Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 1, 4 January 1907 — Ka Olelo Hooholo a ka Aha Kiekie. [ARTICLE]

Ka Olelo Hooholo a ka Aha Kiekie.

Hoomauia. O ka ninau no ka makemake o ka mea koho ame ka manao maoli o ka mea i hoomakaukauia ua lawa ia i ka. hoike maopopo ana i ka manao ma ka huaolelo. Uoko ona, iho o ke koho ana a nui ioa aole wale ia he ma-ka e ikeia ai mamua o ke koho ana no kekahi huina kakaikahi mamua o ka ke kanawai i ae ai. O ka like ole wale no ma keia mea, oia ka hiki ole ana ke heluia ka baloka ma kekahi, a hiki hoi ke heluia ma kekahi aka nae ua like no ka loaa ana he ma-ka e ikeia ai ma kekahi e like me kekahi, ina ncr ua ol wale aku ka poe i kohoia e lawē ia mal ka baloka i kohōia no kela ame keia nona iho, ua kupono no a ua kulik6, hoi me ke kanawai, a o ke kumu wale no e hiki. ai ke helu oleia oia keia o ka nui loa o na kaha maikai e hiki ole ai ke ike no na moho hea la ka pono & heluia ai. He mea paakiki no hoi ka nul loa an a o na inoa iluna o kekahi papa e k«fha aku ai no ka hookaokoa ana ae, no ka mea, he kumu ia e hooneleia ai ka mea koho i kona pono koho no kekahi mau luna aupuni o ia papa like. He ninau kela ina paha ua pili ka pauku e u* ia nei i na ma-ka %me na U.oailona e hiki ai ke ikeia iho ka baloka. .( Maloko o Dennis v. Cāughlin, 22 Nev. 447, ua hoalfaka ke Kanawai "O ke-> kahi baloka i loaa na inoa, huaolelo a ma-ka i kakauia a i pa'i ia, koe na mea i hoakakaia maloko o keia Kanawai, aole e heluia." Ua olelo ae ka aha ua emi mai ke Kanawai ma ka hoakea ana 1 kona mau manao mamua o na Kanawai o kekahi mau mokuai-* na okoa aku, a ina e hooko ia ana kona mau manao i pili i na mn-ka, e hoonelela ana he lehulehu o n a poi. koho balota, nolaila ua hooholoia e he» : luheluia no me he mea la ua hoopiU pu ia mai me ke kupono, ina Ua ike ia kekahi ma-ka ua hanaia ma ke anu ulia aole hoi no kekahi manao ino aole ia i komo iloko o ka manao o ke Kanawai, a o ka manao akea i laweia mai* e hoakaka ponoia ma fce ano he manao e ku-e ana i na maka hiki ke hoomao- j popoia, oiai no hoi, o ka pauku e nU 1 nauia nel e ui ana ia f na ma-ka ame na hoailona 'e ku-e ana 1 keia manao," ' oia hoi o ka manao maoli no ka manao o ke kanawai koho balok a laula, a aol» he manao malaila e ku-e ana i ke koho ana a nui wale aku. ' Aia he manao iloko o ke Kanawal Kumu ma ka hoōpili pu {ina ae me k« Kanawiai Koho Baloka laula, i ka nui | o na Senatoa ame na Lunamakaainana. a kekahi mea e koho ai, aka aole nae e hiki>ke hoopili aku i na luna aupunl i o ke Kalana a aole no hoi he manao | iloko o ke Kanawai Kalana no na luna I aupuni Kalana. He mea oiaio nae ma I na kumu alakai laula aole e oi aku na j poe e kohoia mamua o na oihana e hooplhaia aku