Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 18, 3 May 1907 — OHAOHAIA KA HOIKE ELELE [ARTICLE]
OHAOHAIA KA HOIKE ELELE
Ma na ana'na hoomana o ke Sabati nei i hala o na luakini o Kawaiahao ma ke kakahiaka ame Kaumakaplli i k«. ahlahi ua ho:ke mai o Mr. David L. A-i i kana hoike ka Elele o Hawaii nei i hele' aku nei i ka Aha o ka Hui Krl« stiano o na Haumana o ke Ao Holookoa i malamaia mai nei ma ke kulanakauhale alii o Tokio, lapana. Ua makolukolu maoli no na anaina hoomana o na iuakini i na hoahanau ame na hoaloha iini pono Kristiano n<v ka iohe ana I na ineahou ola aha ano nu'. Ua Ikeia he aha ano nui loa ia. mamuli o na elele i hiki kino aku i lapana mai na aina Kristlano a malamalama aku o ke ao nei a o'.ai o Ha-. waii kekahi l komo aku iloko o keia huina nul ma o ke kono i pana'ia mai e ka Hui, pela i makahehila ai ka hooiohe ana i na meahou o la' Aha. O ke'a malalo Iho kekahi mau mea ano nui i ha'iia mai e ka Elele: "Mamua o ka hiki ana mai o ka manawa 'hoomaka O' na hana i ka la mua I ua hoomaopopo muaia na lala o ia Aha a o lakou no hoi na luna ame na lala I komite ponoi o ka Hui Kristiano, na Eilele mal na hui lala o na aina l kukululfc ai ke!a Hui pau pu me na Elele o na aina aole he mau hul lala i ku-. kuluia a maloko hoi olaila i heluia at o Hawa'l. "A ke hulla me ka poe I konola no ka ana ame na haumana KepanJ o. na kula nunui o Tokio ua hiki aku ka huina o na lala maluna o ka eono haneri i noho hoomaluia e Lunahoomalu Carl Fries o Suedena ame ka hooponopono ana a ke Kakauolelo Nui John R. Mott o Amerika mawaho ae o ke kokua a na Kepani ko'iko'i o Tokio. "Ua malamala na hana ma ka Hale o ka Ahahui Krlstiano o na Kanaka Opio 0 Tokio, ma Kanda, kulanakauhale alli o Toklo, lapana a hoomaka mua loa ia ma ka hora 8:30 o ke kakahiaka o Aperila 3, i hala iho la, ma ka malama ana i ka halawai pule hamau m6 na ha'lolelo pokopoko i hoomaopopo mua ia; a hookuu no hoi na hana ma ke Sabatl, Aperila 7 me ka ha'iolelo hookuu a haawl aloha hope a Mr. John R. Mott. "<V r ahi aka Elele ola kekahi o na olelo waiwa'. nui. "He ekolu wa noho o ka Aha o ka Ia i ke kakahiaka, i ka auwlna Ia a 1 ke ahiahi e hookuu ai i ka hora eiwa a ol no hoi i kekahi manawa. Mawaho ae o ke!a mau manawa ala no he manawa o ka auwina la o na la hana m.ua ekolu i hookaawaleia, no ka hele ana I na aha hoolauna a ke Kuhina o na Alna E (he keonimana Kepani keia) a ka Emebasedoa Amerika (e noho la 1 lapana) ame ka na makaainana ko'iko'i o lapana mawaho ae o na makalkai ana 1 na Paka alii i wehe hamama
ia no na elele. Maloko o na la hana ellma o ka Aha i malaniaia ua kaa loa aku maluna o 43 ha'iolelo i haawiia mai ka poe 1 hoomaopopo muaia na lakou e lia'i ma«. waho ae o na olelo i ha'iia ma na halawai i malamaia ma na wahi okoa ae. A ua ha'iia keia mau ha'iolelo maioko 0 na oleio Beritania, lapana. Pake, ame Kelemania. Ua*laweia ka olelo Herltania i olelo alakai na na ha'iolelo o na aina okoa e iaa o In'a, Paele, Pake, Finaiana ame lapana i kekahi manawa. "Aole