Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVII, Number 3, 18 January 1907 — EMEPERA NAPOLIONA [ARTICLE]

EMEPERA NAPOLIONA

KA WELI O NA AUPUNI HUI O EUKOPA. Ka Alihikaua Palani Kae'ae'a Nana i Alo ke Kaua Nui o Wata-Lu.

MOKUNA 11. " NA IIOOMAKAUKAy KAUA ANA O EUHOPA. 1 oklo ae 0 St. Jean d'Angeley maloko 0 kana hoike kaua o : he ekolu haneri me kanahiku-kumamalima tausani koa iaFi,i;Un ū u a o o ka aina no keia kaua ke hui pau loa ia mawaho ae r UU liuei>eriala he kanaha tausani, a ke hui pu ia keia mau puah aiaila. ua piha ka eha taueani koa malalo o na kauoha a &- 11 \ n r'i \;u»oliona ku-e i na aupuni kaua hui o Euiopa. Vnoho ana kekahi hapa 0 na pualikoa iloko 0 na papu no ke ~ .; in i ke kulanakauhale, nolaila, e hoike hou aku ana na pualikoa K,nH»era Napoliona i wae kupono ai me ko lakou heluna, a hoollo iiku ia lakou ma kela ame keia wahi e like me kana mau kuhikulii a 0 keia hoi ko lakou mau inoa pakahi: NA PUALIKOA FARANI. X,. pualikoa o ka akau me Moaelle, elima mahele koa wawae me eha mahele koa lio 130,000 Na pualikoa o ka Rine, mahele elima, malalo o Ke- ' 'nelala Rapp 0 '" 00 Nil pualikoa ma Befort, mahele ehiku, malalo o Ke- ' nelala '' " \a pualikoa ma • \a pualikoa o ka Mauna Alapa, malalo o llamuku \ a pualikoa o Antebes, malalo o Ilamuku Brunne.. 10,000 \a pualikoa mawaena o Liona me Geneva H'.UUU \a pualikoa o ka Mauna Pirene, malalo o Kenelala ' \a ]»ualikoa o La Venkec, malalo o Kenerala Lamar- " -.e l'ualikoa kumau o ? Huina pau 305,000 o b< ia mnn heluna koa ikaika i hoikeia ae la, he poe keiki laeoo „ ~1, „r lak..u, a o lakou no na koa i loaa ai ia Emepeia ,Xapoliona na kalma kaua lanakila mamua aku. _ 0 ko lakou pau pono ana iloko o na laina kaua ame ko a « Ihmnku kaliiko no hoi me na Kenelala, na ia mau mea i kono īkaika i ka inanao o Emepera Sapoliona me ke kanalua ole no keia l»o--'""'ll!. ni'.'"' i'"ina ole iaia ka hapai mau ana i ka inoa o kona uuiu Ihm.iku. .. lakou no ka oi o ka wiwoole ma Europa, a.oleo ke ao Aka!ta. l'lokaM Ilamuku o Emepera Napoliona ota M ~a.,a - kamaiUo pinepine na lawelawe kaua ana a ke „„w .ua k;. Aneuioku ame kona uhai ana ī na puali • • ~a kualuui <. ka Muuna rirene, rt aa pai ia ho. na hana koa a ~,-i ii .l;.. O na nupepa Farani, a o keia mau olelo ame na lohe , ,:u„.pera Kapoliona no ke D«ke o Welineiona me ko aua j|,,. ,!|,. |;, |;a.lii i kekahi, ua liapai ae oia i ua Olal. nei o Watalu a i' u oi ae no ke I>uke o Welinetona man.ua o kona man .M.i'iiia. Soula, Ne. Mamonete, a he koa hoi oia īloko 0 kei , k.ma inoa e like me ia ma ke.a mna uka hooP«^ i 11„ ,„. KU.epeia Xapoliona nei i keia mau olelo liope īmna īiKiu Kenelala penei. , r( . lviiT)ono • Anl, 1„„ i loaa iki ia'u." wahl ana . pane ae a lie a k "[° M Un „ ai tue ke Duke o Welinelona nia ke kahua kana, ala.la, i„, i aku i kona kulana koa oia.o aine ka , ,1 ka Eiuepe.'a Xapollona mau olelo ponoi kela malwna, e «e „„„ ua makemake oia e liui.kino pn me ke D».ke o \Y<l. „ i,„ik, i ko laua 'akaniai piha, no ku mea. o o,E,u i„,i„„koa, aia lakou maluna 0 Emepera J.apol.oua hookah., hookaM'hoi, aia kona mau hilinai ana iloko o ka wuipal.e o keia kanaka opio. a o.a ka luiko.ii e e ■ , li' 1 h- il-eii ke akamai o keia mau kanaka elua īna 1 kal !;; ; 1« k « «k» i.