ai, aka aole nae ia mamuli o na pauku e papa ana iloko o ke Kanawai. Ma lse kanawai laula, a no ke kumu no hoi aole e hiki ke haawiia ka mea pono no ia baloka, no ka hikl ole ke hoomaopopoia na ka heluna hea la o na inoa i kohoia e heluia ai ia baloka. Hoi iho no hoi, ua hookaa* wale kaokoa ka mahele nona iho ma ka pauku ekahi no ke koho ana a nut loa aku na inoa me he mea la aole ia i kupono i ka ahaolelo I ka hookomo ana i na ma-ka ame na hoailona e ui ia nei ma ka pauku nona keia ninau. I mea e ikeia ai ke kakoo no keia mea e nana Dav, v. Dunningr, 127 Cal. 55: Borers v. "Williams, 155, Ind. 36, Stat e v. Sabler, 25 Nev. 131, oiai nae aole keia mau olelo hooholo i kupono loa i ke; kumu e like no hoi me ka like ole o'ke Kanawai ma kekahi ano mai ko kakou aku. O ka olaio nae, ina he oiaio ia oia no ka pili ole o ka pauku ekahi. o keia mahele i ke koho baloka kalana e hiki ole ai ke hookikina aku me ke ku-e ij keia hiohiona maluna o keia kahua oia j hoi ina e hiki ole ke hoopiliia i ua koho; haloka la, aole no ia he mea e hiki al j ke pili mai me ka hookahua ia ana o j ka pauku ekolu. ua hiki nae ke pili, no ( ka mea e pili ka mea hope i ka manao

i hoohanaia ai ia no na koho baloka senatoa ame na iunamakaainana i pili ai no hoi ka puku mua oiai no hoi o ka pauku mua ame kon a pili. ka pauKu eono he hoakaka wale no ia no na mea! pili i ke kanawai. O ka pauku elima o keia manele, ka pauku wale no i koe e loaa ai he wahi pili i keia, e hoohalike ia no nae e Illce| me ka na kumu hoakaka ma ka pauku j ekoiu. a o ke kumu pakui ma o na ma-' nao ua pili wale no ia i kahi i ku-e j i r.a manao o k£ kanawai ma kekahi mau ano okoa mamua o na mea i hoa- I kakaia ae nei e komo pu ana ke koho j ana a nui loa na luna aupuni. j Ua rula aku keia aha he hookahi a o\ makahiki i hala ae nei ma ka hoolohe ia ana o ka hihia o Fernandez v. Atlams, ua lilo ka baloka holookoa t mea ole. Oia rula ana ua hana ia ia j me ka nui ole o na wehewehe ana a na l-oio, a aole no i kakauia a hoikeia hoi, ; ua hoopau wale ia ka hlhia ,e ko mea hoopii. Malalo o keia mau kumu amfe kekahi mau kumu okoa aku aole he kumu like no ka a$ ana aku e Uke pu me ka ae ana aku i na papa o na olelo hooholo lehulehu. Ao]e i like me ka olelo hooholo i ioaa maoll ka pono olaia i imiia e hiki ai ke hoonioniia no ke kumu he ninau wale iho no ia no ka hoomaamaa oke ano nul ole. He olela hooholo ia o ka haawi ana i ka pono ma kekahi aoao he mea ia e hoea mai al o kekahi mea mahope mai a ma kekahi aoao hoi he mea ia e hoopiiikia mai ai i ka mana koho baloka o kekahi heluna nui o na makaainana. U ae fa aku ka loio o ka mea hoopii e wehewehe hou mamuli o k e noi i ka ninau i pili i na haloka i loaa he mau inoa lehulehu i koho ia