i haawiia he manawa olelo n<% Hawaii e like me ka nele ana o ka ha« panui loa o na alna 1 konoia no lakou na eleie i hoea k!no maoli aku, aka, ua haawiia ia iakou ka hanohano o ka lilo ana i lala no keia aha ma o na kono la i panaiia, he ponmikai hol 1 loaa ole 1 na a'na i kono oieia, a he nui hol ka poe i inakemake e Ike i na hana aole nae e hiki mamuli o ka nele ia kuleana. O ka pomaikal nul nae i loaa l!v Hawali ma ka ho'ke ana iala iho ola no kekahi mau hoike ame kil o na iiana o Hawali nei I paaia aku e ka Elele .une Re\ r . Thwing, ka misionari lapana nmo Pake o Hawa i nel i komo i ka aha m.-i ka haawiia ana I kuleana ekle nona ma ka aoao o Hawali a peia iho la I loaa ai he e!u:j mau elele n» kakou. Ma ke keena hoike ke o na alna apau no i.ikou na elelo I hiki aku j hoikela ai kei:» mau palapala a ua nul ka p<><- i inakahehi I ka lohe ana no Hawail. Ma ke'a aha i maopopo loa ai i kn Eiele o ka ikeia o Hawail no ka nam ame ka oluolu o ka ea, a he aina Kristiano a he aina maiamalama. O ke kahuahnna o keia hu! a ola no hoi kona iini, ola no ka hoohui apa a lilo i hookahi o na Ahahui Oploplo Kristiano o na haumana apun! ke no holookoa, ame ka hoomau ana I ka hoohui iokahi a*ia la lakou (e like iho la me kela aha), ka ohl ana I anoal aiift nui o na kulana ICriBtiano o na haumana o na a'na apau, ka hoomau ftna i ke ohohia o ka hooikaika hana pono KriHtiano iwaena o lakou haumana ame ka hoolilo ana la lakou i poe hoa lawe hana no ka Euanello.o Kristo. Aole ola wale aka e ike a hoomaopop6 mau lakou o lesu Kristo wale no ke Akua hookahl a O'a hookahi no hol ka Hoola ame ka hookupaa loa ana i ka halpule o na haumana e kupono io ai lakou e lilo i mau paahana no ka hoolaha ana l ke Aupuni o ke Akua apuni ke Ao Holookoa. A maluna o keia mau kumumanao 1 kukuluia ai na kumuhnna ( hK'iolololn a o kekahi o lakou oll< keia malalo Iho, Ka hoolilo ana I na haumana o ke ao holookoa l poe ha'i Euanelio, ka hoo kupaa I ka manaoio ame ke ano pona maoli o na haumana. Ka hooi!lo ana ia lakou i mau koa no ka hoolaha ana i ke Aupuni o Krlsto, ka holomua amo ke kulana maoii o ka pono Kr'Rtiano iloko o ke ola ana o na. lahul nunul 6 laa o Pelekane, Amerika, Kelemania, UUBdBI 'B|UI |Ul!lt!j He ko'iko'i maoll no na holke manan a ua waiwai ma ka on!paa a neemun mau ana o ka ikaika hoonee hana pon«v Krlstiano Iwaena o na haumana o ke Ao Holookoa. A ke houluulu n? i nn mea apau ua hoopihala na mea apau me na manao halpule kulo ma,oli no, n wahl a ka Elele hc mea pono e kukulu o Hawal! i Hul lala o keia ma o ka hooia ana mal o ke Kakauolelo Nu| Mr. John R. Mott. A ua hoi aku kela amo keia Elele me na manao kuio e kakoo inau ai i ka moto nui hooknhl o Hui "Hookahi iloko o Krlsto" a o a no hoi ka hoopili loa ana 1 ke Ao IHOlookoa me ke Akua. O keia ka hua o na hana, ela nae, aole i nele ka hoolanala ana o na hoa ma ka lohe ana I ke kelekalapa o k» aloha mai kekahl mau poo aupunl ano nui mai o ka honua mawaho ae o ka na kanaka ko'iko'i. O kela malalo iho