Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVI, Number 2, 11 January 1907 — ABE LINEKONA KE KEIKI KUAAINA AMERIKA KA PUUKALAHALA O NA KAUWAKUAPAA PAELE [ARTICLE]

ABE LINEKONA KE KEIKI KUAAINA AMERIKA

KA PUUKALAHALA O NA KAUWAKUAPAA PAELE

MOKUNA XXX. KO ABERAHAMA LINEKONA NOHO PEREBII»K\A \\ A

A mamuli ona kumu i ha'iia maluna ae nei, nana ,i| %u |, n maka o ka poe o ka Akau i aloha io i ke Aupuni, m Alm r|, )(l(1 * Linekona, a ]iaa iho la ko lakou manao, e k*)ho hou iaia i !'• na, a nolaila hoi; ika lialawai ana ona Klele oka aoao i lt'>'.| lU | lu , kana mau liana, oia hoi ka ]»oe Kei>ubalika, hooholo |j| x( . lakou, e haloka lokahi nona. Ao ka poe hoi ma ka aoa.» rata, ka poe i makemake e hoopau i ke kaua, a e rte wal. ,ik u „*! niuli o ka īnanao o ka poe o ka Hema, i ka halawai ana o k,, | mau Elele, liooholo iho la lakou i ka manao, <• haloka lik<- n., | vh) . rala Makalelana, ka Alihikaua i hookukeia, no kona lioohak.i; Uil | ( , ana i ka liele aku e kaua jm me ka eiiemi, i ka niauawa Uii]m.,i,, i ka baloka ana nae i ka malama o Xov«'iuaba, IS(>4, ua oi 1..,, |~ berahama Linekona mau haloka, a nolaila hoi; ua kolio Imu | , ~ , i l'ereidsena no An»erika*Huipuia. Kokoke ma ia manawa. hooholo iho la ka Ahaolelo o \ (:t ,. i| v Hui]iuia, e hookonioia kekalii pauku liou ma ke Kumukaiiaw, liookapu loa aua ika liookauwa kupaa ma Ameiika a puni \ ia mea; ua ike pono ia ko ka lehulehu hoapono ana iko Al»< i Linekona maiiae i kukala ai, i ha'iia iiiainua aku nei. I ka manawa i hooholoia'i ua pauku hou nei o ke Kumiil uum.-ii lioihoi loa ka poe makaikai, anie na Iniiamakaainaiia pu Imi ~ ~ ka Ahaolelo, ano ka niea hoi, ma ia hooholoia ana, un hoike , ;|| ka liloana o na kanaka apau o Amei ika Huipuia, i poe Ku««kn ; , Maoli. Oiai ko Keneiala Kalani lauakila ana maluna iho o K. i Li, koe no kekahi mau alanui kaaahi e hele ana niai IVterHbiiiHema, hooikaika uui loa ilio la o Keneiala Li e hoopakele :i maii alanui nei, i ole ai e lilo aku ia Kenerala Kalani, ke AliiLi , . 0 ka Akau, no ka mea hoi, na na kaaahi no i hoolako mai i m u, ola kino no na koa. anie na mea e jh>iio ai kona kaua ana; n--i ,i ma ka lilo ana mai o na alanni holo kaaahi ia Keneiala Kiil.m , ]>io koke ai o Keneiala Li iaia, ama ia mea hoi ko Kalani homk ;l nui ana me ka hoomanawanui, e lanakila maluna o Keneral;i I. , Alihikaua o ka Hema i hilinni nui ai e pono nna Inkon. I ka malaina o lune, hele aku la o Aberahania Linekoiui . m kaikai ika puali oka Akau, ma ka hema ae o PeterKburg, n ln ni nui loa iho la na koa, no kona <hiki kino ana aku hoi, a hal;n\ , l( ana me lakou. Ai ka malama mai o Inlai, lioouna malu nku la o K<*n. i. ; 1 kekahi pualikoa mai Kikemona aku, e komo ma Merelflna, e n.i, a e hao wale aku hoi i na niea ai malaila, a oiai hoi ia iiiana\« •, u.i aneaue i»au na koa o ka Akau i ka hele aku mai WaHineton,i mai. e kaua.ina Kikemona, aka hiki no ke hoouna koke ia na ko;i .. I.i Akau, mai Kikeniona aku a i \Vasinelona, nia na Mokualii. \ m Kenei'ala Kalani i lolie ai, no keia hoonna malii anA o Keii«'r..: ; i |.i i na koa, aia hoi, lioouna aku la oia i kekahi mau ]>ualik«.ii on.i i \Vasinetona, aka nae ua komo e no nae ka enemi i Mere'at»a. a <• li.k. wale ana i na waiwai malnila;; a i ka halawai ana <i ka puali «. mi Akau ine lakou. nia ka akau aku hoi o ke kulaiiakaiilu le «. \\ jmii< tona, hooauheeia aku la ko ka heina, ]>oe. a hookuke loa ia ;.i n l i iloko o Virepinia. Oiai keia kaua ana ma Kikemona, anie nn wnhi e ne o Vin .inia, aole loa i noho pnlaualelo wflle ko ka Akau ]>oe koa ma T<»lies W maka iho la no lakou e hele aku iniua, i ka mnlnmn o Aperlln. iho oke alakai malie ana a Kenerala S<"leniana ka Alihikaiia > " na ]>uali kaua oke komohana. lloo]>io aku la no oia inn onen . m:i Tenesi, alaila hoi, iliele loa aku la lakou mn (ieorgin. n hoopm j na kulanakauhale nialaila, me ke kaua loihi ann nne. oke kiilaiiakan hale o \tlanta, ka mea ikaikn lon, n mnlailn hoi i knun nui ai: i k<pio nna nae. ua hina ilio la kekahi koo nui oke Aupuni kipi. Il< l> hou aku la no o Keneiala Kelemana, n hoopio nku ln i im knlana Kauhale ame na pnpu o ka Heina; a no kona nalownle loa iloko <» k.i aina o ka enemi, ī.olaila ha'oha'o loa iho la ko kn Aknu poe. im k«»n.i ]>uali koa, a ]iuka loa aku la oia i ke kapa kahakai o ka Aial.inik:i Kaulana loa keia liele lanakiia ann o Kenemla Seleniana. i im mile ekolu hauei i, iwaena o ko ka enemi ainn, n no in hele ana ln.i <• keia Alihiknun* me ka lanakila. nolniln, un hnkuin keknhi ni< l< kmi laua "Marching through (}eorgin." Ua puka aku o Keneiala Selemana i ke kahakai, kok«ik.- i kkulanakauhale imi o Savana, a i k<» pio ann oia kulaiinkaui.:' 1 " iaia hele aku la oia ma Karolina Hema. a lioopio i nn pnpu ani«- na kn.m nakauhale he lehulehu wale malaila. O Kalelona no kekalii i 'ii" mai iaia. ka ]mnana .hoi kahi i lioohannuin ni ko kn Honui kipi. 'i" ka mea hoi, ia manawa no, e liooikaika nui ana na inoku kaun «• ka Akau e hoo]»io i ua kulanakauhale la. Halawai lakou m«- k< kalu ]iualikoa nui oka Ilenia ma Karolina Hema, a hoopioia. la nianaua no hoi, ka puni ana o na pualikou kipi a pau lon iloko o kn ni» na a Kenemla Kalani, aine na Alihikaua inalalo iho ona. I ka la elia o Mamki, ISC>S, ko Ahemhama Linekona p<"'i "" in ana i Peresidenn, he ano e loa keia poniia ana, ke hoohnlik< in "" kela mamua. la manawa. e lioomaka ana oia i ka hana nni. « lr alakai ana aku i ka lahui holookoa, iloko o ke kaua kulok<* 1,11 weli, a ]>ookela loa, mamua aku o kekahi kaun e ae i ik«-ia ma i ! honua nei. Ua'hoouhiia ka aina mai o a o i ke ao poluluhi e ke'ak« a i" 1 " mai ana i ka malamalnma o ka maluhia, a i ka naua ana akn i" 111 ua pouli loa. Ano la, e weheia ae ana ke no pouli, a e ik< l"" " ana na kukuna malamalnma o ka maluhia, ua ane pau nn la kih a>i |r na uwila oke kana, e holo ana io a ia nei ma ka ainn. A il«»k«>" keia mau makahiki eha, oiai ke kupikipikio ana o ka aina. n i" 1 powehiwehi loa imua o na maka o ka jioe i aloha io i ke Au|"uii. " ;l mau no ko Ahemhaina Linekona mnnaolana, ame kona hilinai : |,1:l i ke Akua, aole oia i luli iki, aole hoi i imi i kaulana nona ili<». loa aka, ua lioolilo oia i kona ikaika a|mu, e hoopakele i I • l ;l,lM A no ia mea hoi, paulele nui na kanaka iaia, a ua hoike mai liik"" i ko lakou paulele, ma ke koho hou ana iaia i Pereßidenn ii" l ;| I ka la 27 o Maraki, liele aku la o Aberahatna Linekona. ma kaln a ko Kenerala Kalani puali e kaua ana, a lialawai pu nie na kaua mana nui o ko ka Akau aoao, a malaila, linoponopoiio ih" I" "" me lakou i na hana i koe, e pio loa ni ka enemi, n hele akn l ;| ame keia Alihikaua i kana liana iho, me ka manaolana. «■ kmi ana ka lnhi, a pela io no. TTa lilo koke