no kekahi papa mahope Iho o ka hoike ia ana o ka ma« nao o na lunakanawai o ka aha maluna o kela ninau, aole i ka hapanui o ka aha he kumu e hikl ai ke hoololi I ka olelo hooholo mamua ae- Ma ka hlhia o Duvall v. Miller, 94 Md. 697, i hoakakaia mai aole ia i pili i keia ninau. Me ka hoike ole afcu i kekahi mau ku» mu like ole, ua ha'i maoli mai ke kanawai ma na mea maopopo iho ua oi "wale aku ka poe i kohoia e kiolaia ka baloka. Ma kela wahl he mea pono k e nana. ia o ke kanawai mua iloko o ka mokuaina o Maryland ua llke me ko ka* kou, no ka mea uo hoakakaia peneii "Ina ma ka wehe ana i kekahi o na baloka 1 oleloia ua loaa aku he mau inoa hou 1 kakauia a pa.'l hakahakaia īnaluna o lakou alaila, e kioiaia na baloka o ia ano, aole hoi e heluia," a ela no ia ke mau. nei kona manao e Hke me ia iloko o na makahiki he 85 i hala ae nei o na haloka i loaa aku ua nu\ loa na inoa i kohoia no kekahi papa o na luna aupuni e kiolaia ma kela papa wale no, a Ua kalele ia keia hoike oiaio e ka loio, e komo pu ana o Charles J. Bonaparte, he kumu hoi o ko ka aha lawe ana ae ia keehlna hookahi a 1 kulike ai no hoi malalo o ke kanawai e pakul ia nei aka nae ua lawe k a aha i ka pakui ma ke ano ua hoakaka moa« kaka mai ia i ke kahua okoa. O ka olelo hooholo a ka aha oia ke koho ia ana o ka mea pane i luoamakai no ke kalana o Oahu ma ke koho baloka i malamaia ma Ka la 6 o Novemaba 1906 no ke kau e hoomaka ana ma. ka hora 12 awakea o ka Poakahi mua iloko o lanuari, 1907. G. D. Gear, J. J. Dunne ame E. A. Douthitt no ka mea hoopii. W. A. Kinney, W. S. Edings,. W. A. Whiting ame J. Lightfoot na loio no ka mea pane. E komo pu ana o Lunaknnawal Hart-> weli ma keia manao hookahi. O ka manāo o ke kanawai kalana "oia no ka hoopili ana mai i na kanawai laula ame na rula e hooponopono ana i ke leoho ana o na senatoa ame na lunamakaainana o ke Terltori ma ke koho baloka no na luna aupuni o ke Kalana ma kahi kupono e hiki ke hoopili, koe' na mea i hoakakaia mahope ae nei" (Pauku 29, mokuna 10) ua hiki loa ke ike ia iho ma ka manao mua e hoea mai ana oia hoi o ke kanawai e koi ana no ke kiola ana 1 ka baloka no na* senatoa ame ka baloka no na lunamakaainana" ina ua oi wal e aku na inoa i kohoia -maluna o ka baloka mamua o na oihana e hoopihaia aku ana ua pili pu no ia i na baloka no na luna aupuni o ke Kalana a e koi ana ia i ke kiolaia ana o ka baloka holookoa no ua mau luna aupuni la i ka manawa e kohoia al a nui loa na inoa o kekahi oihana a aole wale no, no ke kiola ia ana o kela hapa'o ka haloka i komo pu na moho no kela olhana hookahi. O keia ka manao i loaa ia makou ma ka hihia o Fernandez a pela no hoi makou i rula ai, aka ua manao au ua waiho wale ia aku no la mea me ka manao wehewehe ole.