ne' kekahi o ia mau kelekalapa: ALOHA MAI A MOI ELUENE MAf) , Enelani, Aperila 6, 1907. \ Ke manaolana ne| o Moi Eluene m« ke kuio e holomua ka Aha me ka lanakila nui a kokua nui i na hana mal-' kai." (Kakaulnoaia) KIENARD, Mahope iho o ka heluhelu ana la o ke kelekalapa ua ku ae na mea apau a himeni ae la no ko lakou hoomaik&i ana ma ke mele ana-"E ola ka Mol 1 ke Akua." l; i . O kela ka Pere«ldena Rusawela o Amerika: John R. Mott, Kakauolelo Nul o ka Hui Kristlano o na Hnumana o ke Aa Holookoa. Ma ou ia, ke makemake nel au e hoike aku I kela Aloha nul loa i ka Aha o ka Hul Kri»tlano o na Haumana o ke Ao Holookoa e malamaia al 1 Toklo. O ke kuiana maoli o lapana iloko.o ke au naauao ola ka mea nana I hookupono ma| i ka noho ana o kela aha o ke Ao Holookoa iloko o kekahi o kona mau kulanakauhale nul; he aha hol e hapal al i na noonoo klekle ame na ano malkai, e hapai ai i ke aloha alna olalo ame ka haawlna o ka hoole iaia iho a haM aku i ka maikal i ka hoakanaka iwaena o na lahul apau. Ka ka Moi kela o Nowe: Krlstiana, Malakl 30, 1907. No ke Kahu EckofT, Elele o Nowe (Norway) 1 ka Aha o ka Hui Krlgt!aflo o na Haumana o ke Ao Holookoa ma Toklo e lawe aku 1 ko'u Aloha nul loa I ka Aha nona hoi ka hana a'u e manaolana nel no ka lanakila. (Kakauinoala) HAAKON REX, Mai ke Kelklal!| Oscar Bernadotte o Suedena mal: Stockholm, Aperlla 5. 1907. Me ka Hoomaikai. "Aka, e loaa mal no ka mana la oukou ke hlki mal ka Uhane Hemolele la oukou; a o oukou no.kuu poe holke i lerußaiema a Hoko o luda ame Bamjirla a I na welelau apau o ka honua." Ka ke Kuhina o na Aina E o lapana Vlscount Hayaghl kela: Toklo, Aperila 3, 1907. KafTka Karl P^lea: Peresldena o ka Aha o 'ka Hul Krl«tlano o na Haumana o ke Ao Holookoa. j Aloha: O ka Aha au e noho hoomalu mai nei ua noho i kela la iloko o ke kulanakauhale o Tokio. A he mea 1 hoohauoll mal la'u J ka apo ohaoha ana aku ia oe ame kou mau hoa iloko. 0 kela aoao mamao o ka honua. Ua hikl mal oukou ma ke ano Elele mai na aina llke ole he iwakalua-kumamalima a oi apuni ka honua no ke kuka ana maluna o kekahl mau kumuhana pookela loa a ko'lko'i io maoll e plll ana 1 na hanauna o kela mua aku ame ka hoonaauao ana la lakou, E kllo aku ana wau I ka holomua o ka oukou hana me na ilni pookela, me kuu manaolo paulele o ka oukou
nmu hoolkaika ium e Ulo i m-., li . nia kni iie i na laliui ap:iu. <>u . r no me ka mahalo, TADABU HAYAMII Muwaho ae o kolu mau l«*k:« l - .i.,: nmnao ua holuholu l>u iu n.:ii • >~ i « lokii a k;* Kulilni» Hoonaaun.i ~ I i h.i Hon. Makino umo k<> ka Alinlni K' . Btiano Onioplo o Huwla ma S' 1'« burer, Rublq. O ka huina nui o na hoa <> k:) Al> , 1 » 627 malloko ma' o na aina lik«* ■ .!• i , he iwakalua-kuinamalima <• k.i li--n i Mai na alna mawaho ao o Inpan.i, 1» 180 ol»>le; na ho« olele, ho 24; !<•> 1 pana Iho, mai na kane a na wahln., )i" 290; na kumu haolo amo n« nilM in, r ho 4. r >; na kakauolelo amo na komli> ', ka Aha a pela aku, he 94 a he 11 | <<<* mawaho ao I komo pu mal ma k" "• kou apoia ana ma'. O lakou apau na hoa o ka Alv* ni.,lulo o nu luna o ka Hul n.i Karl Prlen, no Buedena. Hop.