Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLV, Number 52, 28 December 1906 — "ILUNA NO KA UA WEHE-E KE PULU" Pela o Iapana e Liuliu nei no ke Kaua me ke Aupuni o Amerika Huipuia, Wahi a na Lono. [ARTICLE]

"ILUNA NO KA UA WEHE-E KE PULU"

Pela o Iapana e Liuliu nei no ke Kaua me ke Aupuni o Amerika Huipuia, Wahi a na Lono.

He pule ae nel i hala, ua ltono mal ka "Ne\vs Letter" 1 Ka manao lana ma--lU* e plli ana i na lahul kanaka. ola hoi o k*.*kahl me kekahi, aka nae ma na heiehek'na, aia he holke o ka noho hoaloha i>ili lahul ana. ela nae ke liuliu Tjt?i k»-la arne keia lahui iho i ka hooinakaukau ana no ke kaua. Me he mea la. aia ka hoomaopopo ana <i ka hemo ana o ke pani ina kekaiii wahi, a ke liuliu nei ua pani la f lele ae, a no ka mea ua ku-e ka Piipa Kula o KapaiaklV;o 1 ke kuikahi m« lapana. nona ke kahiko o uml-ku-mamaiua makahiki. ka mea nana i ae iiku ina Kepani me na mea eaeno ka pono kaullke, me na kura o kekahi mau lahui i ike nui ia iloko o ko kakou inau kuia aupuni, a 1 hui Pu me na .kanmili o kela aina. Maiia io paha ua pono no ia. kuiKam * iike me ia iioko o umi-kumamalua makahiki 1 haia ae nei, aka aole nae porto no keia manawa, Ua hanaia keia kuikahl i ka inanawa he kakaikahi na Kepani ma Amerika, a he kaawaie ma waena konu, a mamua o ka hili ana a na kanaka 111111 1 ka pliikua Ruisa. a mamun no hoi o ka pu'ipu'i ana ae o na kupa o ke Aupuni Mlkado, me ka ikaika, a hoopiha aku ia Amerika I» lakou iho ame ko lakou manao haakei. i Maiia pahti ua hpoploloke makehewa la na mana «puni o Europa ame ko kakou keena aupuni, a he oialo hol a•oie hoopuiwa pUI iahul e like me keia lIA ha. wakahiki loiiii« O piilkia o Moroko, he makani aheāhe iie ia ke hoohailke mai me keia ma« :knnl inoa. Aole e hlki ia Europa ke Ike l ke aia mai kela mea mai, koe wale no ka hookuea ana ae i na Ameri3ta a na lapana paha, a ma na helehelena o na mea e ikeia nel. aole he mea •emi mal nana e pale a e i ke kaua mawawaena o na iahui a elua. . Aia ke ku ia ke kuikahl, he moakaka n pela no hoi kona ku-eia ana. o ka mea pono wale no e hlki al ke hana o ia ka hookuiknhi ana ae. a i oie o ke kaun. O ka nlnau maoii e ku nel i kela manawu oia keia. "Ua kupono a * wl na keikl kane Kopani o umi-kuma-mahiku a iwakalua makahiki i mau hoa kula a hoa paani no ka kakou mau kaiknnuihine mai ka umi-kumamalua i\ uml-kumainaiima makahiki? La law» anei ke ana hoopono o na haumana Kepanl. ma ke klekie ame ka paa C hiki ai e hoike mai ia makou e malamala e iakou iloko o ko makou mau kuia i kanawal no ko lakou ano? Ua :*.»ike an.'i i ko lakou ano hoopiiikia a heie malie. ke umola aku Huna o ka makou mau kamaiii kuia? Oia iho la ka ninau holookoa. a he ninau hoi. aole ho lahui. a pUi lahui. aka he ano e no, a h<? ninau piU kuloko keia. He mea oiaio. ua lokahl no ka Papa Kuia o Kapaiakiko e hoolako i kuia, kujv>no no na haumana Kepani, aka. ua hoole ke kuikahi i ka pono o ka hookaawnle ana. a oia manao la no -k:» waiwa! nui o na kupa o ke Aupunl uio. e hana a e hui pu me ka mak<*u uvau kamaHi. e Ulo ana ia i n\ea n„ k uia mau kanaka o 45,000.000 e huhu ai. Ma kekahi aoao. ina e onou mai an i k x Kmepera i kana mau hauwan:\ maluna o ka. makou mau kainalii Kul« " nVXU>.OOO Amerika. e piha aakum'l kv ;<o holookoa me na manao hoahf\v;\, la manawa no hoi e pono e Ikeia aku ka makuahine o kela ame keia kaikamahiiu» kuia e na aoao » «lua na laua i hana ke kuikahi o ka 1904 Aole I maopopo ia Europa ke kutana a aohe ana mea i ike ai, aka he kuikahi 1 uhaeia a weluwuelu me kekahl kumu kupono oie. a ua hoehaia aku Vekalil lahui kanaka Asia nul. pela ka Euivpi\ manao ana e hooponopono i keia pilikia, n o ke kaua aku no ka hopena. ke oie e hoopoioiei koke ae o Teresidena Rusawela l ka hewa e oleloia nei. »na e hfkl oie ai i kona mana ke "hana aku. no ka mea, aoie oia. aole no hol ka Ahaolelo. a o ke aupuni paha The wahi aka iki o ka pono e hooponopono, pakui. a hoopau i kekahi vrahi 0 na k«n*wat ame na ruia e hoomalu 1 na hooponopono ana i na kuia aupunl No Kaleponi. , Va piha maoii keia nlnau l ka pohihihl. Aoie 1 noonooia e ko makou n\au kanaka naauao, ua loaa la lapana na m&n&o apau o ke kulkahl ma kona aoao. e ioaa ole ai ia Amerika he wahl e paJe ai mawaho ae o na manao hoaleak* o ka papa Kuia o Kapalakiko, oia hoi o na haumana Kepani kane waie no ka poe i makemake ole l& I mau hoa no ka makou mau kaikamahine, maioko o na keena kula a ma na leahua paani, a o kela ano kumu na Uke pu no ia me ka holkeike ana aku i hae ulauia mamua o k& pipl hulu Pa* nlolo. Ma ka hlona o kela mau mea olaio, l>e m:mhhi loa ka Ike ana p«hea la ® u pau ote ai ke pohihihi o na mana nul