Aka oial ua walho ia mai ka manao hoakaka maloko o keia hihia ua loaa ia'u ka ike ma ka nana pono ana i na manao lehulehu o na Kanawai elua, o na manao o ke Kanawai i pili i na baloka o na senatoa ame na lunamakaainana, ua pili ole ia i na baloka i kauia ai na inoa apau o na lnua aupuni o k& Kalana. O ke kanawai Kalana Mokuna 10. "i pili i ke Koho Baloka" e hoakaka ana ka (Pauku 30) o na mahele koho ame na wahi koho i hookahuai* e ke kanawai no ke koho haloka o na senatoa ame na lunamakaainana e Hke pu oia me ke koho haloka o na luna aupuni kalana, (Pauku 31) o ka poe koho baloka 1 hoopaa l ko lakou mau inoa no na senatoa ame na lunamaka* ainana ua kupono lakou no ke koho ana i na luna aupuni o ke kalana o kahi o lakou i noho ai, (Paumku 32)" a e hoopaa mamua o ka papa hoopaa inoa l hoakakaia ma ke kanawai no ke koho ana i na senatoa ame na luna-

makaainana, (Pauku 33) 0 ka holo ana i luna aupuni Kalana e hookomoia ae he $25 me ke Kakauolelo Kalana no na lilo o ke Koho baloka. Ma ka Pauku U4, o na hoike koho haloka o na luna aupuni o ke kalana me na balota, ka papa inoa ame ka moolelo e pill ana. i ke 'koho bolaka e hoihoi ia aku i ke Kakauolelo Kalana a e malama ia elike me kanawai, ma ka (Pauku 35) o ke koho ole ia ana o kekahi luna aupuni ma ka pa'iapa'i ana e kauoha houia he koho haloka kuikawa e ka Papa o na Lunakial, (Pauku 36) e hoopuka aku ka papa o na lunaklai i kuahaua he kanaono la inamua o ke koho baloka laula a h» kanaha hoi la mamua o ke koho haloka kuikawa, (Pauku 37) e hoolakoia na pahu baloka no ke koho ana o na luna aupuni o ke kalana e ku papa o na luna kiai i ma-kaia "Na iuna aupum Kalana," (Pauku 38) na ke Kakauolelo Kalana e hoomakaukau i na baloka no na luna aupuni kalana oia hoi 1 i •'pepa uliull a o ko lakou ano laula,! ka hooponopono ana, ka helu ame ki ano o ke pa'i ia ana e kulike me ka ke Kanawai 1 hoakāka ai no na baloka o na senatoa ame na lunamnkaainana, • (Pauku 339) na ke Kakauoielo Kalana e hoonohonoho i na hoike o ke koho , balka a e hooia aku i ka hopena o kekahi moho a o kona agena paha i makemake e hiki mai imua ona. Ma ka hookuku ana 1 keia mokuna o ke Kanawai Kalana me ka mokuna 7 K. H., e pili ana i ke koho baloka akea, e hoike ana ia he lehulehu waie o na manao iloko o ke Kanawai Koho baloka akea i pili moakaka i ke koho baloka Kalana, e like penei, ma ka hoohalike ana, o na kumu iloko o na Pau* ku 26 ame 27 e pill ana i ka e komo ai iloko o ke kuahaua, o ke ano o ka olelo ame na nupepa e hoopuka» ia al ia kuahaua ame kahi e kapiliia al, o na manao n.o ka hookohu ana na halawai ame na mana o ka papa hoo- | paa inoa, o na palapala noi no ka nana ana i ka papa inoa am e ka hana ma ia nana ana o ka fhea hoi ame na mea e ae i pili i ka hoopaa inoa ana (na Mokuna 37-58, lb.), ka heluna am« ka hookohu ana i na lunanana koha baloka ame ka lakou mau hana (Moku, na 59-63, lb.) o ka hora e hoomaka al ke koho ana ka ae 'ia ana e komo lloko o kahi koho ame na manao lehulehu e ae e pili ana i ke ano o ka hoohana ana i k e k °ho baloka i i pili 