«a «m».« k a„„a * -u» »■ ilaila e ikeia ai, iawai la o laua e 1.10 a. Ua-nohoal " k!f «ahi hoi e wail.o iki «l £ ik.i„ k.. lakon lieluna ikaika, a e ikail;;, lia i.ualikoa o na aupuni kana hui o Emop.i 1„.|„„ ; , a..K' ko ke D«ke o Welmetona lawe ana £ AlUiikaua S«i no ke alakai ana i na pnahkoa Be..tan,a iiiiu;, „ k, kalma kaua. mokūna 111. KA OLELO HOOHOLO A KA AHA UWAO. 1 ki, « i. i paa ai o Napoliona a laweia^mal»'»» Kl, l„. I„,i a, na aupuni o E..ropa a hooholo t hoo«na «e k. i,. anpmii pakalii i mau Elele ma ke a oaln H...1 liiii ai a liana i kekahi Knikahi no'ka pono ® li, I pakahi ae kela ame keia aupnni ī (O „ i, iiku l;i hoi o Enelani i kona Elelo, o.a o Luianela-Kene r.il.i Aiii W,lcsele. ke D«ke o Wel.netona. , I ki, wa a lakou i.hui ai a liooholo i ke Km,;a iiiiiluliii, „ K„ropa, iioko 0 ia wa i loheia mai a. ua holonwln mm o Nii,...ii„nji niiii ka moknpnni mai o Eleba a ua pae ho« ae oia A (t ua papu ma na kahakai hema nialalo o ka īooma k .ii kaliiko, na hooholo ae lakou, e nhai maliope ona me na hoo- »: i'.>iiul;a,i ana i ke kaua no ka hni hou ana aku me ona ī «• k,ia lono 1 lolieia mai ai iloko o ke kulanakanhale, he — ''"■a li.'nlele hauli ia i ka manao o kela ame keia, nolaila, o ka < "1.'1.. K,iiki,hi o na Elele e noho ana iloko o ia wa, na hooliolo ae h liik,.ii i kekahi Olelo Hooholo Knahaua kn* .a kiik;tii l,„i i k„ lakon man inoa pakahi. a o keia malalo iho nei Ke k",u .. k, Ki.aliana a na Elele i hooliolo ai, penei. "Kuahaua: () na Elele o na Mana Nui o Eui'opa 1 vtlvt * i 'i" Kuikalii o T.'arksa a i akoakoa ae ma ke kulanakauhale o <■> ' Kl I'm.i iuai na hooiaio no ka mahuka ana o Napoliona »onepa e, < 1,1 k..n,0 aku oia iloko o Farani me na pilalikoa i huli maliope e lm ka hiioulu hon ana i ka hanuaele ame ke ku-e hoi i va no 10 ana o na Aupuni o Europa. • . , N'"laihi, o Makon o na Elele o na aupnni kaua .hui o Lurop , v aku nei Makou, —ua uha'i o Napoliona Bonepate 1 ka, 'iTarisa i akoakoa ae ma ke kulanakauhale o Viena, a he k pi jna°pni„• hoi i ka maluhia o ka noho aloha ana o na All P u °* o i a i wale no maluna ona ka hihia a Europa e o p aj. N'olaila, ke hooholo lokahi nei Makon, e hoohui i ko Makon mau an I'iini i hookalii imua o ke kahna kaua, me ke kokua ana o kekam

i kekahi. i loaa ai ka pono aiue ka maluhia.—a oia wale no na manaolana ana o Europa. O IX fia Kuahaua, ua hoopaaia iloko o ka moolelo o ka Ahaolelo i akoakoa ma Viena, ma ka la umi-kumamakolu o Malaki, I*ls. Kakaiiinoaia e na Elele o na aupuni liui o Europa no ke Kuikaiii o ] > arisa. M Ana«turia—l'iinee Mett(-rnich, Baron Wessenberg; Farani— L'i inee Tallerand, Duke o I>aiherg; l.atousdu Piu, Kauua Alexis, KaniM Noailles: Ru»ia—Kauna Kosumousky. Kauua Stankelberg, Kauna Nisselrode; Beritania—i)uke o \Yeiinetona, Clancarty, Cathvart. Stewart; l'erusia —Piinee Hardenberg. Barona Humbolt; Sue (l^na —Laeinenhelm; Sepania—P. Gomez Larbrodore; Potugala— Kauna Palmella. Saldanba Lobs. () keia ae la ke Kuahaua akea a na Elele i hooholo ai, a o ko lakou kakaninoa ana maluna o ua Kuahaua la, oia ka ae ana o ko lakou mau aupuni pakahi e komo hou iloko o ke kaua puni huliainalii a ku-e ia Napoliona hookahi. ke kae ae'a