Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 16, 19 April 1907 — KA MANA O KA LEKA Ame ka Puana o ka Moeuhane. HE MOOLELO O KA NAUE OLE O KE ALOHA KUIO O KA IPO I KA IPO. [ARTICLE]

KA MANA O KA LEKA

Ame ka Puana o ka Moeuhane.

HE MOOLELO O KA NAUE OLE O KE ALOHA KUIO O KA IPO I KA IPO.

MOKUNA XVIII. NO KE ALOHA ME KA HANOHANO. ( ) keia mau noonoo ana apau ua maalo like ae la ia imua o ko'u lmaikehala a ua hiki no ia'u ke ike aku, me he mea la he moeuhane, ; ki ame keia hanauna e noho aku ana maluna o ka noho kalaunu. r a konio mai la iloko o ko'u lunaikehal'a ka hoomanao ana o na mea ' h.inaia me ka oi o ka pahikaua ame ka ula paa o ke koko ka mea • ān ; . liaawi mai i keia mau pomaikai. \'( > kekalii manawa loihi ko'u hoonanea ana me keia mau manao ] i H (iK e kaalo mau ana imua o ko'l2 lunaikehala, a oiai au e nanea H iia hoi ua kani koele mai la ka puka, a i ko'u huli ana ae aia hoi aku la au i ka moiwahine. Ua hele mai la oia imua o'u a oiai na 'i.nuln kanaka e akoakoa ana mawaho o ka pa'lii ua emi aku la ka moiv ihn])e <>iai aole oia i makemake e ikeia mai oia e na haku maj i n;in i \'oho iho la oia maluna o kekahi noho kokoke i ko'u a ia kona alo imua o'u. 1 \I, ka emoole ike koke aku la au i kona mau manao me he mea !;i r nc>l ina i ana ia'u e kala aku iaia no kekahi o kana mau hana i hana , nianma aku. . "i-rita," wahi ana i hoomaka aku ai, "He lapuwale loa au 1 keia i M.auahe lapuwale loa. Aole anei ke Akua e kau mai ana i na , „,].a'i ana maluna o'u?" -V. hoopai mai? Alaila ua hookonokono aku oe iaia?" l'a minoaka mai la oia mamuli o keia ninau a'u. • l'a pololei oe," wahi ana i pane aku ai: "Na'u no oia i hooko- • |,i i' I na oia e hele ana pehea oia e hoi hope ma.i ai?' •• \ ( >]e oia e hoi hou mai ana; owau no ke hele aku ana a halawai !'•! " lr ia "" , . , . • 1 "Aka aole e hiki ana iaia ke hele?" wahi au 1 ninau aku ai. Aole au i maopopo ia mea; aka ua ike no oia i kona alahele e l.ki aku ai ilaila; ua makaukau mua kana papa hoonohonoho." ' Aole liiki ia'u ke hoomaopopo pehea la e hiki ai iaia ke hele," k . ahi a'u i ninau aku ai me ka malie. Aoie oia i pane mai no keia ninau a'u i waiho aku ai a ia manawa ■], iokahi no ua hemo ae la ka puka. Komo mai la o Rudolofo iloko • : llenikina. me ko laua mau buki e hinuhinu ana. Ua hele pololei ,m la oia imua o ka moiwahine a hoike aku la iaia penei: -E makaukau mai ana na lio iloko o na minute pokole," wahi ana. "Ae, i keia manawa ano e hooko kaua i ka kaua papa hoonohoiK.ho a aohe manawa e hoololoiahili ai. E holo aku kaua imua o ke īkea a e hoike aku ia lakou i ka kaua wahi e hele ana. E hoea ana 110 kaua malaila i kakahiaka o ka la apopo, a e halawai pu ana no kaua iiie Setipa malaila, a nana hoi e hooholopono loa ka kaua hana A lu-aha keia?" l T a lioomaka mai la na kanaka e puuluulu ana mawaho o ka pa hi i' uwauwa a hoomaka aku la e holo no ka puka aniani e nana i ke ku.niu o keia pioo. Lohe aku la au i keia ieo: i*; hookaawale i ke alanui! E hookaawale i ke alanui!" 