1 na leoho baloka Kalana malalo o ka manao maluna i laweia mai ai iloko 0 ka Pauku 29 o ka Mokuna 10 na Pauku 71 ame 72 lb., e hoakaka ana no ka hookaawale ana i na baloka me na noa o na moho no na senatoa ame na lunamakaainana i hiki maopopo loa ke ikeia iho ua pili i na koho baloka Kamea oiaio, aole i hookaawaie kaokoa mai ke Kanawai Kalana i hookahi baloka no na iuna aupuni Kalana apau a ma ka manao wale ana no keia i hana ia ai ma ke koiia ana e like ka waihooluu o na baloka apau ame ke kupono ole ana o ka ho °k a *; -wale ana i ka baloka ame ka Pahu baloka no na papa pakahi o na iuna aupuni o ke Kalana pela i manaoia ai ua pono ka hookomo ana i na moho apau no na oihana o ke Kalana ma» luna o ka baloka hookahi. Ua Ikeia kela mah6pe iho o ka hewa ma ke koho ana a nui loa na inoa maluna o ke KW kiki senatoa a i ole maluna o ke kikiki lunamakaainana he mea ia e 1110 ai ka baloka no ke senatoa a īunamakaainana paha i mea ole, no ke kumu he mea pohihihi ka oielo ana ae nowai la ka ka mea koho i manao ai e koho, oiai ma ka baloka i kauia na inoa o na luna aupuni o ke Kalana o ka loaa ana o ka hewa ma ke koho ana a nm loa na inoa o na papa ehiku o na luna aupuni, aole e Jiiki ke Mo k» JJ aIo J"J 1 mea ole malalo o ia kumu Hke no na-luna aupuni okoa aku ma ia kiki . I ka manawa e hooki ai ka hoaka ana i ke kumu o kekahl Kanawai pela no hoi ke Kanawai nona- iho. Co. l,\u. 70 b. No ka pili a pili ole paha o ke kanawai koho baloka akea i ke o kalana he ninau weheweheia a hookahua ana paha a ke hoopili ia nei ka rula e pono o- hanaia ke Kanawai no ka oono o ka mea koho mamua o «e lle ana iaia. Aole paha he manawa e ae o ka hookumuia ana he aUpun Terrltori a Mokuaina paha me ka_uha pu ana o ke Kanawai Koho bal°ka akea e like me kela hlhia, he mau m Siw mahope mai, e kekahl KSnawa. e hookahua ana no ke koho baloka K mea oiaio no hoi aole he olelo hooholo i hanaia i keia aha malaio o ke Kanawai i kulike me ko Kanawai Kalana i hana nuiia me ka pilM ke Kanawai koho baloka akea e like me ka hlki ke hoopili aku me ka waillo ana 1 ka ninau pehea la ka nui o kahi i pili. _ T Ma ka hihia o North Carolina 36 N. C. 358, ua mookaka loa ka hoakaka ana a ke'Kanawai e koi ana ia "Ina aia maluna o kekahl kikiki, na inoa a o aku o kekahi poe mamuli o ka pono i loaa i ka mea koho ke koho aku a hana paha maluna iho o ia mea aole e heluia ia kikiki i ka wa e lawe ia ai na baloka." Ke olelo nei ka aha aole ona pono e . kaupale i ke Kanawai ma na huaoleio ( e kupono ai "no ia oihana like," pela j no hoi me ka olelo ana o ka hookomo- j ia ana i inoa i kupono no ka aeia ana maluna o ka baloka N i hanaia ma I ke ano i mea e ikeia iho ai maluna o ia j mea. ; O ka hoakaka ana o ka baloka ma- | lalo o ko kakou Kanawai koho baloka akea," he pepa i kakauia a i pa'i hakahakaia a i kakau hapaia a \ pa'l hapaia me na inoa o na poe e kohoia aku ai ame na olhāna e hoēpihaia ai. O ka Pauku 68, K. H. O ka baloka no n£ luna aupuni Kalana o ka lunakiai, luna makai, Kakauolelo Kalana, lunahooia lūna helu a ohi auhau loio