nui o Europa, a o ka weli hoi o na kaliua kaua i hala. A o keia no hoi ke ku ana o ke kae'ae'a e kapaia ai he alu o elima a umi paha i ka mea hookahi Aole keia lie kaua ku pakalii. A ma keia wahi kakou e nee aku ai ko kakou moolelo imua, ma ke kahea ana mai o ke aupuni o Enelani i ka lakon milimili ke I>uke o \Velinetona, ka mea nana i na'i na enemi iloko o ka Anemoku o Kepania, a o ka mea hookahi nana i aa e alualu i na eneml nialuna o na k-iahiwi o ka Mauna Pirene. Eia kou wa e hoike ai ia oe ilio he alo a lie alo imua o ke kanaka i maka'iiia e na aupuni apau o Europa, he palapala o ka liookohu kiekie ka i honnnaia aku e ke Keeua Kana o Enelani. e hoomaka ana ina ka la o Malaki. he Alihikaua Nui no na pualikoa hui iloko o ke kulanakauhale o Berusela imua o ka enemi. No ke kuianakauhale o Berusela. O ka la i loaa mai ai o keia kauoliM i ke Duke o \Veliuetona, aole i haule loa iaia ka wa no ka I hoomakaukau ana iaia me kona mau ukali, oiai ma ke kakaliiaka nul o kekahi la ae, u i haalele iho la lakou ia Viena, a hoi ak'u la mauka 0 ka aina me ka awiwi nui. # A o ka la 4 o Apeiila, oia ko lakou la i hiki aku ai i ke kuianakauliale. a ua paholaia mai hoi na lioohiwahiwa i ua kanaka opio nei e ke aloalii n P»erui»ela, a he lono o ka hauoli ke pa.liola ana iwaena o na KeinM-ala, na koa ame na makaainana o ke aloalii. 0 kana linna mua loa inahope ilio o ka ike Alii ana, oia kona wae kupono i ka ikaika o kela ame keia pualikoa. O ka liana elua, oia kona hoomakaukau ana i kana papakuliikulii me na kulana pale no na j»ualikoa o Europa. Vi\ oleloia maloko o keia nioolelo, n0 ka lohe ana o Napoliona aia na imalikoa P»eritania ma Berusela, a o ke Duke o Welinetona ko lakou alakai, na ia niea hookalii i kono inai iaia oia mua kana e kii ai e kaua; aia oia a auhee iaia, alaila, o na aupuni e ae, he opala . wale no lakou ina ia e hiki kino aku imua o lakou e like me ka j makani. . ! O ka olelo hooholo a na keena kaua o na aupuni kaua hui. ua ( haawiia ka mana pilia i ke Dnke o Welinetona, oia ka Alihikaua Nui o na pualikoa apau mai ka hikina a ke komoliana, a ma kana papakuhikuhi lakou e hooko ai i na kanoha. Aka, e like no hoi paha me kekahi mau Alihikaua hoolaekie, ua lawe ae la no ma ko lakon akamai iho, a pela i .haule ino ai o Ilaniuku Puluka o na pualikoa o Perusia imua o Napoliona, a hoauhee : ino loa ia kona mau koa malalo o kana alakai ponoi ana, no ka haalele i na kuhikiilii a ka Olali opio. . . X*a olelo 0 Puluka imua o kona aupum, 1 kona wa e laweiawe ana no ka hele mai,-"0 ke kaliua kaua he oiliana ia . awe. lawe mai na la opio' mai a hiki i ko'u mau la elemaknle. O keia na olelo kaena a keia kanaka, aole loa oia i hooko iki e like me 'ana i hoike mua ia ae la. O ke ano o ka papakuliikuhi a ke Duke o \A elinetona i hana ai, he apana hana ano nui loa ia, oiai o kona mau manaolana ana Wa ke paniku akn ia Napoliona iloko o Pai ani. a e kn hoi kela a.n keia aupnni mawaho o kona mau palena, a e pale me ka ikaika hik . hana . a me kn e , eu e kola ame keia alakai pakalii, alaila, e kpmo aku na aupuni kaua li.n me ka heluna nui o na miliona koa. a opa pu aku ia Xapoliona me kona mau puali koa iloko o l'arisa iloko o na la pokole. , O keia īnanao ana o ke Duke e komo lakou .loko o lar sa me na alakai apau, na haule l.ope loa lakon u.aniuli o ka lolii o kekah. mau aupuni e ae no ka nee ana imu<i. ITa lolieia mai la iloko o ia mau la, na haalele aku o ia rai'isa u e .naki ana kona n.au pnali he ekoln l.anen ko a oi ma ka akau o Farani, a ma ka hoomaopopo ana ' >"• " 0, " ! * e ae ana e h.