Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 5, 1 February 1907 — KEKAHI KUMU I EMI OLE AI KA INO O KA WAIONA. [ARTICLE]

KEKAHI KUMU I EMI OLE AI KA INO O KA WAIONA.

Mamuli o ko makou komo maoli ana iloko o kekahi mau hale inu rama i piliia e na keena a lialeaina o ke kulanakauhale nei a ninaninau i loaa ai kekalii mau ike ke kumu i loaa ai ke poomanao jiaaluna ae e i ana: "Kekahi kumu i emi ole ai ka ino o ka waiona," i kulike ai hoi me ka hoike a Lunakanawai Whitnej* o ka Aha Apana o Honolulu ia Lunakanawai Frear o ka xYha Kiekie i puka aku ai ma kekahi helu i hala o ke Kuokoa nei. O na mea i loaa mai he mau haawina ia e hiki ole ai ke hooleia e ka poe i maa i ka inu rama iloko o ia mau wahi, he wahi ike nae i palanaiki mai i ka ike i 'loaa i ua ano poe la i maa, eia nae, o ka ike i loaa mai ia makou ua lawa ia no ka hooia ana i ke poomanao, a oia iho la kekahi o na kumu i emi ole ai ka ino o ka waiona

e hoopoino nei i ke kanaka—iwaena nae o ka poe naaupo a noonoo ©le i hiki ole ke malama ia lakou iho; penei: Maloko ponoi o na haleinu rama na papa omole rama e kakau. ana 0 na ano like ole mai na wai ikaika a na wai lahilahi, aia pu no hoi iloko olaila na pakaukau -nunui kupono me na noho maha'i,; a mamua pono o ke kanaka kuai waiona ma ka inoa i kapaia he "bakipa" ka pakaukau loihi nee ole, a ma na paia no hoi na kii pena nani o ke ano no i pili i ke kulana o na haleinu rama e hoowalewaleia ai ke kanaka e komo ilaila. Mahope aku 0 keia mau haleinu rama a i ole ma kekahi aoao paha, i hoopili pu ia mai ai he mau haleaina a keena ai e nele ole ai ka loaa iloko olaila he mau pakaukau huina-ha a poepoe paha e kuku ana me na noho mahaM, a maluna hoi o lakou pakaukan na omole winika, ame na omole 0 na wai hoonoono meaai e ae ma- j waho ae 0 kahi ipu-paakai ame kopaa. | Pili kokoke mai no kahi kuke, kahi e ikeia ai ka oma, ka wahie 'na pola ki, na pa ki, na pa hohonu supa, na pa palanai no na mea ai, na kiaha 0 hookahi paina wai 0 ka nui kino ame na lako e ae i pili i ka haleaina. Maloko o na haleinu rama e kuaiia ai na waiona like ole i kulike me ke ana o na laikini i hoopukaia, a ilaila no hoi ke kanaka e komo ai a loaa mai ia mau wai ma ke kuai ana. Ua hiki no ke inu iloko olaila, a he nui na manawa i lilo mau ai ke kanaka i holoholona mamuli 0 inu ana a oi aku mawaho o ka palena ku pōno he hnawinu hoi i ikeia aole wale i keia mau la aka i na wa no i hala ae a he mea no ia i ike maa mau ia a aole no lioi makou i puiwa no ia mea, eia nae, oia kekahi o na ino e paio ikaikaia nei no kona palalia aku. Maloko o ka haleaina i pili mai i keia mau haleinu rama e ha* naija mai ai ke kanaka me na meaai i loaa no iloko o na haleaina e ae 0 ke kulanakauhale nei aka. e loaa ana me ke kumukuai makepono loa. Ma kekahi hale 0 keia ano he hapaumi ke kumukuai haahaa loa no ke pola poi ame kahi i'a e panai pu ia mai ai a i ole he wahi i'o bibi a ano e ae palia e like nie ka makemake. a mawaho ae o keia E HAAWI WALE IA MAI ANA HE KIAHA BIA O HOOKAHI PAINA WAI KA NUI KINO ME KE KUMUKUAI OLE; a ma keia iho la i ike ai makou he haawina ano liou loa ia i loaa ole paha he kanakolu makahiki i hala aku nei, a maluna hoi olaila makou i kukulu ai i ko makou kalele ana o kekahi kumu o ke emi ole ana mai o ka iuo o ka waiona, a oia no hoi kekahi kumu i oi loa 'aku ai ka ino i kau ai maluna 0 ke kanaka, a oi loa aku maluna 0 na kanaka Hawaii i hiki ole ke piva mai ia lakou. Ke makemake nei makou ia kakou Hawaii e lawe i keia mau hoikeike ana a noonoo nou iho me ka hoopohala ole a hoomaloka ole, aka, e lawe me ka noonoo kanakamakua i kanakamakua ai, e loaa ai ia oe he haina o ke ano kanakamakua, a he pomaikai hoi ia. Eia na mea i loaa ia makou ma keia haawi waleia ana o ka bia: E loaa wale ana iaia ka bia me ke kumukuai ole oiai nae oia e uku ana he hapaumi hekumukuai haahaa loa no na wahi meaai 1 liaawiia mai iaia. A i ke komo ana 0 kahi bia a i ke kamau ana i na wahi meaai, a oiai ua oleloia he mea hoonoono ai ka bia, aole e nele ke koiia o kahi kaaka i wahi bia hou, alaila, e lioolele ana oia i ko kapuahi i loaa mai ai no ka mea, ua ike no oia aole e loaa wale mai ana iaia mahope iho, a i ka wala kiaha hou ana, ua iho iho la ko luna {>oe a ano noenoe iho la ua wahi keonimana nei, a iia ia mea e koi hou aku iaia i kiaha hou. A i ke kahi'ohi'o loa atia mamuli o kona naauiK) a noonoo ole a hiki ole ke paa mai i kona ono, ua pakika loa aku la oia ma ke kauoha ana i mau kiaha hou. a ina aole e lawa ilaila, e nele ole ana kona kauoha hou aku i mau kiaha o na wai ikaika ae, a i ka maalo ana ae o ka noonoo maikai,; alaila, e puehu aku ana na wahi kenikeni o ka huina e like me ka ikni e waiho la iloko o kona mau ekeeke ia manawa e kuulala ana. A ina nei he īnau hoaloha kona ma kahi paha o elima ehiku a umi paha aole e nele koiakon ka'ipun like ae i ko lakou mau lokomaikai pakalii apuni ma ke ana i mau kiaha, a ke houluulu ae i na kialia 0 ke kauoha ana ua oi loa aku na kiaha lama i inuiā e ka mea hookalii mamnli b luna mau lokomaikai i panai pakahiia. A o ka hopena o keia kuulala ana oia no ke komo ana iloko o ke ano holoholona, nele na ekeeke i ke dala ole pololi na ohana, ua pomaikai aku la nae keia mau haleaina, i hoomakaia nlai no nae ka ino maloko o ka haawi waleia ana mai o ka bia. Houluulu i keia mau mea apau ame na mea aku i koe i loaa i ka poe i maa i ka hele ana iloko 0 keia mau hale, ua lawa ia no ka liooia ana i ke poomanao o keia kinomanao, a he kakoo ana no hoi ia i ka hoike a ka lunakanawai o ka Aha Apana o Honolulu nei, a he kokua hoi i na hoa Aliaolelo e noho mai ana ke hoohaili ae ko lakou noonoo maluna o ke kumuhana waiona ke panaiia aku na bila kanawai waiona, a he haawiua a'o maikai i na mea apau "e «hookanaka.'' E noonoo e ka Oiwi Hawaii i keia mea.