Kalana ame Puuku he baloka ia no na oihana like ole ehiku a e kupono loa al e loaa he kikiki o ehiku mau baloka no na papa like ole o na oihana aupuni. Ma keia hiohiona o ka baloka i KioIa la oia wale no ka haloka i komo na inoa O na moho no kekahi o keia mau «ihana aupunl lehulehu. Uabo°moa. laka mai no ke kanawai koho baloka aekea mawaena o na baloka kupono ol* n» ka mea ua nui loa na inoa 1 kohoia mamūa o na oihana e hoopihaia ana a o na haloka he mau ma-ka a hoāiloha

e hlki ai ke a i ole ku-e paha i ka manao o ke Kanawai. O na mea ā elua aole ia i ikeia, aole no hoi ia i ikeia e a'u o ke koho ana a nui wale; aku na inoa ua hiki ke nana ia aku ma ke ano e like me ka ma-ka a hoailona paha e ikeia al a 1 ku-e paha i kekahi mau rr4'.nao okoa aku o ke Ka- ! nawai i hoamana ole ia mai pela. i Ua kauoha mai ke kanawai n 0 na baloka o na senatoa ame na lunama- ; kaainana e kiolaia ina ua nui loa aku na inoa i kohoia maluna o lakou mamua o na luna aupuni e hoopihaia aku ana ua pili ole ia I na baloka Kalana • e kau ana maluna o hookahi kikiki i na inoa o na moho no ka papa o na, luna aupuni iehulehu he ole ua kikiki la (no ka mea o ko lakou ano ia) e nana ia aku ma ke ano he heluna baloka, a e kiolaia kekahi ina ua nui 'loa na inoa i kohoia iloko o ia mau ba- , loka. I ka houluulu ana mai i na mea maae: He mea ku-e i ke Kanawai , . ke koho ana a nui wale aku ka pofe no kekahi oihana a e kioiaia ia baloka ma ke ano ua kupono ole ina paha na ke Kanawai i kauoha mai pela aole paha. O ke kanawai nana i hoolilo i mea ole a e koi ana i ke kiolaia ana ' o ka baloka senatoa i kohoia ai a nui loa na senatoa a i ole baloka lunamakaainana paha no ka nui loa o na lunamakaainana i kohoia mamua o ka mei e kohola ana, ua pili ole ia i ka baloka holooKoa no na luna aupuni o ke kalana no ka nui loa o na inoa i kohoia o kokahi o ia mau īuna aupuni i kohoia ai, a oia baloka ia e manaoia ua ku-e i ke Kanawai e pili ana i ke leohp ana f na senatoa ame na lunama..; no ka mea aole he mau Ka- , lana e ku ana ia manawa. I O ke Kanawai Kalana e hoakal a' ana no 1 ka heluna o ka poe e kohoia aku ai nc s ka oihana hookahl, ua hana, pu akn ia e koho ia aku a oi aku maj mua o ua huina la no ia oihana a ku- | pono ole, aka nae aole ia i mea e ku* pono ole ai na koho ana maluna o ka baloka hookahi no ka heluna kupono a I ka poe i kohoia no kekahi eihana okoa aku. O ke koho ana a nui Iq4. aku na inoa o ka poe no hookahi oihana o ke kalana aole oia ka ma-ka i hoomaopopoia a hoailona paha i mHnaoia ma ke Kanawai koho haloka akea. Aole he kumu e hiki ole ai i ke kanawai nana 'e koi nei i ke kiolaia ana o na baloka i ma-kaia o na senatoa a o na baloka lunamakaainana paha ke hoopili like aku, aka aia no na kumu no ka hoopill ana aku i na haloka Kalana i mea e loaa ai ka makemake o ke Kanawai oia hoi ka lißfe ana iloko o kekahi papa e like me kekahi. Ma ke% kahi aoao hoi aole he kumu no ka hoopili ana, a he nul wale na kumu no ka hiki ole ana ke hoopili aku, i na baloka Kalana, o ke Kanawai e koi ana no ke kiola ana 1 