Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 3, 18 January 1907 — KA MANA O KA LEKA Ame ka Puana o ka Moeuhane. HE MOOLELO O KA NAUE OLE O KE ALOHA KUIO O KA IPO I KA IPO. [ARTICLE]

KA MANA O KA LEKA

Ame ka Puana o ka Moeuhane.

HE MOOLELO O KA NAUE OLE O KE ALOHA KUIO O KA IPO I KA IPO.

MOKUNA V. KE ANAINA IKE MOI. Hookunukimu liou ilio la o Bone«etina. Make loa lioi ke kauna i ka huliu loa uie ka uumi ana. Ua ike pu no hoi oia aole e hoomeanaea wale ana ke Konela me ka Lukanela ina oia e lioike ana no ka leka a i ole no LuiloAna palia. He mea maopopo iaia i kona lilo i kanaka make ina e olelo ana oia. Nolaila, hamau loa iho ia oia. "Pehea e kuu haku," walii hou a ka moi i uiuau hou aku ai me ke ano ikaika o ka olelo, "o ka moolelo kahiko no anei paha kau i makemake ai e kamailio ai ia'u, a i ole, ihe mea hou paha V" Aka, noho hamau loa iho la o Lekinahama. "He a-a anei oe i liiki ole ai ia oe ke kāmailio mai?" i pane ikaika hou mai ai ka moi. «O o o o ka —ka nio —o —lelo kahiko no hoi au i kapa mau ai," wahi a Lekinahama me ka u-u nui o kana kamailio ana. "Alaila, e hoike aku wau ia oe," wahi a ka moi me ka pii an.a ae o kona ula, "ua hanaino mai oe ia'u mamuli o kou noi ana mai e ioaa ia oe i aha ike alii mai a ? u aku no kahi kumu kupono ole e like iho la pela. t - i $ "Ua ike no hoi oe i ka'u olelo hooholo a ua ike pu no hoi ko kasana." A pau ia plelo ana a ka moi, ua ku ae la oia a hookomo koke iho la o Setipa i kana pu panapana iloko o kona ekeeke. Aka, ua ku pololei ae la o Lukanela Bonesetina a hapai ae la i kana pahikaua me ke kunu pu ana iho. "E kuu Lekinahama maikai," wahi hou a ka moi me ka leo oluolu, "ke lioomaikai nei nae au ia oe no ke alo«ha i loaa ia oe 110 ka hoakanaka. Aka, e manaoio mai ia'u, ua alakai kuhihewaia kou aloha ma keia mea. E oluolu oe e wailio ole mai imua o'u ma kem hope aku i keia kumuhana." 4 No ke Kauna Lekinahama iho ua piha loa oia i ka huhu no kona ike ana i kona hoopuhiliia ana a he hoohaahaa maopopo maoli no, aka, aole he mea i hiki iaia ke hana koe wale no o ka hooia aku i ka ka moi i waiho mai ai imua ona. "E ke Konela Setipa," wahi a ka moi i pane ae ai "e hookipa maikai oe i ke kauna. E pono e makaukau mai kuu lio ma keia manawa. Aloha oe e ke kauna. Homai ko iima e Bonesetina.' Alawa koke ae ia na maka o ka lukanela opio ja Setipa, a kunokunou aku la ke poo o ke konela. Hookomo koke iho la o Boneuetina i kana pahikaua iloko o ka wa-hi a haawi aku la 1 kona lima 1 ka moi. . . Puka mai la laua iwaho a pani aku la o Bonesetma 1 ke panipuka ma ke ku'e hope ana ae o kona lima. A ma ia manawa hookahi no hoi i halulu mai ai oloko mamuli o ka piha huhu loa o Lekinahama no kona koloheia ana. O kekahi kumu nui paha o ko Lekinahama ulupuni ana e puka koke iwaho, no kona ike ana he hookahi wale no kanaka i koe me ia iloko o ka rumi, nolaila, aole oia e paa