'ike koke aku la au ia Setipa e holo pupule ana iwaena o ke anauia kanaka. Kahaha iho la au i keia manawa oiai me he mea la e hoikv niai ana 110 ua ikeia na mea liuna e pili ana i ka make ana o ka moi.' Aole no i loilii loa ua hamama ae la ka puka a hoike mai la ke k:iuwa aia ka makai o Zenada mawaho o ka puka. Ua komo mai la no hoi o Setipa ame Kimo. "Ua make anei oia?" wahi ana i ninau aku ai iaia. "Ae, ua make o Robata," wahi a Rasenadila i pane aku ai. "Na'u oia i pepehi aku a make." "A o ka leta?" "Ua puhiia e a'u i ke ahi." "A aia ihea o Banea?" 4 "Eia oia ke hele nei i ka loa aine ka laula," wahi a'u i pane aku ai. "A! o Uanea wale no ka mea i koe," wahi a ka makai i hoopuka ae- ai. 1-luli aku la oia a nana ia Rudolofo ame Benikina. O aku la kona mau lima a kulii aku la ma kahi o na kamaa buki e waiho mai ma. "Mahea ka hele aku i keia aumoe?" wahi aha i ninau aku ai. "( ) ka mua, ma ka liale, laau, no ka imi ana ia oe, alaila owau u ale aku 110 110 ka waonahele " wahi a Rasenadila i pane aku ai. "A heaha ke kumu o kou hoea ana mai nei maanei?" "No ke kumu hookahi anei ke kumu o kou hoea ana mai i ka hale 'aau: ka halawai pu ana me oe." "A o ka halelaau ua haalele ia aku nei anei ia me na kiai ole ?" "Aohe hopohopo ana no ka halelaau," wahi a Konela Setipa. "Heaha keia mea? E hoike mai hoi, e ka makai maikai!" I a nana pono mai la oia ia'u, a nana ia Rasenadila. "Ua makemake au e ike mua i kau papa hoonohonoho, wahi ana i.i Kudolofo. "Heaha ke kumu o kou hoea ana mai nei ia nei piai ka moi e waiho make ana?" l'a pili kokoke aku la makolt ma kahi o Rudolofo e ku ana oiai 11 1 makaukau ana e pane i kana haina. O Setipa e kalele ana ihope i. 'na noho. O ka inoiwahine e noho ana no maluna o noho. " Maloko o hookahi hora e haalele iho ana au i keia wahi," wahi a kiulolofo i hoomaka aku ai. # . r e "Ina ia o kou manao he mea hiki wale no ia," wahi a Konela SeI 'a ku ae la oia i keia manawa a nana aku la ia Mr. Rasenadila. • Mc maikai na hoolala ana, aka ma kekahi wahi, aole. Aole i iku , kekahi kino," wahi ana. " Aole kino? Heaha ka manao o keia mau mamalaolelo, wahi ana i kukala ae me ka leo nui. ' l'a waiho aku o Hobata i ka ihoiho kukui e a ana ma kahi o ka ai'a ame ka wahie e malama ia ana," wahi ana. "I keia auwiiia la, nia ka hora 6 ua haule iho la au ame Kimo e hiamoe mahope koke IĪI . 0 ka ai ana. Ma ka hora 7 ua hele mai la o Kimo a hoala ia'u. O kuu rumi keia ua pouli pu me ka uwahi. E holopapa ana ka ula o ahi ma na wahi apau o ka halelaau. Ua lele ino aku la au a haule ''alo mailuna aku o ko'u wahi moe. Ua ikaika loa ke ahi 1 keia maiwa a ua pau no hoi ka manaolana no ka hoopio ana; hookaln wale a makou mea e noonoo ana oia hoi** - * Hoomah'a iho la oia maanei a nana aku la ia Kimo. "Hookahi wale no manao oia ka hoopakele ana i ko makou hoa;a." wahi a Kimo i kamailio ae ai me ka wiwoole. "Ae, he hookahi wale no manao oia ka hoopakele ana 1 ko makou aloha. Ua holo