-le nei. koe -,vale no o ke knlanakanha le o Ber»«|a.kah lioi a Xapoliona e nioe.ihane mau nei,—aia īlaila kona enemi 1 ""''"o'keia n.alnlo il.o nei, oia ka papakuliikuhi piha a ke We» Welineloiia i hooniakuukan ai, a e hoike aua hoi i kahi a . keia p.iali e ku ai a pani o Fan.nl, a e pono hoi e liooko » elen ame ka liikiwawe o na laweiawe kaua ana e ko " alakai pakalii. a e iielul.elu ia hoi ke ano o kiina malielehele ana e like me keia: MOKUNA IV. 1 >\\ ITALI kax:a nn o Ex norA. O na pnalikoa hni iloko o Berus<ela malalo o ke alakai ana a ke Duke o \Velinetona. oia lioi na pualikoa Bentania, Hanova, Ole E ame Heleaiuma. ame na pualikoa -\asau ame Brunswiek, ua ...U

aku ko lakou heluna i ka hookahi haueii me iwaknlua tausani koa, a o ka akau o Faraiii ko lakou kulaua kaua e ku nei. O na pualikoa Perusia malalo o ke alakai aua a Ilamuku Puluka, ua hiki aku ko lakou heluua i ka hookahi lianeri tausani koa, me ke kokuaia e na koa he kanakolu tausani ma ko lakou hope, a o na okana aina o ka Nelelani ko lakou kulana kaua e ku ai, a e launa kamailio keia pualikoa me ke Duke o Welinetona, a walalo hoi o kana mau kuhikuhi o Ilamuku Puluku e liooko ai. O na pualikoa o Rusia, Auseturia, Bavaria ame kekahi hapa o na koa o I'erusia, aia na koa o keia mau aupuni malalo o ke nl.ikai ana a ke Keikialii Schwartzenberg, a o ko lakou kulana kaua e ku .ti, e hoomaka ana ma na paiena waho o Farani mai Luxenibi'rg a liiki ma ki muiiwai Rine. A malaila aku ma ka'e o ka Rine a hiki i Besela; o ko lakou heluna ikaika iloko o na la mua o lune, he ekolu haneri tausani koa, a e pii mau ana lakou i kela ame keia la, oia hoi na koa Kukini i koe aku a e maki mai ana lakou mai Polani mai. O ka>hi aupuni uuku o Switzerland, ua hoomakaukau ae.oia he jvanakolu tausani koa a he kulana kaua pale kona me ke kiai aku i kona mau palena ma Besancon. O kekahi hapa o ka puali Auseturia i huipuia me ko Sadinia malalo o ke alakai ana a Kenerala Frimont, ua hiki aku ko lakou lieluna i ke kanawalu tausani koa, a o ko lakou kulana kaua e ku nei, e lioomaka ana mai ke aupuni mai o Switzerland a hiki i ke Kaiwaenahonua, a lie mau tausani koa kuikawu e ae kekahi ua hoonohonohoia iloko o na papu no ke kiai ana i na palena waho o Auseturia. I O keia ae la maluna, oia ka papakuhikulii ake Duke o Welinetona i hoomakaukau ai no na aupuni kaua hui o Europa e ku nei me ka pihoihoi nui no ko lakou hopena, a o keia mau liuahelu malalo iho nei, o lakou na pualikoa e ku ana me ka makaukau nul no ke komo kino ana aku tfoko o ke ahi enaena o ke kaua malalo o kela auie keia alakai pakahi a oia keia malalo iho nei, penei: Na pualikoa Beritania hui malalo o ke Duke o Welinetona ma Berusela 120,000 Na i>ualikoa Perusia malalo o Ilamuku ruluka 120,000 Na pualikoa Rukini malalo o ke Keikialii Schwartzenberg 300,000 Xa pualikoa Ausetiiria malalo o Kenerala Frimont. 80,000 | Huina Nui .. .