Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 19, 10 May 1907 — KA MOOLELO I KAKAUIA E KOANA. [ARTICLE]

KA MOOLELO I KAKAUIA E KOANA.

No ke Kukuluia ana o ka Luakini o Haili ma Hilo nei. Ke unuhi nei makou i ka moolelo ponoi i kakauia e Koana no kona hana ma Hawaii nei, kapaia "Ke Ola Ma Hawaii." Aia nia ka aoao 85 o ua Buke nei ka mea pili i ka moolelo o ke kukulu ana. "I ka wa i ano kahiko mai ai a helelei ka Halepule i kukulu mua ia, ua noonoo iho la makou e pani ma kona makalua i Hale pohaku i pa'i pun,a ia. Ai ka hala ana o kekahi makahiki oka hooikaika ana ame ka auamo ana mai o na pohaku maluna o na poohiwi o na kanaka, a mahope hoi o ka eli ana i ke kahua o ka Luakini me ka manao e loaa ka papaku paa, ua hala eono kapuai ka hohonu aole nae i loaa iki ka papaku o lalo, a mamuli o ka ae like me ka poe hana puna, ua hoopau ia ka noonoo ana e kukulu i Hale pohaku, a ua hoopaaia aku la ka hana me kekahi mau kamana elua. Ua hoomoe ia ka Pohaku Kihi o Haili ka Luakini i ka la 14 o No,vemaba, 1857. Aua hoolaaia ikala 8 o Apenla, 1859. He maikai na papa ame na pono o ka hale hou, he akamai a hoomanawanu! na kamana a o ka lilo apau o keia luakini hou he #13,000. Oka halepule nani mua keia i kukuluia ma keia ano. Aika la i manaoia ai e hoolaa ka luakini hou, aia he aie o $600 e hekau ana maluna o ka hale, a ua manaolana mau makou e hoopau ia aie mamua o ka noolaa ana. Ua hookuemi liope ia ka manao no ka nui<maoli o ka ino o ia mau la, ua poho na alanui, ua nui ka wai o na kahawai, a aole hoi hc mau uwapo maluna o na kahawai, a ua poho maoli no ka manaolana. Eia nae ka mea kupaianaha, ua ike nui ia aku la ka lehulehu o na kanaka mai na 'wahi like ole mai, e hoopiha ana i ka luakini hou a ku kekahi poe i waho. Ua haawi ia na pule, na leo himeni hoomaikai i ke Akua, a ua hoo* holo iho la makou maleilo o ko ke Akua kokua ana, aole e hoolaa i ka luakini hou a holoi ia ka aie. Ua kaheaia ka lehulehu ma na apana, a ma na kauhale, ua kai mai la lakou a haawi mai la i na kokua ana, me ka malie no ame ke kuio, a i ka wa i kukala ia mai ai ka huina dala o 800 i luluia, ua hiki ole ia makou e hoopaa iho i na leo hauoli e pii ana i ka Lani. Ua ukuia ae.la ka'aie. ua hapai ia na hana Hoolaa, a ua koe iho la ma ka waihona he $200, a ua hoi aku la na kanaka me ka hauoli ame ka hoomaikai pu i ke Akua. Ma ka la 27 ae no o ia mahina ua lulu houia he $400 no ka waihona Hoola, a o ka huina apau no keia waihona i lulu ia lie $1,239. He mea ku i ke aloha ka ike ana aku i na poe palupalu, na wahine kane-make, na keiki liilii, e hele mai ana iniua a haawi mai la i na wahi mea i loaa ia lakou a i hooiliili ia no na mahina lehulehu, ua haawi ia nae me ka manao hauoli a minamina ole no ka Haku." O keia ka moolelo i unuhi ponoi ia mai. mai ka Buke i kakau ponoi ia e Rev. B. Koana. Ao ka wai la ka oiaio, oka ka mea paha e hoolaha wahahee nei ma ke Aloha Aina, a o keia paha ? A no na olelo Haku epa ake i ka Laihila, na ke Akua no e uku mai ika ka mea wahahee. Ona Luna ame na hoahanau no, ame na hoa o !;a Papa Kahuwaiwai na mea i maopopo i ka liana aloha a ko lakou Kahu no ka Ekalesia o Haili.—Ka Hoku o Hawaii.