Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 3, 18 January 1907 — KA HOIKE HAPA A DE BOLT IMUA O KA LUNAKANAWAI KIEKIE. [ARTICLE]

KA HOIKE HAPA A DE BOLT IMUA O KA LUNAKANAWAI KIEKIE.

Malalo iho nei e ikeia ai kekahi hapa o ka hoike makahiki a Lunakanawai De Bolt 110 na <haiia o ka Aha Kaapuni Ekahi i waiho aku ai imua o ka Lunakanawai W. F. Frear. Maloko o ua hoike la kekahi mau mea e lilo ai i mau mea na na hoa o ka Ahaolelo e noonoo ai, ua pili i ka uku o na kakauolelo, na kakaupokole ame na Kiure. Penei ua hoike la: I ka Mea Hanoliano, W. F. Frear, Lunkanawai Aha Kiekie. Ua loaa ia'u ka hanoliano o ka waiho ana aku i ka hoike mahope ae nei no ka makahiki 11)06, e pili ana i na hana o ka Aha Kaapuui. Apana Kaapuni Ekahi, me keka»hi mau hoakaka. O na hoakaka nae ka'u e lawe mua nei. Ke waiho haahaa aku nei au he hoakaka no kou hooia ana aku imua o ka Ahaolelo e noho mai ana i keia mau mea pili Ahaolelo: He mea pono e hoomahuahuaia ka uku o na kakauolelo apau o keia Apana Kaapuni me ka huina i kulike me ka waiwaiio aine ke ano waiwai nui o ka lakou mau hana ame na hana' ma na lawelawe ana a na lunakanawai. A i kohu like ai' me keia hiona ke waiho aku nei au he manao, e haawiia na kakauolelo ekolu a na Lunakanawai Kaapuni o keia Apana Kaapuni i uku o $150 pakahi 0 fca mahina. E pili ana i ke ano ame ka waiwai o ua mau hana la e like me ia i hoomaopopoia e ka Ahaolelo o Amerika Huipuia he mea pono no e uiia ka ukn o na kakauolelo o ka Aha Apana o Amerika Huipuia o keia Teritori. He ano nui loa ka hana a na kakauolelo o keia Aha Kaapuni e hana ana he mau hora loihi me ka haawi ana 1 ka noonoo nui maluna o ia hana. He mea pono e loaa he hoonaauao kupono ana i ke kakauolelo o kekahi aha kakau, ka maa ma ia hana, ka makaukau, pela pu me kona kulana hanohano a lioopono i oi loa aku i na poe kakau kope, a o kekahi poe hana e ae i pili wale no ka lakou .hana i na mea maa mau i ka hana ia. E kupono kona hoonaauaoia ana, pela me kona noho ana ame ke ano o ke kulana e koi mai ana e aaliu ilio iaia a pela pu me ke ano ame ka waiwai io o.kana hana e noonoo pu ia, ua knpono io oia ma ia kulana. Ma na Mokuaina na Teritori o ka aina makua, kahi emi o ka noho ana inamua o keia Apana hookolokolo, ua like no, a ua oi aku no paha ka uku o na kakauolelo o ke keena hookolokolo mamua o ka uku maanei nei, a ua paa kuu manao e hoopiiia ka uku mahina o na kakauolelo apau a keia alia i ka huina o $150 o ka mahina, he kupono inaoli ka hooiialike ana i'ko lakou uku me ko ka poe ma ka aina makua e lawelawe ana ma na hana o ia ano hookalii, oiai no hoi he pii ke ano o ka nolio ana iloko o keia Teritori. O na liana a na kakauolelo, e koi okoa mai ana no ia e lioea mau mai lakou a e lawelawe i na hana, he mau hora loihi mamua ae a mahope hoi iloko o ka wa i malamaia aka ke kau o ia aha, a e welie ana lioi ke keena o ke kakauolelo ia inanawa. Aole he maa mau ole i nā kakauolelo ka hoea ana ma ke keena a e lawelawe ana ma ka lakou hana ma ka hora eli'iku o ke kakaliiaka a hoomau aku i ka liana ana me ka hoomaha liilii ma na manawa ai, a hiki i ka hora umi-kumamakahi a umi-kuniamalua o ka po, a lie mea kupono no hoi no na kakauolelo, a pela me kekahi mau luna e ae o ka Alia, ka noho pu ana inai a ao ka po no ke kali ana i ka olelo hooliolo a ke Kiure, i mea e liiki aia ke hoomakaukau no ka haawi ana aku i na a'o pakui, ke makemake ia mai ia mau a ? o ana. Aole lie inau-uku i hoomakaukauia e ke kanawai no keia mau liora hana oi wale aku a i liana kupono no keia mau luna aupuni he mea pono e laweia niai keia lawelawe hana aua i ka wa e noonooia ai ko lakou mau uku niakahiki a uku paa. Ina e kauia ana ka uku o keia mau luna aupuni me kekalii huina i kulike nie ka liana i lawelaweia e lakou, alaila e kaawale ana na lunakanawai mai ka I mea i maa mau ma ke koho ana i keia niau luna aupuni 110 ka li.m--piha ana i kekahi mau kulana kukohana i konio pu ai ka uku mawaho ae, no ia mau liana ame ko lakou waiwai. Ma-keia wailii au i makemake ai e hoakaka aku, e loaa ln? hooponopono Ahaolelo maikai ana, oia hoi, aole kakauolelo o kekahi. Aha e kohoia i Komikina, kahu. lunahoouonopono, kaliu, a 'luna

