Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 7, 15 February 1907 — NOONOO PONOIA KA OIHANA WAI ME BILA RAMA E ke Komite Kuwaena o ka Aoao Repubalika o ka Teritori Na Hana e ae. [ARTICLE]

NOONOO PONOIA KA OIHANA WAI ME BILA RAMA

E ke Komite Kuwaena o ka Aoao Repubalika o ka Teritori Na Hana e ae.

"O ka puupuu ikaika loa i ku'iia mal i ke Aupuni Kalana mahope iho nei o ka hooholoia ana o ke Kanawai Kalana, oia no ka hana hoowahawaha a ka Papa o na Lunakiai o Hawaii 1 hana ai no ka lakou aelike me ka Hale Hana Hao o Honoluiu. Ina a«le e hoik'e ana ko kakou mau Lunakiai i na noonoo no ke ko'iko'i o ko lakou mau kulana e iike ae la me kela, a aoie hol he niau noonoo maluna o na oihana, alaila e hoike okoa aku ana no la i ka Ahaolelo Lahui i ka manao ana, ua hiki ole ia kakou ke hoohana i na mana nui, a e akahele loa ana lakou i ka haawi ana mai ia kakou i kekahi o ia mau mana. O kela hana a ka papa o Hawaii, ua hoeha aku ia i ke aupuni Kalana mamua o kekahi mea e ae i hanala;" peia ka manao o Senatoa W. O. Smith i hoike ai imua o ka halawai a ke Komite Kuwaena Repubalika ma ka po Poakahi nel, 1 ka manawa e noonooia ana ka ninau pili i ka oihana wai Ua ulu mai keia manao o Mr. Bmith mamull o kekahi manao i waihoia ae no ka lawe ana mai i olelo hooholo hui e hooholoia e ka Ahaolelo e nol an& i ka Ahaolelo Lahul e hoihoi mai i ke kuieana o na Aina aupuni ame na wai; wai o ka lehulehu 1 ke Tetltorl, i hiki ai i na Kalana ke hooponopono i ka oihana "wai.' Mahope iho o, ka noke ana o na hoa 1 hiki ae i ke kamailio ana maiuna o ka ninau pili no ka oihana wai, ua hooholoia e waiho pu keia ninau pela a hiki 1 ka hapai houia ana mal no ka noonoo ana no kahi wa aku. Ua waihoia ae ka bila Kumumua i hoomakaukaula ai, a ua apono ke komite me ka waiho ana.aku na ka Ahaolelo e hooholo loa mai a 1110 i kanawai Mahope iho nae o ke aponoia ana o ka bila i ku mai ai o Mr. Hughes, a olelo mai la, ua manao ola he mea pono ka hookomoia ana he pauku e hoopaa ana l na hoa Repubalika e hooholo i ka bila. % Ua waiho pu ia ae ke kanawai Waiona me ka wehewehe pu ana mai o Mr. Smith, ua hookahuia keia kanawal maluna o ke kanawai no e ku nei i kela manawa, me kekahi mau hoololi nae i hoikeia aku e ka Ahahui Hoole Waiona ame ka poe kuai Waiona. O na mea ano nui iloko o keia kanawai, oia keia : I eha mau papa o ka laikini; o na papa mua elua no ka hana ana i ka waiona, a e papa ana nae i ke kugi ana aku no ka inu ana ma kahi i hanaia ai ka waiona. O ka uku makahiki no keia mau laiklni he O ke kolu o na laikini no ke kuai nui i kau-

palenala ka nui o ka rama e kual aku ai, aole e oi aku mamua o ellma kalani; a o ka auhau makanlkl no la laiklni he $1,000 a o ka ha o na iaiklni no ke kuai liilii ana 1 na ano rama apau a he $1,000 no Ka uku o ia lalklnl no ka makahikl. Ua papaia ka loaa ana o na lalklnl I ka poe 1 ahewala no na karalma • komo pu ana na poe I ahewaia no kA pliiwalwal, a pela no hoi me ka poe,fc laweiawe hana ana no ka poe hana ka* i-aima a pliiwaiwal paha. Aole e hoopukaia kekahl laikinl 1 na hale he 400 kapual mal ka halepule aku a halekula paha. E hoopuka waleia no na laikinl 1 ka poe 1 loaa na walwal paa nona ka waiwailo o $1,000. E loaa 1 ka mea nol _laikinl ke apono ana mai a ka . hapanui o ka poe ona aina e noho ana ma kahl o 1000 kapuai mal kahi mai o ka halekual rama. E hookapu loa ia ke komo an% o na wahine ame na kelkl oo ole lioko o ka hale inu rama, a aole hol e aeia na pani olopelepe a paku maka*upena paha iloko o ke keena inu. Aole e aeia ka ialkinl 1 kekahl mea a' hui paha e kukulu ana a ol aku mamua 0 hookahl wahl ona e la#eiawe al l .kana hana. • , Aole he mau lalklnl eml no na kuaaina i hookomoia maloko o keia kanaWai, ua kaā maluna o ke Terltori ke ko'iko'i o ka hoopuka Ana 1 na laikinl. Ua nui ke ku-ela o keia kan&wai e ka poe i hikt ae, o ka oi ioa o ke ku-e oia o Senatoa Rawlins ame Mr. Farrington, ma ko laua manao he mea peno no e loaa he mau papa no na laikini emi mal o ka auhau, e kupono ai no na apana kuaaina; a ma ka manao hoi o kekahl poe, e kaupalenala na laikini e like me ka nul o na kanaka o ia wahi. Ua lokahi ae ka manao o ka hapanul he mea pono e ioaa ona papa komiaina no na lalkini ma na Kalana, me ke kuokoa ma ko lakou kulana iho, a ala ia lakou ka mana o ka hoopuka ana 1 na laikini. Na ke Klaaina e koho mal 1 keia mau papa, aole hoi na na Lunakiai. 1 mea e hookomo olela mai a| na mea pill kalalaina, a e hana wale na lioa o keia papa me ka uku ole.

O ka mea i hooholola ae no kela bila, ola no na mea 1 hoomakaukaula e llke me la 1 holkela ae nel maluna, me k* paku'i ana mal 1 ka papa komiaina no na laiklni a na Kalana, me ke kaupalena ana mai l ka heluna o na lalkini e hoopuka ai e like me ka nul o na kanaka ame ka hoemlia ana mal o ka auhau o na laikini ma na apana kuaaiana.