aku makou i ka puka o kona rumi, a 1 kai hemo aole loa i hiki ia makou ke komo aku, oiai he ihake wale no ka • 1 lapaau. Ua hoao aku o Kimo, aka, aole i hiki. Ua hoao aku 'i. aka. ua kula'i mai ka wela o ke ahi ia'u, a o ka ninau ano nui o a manawa ka hoopakele ana ia makou iho. Aohe mea koe a mar u e hana aku ai o ka nana wale aku no. Oiai makou e nana ana ; hoopaapaa ana ua lilo na mea apau iloko olaila he puu ena na alii. Mahope o ka pau ana o ke ahi a koe ka lehu, ua hele aku la 'e nana i na mea i hoopoinoia, a mahope o kekahi nana ana ua < aku la ia makou ke kino o Bori ka ilio uhai holoholona, maloko ' 'knhi rnmi ua loaa aku ia makou he kino i papaa i ke ahi, a oiai e :ho ana ka o-le keleawe ma ka aoao o ke kino i make, na keia mea • ' maopopo lea mai o keia no ke kino o Robata. Ua loaa aktt hoi kekahi kino ia makou i hele a papaa a hiki ole ke oomaopopo

ia. Ua akoakoa mai na kanaka apau e nana aka aole i hiki ia lakou ke hoomaopopo i ke kiuo make. . Owau ame Kimo wale no keia hoomaopopo i ka mea i make. Ua kau iho la maua maluna oko lio a holo mai la no ka hoike ana i ka moL. Mahope o ka pau ana o ka hoike a Setipa ua lohe ia aku la kekahi leo uwe mai ka moiwahine mai, a ua huna iho oia i kona papalina iloko o kona poholima. "He mau olelo hoopunipuni wale no keia au, e Setipa," wahi a Rasenadila. "Aole keia he mau olelo hoopunipuni no ka pau o ka halelaau i ke ahi, ame na kino make iloko olaila, a ua ike maka no hoi he mau hanen kanaka i ka oiaio o keia mea, me ko lakou maopopo ole i ke kino o ka moi." Ua ku iho la laua i keia manawa he alo a he alo, e hulili ana hoi na maka maluna o kekahi ame kekahi. "Ke hoao nei oukou e hoolilo ia'u ma ke he kanaka kolohe," wahi a Rasenadila me ke kalele ana o kona leo maluna o na huaolelo apau. "O Fritā ame Eenikina ua hoao mai laua ia'u, o oe hoi e Setipa, ua kauoha ikaika mai oe ia'u. O Kimo, e noho mai la, me he mea la, ' oia pu kekahi iloko o keia mau hana lapuwale." "Ua hoakaka aku au pela." wahi a Kimo. "Pela ka'u i manao ai—o oukou no apau loa! Aole alahele e ae a'u e ike nei no Ua puka ana mailoko aku o keia mau hana lokoino, a hookahi wale no, a ma keia alahele au e hahai ai." Aole makon i ekemu aku, aka ua hamau iho la makou a hiki i kona manawa e hoomau hou ai i kana kamailio ana. "E pili ana i ka leta a ka moiwahine, aole au e hoike ana," walii a Rasenadila i hoomau aku ai. "Aka e hoike aku ana au aole owau ka moi aka o Rudolofo Rasenadila. Ua hoolilo ae au ia'u iho he ioi 110 ke kokua ana i ka moiwahine, a 110 ka hoopa'i ana ia Robata 0 Hanesau. O keia iho la na mea oiaio." Ua hoike mai oia mea me ka malie, a i ko'u nana aku i-iia ua ike aku la au i ana i kona papalina. Ua h«.lc koke aku la a paa i . "Setipa, Setipa," puni wale au i kau mau olelo hoo4 Aole o Setipa i pane aku iaia. #E holoke ana oia ma o a maai-ei o ka rami me ka helehelena inaina, ku iho la oia imua o Rudolofo a kuki ak'i la kona lima i ka moiwahine. "T T a hoolilo aku anei au ia