iho ana iaia mai ka iiemo ana aku iwaho. _ .. . , TJa holo aku oia me ka eleu loa no ka puka 1 panna mai me ka hooponopono ole ke kumu o ka halulu ana oloko aka, aole no hoi 1 haule hope loa o Konela Setipa, no ka mea, ua hiki mai no oia 1 ka wa kupono a kau aku la i kana pu panapana ma ke kumupapaiao o ke kauna. . , No keia halulu ana oloko ua ku iho la ka moi mawaho. "Heaha ka laua hana e halulu mai nei oloko?" i hoo.ho ae ai ka moi, ma kona lohe ana aku i ka halulu mai oloko. "Heaha laV" wahi a Lukanela Bonesetina, eia nae i aku la kekahi wawae ona imua no ka hele ana. . "Alia oe t awiwi e ka lukanela," i okalakala aku ai ka moi. "Ke huki loa aku nei oe ia'u." "E kala mai ia'u e kou Mea Kiekie." "Aohe o'u lohe bou aku," i hooho hou ae ai ka moi. He mea oiaio no, aohe he wahi mea a halulu hou mai no ka mea aia na mea elna maloko ke ku malie loa la. "Aohe no o'u lolie alui," wal.i a Boneaetimi. "E liele anei kaua eka moi? A hoomaka hou aku la oia e -hele. • "Ua paa maoli kou manao no ka hele ana," wahi a ka moi 1 hooho ae ai me ka akaaka leo nui ana ae; a hoomaka mai la no hoi > ko laua liele ana. , Aia ke Kauna Lekinahama ke pili la 1 ka puka, o kona kua nae ka i ka puka. Aka, o ke Konela aia oia mamua pono o ke Kauna i keia manawa me kana pu panapana imua ona. "O kou hiki aku i ka lani ka hopena o keia," wahi a ke Konela i pane aku ai, "a mai aneane loa e hoi oe ilaila īna 10 1 hemo ka Pnk 'A' iai'a i liooki ilio ai i kana olelo ua lohe aku la laua i kekahi kikeke mawalio o ka puka. "E wehe mai oe," wahi ana i ke Kauna ame na maka huhu ame ka hoowahawaha i hoolohe mai ai oia i ke kauoha. Aia mawaho e ku ana he kauwa me kekahi leka kelekalapa mataahm. «E kala mai e kuu haku," wahi a ke kauwa la Lekinahama, «nau keia leka a'u i lawe mai la. "Lalau aku," wahi hou a Setipa. "Homai," wahi a Lekinaliama i pane aku ai 1 ke kauwa. A laTan aku la no hoi oia i ua leka nei. Kunou haahaa mai la ke kauwa a pam ae la oia i ka puka. "Wehe ae," i haawi aku ai o Konela Setipa i ke kauoha. •'H.' keu oe a ke kanaka ino," i hooho ae ai o I.ekinUhama me waM a Setipa, «O, aole e malele akn kekahi meahun.tan mai kekahi hoaloha maikai loa akn ou e like me au, e kuu haku. E wiki ka wehe ana." Afaila, wehe ae la ke kauna i ka leka. op+i™ ••Ina oe e haehae ana a i ole lnmilumi paha, wahi hou a Sehp ~ "alaila kiia oe e a'u i ka pn. Ua ike no oe aole h.ki la oe k e hoopohnla'i ka'u olelo. Nolaila, e heluhelu mai 1 keia manawa. «Helen o'a ke kanaka lapnwale," i hooho hou ae ai o Mnahama. "aole au e helulielu ana." "lua aole oe e heluheln, e ha'i aku wan la oe, e amene mua ae ko pnle ano ka manawa nou e pii ai i ka lani.' ' Ka u aku la o Setipa i ka pu ma kona lae ma kaiu o hookah palia kapuai ka mamao mai kona lae aku, a me ka >oo la • ole il.o ua wehe, ae la. o Lekinahama i ka leka me na lima li.ialulu. \laila nana mai la oia ia