1 11 ■■■ aupuni okoa aku, koe wale no ma Ke aiio kiihu (master). Ke an noia keia mea, oia lioi 110 ke kolioia ana o na kakauolelo ma ke aijr -kahu wale no, alaila ua kupono palia ka uku o $120 o ka mahiua ° ina aole, aiaila oka $150 lio ka mahina. 4 ' 1 Ma ko'u manao he oi ae ka maikai o ka Jiana ame ka hopena e loaa. mai ana i na e hookaawaleia na keeua o na kakauoielo u l' Aha Kiekie ame ka Aha Kaapuni Ekahi. 1 a E hooliloia na makai o keia mau aha i mau kokua kakauoieio ma ka lakou mau oiliana, a e kau ia ko lakou uku ma ka $100 0 mahina. Mawaho ae oka lakou hana maa mau ma ke ano maikn"* 1 he nui na wahi e hiki ai ia lakou ke kokua nmi ina kakauoMo i'' Xo na kakaupokole o ka Aha Kaapuni Apana Kaapuui Kk-ip V*. kauia i $200 o ka mahina. o ko lakou uku paha ia a'u e nei, no na makahiki loilii. a liiki i ka ike ana o ka AhaolHo 0 a hoemiia. Aole he hana nui i ka noonoo o ka mea i kauiaainV' i na hana o ka Aha. ka waiwaai nui aine ke kupono o ka hana a kek'Ui' kakaupokole papa ekahi. ' 1 Ma ka hana ame ka hooponopono ana o ke kanawai nia n a a ba hookolokolo e komo pu ana ke ola. ke kuokoa ame ka waiwai o t a makaainana. ua lilo i -hana na keia Teritori ka hoolako ana i m,.., loaa mai ai a e koiia ai ka olelo hoike ame kekahi mau nu-a »■ a , t paa ana ilaila, e lawelaweia me ke akaniai ka holo anu» ke akann; loa o ka hoopaa ana ame ke kope hou ana aku me ke aka)i«*](. E koi mai ana na hana a ke kakaupokole iloko o na aha kaka« e loaa ke akamai. aole wale ia mau kalena i ka poe kakaikahi t . j ni j nei i ko lakou ola ma ia liana o ke kakaupokole ana. aka i loaa ka hoomaamaa nui ana ame ka luili mau ana ma ia liana, no ka liuU ame ka hoomanawanui. E loaa iaia he ike laula no na kuinuliana e lioea mai ana iloko o ke keena liookolokolo no ka mea he pon,, r lohe a hooniaopopo oia i na niea e kamailioia ana iloko o ka Ah a i hiki ai iaia ke lioike aku, a ma kekahi mau manawa, ma ua kolokolo i koino ai ua kumuhana pili oihana ame na olelo hoike io,. a e haawiia ihe manawa loilii no ka huli ana ame ka hoomakaukau ana e like nie ka na ioio e liana ai. l"a hoohana maoliia ka mea kakaupokole īuai ka \veh t » ana oka aha a liiki i ka pau ana. Ta hoomahuahua hou ia ae kana iiiinn mahope iho o ke kau Ahaolelo i hala, mamuli o ka olelo hooliolo a ka Alia Kiekie e pili ana i ke kakau liou ana i kauohaia e ke keena () 1 ka Loio Kuhina (10 Haw. 483), a pela no hoi me ka nila o ka Alw Kaapuni e koi ana iaia e waiho mai i na oleloike me na haua lnm ! ponopono waiwai ame kahu (Rula 23 hooponopouo houia Mei 0, , 1905.) E 'haawiia i na malieleolelo Hawaii, Pake, Kepani i $12.") pakahi no ka mahina, a o ka uku o na maheleolelo manawa, ma ka elima dala o ka la. j E hoopauia na kan o ka Alia Kaapuni, a e wehe mau ia ka Aha i Kaapuni ma na manawa apau koe na la hookolokolo ole. Mawalio ae o na koina maa mau e auhau ia ka uku o na kiun» a o kekalii hapa paha o ia uku maluna o ka aoao e haule aua nia na hi.liia kivila, a maluna hoi o ka mea «hoopiiia ina he hihia hewa kw wale no ina o ka lioopa'i a no ka make a no ka paa paha a]iau ke ola. No keia mau uku, he pono e bui pu ia aku ka uku no ka moe j ana, ka ai ana, ke kaa hoolimalima a pela aku no na kiure. j O ka aoao ma ka hihia waiwai e makemake ana e hookoloknloia e ke kiure e kauohaia aku oia e waiho mua mai i huina dala-e lawa ai ka uku o na Kiure he umi-kumamalua no ka la hookahi. ;i ina | aole pela e hoole ia ana ka noho ana mai o na Kiure e hookolokulo. j E ukuia na Kiui-e i#3oka la liookalii no ka lakou han'a, a i Imo ! kahi dala no ka lakou olelo hooholo. ! O keia na mea ano nui i laweia mai ma ka hoike i oleloia. a ii«* ! mau mea e aku no koe e pili ana i na hoike pili loa i ka Aha Kaaimni. ! ame na hiliia'i hookolokoloia.