Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 5, 1 February 1907 — PIHA MAKAUKAU KE KAPENA HAWAII O MOKUPEA LUKA Lawe i ka Bumi o ka Pe'a Hope i Hoe Ma ka Haki ana o ka Hoe Maoli i Ka Ino. [ARTICLE]

PIHA MAKAUKAU KE KAPENA HAWAII O MOKUPEA LUKA

Lawe i ka Bumi o ka Pe'a Hope i Hoe Ma ka Haki ana o ka Hoe Maoli i Ka Ino.

No kekahi mau la I Ulo ai i mea kamailio nui ia ka poino o ka mokukuna Luka e ko ke kulanakauhale nei, eia nae ua pae maalahi mai oia me kona mau iuina apau. I ka manawa i hoikeia mai ai o ka pilikia o ka mokukuna e ke kapena o ka mokuahi Coptic, ua hoouna kokeia aku ia ka moku kolo Manning e kii e kolo mai i ua moku poino la; eia nae ua huli hoi mai ka moku kolo ma ke kakahiaka Sabati nei me ka nele; a ia manawa i ulu mai ai na manao like oie, malia paha ua halawai ka mokukuna me ka popliikia, aka nae ua hoopauia ae na manao kohwkoho o ka loaa o ka mokukuna i ka poino, mamuli o ka ioaa ana mai o ka lohe ma ke keiepona mai Waimanalu mai, ma ka hora ekoiu o ka auwinaia e hoike mai ana I ka hoea ana aku o ua moku la ilaila. Ma kela huakai imi a ka moku kolo Manning, ua noke oia 1 ka huli ma na wahi e kokoke mai ana i kahi o Luka i loaa mai ai i ka mokuahi Coptic, aole he loaa iki. Ua piha na mile he eono haneri i ka noke heleia e ua moku kolo la i ka huii, a hiki i ke kokoke ana e pau kona lanahu, ua huli hoi mai la oia no Honolulu nei, me ka manao, aia a piha hou i ka lanahu, alalla hoomaka hou ka huli ana, ma ke ahiahl Poakahi nei; eia nae, ua loaa e mai la ka lohe mai ka Mahiko mai o Waimanalo, ua ku ae la ka mokukuna *LUk"a 'rbarana, a ua kuu kona heleuma mawaho pono o kahi o ka moku Manchuria i iii ai. Ua hoio koke aku ka moku kolo Intripid i kahi o ka mokukuna i ka wa i loaa mai ai o kela lohe maluna ae, a ma ke kakahiaka nui o ka Poakahi nei i hookomo mai ai oia noloko nei o ke awa me ua mokukuna la. 0 ke alahele a ka Manning i huli ai i ka mokukuna, ua hoomaka ma ka huli komohana aku o kahi i ioaa mal ai i ka mokuahi Coptic, a ma ka hema no hoi, ma ia noke hele huli ana nae, aole he wahi hiohiona o ka moku poino i ikeia; eia ka auanei ua hookeie loa mai la no o Kapena Moke i ka mokukuna no kahi ana 1 manao ai e pae mai. 1 ka mokukuna i haalele iho ai ia Honolulu nei, no kona mau awa maa mau; ua halawai aku ia oia mfe kekahi ino ma ke ko-wa o Molokai, ka mea nana I haehae liiiii i kona pe'a mua ame ka pe'a ihu a lilo i mea ole; iloko no hoi o ia manawa i paiaiewa waie ia aku ai no ua wahi mokukuna la e na ale a hiki i ka haki ana o ke kuau o kona hoe, me ka uke pu ia ana o ka hoe ma ka aoao hema. No na la eiua ame hookahi po i komo kukonukonu ai ua wahi moku la iioko o ka ino, e holo-pu ana ke kai iluna 0 kona oneki, a ua manao maoli no kona mau kanaka e poino ana ka moku, oiai, aoie he hoe e hoopololei ai 1 kona hoio ana, aka nae, ua hoopakeieia mai nae ka moku e ka makaukau holomoku o kona kapena ame na kela. I ka hala ana ae o ka ino, ua pau ae la ka manao nui ana o kona mau kanaka no ka poino o kahi moku a lakou, a kau mai la na manao no ko lakou mau ohana iuka o ka aina. Ua paa loa ka manao o ua mau luina moku nei, e pae ana no iakou i ka alna i kekahi la aole nae me ka hikiwawe, aka me ka loihi no o na la. Iloko o ko lakou manawa hana ole oiuna'o ka moku ua hoohalaia ko lakou manawa ma ka paani pepa hahau ana. lioko o kekahai la kalae malie, e lana hele ana kahi moku o iakou me ka ike oieia aku o ka aina, a i ole hoi o kekahi moku e holo mai ana ma ko lakou nel wahi e lana ana, ua pena hou lakou i kahi moku a keokeo, me ka pepehi ana he elua mau mano, a pau i ka ai ia e lakou, no ka mea ua pau ka laiKou mau mea ai. O ka mea wale no o lakou 1 loaa na kaniuhu ana no ka ike oleia o ka aina, he Kepani luina, i kekahi manawa e holo mai ana oia iiuna o ka oneki me ke kahea ana me ka leo nui: "auhea ka aina? auhea ka aina?" aka ua kauohaia aku la oia e noho malie o hoopaaia auanei oia a paa i ke kaula. Ma ka la 22 o lanuari, ua ike aku la lakou i kekahi mokuahl e holo mai ana ma ke kukuiu hikina hema mai, a kau aku la lakou i ka hae hoailona o ka piiikia, ma ka hoohull ana o ke poo 0 ka hae Amerika iialo, eia nae aole i ikeia mai ka lakou hoaiiona. O ka la keia mamua iho o ka loaa ana mai i ka mokuahi Coptic. Ma kekahi la mai ua kaalo mai la ka mokuahi Coptic a ike i keia hoailona poino, a haawi mai ia lakou i ka ai ame na mea ai e ae e pono ai lakou; me kekahi mau nupepa 1 mau mea heluhelu. O Moses Kalama ke Kapena nana e hookele ana ka mokukuna, a o "3. K. Ulunahele ka malamamoku. Ma ka nanaia ana Iloko o ka buke holomoku o kahl mokukuna, ua hoopaaia kela

