole no'u. oke kumukuai ka ia o keia ano lole ma Enelani, lie eha j peni wale no, a hoi iho no hoi, na'u pouoi no i hana a paa ko'u mau j | lole. Nolaila e hoolawe ae oe i kou hoolilo no kela apa kalakoa, aj i o ke koena oia kau e kaki mai.ai maluna o'u. I *'Ina au e liana ana i ka hana a Mege Pilina, alaila he mea pono I e loaa ia'u kona uku, ame na pono e haawiia nei iaia," wahi a ka | Hoku o Kokawela, me ka manao paa. | "Aole io paha ka loaa aku ia oe oia mau mea, v wahi a Mrs. Lii keke me ka leo pi<ha inaina. "Aole anei i haawi mai kou makuakaue lia oe malalo o ko ? u malu ma ke ano he kaliu nou no keia mau makahiki- Ke hoopau manawa wale nei no oe ia'u ma ka pakuikui olelo ana. E hahai koke mai oe mahope o'u. a na'u e liaawi aku i kau hana i mea e pau ai kena ano hookiekie ou.'' ; Haliai aku la ka Hoku o Kokawela mahope o Mrs. Likeke me j ! ka hoopahupaliu mau ana i kona mau kaiuawawae, a aia nae ma kona j ! mau maka na ihiohiona kuoo, a ke hahai la oia ine he mea la, ua like, j a like kona kulana me ko Mrs. Likeke. | I Ia la holookoa. mai kakahiaka mai, ke kukupa'u la ka Hoku oj | Kokawela ma na hana a Mrs.-Likeke e hoounauna la iaia. me ka hoo-1 j maha ole. Koe wale no kona inanawa ai. Ke hana la oia ina moe, i i ke pulumi la ia loko o na rumi. a ke holo ke wale la no ma na wahi! j apau a Mrs. Likeke e kauoha aku ai iaia e hele. a hele'no hoi a ka | ; liora ewalu o ia ahiahi, na hele maoli kona wahi kino a luhi. ! | Ika pau ana oka ia nei liana ua kauohaia mai la keia e hoi koke j I e hiamoe. i ala koke ae ai oia i kakahiaka nui, a pulumi e i ka lunai o j jka hale mamua oka hiki ana inai o kekahi poei ko lakou hale. j j Hoi pololei aku la keia no kona wahi niiui a kii aku la i kekahi j | o kana man ope pepa ana i paa pu-mai ai me ia mailuna mai o kela j j moku pauahi, a iloko no o ka hele o ko ia nei wahi kino a maluhiluhi, j j ua puka mai la oia iwaho a pii aku la no ka liale olnna, a kamoe poI lolei aku la oia no ka mmi waiho buke. Kikeke malie aku la oia, ; a pane koke mai la kekahi leo maloko mai iaia nei e komo akn, a ; komo aku la no hoi keia. j E uoho ana o Mr. Ukeke ma kahi kokoke loa ike pakaukau ej j nuna ana i kekahi mau palapala pili oihana, i ka manawa a ka Hoku j | o Kokawela i komo aku ai. "Ua hoopilikia aku anei ko'u komo ana mai e ike ia oe i keia j ahiahi?" wahi a ke kaikamahine me ke ku no iluna ma kahi o ka ! puka e komo aku ai. | "Aole loa. o ka pau ana ae la no hoi ia o ka*u nana ana i ka f u | mau leta mai nei o keia la. E hele mai maanei e noho ai ma keia i noho. | Hele aku la ke kaikamahine aku iho la imua o Mrs. Likeke na i manao oia he oi ae ka hiki ana iaia e kamailio ke ku ilnna mamua o , :ka noho ana ilalo. * (Aole i pao.)