0 ke ao nei. mawaho ae o ka lakou e olelo nei e hakaka no. Xa Kelemanla, PaJani. Ualiu ame Rusia e hooaiai mai nei i keia manao. O ko lakou makemake e ike aku ia Amerika i ka hoolilo ana i ka Paeaina pillpine, a o ko lapana makemake ia o na mokupuni mamua o na mea e a.e, a ina e ioaa io ana lakou iaia alaila o na lahui karifcka i apono i na hooiala ana no ka hooneie ana aku ia Amerika e kaumaha ana lakou, ma keia hope koke iho. Ina e kaa ana na mokupuni Piiipino maialo o lapana me kona hae, alaiia e iilo ana ia lapana ka hoomalu ana i ke kai mai ka Hiffina mai a oi aku mamua o 400 mile, ma ka hoohui mau ana mai me na awa kumoku i iako me na papu; e loaa ana hoi ia Europa ame Amerlka i kahua no na mokukaua ame na puaiikoa ame na lako kaua he 10,000 mile ka mamao. Aka o kahl wale no nana e kaohi nei 1 ko Europa manao ana no ke kaua, o!a ke keehlna hoomakaukau a Pelekane e lawelawe nei. Ma ke kuikahi hou iho nei i hanaia mawaenajo Peiekane ame Kelemania oia ke koi ana aku o Peiekane i pauku hou e paku'iia mai e hoakaka ana i ka ike la ana mai o ka Pelekane kuhina e komo pu aku ma k« kahl o na aoao e like me ia mawaena 0 Amerika ame lapana ina e hoouka io ia ana ke kaua. Ke ninau pu ia nei no hoi keia mea hookahi 1 na lahui apau a puni o Europa, he mea kanalua oie nae ke oielo ae i hanaia keia 1 mea e hookuu ae ai komo ana e kokua l kekahi o na aupuni e kamailio ia nel; e ike mlopopo ia ai no, no kona piii hoaloha me lap.na. Ke manaoio nel no o Pelekane, e hoea mai ana he kaua, he hookahl a elua paha makahlki mamua ae o ke kukalaia ana o ia hopena, Malia paha ao\e 1 Ike laulahaia e like me ia iioko o ka poai o na mana aupunl, l ka hoowahawaha o na haiawai Kepani no Amerika Huipuia, ua hlki aku kona nui i ka oloi o ko iakou huhu, no ka ike ole o Amerika ma kahl ana i hooikalka ai ma ka Aha Kuikahi ma Portsmc*ith. Aole no e hiki i ke aupuni o lapana ke hana aku i mea e manaoiōla mal ai, no ka hulikua ana o keia aupuni ma ka hoohuli manao ana. ina ua aponoia inai keia k«il poho kaua o $100.000.000 o ke Za o Hus!a. t*a ike no n a Kepanl