oe he kanaka hehena?" wahi a Setipa i ninau aku ai. "A pehea hoi kau mau hana ika moiwahine, a kakou hoi e aloha nei. . Aole anei au i lohe i na mea e pili ana i ka manaw'a o ka uioiwi'hine i apo aku ai ia oe imua o na makaainana o Kelt kau ma ke ano he kane ame kana aloha ponoi. x\ole o Rudolofo i pane aku i keia mau olelo a Setipa aka ua ku malie iho la no me ka ekemu ole. "E Rudolofo," wahi a Setipa, "oiai i keia manawa ua maopopo no hoi i na mea apau ua make ka moi me he mea la ua hoouna ia mai oia eoe ianei no ka hoopiha ana i keia makalua. Nolaila, no ke aloha ame ka hanohano. O ka moiwahine, heaha ka haina ake kamalei?" Iloko o ka manawa pokole ua lele aku la ka moiwahine a haule imua o na wawae o Rudolofo Rasenadila ame ka leo e halo ulo u ana ua kukala ae la oia i keia mau olelo walohia. "Ae, Ae! No'u nei e Rudolofo eae mai e Hlo oe i moi "Alaila, o oe anei kekahi e ku-e nei ia'u, e kuu Moiwahine ?" wahi a Rudolofo i kamailio aku ai me ka hamohamo ana i kona lauoho e luheluhe ana. ' . 1 . . , . , , - " MOKUNAXIX. E OLA MAU KA MOIWAHINE. He mea oiaio aole o Rudolofo i pane aku i keia mau leo walohia aka moiwahine. Ua ano kunewa oia aka aole oia i hina malalo ona leo aloha o ka moiwahine mahope o kekahi manawa ua alakai aku la o Rudolofo ika moiwahine ma kahi o Helega. Ua huli hoi mai la oia ma kahi a makou e noho ana. Nana pono aku la o Setipa ia Rudolofo me na maka huhu. "Pehea ka manao?" wahi ana i ninau aku ai. "Ua makemake au e hele holoholo mawaho a noonoo no keia meā," wahi a Rudolofo, a i_ ka manawa o Benikina i ku ae ai me ka inanao e hahai aku iaia, ua olelo mai la oia, "Aole. Owau wale no." "Ae, e hana aku pela," wahi a Setipa me ka nana ana maluna o ka uwaki. # "Aole au he kauwa nau, e Setipa," wahi ana ia Setipa me ka luliluli ana i kona poo. "Ina au e hooholo ana e hele e hana ana no au pela. "Ae, hoao paha oe!" walii a Setipa, ma ka helehelena i piha i ka inaina. Malalo 'iho o ka malamalama o ka mahina, kokoke ma na kumulaau kiekie ua ike aku l'a makou ia Rudolofo Rasenadila e holoholo ana iluna a ilalo o ke alanui, e noonoo nui ana i ka puana a ka moe. O ka moiwahine i keia manawa e nana pono ana maluna o Rudolofo Rasenadila, a 110 ke» kumu o kona hauoli aia iloko ona. t "Pehea," wahi a Setipa ia RuHolofo. "Heaha ka pane 'iio mua a i ole ia, no hope paha?" Mamua o ka hiki ana iaia ke pane ua ike aku la lakou i ka oili ana mai o kekahi kanaka mailoko ae o ka poeleele, a kani aku la ka pu, a haule iho la o Rasenadila he kanaka make na kona enemi, Mr. Banea* 1 Maluna o kona he ua kukulu ia aku keia kia hoomanao ma ka Olelo Latlna: "No Rudolofo Rasenadila, i noho moi maloko o ke kulanakauhale nei, a noho moi hoi iloko o kona puuwai.—Moiwahine Falevia." RUDOLOFO. lui in hae civitate nuper regnavit. In corde ipsius in aetermum regnat FLAVIA REGINA. Hoomaopopo iho la au i ka onioni o kona lima iloko o ko'u, a nana mai la maluna o'u. "E hoopakele ke Akua i ka Moiwahine, papa," wahi ana. HOPENA.