mai na alanui i koe e loaa ai ia K' neiaia ' ' mea ola kino no kona poe koa, aika la elua o Aporila, k 'ii'" ;l 11 la no kekahi mau pualikoa o ka akau i Peterßburp, nohe i' l " | !l Linekona me ka pualikoa oka Akau malaila, e iko ikn li«»l M ' mau mea. I ka la 3 o Aperila, haalele aku la o Kenerala Li ia a hee aku la me kona poe koa apan loa, a komo kok«' aku ln ' Akau poe koa iua knlanakauhale la, ame Hikemona. n! " ' i iiookuu wale aku o Kenemla Kalani ia Kenemla Li «a l» noho oia i na puali e hoopnni iit Kenemla Li, a pnn kona mea la, eia oia iloko oka npena. Ikala 4 o Aperila, makn> k:l111 la oia me na Nika he lehulehu wale ana l wehe M, a hooknok 0 -' • ia lakou, e like me na ili keokeo, hoihoi loa lakou i tke nn

iko lakou makua. Halawai no hoi oia me kekahi mau kanaka ko'iko'i o Rikemona, a o kana wahine hoi, iiele mai la oia mai Waainetona mai, a i na la eono ame ka hiku o Aperila, makaikai o A. Unekona ina halenia'i no na koa i eha. A wahr ana koa, ''uie he makua la i kana mau keiki ponoi, pela no ke ano o Aberahama Linekona, a piha ilio la ko lakou mau naau i ke aloha iaia." I ka la 9 o Aperila, hoi aku la o Aberahama Linekona, ame kana wahine i Wesinatona, a ia po i-ho no hiki mai la ka nuhou e hoohauoli loa ia ai ka aina, oia hoi, ko Kenerala Li haawipio ana niai i kona pualikoa iloko o ka lima o Kenerala Kalani. I ka nana ana i na mea apau, ua ane pio loa ka Heuia, oiai hoi; ua lilo mai la ko Kenerala Li pualikoa nui, ame ka nui o na papu, a e hele lanakila ana hoi na koa o ka Akau, ma ka Hema a puni, mai Kikemona a hiki loa aku i > T u Olina. I ka la 14 o Aperila,—eha makahiki mahope iho o ko ka Hema kaua ana aku ia Sumpter,—ua kau hou ae la o Anesona i ka Hae o Amerika Huipuia ma ia papu. Ua ko ka Aberahama Linekona mau hana nui, oia hoi, oka hoopio ana i na kipi, ame ke kinai ana aku i ka Hookauwa Nika, a ua malamalama hou ka aina ina kukuna oka maluhia. A hookahi wale no mea i koe, o ka lilo ana aku o kona ola makamae iho i sila no keia mau liana nui ana i liana ai, a aole loa hoi e hoopoina iki ia ana kana mau hana maikai i hana ai, me kona make ana hoi no ka pono o ka aina. MOKUNA XXXI. KO AP.EHAHAMA LINEKONA PEPEHIIA ANA. Ma«hope iho o na makahiki eha, o ka Aberahama Linekona hana luhi ana, me he mea la, e komo aku ana oia i kahi e maluhia iki ai. Ai ka nana ana akn hoi i kona ano ia manawn. me he mea la, ua lana hou no kona manao. l T a malamaia ka la 14 o Aperila, oka makahiki 1865, ila olioli. no ka lanakila loa ana o ke Aupuni o Amerika Hilipuia, maluna o ka poe kiai oka llema. I ka hiki ana aku o Kenerala Kalani ma Wainsetona, iini nui iho la na kanaka o laila, e ike maka iaia, ka Alihikikaua hoi nana i hooauhee aku i ka poe kipi o ka Hema;; a ua makemake no hoi lakou e ike ia Aberahama Linekona, no ka mea, aole no i ike iki kekahi poe iaia, nolaila, manao iho la oia e hele ma ka Hale hana keaka ia po, e hooluolu i kona kino, i makaukau hou ai lioi oia no kana mau hana nui, nole nae i hele pu o Kenerala Kalani me ia, no ka mea, ua pilikia no hoi oia i kana mau hana e ae. Komo iho la o Aberahama Linekona ma ke kaa lio, me kana wahine, ame kekahi kapena koa hoi, he walii makamaka no nona, a holo aku la lakou ika halehana-keaka. I ko lakou komo ana afco, nolio iho la lakou mamua loa, kokoke i ka awai, ma ka papa noho | maluna ae, lie wahi keena no Boi i