Setipa. "Helu,heln," i kauoha aku ai ka lunakoa o ke kakela o Ze<lena. "Aolie maopopo ia'u o ka helnhelu ana o keia leka, wahi a £e Kauna. , , , , » "Malia paha e hiki no ia'u V e kokua aku īa oe. "Aohe no he wahi mea " "Heluhelu oe e kuu haku," i kanoha liou aku ai ke Konela. "Heluhelu, aolie ou Io.he?" # Alaila. hoomaka iho la oia e heluhelu a oia īho keia: "Hofa 10 Konisaturasi." "Me na kaukani hpomaikai, e kuu haku," walii a Setipa. A o

hea kahi } hoounaia mai ai kena leka e kuu haku?" "Mai Setirela mai.'' ' "E ihoohnli ae oe i ka leka i ike niaoli aku ai 110 wau. Ae, ua aku la wau a aohe o'u kanalua ana i koe, 110 ka niea, o ka ike ana oia 110 ka manaoio. Me ka mahalo, no ka mea, ua kulike in« i kau i ha'i mai la. Ila'oha'o palia oe i kena leka la 110 ka maopoim ole ia oe? v "Aolie he walii niea i maopopo ia'u 110 keia leka. "Ano e uo. Eia nae he leka hoopaha'oha'o 110 kena. Manao nae au ua hiki ia'u ke kolio aku." "Ike maoli oe ina e loaa ana ia oe," wahi a ke Kauna. u Manao wau he walii mea maalaihi loa ia o ke kolio ana aku, e kuu haku." "A ke noi aku nei au ia oe, e ke Konela," walii a Lekinahama me kalii leo ]talupalu, "e oluolu oe e hoike uiai ia'u i ka manao o keia kelekalama. "Manao wau e kuu haku, o ka iuanao o ka leka, he inoa ia 11« kekahi walii." "He inoa !" i hooho ae ai ke Kauna me ka puiwa uui. "Aole au i liaupu iki 110 ia mea. A o kekahi no hoi aohe au i ike i keia Hofa.' ? "Manao no wau aohe o Hofa ka inoa oiaio." U A owai la?" i ninau koke mai ai ke kauna ine ka nau ana ilio o kona ku'i. "Ke manao nei au." wahi a Setipa, "he inoa hou kela 110 ke Kauna Rupa Hone o Hanezau no keia manawa." A iaia i hooki iho ai i kana weliewehe ana ua hakapono aku lai■ kona nana ana maluna o ke kauna ame kahi minoaka maluna o kona helelielena a hahao iho la oia i kana pu iloko o kona ekeeke a kunou haahaa aku la imna o ke kauna. "He mea o.iaio," wahi a Seti])a, ua oluolu loa ia oe i ka hoike ana mai i keia leka au a ike like iho la no kaua. «»***«♦♦•♦ MOKUNA VI. KA MOEI*HAXE A IvA MOHVAHIXIS. Ma keia manawa ua hala aku ka moi i ka uhai puaa ahiu me kona kanaka lawelawe ame keka<hi mau kauwa ana i ukali pu ia hoi e kana ilio punahele. Ma ia mea, ua loaa ia Konela Setij»a ame Lukanela Honewtina ka ike i ke ano mama iki o ka lawelawe ana no ke Kauna .Lekinahama, me ko laua ike pu iho o ka loaa ana he manawa maalahi e hookuu aku ai ia Rudolofo, e pono ai hoi oia e kaawale koke aku mai ke kakela aku maihua o ka hoi ana mai o ka moi. E pono no lioi oia e ike oleia e kekalii mea o ke kakela. Iloko o ka lumi a Rudolofo e noho hookahi ana i kiia ai ka puka a paa e ke Konela i konio aku ai o Setipa ame ka lukanela opio aine ke Kauna Lekinahama. Ua lioonohoia ae o Lekina.hama iwaena <» ka rumi me na hiona kunaliihi a i makaukau ole hoi i ua mea eha. E noho kokoke ana ina ka puka ma ka aoao maloko ka lukanela opio me