*. 620,000 O keia heluna nui o na koa i lioikeia ae la, aole oia ka mea i manao ia ua lawa e na aupuni kaua hui, oiai ua kauoha hou aku la o Rusia, Auseturia, Perusia ame Denemaka i ko lakou inau koa kuikawa e komo iloko o na laina kaua a maki aku no na palena o Farani, alaila, lie mea maopopo e yiha ana he ekolu haneri taimani koa i kokua hou niahope o lakou. j O kekalii mea i manao nui loa ia ena aupuni kaua hui no ka • lioonui loa ana i na koa a piha ka miliona, oia hoi e hoike aku lakou , ia Farani liookahi, ua ku-e na aupuni apau o Europa no keia Napo- ; liona wale no, a oia hoi ko lakou enemi o ka liele ana mai i ke kaua i he mau haneii mile ka niamao mai ko lakou mau home mai. j Ina e makaukau like ana lakou mai oa o, alaila i hookahi wa e , nee like ai o Europa liolookoa mai ke kihi akau o Farani ma ka mo- , ana Akelanika a hiki ma ke kihi hema ma ke Kaiwaenahonua, a j mamua o ko lakou -hookomo ana i na poka iloko o ka waha o na pukuniahi a wehe lioi i ka lakou mau pahikaua mai na wa-hi ae no ka hookahe koko, e noi mua aku na aupuni kaua hui o Europa i ka lahuikanaka o Farani, e hoi lakou i ko lakou mau home a e malama i ka maluhia, a e kapae ae hoi i ke kanaka nana i uhaki na Kanawai 0 ke Kuikalii o Parisa a lakou i huli ai maiiope ona. O keia mau manao kuhihewa ana a lakou ua haule hope loa ko lakou mau manaolana ana, no ka mea, ua lolie o Napoliona i ke ano | o ka papakuhikuhi a lakou i manao ai, e hoopuni ana lakou iaia j mawaho o Parisa. j A mamua o kona puni ana i kona mau enemi, nana mai la o Napoliona a o ke I>uke o Welinetona ka mea i kokoke loa i kona aupuni, nolaila, o kona mau pualikoa Imeperiala wiwoole e ku makaukau ana, ana hoi i olelo pine])ine ai o lakou na Opuu Pua o Farani, ma ka wanaao o ka la 12. 18.1ii. haawi ae la oia i ke kauoha e nee ka imali iholookoa imua. Haalele aku la o Napoliona me kona inau pualikoa i ke kulanakauhale o Parisa no ka hooko ana i ka hopena o Europa, me na koa he ekolu haneii me elima tausani o na pualikoa, a e hahai ana lioi ka ohana o kela ame keia koa he mau tausani ko lakou helnna 1 ka huakai kaua nui, oiai lakou e liaalele ana ia Parisa no ke kulanakauhale o Berusela, me na manaolana ikaika o Napoliona e ikemaka oia i ke kanaka i kaulana ai o Enelani nana i hoauhee kona mau pualikoa malalo o Ilamuku Soula ma ka Anemoku, a kipaku .hoi ia lakou mai na aupuni inai o Potugala me Sepania. O ka nee ana o keia mau pualikoa he ekolu haneri lausani mai ke kulanakauhale mai o Parisa, a o Napoliona ke kuhikuhi puuone knulana o ia au ma ke poo o keia pualikoa, a i kokuaia hoi e kona mau Ilamuku anie na Kenerala kahiko, oia liookahi ka mea nana 1 hookulanalana i iia aupuni e ae o Europa me ka weliweli nui. O ka oi o ke koa ame ka wiwoole, ka helu ekahi o ke akamai ame ka eleu; a o ka oi pookela loa hoi o ka maka'u ole i ka wawahi liilii i na laina kaua ona eiiemi, a oia ka Napoliona i olelo ai penei: ( '0 ko'u mau Ilamuku, Kenerala ame ko'u pualikoa Imepenēla, o lakou na koa aole he makuakane a aole hoi lie makuahine ma ke ho. O ko'u mau Ilainuku," wahi liou a Napoliona. <k o ko'u liina akau ia; a 0 ko'u mau koa Imeperiela hoi, o lakou na Opuu Pua e haaheo mau loa ai o Farani.' (Aole I pau.)