Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 26, 28 June 1907 — O KA MAEMAE KE OLA O KE KULANAKAUHALE. [ARTICLE]

O KA MAEMAE KE OLA O KE KULANAKAUHALE.

O ka maeniae o ke kulanakauluile oia w> ola oia wahi, no k.i mea he walii ke kulanakauhale e noho. pupuMliiinau ia ai e kanaka, a ma na walii pupulu apau aole e nele; lea. maemae ole, a koe wale no a «hoomaemae mauia. Ua pili keia i jia. kulanakauliale apau o ka honua nei a oia no hoi kekalii kumu>.o ka ulu ana mai o na ma'i ahulau like ole iloko o ia-'mau kulanakauhale kapuluia. Aka ina e hoomaemae mauia o ke kaawale,ajaa Q niau mai a lie ola hoi ia no ia kulanakatihale. Nolaila, o ka inaemae o ke kulanakauhale o Honolulu nei oia no ka maemae o na alanui, ka maka-ala o na kauhale ame na home ame ka maiau o ka malama ana i na meaulu hoonani mawalio ae o na maikai e ae e pono ai e makeeia, a o keia mau mahele apau aia no maluna o ka lehulehu o Honolulu nei ke ko'iko'i o ka nana ana ia mau mea. Ua loaa mai keia manao ia makou mamuli o ka meahou e puka pu aku nei ma keia helu maluna o ia kuniu, oia hoi ? o ke ku ana ae o kekalii poe o ke kulanakauhale nei a laulima pu ae i ka inalama ana i ka maemae o ke kulanakauhale e kokua ana hoi i ke Aupuni Kaiana e hooikaika nei. 0 ka makou paipai ia kakou e na makamaka e houluulu i na opala a kiola iloko o kekahi pahu nui kupono e waihoia mahope o ka hale, a aole o ke kiola a lu-hele wale ana mamua o ke alo o ka ihale iloko o ke alanui a kou hale e huli la. Aole o keia wale, aka, e oluolu e ohi i na opala ma kou wahi pa a mawaho o ke alanui ma kahi nae i pili i kou wahi iho, a i ka wa e laulima pu ai na mea apau ame ka poe e ae no lakou na wahinolio ma na alanui, alaila ua kokua aku kakou i ke Aupuni ma ka laulima pu ana no ka maemae o ke kulanakauhale. E hoomanao he noi wale no keia ma ko makou aoao, a eia keia noi ke komo nei iloko o na lahui apau ame ka poe apau me ka nana ole ae owai la oia. Ina oia he kanaka hanohano a waiwai paha eia ke noiia nei kona makee maemae o ke kulanakauhale e komo pu mai ma keia hana a e malama oia i ka maemae o kona mau wahi iho ame na alanui o kona mau wahi. He mea maopopo aia ke ko'iko'i o ka malama ana maluna o ke Aupuni Kalana o Oahu ame ke Aupuni Teritori ke kumu e malama ia nei ka pulumi mau ana ia o na alanui o Honolulu nei, me ka pulama mauia o na alanui ma ka ho-u mau ana ia i ka aila i mea e puehu ole ai ka lepo, aka, ke kalele nei inakou aia maluna o na makaainana pu kekahi ko'iko'i o ka malama ana i ka maemae o ke kulanakauhale o Honolulu nei, no ka mea, o ko lakou mau • wahi e noho nei i hiki ole i ke Aupuni ke komo kuleana aku no ka hoomaemae ana, o ua poe makaainana nei no ke kuleana no ka hoomaemae ana i ko lakou iho, koe wale no ka Papa Ola no ka hoomaopopo ana aku i ka inalama ana i ka maemae. He ihaawina keia i pili i na mea apau a i na lahui apau e noho nei iloko o keia kulanakauliale, a o ko kakou makaala pu ana ma keia haawina lioomaemae i ko kakou kulanakauhale, mai ke Aupuni Kalana mai a ia kakou e na makaainana ka mea kupono e hanaia ai. O ka meahou i puka aku ai ma kekahi helu o ke Kuokoa nei e | pili ana i ka pane a ka Lunamakai 0. P. īaukea o ke Kalana o Oahu j maluna o ka leka a kekahi o na o Waipio, no kana hoohalahala i ka hopuhopu .oleia o ka poe piliwaiwai o ia ■ mau wahi, oia meahou kekahi o na mea o njakou i iioopuiwaia mai ai, mamuli no o ka mea nana ka leka i hoōuna mai ia Lunamakai

laukea. A o fco inakou puiwa nni oia no koim %oike ana ae oia no kekahi i liele i ke ki-pa a piliwaiwai hoi ma kekahi olelo ana ,a niakou hoi e inanao nei, o konu hoike maopopo ana ae oia kekahi i hana i ka piliwuiwai oia ka ikeia ana ae oia kekahi mea i liewa i ke kanawai o ka aina a he lawehala oia na ka Oihana Makai o Hawaii a lie mea pono hoi oia e hopuia e like me ka hopu ana ia o ka poe piliwaiwai eae e loaa aku ana ina niakai. Oka pilikia wale no paīia ma keia mahele, ?ohe he mau mea piliwaiwai e loaa ana i na makai no ka hooiaio ana i ka piliwaiwai o keia kanaka; aka hoi, ina na lawa ka hoopaa ana i kona hihia piliwaiwai ma keia hooia ana ae nei ona, alaila, no keaha e hopu oleia ai oia. Malia paha he walii ko'e-a ko ianei kumu o ka hoohalahala ana ae nei ,i ka lomaloma o ka Oihana Makai o Hawaii Kalana i ko Oahu. a i ole, he lomaloma io no paha ua Oihana Makai la o Hawaii.