mau mea hoomanao malalo Iho net: lanuari 9 haalele ia Honolulu ma ka hora 1:30 p. m. me ka makani aheahe maikai. Ma ka hora 8:30 p. m. loaa I ke kikiao. lanuari 10, hora 4 kakahlaka, ua kaalo mawaho ae o ka lae o Kailio ma Molokai he eono miie mai ka aina mai. lanuari 12, hora 9 kakahiaka e holo ana ka moku ma ke kukulu hikina hema, e pa ana ka makai me ka ikaika, nik ka hora 1:30 p. m. kaalo pono mawaho o Waialua, Molokai. Ma ka hora 11 p. m. hemo pu ka pe'a ihu. lanuari 13, hora 4 kakahiaka, hoao e hoohuli, aole he hiki, a maopopo iho la o ke kumu o ka hikl ole, ua haki ke kuau o ka hoe 1 ka ino o ka la 12 aku. Wehe 1 ka bumi nui a kaweleka mahope o ka moku no ka hoopo!rlei ana, aole he i«eia o ka aina la miinawa. Ma ka hora 8 p. m. e holo nna ma ke kukulu komohana hema. Ma ka la 14 o lanuari—He ano omamalu me ka makani maikai, aole no he .keia o ka aina. lanuari 16, ame 16 ua uke ikaikaia mai ka hoe ma ka aoao hema e hiki ole ai ke hoohuli 1 ka moku. Ua leie ke kapena iloko o ke kai ipe ka hoao ana e wehe i ka hoe, aole nae he hiki. Ma ka hora 10 kakahiaka, ikeia ka aina ma ke komohana hefna, oiai nae ka moku e laweia ana e ke .au no ka akau. lanu&ri 17, maiie maikai ka moana, e kola moku i ka hema; aole ike aina ia. Ua hooponopono hou ia ka pe'a ihu a hoopaaia i ke kia. Ma k& hora 9 p. m. maka'u ke Kfepani ka slela o ka. aina. lanuari-18. ho wahi oaniani makanl maikai e holo ana malalo o ka pe'a mua ame ka pe'a ihu lanuari 19, aole he ikeia o ka aina, e holo ana nae ka moku he 2 1-2 mile ka hora. Ma ka hora 10 p. m. loaa l ke kualau. lanuari 20, ua pahili mai la ka p sL ana aka makani ma ke kukulu kamohana akau, e ko ana nae ke au ia manawa i ka akau. lanuari 21, he malie maikai ka moana lanuari 22, he -wahl makani aheahe ma ka hikina akau mai; ua hoomaka e pena i ka moku ma ka hora 9:30 a K hora 3 p. m. He maikai ke ola kino r na mea apau. Ua pau loa ka poi, aole no he ike aina ia. Ma ka hora 11:50 p. m. ikeia he mokuahi ma ka hikinahema mai, ua haawiia he hoailona poino, aole nae i ikeia mai. O ke alahele la manawa, hema ma ke komohana; he elua mile mai ka mokuahi mai. lanuari 23, ikeia he mokuahi pohina mai ka hikina akau mai; kauia he welu keokeo me ka hae Amerika ilalo ka hoku. Ua hoohuli koke ke Coptic i kona alahele. Ua hoolako mai ia makou 1 pahu palena, 1 eke uwala, 1-2 eke ka - piki, 50 paona bibi, 2 kini kopaa, 11 omoomo palaoa, 4 pahu wai. He kanaono-kumamakoiu mile mal ka lae mai o Makapuu, ma ke komohana hema aku o makou. Ua haalele mai ka mokuahi ia makou 1 ka hora 12:30 p. m.. īanuari 24, he la kualau keia, he'uwlla ame ka ohu; e lilo ana ka moku no ka Akau. lanuari -25, ma ka hora 3:30 p. m. paa hē mano niuhi nui o y kapuai ka loihi a he 4 kapuai ke anawaena. lanuari 26, ikeia ka alna ma ke komohana hema. O Molokai ka alna ma ia kahi o 50 mile e waiho ana o Oahu ma ke kukulu komohana hema ma ka hema ma kahl o 60 mile. Ma ka hora 6 p. m. he 33 mile ka mamao mai ka lae aku o Makapuu; he 20 hoi mile mai Kahuku mai. lanuari 27, ma ka hora 7 a. m. he 15 mile mai Kualoa mai, a ma ka hora 12 m. ua kokoke loa i ka mokupuni manu he 3 mile ma ke komohana ma ka Akau o makou; ma ka hora 12:10 paa hou he mano o 6 kapuai ka loihl he 2 1-2 kapuai ke anawaena. Ma ka hora 3 p. m. kuu ka heleuma ma Waimanalo ma kahi he 15 anana ka hohonu, he 3 hoi mile mai ka aina mai. Ma ka hora 4 p. m. hookuuia ka waapa, a holo no uka o kahi o ka Lunanui o ka mahiko no ke kelepona ana mal no Honolulu nei; ma ka hora 8:30 p. m. paa ka laina o ka moku kolo Intripid. lanuarl 28, hoea i Honolulu i ka hora 2 o ke kakahiaka. Ma kela koloia ana mal o ka mokukuna no Honolulu nei, ua nul maoli no ka hana o ka hikl pono ana ke hoopololei.