> l'.nn dena Yontßu Honda, no lapana; Puu» kil Garfleld Wiliiam», no Knolmn K.i. kauolelo Nul John H. Moit. ti.. rika ame Mlhm Huth. Houho, K'ak n > • • no na wahlne. A malalo no ho| o ka lak«»n pon.ipono a hoolala ana ka inalumii I na hoa o ka Aha mu na k«>knn i luia he $12.r.(in «lala Kopanl ua lik« n,* $€,2r.0, mawuho ao o na kokua i., 1 panal maoliia mal o na K.-panl k >'ik««: ame na mlH|onari e noho nei l lapani Mawaho ao o koiu he |S,2l>u no ka iklmona kaaholo lloko o lapana amo na w:i hl e ae o ka Hiklna a ke hui ae ua Hk« ia me |»,6«0 a 1 lulu'a hoi o lapana )«• 17.000 a o ko koena I plha ai ka luilna mai ka waihona ae. Mamua ikl nao o ka hot»kuu I-m :i ■ 1 na hana ua nolla mal na mea apau '• kokua ma ka lulu ana n<> ka h00m,,. ana t ka hul no n makahlki olua o n • mal nel a I ka po Sal>atl, ka la hai> hope hol, ua kakauia «»■ ma na po|>. na kokua e hoouna aku ai I ka wa •< klkooia mal ai o na luna «» ka Hul i Ini aku ka hulna o 110,71K (lala Ko)«ani llko hol me IB,3B». O kola malalo Iho nel na alna n<» '' kou na Elele | hikl ae mawaho ac o n* kumu anie na miKlonari •• n«>h.» Imi nol Ika Hlklna: Hawali. H.ni u . Nul. Kelemania. Holani (Holiim Nowe (Norway), Suedona (S«oi|, i Suitalana (Swltserland), Canada, l: Bla. Palanl, Aferlka Hema, Inia, A'i ♦ tulla, Denemaka. Plnalana (Mnii > Saiama (Siam), plllplne. Am« rika H pu'a, Klna, Korea, Formoi«R, liaiei. i pana, Tureke. Na Paele o Am.rlkr O kekahl poe ko'lko l o na aina mao I komo pu iloko onn hana m.« " kulana elele a kulana o ao oia Imalalo iho: Prof. 4loxan«lor MaoallBtor. I, l» v D„ D. Sr.. P. H. A. o ("amhi'UlK» ' 1 Aloxander Slmp«on. M. I).. 1> s Edlnbur»rh; Hev. John «'ai li r M \ Oxford; BaH'l H. Haekhoupo H. A 1 ford; (}arflold WllllaniH. H. A.. t nl\ Rity HowpUal, Frank L.-ii". • M. A., ManBfleld Collego, Oxf«*r<l. i. wlk von GeGrdtell Baron« Ki.. ii, von Werthern o Kelemanla; D r J I Adriani, Ph. D., «mo J. w. ounnn Holland; Kahu K. M. KckolT o Nor--wal; Dr. ('arl Frlo« o Swedon: «'a| i Alfred Hertrand. Col. Charle# Fermar M. A.. o Swltcerland; Barona Paul > colay o St. Potorabur(?; Pr«»f. H H M. A., D. D.. o Monlauban; Emmnni Sftuttor, G. H. A. Gerdenoi, H. A . I: Sln«ar,'M. A., <'ah utta; V. S. Azni; o Int «: N. Fajx|uhar. M, A.. »> h E. C. Carter, M. A. f F. KlnßBbury Inia; Davld L. A-l, Honolulu; Sir 1 hng Klkhanea, Siam; Prof. H. iP. lior<. M. A., Yale; Dean E. I. Bo«worth, i H D. f o Oberlln; Pare«ldena J. F. Com ! • o B«ltimore, U. S. A.; I* H. Sev«rau U. 8. A.; 8. W. Woodward, U. S. A . Earl Tayior. M. A.. I*. s. a « Hurrey. B. A., U. S. A.; E. T. Coltcr, «• A., U. 8. a.; Hon. Tun* Chl lio o Korea; p r of. Han An Fu o pok i» Prof. Tlng; Po o Hongkonß; Prof C. ehen o Peklna; Rev. a. Parker, Shanghal; Rev. J. s. WhltewrlK»»' Ohlnampo; F. 8. Brockman Klna; J. M. Cllnton, John Sleman. Ir., U. 8. A.* e. V. Vlckrey, B. A.. U. 8. A.; Hlehar«i « Morke, M. A., U. S. A.