na baloka senatoa a lunamakaainana paha no ka nui loa o ka poe i kohoia i mea e hookoia a! kona makemake no ka hooia ana aku nowai la ka baloka i hōokomoia ai. O ke Kanawai no ke kumu ona i hanaia al ua pili ia i na baloka kalana a hiki ī na baloka pololei ole wale po. KA MANAO LIKE OLE O LUNAKANAWAI WILDER. Ua kohoia mai au e like ole. ko'u manao mai kela hapa mai o ka hapa nui ka mea e olelo ana o na baloka i loaa na lnoa a oi wale aku mamua o na' oihana aupuni e hoopihaia ai e heluia' lakou. V J Ke hoakaka nei ka Pauku 29 o k%' "Kanawai laula ame na rula e h'o'opono-! pono ana i ke kohoia ana o na.'senatoar; ame na lunamakaainana o ke -Ter4tori - e hoopiliia aku ia i ke koho ia ana o' na luna aupuni o ke Kalana ma nft.: wahi apau e pili ai koe na.mea mahope 1 ae' nei i hoakakaia." , | Penei ka hoakaka ana a ka Pauku , 94 o na Kanawai Hooponopōnoia:—' I "Ina ua oi wale aku na inoa 1 iohoia ' maluna o ka baloka mamua o iia oihana e hoopihaia aku ai, a i ole ina ua loaa he ma-ka i kekahi baloka e hiki ai ke ikeia,_ a ma-ka okoa aku paha e ku-e ana i na manao e hoa- 1 kakaia nei, a i ole ina elua a oi aku paha māu baloka i loaa aku- iloko o ( ka pahu baloka i ope puia e hiki ai ke ike maopopoia ua oi aku hoo- ] kāhi baloka i hookomoia e ke kana-' ka hookahi, a i ole ina ua ku-e ka ba- ( loka ma kekahi ano okoa ae i ka mana ( e hoakakaia nei, alaila o ua baloka la ' ame na mea apau oloko e kiolaia. A- i ole nae he baloka e kiplaia no ke emi ana mai o na inoa i kohoia mamua o 1 ka ke kanawai i hoomana mai ai. O kela ame keia baloka i manao ia ua pono e lik/ me ia i hoakakaia ae n«i, mamua e kakauia e ka lunahoomalu 0 na lunanana ma ke kua me konaj iuoa a hua kumu paha ame ka hua-. olelo "Kiolaila." j O ka manao o ka hapanui o ka papa' 1 o ka Pauku 94 K. H., aole i pili koho Kalana o ke kumu kahL i hookahuaia ai.ia marA4; 6 ka lunakanawai Kiekie' aole ia i heokolo pololei ia e lun'akanawai HartweJL O ka manao o kela hapa apau o ka hapa mua oia keia, ina ua oi aku. na inoa mamua o ka ke Kanawai i hoomana mai ai, he i pono ia ke kiolaia. Ua hoike maopopo- .. I ia mai ia ma ka manao hope iloko o ka j Pauku 94 K. H., aole e kiolaia ka bai lolea no ke emi ana o na inoa malalo i j kohoia mamua o ka ke Kanawai i hoo- ! mana ai. ' j O ka ninau mua e noonoo ai ina paha j he papa inoa kekahi maluna o ka papa j no na moho o na oihana aupuni lehu e hoike%ana he hookahi baloka a ewalu baioka paha. Iha he hookahi wale no baloka, alaila aole loa he kumu e hiki ai ke pili ole ka hapamua o ka Pauku 944 K. H. i na koho balok a ka* ' lana, a ma kekahi ano ina paha he ewalu mau baloka. Ke hoakaka nel na Pauku 68 ame 69 o na Kanawai Hooponoponoia "o ka baloka he pepa ia i kakauia, a i ole pa'i hakahakaia a i ole kakau hapaia a pa'i hakahaka hapaia me na inoa o ka poe e kohoia aku ana ame na oihana e hoopiha ia aku ana. j E loaa maluna o ka baloka "ka inoa a mau inoa o ka mau mea e kohoia aku ana, ka oihana a mau oihana, j. ame ka apana kahi o ke koho baloka' e malamaia aku ana, ame ka manawa a māu manawa o na oihana aupuni pa- | kahi i kohoia ai. He hookahi "wale nt» baloka i hoakakaia ai ma ke kanawai'

