Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 5, 1 February 1907 — NO KA PUIWA KE KUMU O KA HOOHALAHALA ANA. [ARTICLE]

NO KA PUIWA KE KUMU O KA HOOHALAHALA ANA.

Ma ka hoomaopopo ana o'na Repubalika a oi loa aku ia Luuakiai Hustace, ka lunahoomalu 0 ka Papa Lunakiai o ke Kalana 0 Oahu nei, i ka papainoa 0 ka poe kahiko 0 ka Oihana Makai Kalana i hookuuia e Lunamakai C. P. laukea i hookoia i nehinei iho, la, ke kumu iioi i noho ae la ka poe i hoomaopopo muaia no ka hoopiha ana i kekahi mau makalua i hoohakahakaia, ua lilo ia i mea no lakou 0 ka puiwa ana ke kumu hoi o ka hoohalahala ana 0 ua luuahoomalu nei, me he mea la ma kona kulana kalaiaina a ikeia ae ai ma kona hoike manao, e hele kino maoli aku e ike i ka lunamakai do ka ninau pono ana ina paha o ka hoopauia ana o ka poe kahiko, mamuli o ko lakou Repubalika ana oiai he poe Repubalika lakou a hookomoia aku hoi i poe Uemokarata. Ua hooko io aku oia ia manao ona, no ka mea, ua hele io aku no oia e hui me ka lunamakai. Ke manao nei makou ua kuhihewa loa keia Repubalika. He mea pouo i keia poe Repub«\lika hooikaika kalaiaina e hoomaopopo iho. o ka hapanui loa o ko Oahu Kalana nei poe aia wale no iloko 0 na aono kalaiaina Repubalika, Demokarata ame Home Rula a he kakaikahi loa ka poe i kaa ae mawalio o ia mau aoao, a ina nei e wae ae ana kekahi poo oihana aupuni i mau limahana nona aole e nele kona ohi mai i mau limahana mailoko mai o keia mau aoao kalaiainn, a oiai he Demokarata 0 laukea, ua ohi mai no nae oia i kekahi mau Repubalika e like me ia i ohi mai ai i kekahi poe H)emokarata. He mea pono no hoi ia kakou kekahi maw r aho ae oka poe e hoomaopopo iho ua hooko ia ka hookohu ana e like me S. Kaloa, Demokarata; Alaki Kauwe, Mr. Kahaleaahu a pela aku, e like no hoi me ka hookomoia ana o Mr. A. P. Taylor, he Repubalika; Mr. Rath-j burn ame kekahi poe Repubalika i paaia ai no, e laa me Kapena Parker, Hop«?-niakaikiu Leal, Kakauolelo Kanepuu ame kekahi poe e ae, a i ke kaupaona ana i keia man mea ua hiki no ke ike iho ke kanaka noonoo maikai i hoohuikau ole mai i ke kalaiaina i boki nona, i ke kanlike maoli no 0 keia hooponopono oihana makai ana. I ka nana aku ma keia lawelawe ana 0 ka lunamakai ua loaa ia makou ka ike he wae ana kana i na lipiahana mailoko mai o na aoao kalaiaina a aole io no e hiki iaia ke alo ae i ka lawe ana mai ia lakou, oiai, aia inua no lakou iloko o ia mau aoao, aka UA LAWE MAI 0 LUNAMAKAI lAUKEA IA LAKOU MAMUI O KO LAKOU KIIPONO ANA A AOLE MA IvO LAKOU KULANA KA LAĪAINA A UA PAAIA IHO KEKAHI POE REPUBALIKA NO KO LAKOU KUPONO ANA A AOLE MA KO LAKOU KULANA KALAIAINA, a pela iho la i ku iho ai ka makou manao e i ana na kuhihewa loa ka poe hoohalahala, a ma ia mahele iho la i loaa ai ia makou ka ike ua hoopiha no 0 laukea i kana olelo—aole ma ke kalaiaina aka ma ke kupono ana. O kekahi mea nana i kakoo mai i keia kaulike ana 0 ka hookohu ana, mamuli no ia o ka hookohu ole ana i kekahi poe Demokarata i wailioia