ua hiona o ka olioli nui, aka, o ke Konela hoi ame Rudolofo. aia laua ke noho la ano mamao- mai ke kauna *jku nie na liiona kuoo. A o ka moiwahine hoi aia oia iloko o kona rumi kahi i kali hoo manawanui mai ai o ka lohe aku i na meahou o ka hana hoopakele a kana ipo ame kona mau hoalolia lunakoa, a ua makaukan hoi oia e hooko aku i na hana e liaawiia mai ana nana e liana; aka, ua paa kona manao e ike ia Rudolofo mamua o kona hele ana.' He hamau wale no oloko. ao>he leo nui, aka, aia o Rudolofo ame ke Konela ame ka lukanela ke kukakuka la me na leo hamuinumu liilii. Emoole huli ae la o Setipa a kakau iho la i leka. a oia no hoi ka leka mua loa i lioounaia ae ai ia'u; a he kelekalapa hoi ia e kauoha mai ana ia'u e lioea aku wau i Zedena ia auwina la no, no ka mea ua makemake loa ia e loaa ona kokua hou. Mahope iho o ko lakou hooholo ana, o ka Luiloiina papahana ka lakou e hnoko ai no ka mea o kana ka papahana wiwoole a ua lilo ia i mea hoopiha i ka uhane o ka lukanela me ka uwila. "Oia. malaila kakou." i hoolio malie ae ai ka lukanela opio me na maka i piha i ka hauoli. "He papahana nui nae. o ka poino," wahi a Luiloōna me ka houuku loa ana iho i kona leo i ole e lohe mai ke kanaka a lakou e paa ana ma ke ano pnnhao. A o kekalii mea pilikia loa oia no ka hiki ole ia'u ke hemo mai nei aku a hiki i ka napoo ana o ka la a ina e hoi koke mai ana ka moi oi loa aku ka pilikia.'' "Aole he pilikia oia," wahi a Setipa, "no ka mea ua hiki no ia

I »)(» kc haalele koke iiio i ke kakeln nei no ka ululaau, u ilaila hoi ' e kali ai a hoea aku wau ilaila." "A hiki i ko kauu hoea ana aku," wahi a lukanela HoneHeliua i hoopololoi ae ai i.i Setipa ma ka hookomo ana iaia tio ka luiipu ana me Luilolina ilouo o ka ululaau. "Aole," wa.hi a ka Alihikaua o ke kakela o Zedena, "e pono oe e noho a e malama i ka maluhia oka uioiwahiue o kukou. "E ina helehele i ka hana uo ka moiwahine o kakou mawaena o kakou iho." "Hoi iho no hoi," i pane ae ai o LuiloOna me kuhi niinonka, 4l tiole ke konela auie a'u no hoi e ae aku ana ia oe e komo mai no kein kemu, oiai, o maua wale no na niea i knleana no ku hooko ana i keia kemu kaliiko. Akalii no a loaa ia inaua he inanawn e hana ai. Aole anei pela e Setipa?" Haawi mui la ke konela i kona ae ma ke kunou ana. Hnli ae la o Rudoiofo a paa ae la i ke kelekalapa aiui i kakau iho ai a oia keia: "Hofa 10 KoniHaturasi, Kelin'la, Holopono. Airt iaia ua niea nei, aka. ua makemake oia ika inea nu e paa nei. E hiki ann oia ame a'u i ka hale hooniaha uhai holoholona i ka hora umi o kein ahi ahi. E lawe mai oe ia mea ke hui ae oe me maua ilaila. Aole nu i manao me ia ke alanui holomua i pauaiia mai ai. Nolaila m.ii hoohala oe. —L." Haawi aku la o LuiloAna i ua leka nei ia Selipa u inaluna iho o kona kua i ha lo iho ai ka 110 ka heluhelu aua. "Auo kanalua au i ka hiki i keia leka ke koi aku inia e liele ae