kalana, ua moakaka loa ia mea i ko'u manao. Ua holke ia keia ma na manao 0 kela Kanawai ma kahi e pill ana i ka waihooiuu o ka pepn, ka like o ka nui, ka hoonohonoho ana, ka helu ame ke ano o ke pa'i ana o na baloka a he hookahi baloka i hoakakaia no ka mahele koho hookahi kahi o na baloka kalana apau e hookomoia al Kanawai Kaiana, Pauku 37, 38, 54. I Ua aeia mai no e k a hapanui o ka > baloka i kahaia a oi wale aku na inoa : aole e heluia e like me ka pili ana o wahi i keia manao. Oiai no nae ma, ka manao o ke Kanawai e kiolaia ka! I baloka ma ke ano holookoa a i ole aole no e kiolaia. Aole loa he mana ma- ! loko o ke Kanawai e haawi ana i na lunanana i ka mana e helu i ka hapa a e kiola i ke koena ka baloka. O na manao wale no, no ke kiola ana i na : baloka e loaa no ma kela pauku 94, K. H., oia hoi "o ua baloka la me kona i mau mea apau oloko" he pono e kiolaia. l Ua hoakaka pū no hoi kela Pauku 1 ke ano o ka ma-ka ana i na baloka i kiolaia, oia hoi o ke kakau kua ana 0 ka lunahoomalu o na lunanana me kona inoa a hua kumu paha ame ka huaolelo "kiolaia." Aka ua pakui ka hapanui o ka aha i ke kanawai he manao n6 ke kiola ana i ka hapa o • ka baloka a ma-ka aku e like pu me ia^ Ma ko'u manao ua pili ka hapa'l o ka pauku 94 K. H. i na koho baloka Kalana. Aka me ka nana ole i kelp mahele mua he pono no keia mau baioka .e kiolaia no ka mea ua komo maoli mai lakou me kekahi mau mahele okoa aku o kela pauku, oia hoi he mau baloka lakou i ku-e a i hoamana oleia ma ke kanawai. O ka manao no ka hoamana oleia ana e ke Kanawai o ka baloka i loaa na inoa nui loa maluna ona i kohoia he maopopo loa ia e hoopaapaa ole ai. A auhea ka mana e helu i ka baloka ma ka hapa oiai aole kela baloka i hoamana ia e ke Kana» f wai? i O ka hooholo ana>o ka hapanui, o ka haloka me.na inoa. lehulehu i kohoia no kekahi oihana mamua o ka ke Kana-; wai i hoamana mai ai he pono e.heluia! 1 pili i na oihana e ae mamuli o kekahi j hewa maoli a ka mea koho baloka! ua kupono ole me ka hooholo ana o ka halokoa i loaa he kahp, pe'a, ma kekahi l aoao mai o kahi waiho hakahakaia, i | hookaawaleia i pili ia mau oihana pa* I kahi aole he pono e heluia, no ka mea-| ; aia no ka hewa maoli i hanaia ka; ! mea koho haloka. Ma keia mau mea [ | a elua a aole i hoomanaia ka haloka ! ke kanawai. | j Oka panina hope loa, oka rula i uhai I ia aku ma ke koho haloka ma ka hihia: j o Fernandez malalo o ke ( Kanawai Ka« | lana, a i aponoia hoi e keia aha (Fer- 1 [ nadez, v., Adams) -i hoike oleia mamuh 1 | o ka hooki pu ana o ka mea hoopli | mahope iho o ka rulaia ana, a i uhai pu hou ia mai no hoi ma ke koho ba- j loka elua malalo o ke kanawai Kalana, aole e pono e hoololiia ke ole e maopopo loa ka hewa o ka rula mua j ana, oiai nae aole oia iho la ke ano. O , ka hopena oia no keia o kekahi alahel» j e laweia ana e na luna nana koho ba-1 loka ma na koho baloka m a keia hopf aku, e hooioliia* aku ana no ia e keia . aha. KA HOPENA.