mai i mau limahana mamuli 0 kona (laukea) ike ana i ko lakou kupono ole ma na wahi i makemakeia, a hookomo mai la bia i ka Repubalika mamuli 0 kona (lunamakai) ike ana aia ke kupono ame ka makaukau i ua Repubalika nei i loaa ole hoi 1 ke Demokarata i hooiaia mai; a na keia mau haawina no e hoike ae i ke kaulike io maoli o ka hookohu ana, ma kekahi olelo ana ua kukuln iho oia i kana hookohu limahana ana ma ke kahua 0 ke kupono e pono ai iaia e ihoolohe ole aku i na lalau kaukahi a kekahi poe Demokarata e a'o hupo mai nei. He mea oiaio no paha e hemahema ana ka liookohu ana i kekahi manawa e like no me ka nele ole 0 ka loaa ana o na hemahema i kekahi kanaka i kekahi manawa, aka, ke manao nei makou aole 0 ka loaa ana o ka hemahema he mea ia e hoike mai ana ua hookahuaia ka hookohu ana maluna o ke kalaiaina, aka, na ka hemahema nae e koi aku e hooponoponoia ae a pololei. Ma kahi o ke okiia ana o kekahi mau limahana ma ka lioopau ana 0 ka lunainakai iwaena o ka poe mua ua hooko aku oia mainuli o ke ana i panaiia mai e ka Papa Lunakiai ma ka pokeia ana o ka haawina (lala o ua oihana makai la, a ina nei e ulu mai na hoohalahala i ka liiki ole ia laukea ke hoomalu, alaila, he- mea maopopo loa ua hiki i na Deinokarata ke i mai no na Repubalika ilolio 0 ka Papa Lunaklai ka pono ole mamuli o ka pokepokeia ana o ka •haawina nui kupono. No ka Oihana Makai liona iho ikeia manawa e ku nei, ke hana nei oia i oi ae mamua o ko ka lawelawe ana 0 ka wa i hala iho nei ma kekahi mau maliele —o na hana i hookuu waleia a i nanapiakaia ia mau la eia ke hookoia nei i keia mau la, a he haawina maikai hoi ia no ka maluhia. O ka malnliia o ke Sabati ua makili iki ae ia i keia manawa, a 0 ka hololea 0 na ihana piliwai eia ke hoopilipuia nei i ka paia, a o na aihue liilii i ikeia mamua ua loaa aku la iwaena 0 na kamalii a ua nui ko makou mahalo i ka hooikaika ana 0 ka oihana makai a . loaa na moali e liaukiia ai keia aihue iw r aena o ka poe op'iopio, a ua lokahi loa hoi ko makou manao me ko ka Lunamakai ma ka hooko aku i ke kanawai e hookapu ana i kamalii i ka hele ana i ka po, no ka men, oia kekahi alanui e hookaawaleia aku ai na aihue iloko o ka noonoo a 0 ka pakele ana no hoi ia mai ka lilo ana aku 1 mau opiopio inoino, e lilo aku ai «hoi i mau makaainana maikai ke nunui ae. Aole makou i makemake e kakoo ia laukea ina he mau hana hoopilikia i ka lehulehu kana e lawelawe ai e like no me ka makou i kalele mau ai, a aohe no he kuleana iki 0 kekalii makaainana noonoo maikai a alolia aina maopopo e kakoo ole ai i na hooponopono oihana makai maikai ana me ka nana ole ae i ka like ole o ka hoonee hana ana me kana (makaainartaj i makemake ai. Ma ko makou aoao ua ike makou ua loaa ia kaitoū na Hawaii ka hanohano o ke kau ana ae o keia Hawaii ma ke poa o kekahi oihana kiekie, a he hana maikai i na makaainana e kakoo aku ia Hawaii a poe o na lahui okoa ae maloko wale no nae o ke kupono wale no a aole iloko 0 ke kupono ole.