ilaila." walii a Selipa me ka hoolei ana aku i na lekn nei ilnlo i ka papahele. "Aole e nel« kona koiia e hele ae ilaila," wahi a Rudolofo. I*' l»oomao]»opo ana Aia ua makeinake ka moi e ike iaia me ka loan ole 0 kekalii ike ika moiwahine. Ua maopopo }>u no .hoi inia oka hale hoomaha uhai holoholona kahi kupono loa a ka moi i makemnke ;ii e hui laua no ka niea, o ka liele ana ilaila, aole e ulu mai na hooliu<»i 1 ka moiwahine. A ina lioi oia e koho ana i walii okoa n<» ka lmi ana, alaila, e nele ole ana ka ninau uiua o ka nioiwahine. "Nolaila. e ke kanaka. ina olna e noonoo pono ilio ann. nlnila. e komo ana no ka manaoio iloko o olua no ka lawa i keia kelekalnp.i e koi aku iaia e heea ae ilaila. A heaha no hoi kana mea e hoohimi ai. a ina oia e hoohuoi aua 4 aole 110 ia he mea nona e hele ole ae ni." "Malia palia l»e p-a-pa kelekalapa okoa kaua me Lekinnhnma. nolaila aoh» no e maopopo ana iaia ka kakou," wahi hou a Keiipn. "Ina he p-a-pa kelekalapa ka laua aole e puhili o Lekinahninn. wahi hou a Luilofina i hoomaopopo hou ae ai no ke kelekalnpn i hana nui ai laua (ke Konela Selipa aine k<* Kauna i- 1 kakahiaka. "A ina.e -hoea ae ana oia ilaila alaila pehea aku?" wahi a H' nesetina i ninau aku ai. "Alaila e halawai io ae ana oia rae keia moi i hui iho nei uie Lekinehama ame Konela Setipa nei ma ,ko kasnna mnknlun. "Aka. aole e nele kona hoomaopopo mni ia oe," i hoomnopopu hou aku ai o Bonesetina. "Ae, e ike mai ana oia ia'u," i hooho mnlie ae ni o LuiMna Rudolofo ReHidina me kalii minonka. "A ke hooa mni « Kapeii i Faletiza. alaila, e haawi aku oe i kou wahi iain n nnnn hoi e ninla ma i ka moiwahine, ia oe hoi e kini ana i ka lioalohn o knkou k« keonimana " "A pehea ana o Lekinahama?" wahi a Ronew»tlna i ninnu heu mai ai ma ke kahamaha ana. "Oia hoi ka'u i ha'i aku nei ia olua," i pane hou aku ni o U'i' fina, "o kou mahele nna ia e ka lukanela. Manao nne nii un hiki no ia oe ke hooko nku ia hana i keia manawa no ka heh.poim u«' nae i ke Konela nei. Pehea. la he m<*a auei kekalii e n<»ho m i nia ka Home Talenehima e ke Konela?" "Aohe mea olaila i keia inanawa. Ua hele aku o Kauiin Sh, ,nasila a wailio ih<» i ka nana ana aiue ka malama ann ia Fnlemn. "Maikai!" i hooho malie ae ai o LuiloAna. "Alaila, <■ holo Mk< ana na hoaloha o Faletiza ilaila, oia hoi o Kauna I/ kinalinmn nm< Lukanela Rones<'lina, a hoaumoe laua ilniln i kein po. E lmnwi aku hoj ka Alihikaua Nui o ke knkela o Zedena nei i mniinwn n» ka lukanela ma kahi o iwaknlua kumamalia liora. "E holo like ana laua me ka nalowale ole o kekahi mni kekahi aku, a ke hoaunme laua i keia po e moe like laua iloko o ka l'inu hookahi." "Iloko o laila." i lioomau hou aku ai o Rudolofo, e pili ole im na maka o ka lukanela a hiki i ke ao ana no ka makaala lon nna me ka paa mau o kona limaaknu i ke kuau o knna pu." "Pono loa!" i liooho ae ai o Bonesetina opio. Aole i pau.