hoomaka\lkauia no ka poe Hano- | hano. Ilookahi paha .hora ko lakou noho ana iho, alaila, lohe aku la ka poe apau uluko o ka liale i ke kani ana o kekahi pu, me ka hikiwawe loa, oiai hoi, ua lele koke mai kekalii kanaka nianao ino, mai ko Ahei'ahiuna Linekona keena nolio mai, maluna o ka awai, a liolo ki-ki aku la mahope o.ka paku, a nalowale koke aku ia. No ka emoole o keia hana po-wa ana. nolaila, aole i ike ka. lehulehu, nia o ka leo weliweli wale no o Linekona wa.hine, e uwe ana i ke kane i ike ai na kanaka, o Linekona ka i kiia i ka pu, a pilia iho la ka luile i ka haunaele ame kii pioloke launa ole mai o na kanaka. Nolaila. komo koke aku la kekahi mau kauka iloko o ko Aberahama Linekona keena e waiho ana, a ike iho la lakou, aole oia e pakele, 110 ka mea, ua komo ka poka ma ka pane o kona poo; aole nne i make loa ia manawa, aka, e kamau iki ana no, lawe koke ia aku I'i oia iwaho, a i kekahi hale ma o aku o ke alanui, moe maule iho la oia, a i ke kakahiaka ana ae hoi o kekahi la, i ka hora ehiku nme ka hapalua, make loa iho la oia. Ua ike pono ia no ka mea nana i pepehi, he kanaka hana-keaka no, oia hoi o I. W. Bu, komo malu oia i koua keena, a ki koke aku ln iaia me kekahi pu panapana; i ke kani ana o ka pu, lele koke mai la ke Kapena koa, i hele pu ai me laua, e hopu iaia aka, hou aku nae un Ihi nei i ua kapena koa la me ka pahi a moku ino iho la ka lima o ke kapena; alaila, lele aku la ua po-wa nei ma ka awai a ma ia lele ana ha'i iho la ka iwi o kona wawae, holo wikiwiki aku la oia a puka iwaho, nia ke kua o ka halekeaka, a kau maluna o kekahi lio mama loa i hoomakaukau mua ia, a o ka heo aku la no ia, nalowale ia po. Ia po no hoi, hooikaika nui iho la na makai ame kekahi mnu koa e imi, a e hopu iaia, aka, ua puhalahiu loa nae oia, a komo iloko o ka Mokuaina o Merelani, nolaila hoi; kukala aku la o loaneeona, ka Hope Peresidena, "E haawi no oia i ka makana nni, i ka mea nana e hopu iaia a paa." Hookolo hele aku la kekahi mau koa kaua-lio iaia, ma Merelani, a komo loa hoi iloko o Vireginia. Ama aila loaa iho la oia, e pee ana me kekahi kokoolua ona, maloko o kekahi a e waiho inauu maloo. hopu koke ia ilio la kona kokoolua, aka, ku-e ikaika n<r o I. W. liu, no laila, ua ki ia oia i ka pu, a he mau hora wale no maliope iho kona ola ana, me ka walania launa ole mai o ke kino. no kana hana ino ana. I ka anapu ana aku o ka Nuhou weliweh, o ko Aberahnma Linekona pepehiia ana, ma kela wahi keia walii o ka Akau apuni, piha loa la ka aina i ke kaumaha, ame ke kumakena nui ana, no ka make ana oko lakou alii maikai. Kauia na pnku kanikau, ma kela «ma kei« Halepule. i pili mn ka Akan. Ha'iia no hoi rm olelo kanikau, he lehulehu wale ia Sabati no, liookaniia na bele kanikau ma o a maanei, kahikoia na hale apau ma Wasinetona ina lole eleele. He iua ole keia kumakena ana o ka aina, ame ka lahui okoa, no Ka make ana o ko lakou Peresidena i aloha nui ia, a piha loa iho la Ua aina i ke kanikau nui ana, mai o a o: : "Auwe! wahi a Davida—, Kai ka liaule ana o ka poe ikaika, iwaena o ke kaua ana. E lonatana, ua pepehiia oe maluna o na wahi kiekie ou. Ua ehaeha loa au nou, e kuu hoahanau, e loanatana. He oluolu loa oe ia'u, he kupaianaha kou aloha iau. E oi mai ana i ke alolia o na wahme, Kai ka haule ana o ka poe ikaika, A me ka pau ana hoi o na mea kaua." .. II Samuela 1:25-27. (Aole t wiu.)