apau e hooliloia ana ia hulna no na hoolllo o ke kaua a e koe ana he $300,000,000 ma ke dala maoll. I keia naanawa ke auhauia nei na Kepani no ka uku ana i ka aie o ke kaua, a e nanao hou auia lakou iloko o na pakeke i mea e loaa ai ona aumoku kaua hou ame ona pualikoa hou, kahi e hooliloia aku ai o ki $300.000.000 i manaoia ai e loaa m&L Aole i manaoio ia ma ka.J>oai o na mana o Europa ua hikl i ke aupuni Mlkada ke kaomi iho l keia mau manao huhu o kona poe kanaka no ke ka'aa me Amerika. ina no e kauohaia aku aeia e hana pela. Nui na hlohiona apau mawaho ae o Amerika, no ke kaua waile no, aole nae i keia in&nawa. Mai ke ao holookoa mai o a o ke lauiinuL pa nei na oihana kalepa ma ka "niaau" Amerika ame īapana a ke makemake nel e hoao ma ka manao kalepa no ke gula; he mea oialo loa keia i na oihana kalepa Amer!ka. tJa piha nn Nupepa Al&kai o loka ame ka H!)dna ! ka haawi ana i na leo e kaulono ia Kapalaklko e hoopau i ke "ake'aiee'a ana me ko lapana hanohano." i: kuhikuhi pu ana keia mau pepa i ko lapana Hlo ana i mana nol

ma ka Hiklna, a o Kapalakiko ame na kapakai holookoa o ka Pakipika, aia wale no ia mau wahi malalo o lapana ame ka Hikina ma ka launa pili kalepa a ina aole e kuemi hope ana o Kapalakiko, a hoopau i kana mea i hana ai, a e .hoihoi hou ae 1 na keiki Kepani, ma ke kulana me na keiki haole ma n& kula aupuni, e pau auanei keia mau mea apau i ka ulupaia. a waiho iho o Kapalakiko iloko o ka polno 'i panikuia e na koa, a ke hui pu aku me na puali Pake e hdala houia ae al. e panikuia auanel na kanaka Atnerik& apau mai ka Hlklna mai ma ka Akau aku o na, wahl e noho ia nei e na kanaka; he panalaau i oi aku kona heluna kanaka i ka 700.000.000. : iie he mea la he mau mea pololei no kela. aka pae he mea maopopo lo<a n« e ike e ana ke ao holookoa nei, ua oi ae . ka ikaika o na kaukanl makuahine o I Kapalakiko mamua o ka oihana kale- ; pa, a mamua ae paha o ka Asia miiio- • na poe kual aku a kuai mai iloko o na o|hana kalepa. E hookahuli auanei na Mokuaina o ka Hlkina i ke kaua, ma ka hookikina ana mai i na kamalii Kepani lloko o na kula ma Kapalakiko ma ke ana kaulike ma na mea apau me ka inakou mau kamalii. Aole anel i kiekle loa kela kumukuai elike ae la rne ia no ka mainhia? Ke ninau nei o Kaleponi ia ninan. —5. F. N>wj Letter.