Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 26, 28 June 1907 — Ilamuku Mikaela Ne. KA HULI HOI ANA MAI MOSEKAO MAI. [ARTICLE]

Ilamuku Mikaela Ne.

KA HULI HOI ANA MAI MOSEKAO MAI.

\«»hc mau īm-ii nui e ae nana e liookonokono nei i keia niau | •,11,i, koe wale iho lako umau lili nui loa. ma o ko Farani ( , kiwa\v<* loa ana a ku ma ke kulana hanohano o na mea kaua <i Kuiopa. Ua hoolilo aku o Napoliona ia lakou ma ke kai iema i mau aupuni hohe wale, a o kona inoa hookahi, ua lawa uiaka'u ia e kona mau eneini, a no ia kumu liookahi lakou i; īik*- ae la, a ku-e mai la ia Napoliona ko lakou enemi ino loa. ! iv«>pa holookoa keia e ku e nei iaia ma ka Akau, a o Enelani , lU c Sci»ania, Potugala ma ka aoao heina, a oia ka Napoliona i , ai iloko o kona Ahaolelo, j>enei: •Ile mau niakahiki i liala ae nei, e hele like ana kakou me 1 ;i"j»a ma ke kahua kaua, he hookahi a he hookalii. I keia la ke lik<* mai nei o Europa i o kakou nei, —he hookalii kakou i ko ;,.;..u [>aono. O ke Aupuni iaia ka ikaika, nona ka lanakila, —ina ~ „iii na kuinu ame na hoao ana e ulu mai ai ma keia mua aku, no lakou e oi ae mamua o Farani, a maluna ae hoi O'u. TJa ! i k<» kakou manawa e kaumaha ai no na popilikia i loaa i ko inau puali ma na kahua kaua lanakila i hoouka ia. 0 ka i.,i ilna ami' ke kuokoa o ka lahuikanaka, oia ka mea nui a kakou , |,;iio aku ai. O ko'u ola, he hookahi no ia manao, —no ke ola , : 11,■ k;i lmnohano o Farani maluna ae o na mea apau. O na ka- , o Tarisa, o Brittany, o Norman(ly, Burgenrdy aine kekaM „wahi e ae. e haawi ae i na kokna i ko lakou mau hoahanau e kaika ana i ka pono kaulike o kela me keia." ll<> mau olelo oiaio loa keia a ka Emepera i olelo ai, no ka i na makahiki mamua aku, ua kaua pakahi aku o Kapoliona i īakou a iloko o ko lakou mau ipuka ponoi, a i keia hora, ua ala iA.- nial la na aupuni o Europa i hookahi, a lie miliona o na koa 1 h-M.uka i na kaua o Lipaaika me Deresedena, a oia ko Napoliona l .uile mua loa an<a malalo o ka ikaika o n,*i aupuni kaua hui, a ~aa pio ia ai oia ina ka mokupuni o Eleha. o keia ha'oilelo a Napoliona i ka Ahaolelo no na mea e pili ana i l'a hooinakaukau kaua nui, ka ohi hou ana i na koa, ame ka au liau palua ia o ka lahui, ua nlu mai na manao like ole iloko o ka Ahaolelo no na kumuhana i waiho mua ia aku, a oia ka Mr. Lane i 'lāwe mai ai me na Ivomite i kekahi olelo hooholo imna o ka Hah', e waiho ia pa manao hoomakaukau kaua nui, e apono akn i k<- noi a na Aupuni o ka Akau no na aina i lawepio ia mai e Farai,i. a e hana ia ke Kuikahi no ka maluhia mawaena o na aoao elua. ••<> ka Ahaolelo," wahi a' ka Emepera imua o lakou, "mamua n ka huipu ana mai ine a'u no ka hoohana ana aku i ko Faiani kuokoa, ke lawe mai nei oukou i na kiunu e haulehia ai o kona liauohano mai iaia aku. Ua hoowahawaha oukou i kona mana ame kaiia liana. Ina ua manao o Parisa holookoa e kii mai a pepehi ia u ma ke Tnlcrisa i keia la, aole no au e hoihoi hou i ka'u mea , nl. lo mua ae nei iloko o keia hora. E hana au e like me na kuhikuhi o ka'u apana hana. I ka manawa a ka laliui Farani i wailio mai ai i ko lAio mau pomaikai malalo o'u, ua maopopo ia'u uia k<* kuhikuhi o ko kakou mau Kanawai, o ko'u wahi ia o ka hana. o ka hooi aku i ka pomaikai o ua lahuikanaka la. Mai manao wah' iho oukou, owau ka Moi Lui ka Umi-kumamaono. Ina aole i loaa ia'u na manao o ke akahele me ka hoihope ole, iua aole h.a e loaa ia'n lie wa kupono e ae e noho aku ai ma ka Nolio Kal.ninu Alii mua loa o na Emepera o ke ao. Nolaila, ua makemake au i man kokna, a o ua mau kokua la, mai a oukou mai ia e loaa mai ai; o ka oukou i hana iho nei oukou me na manao piliwale hopepe i ka enemi. Ma kahi o ka hoohui, ua hookaawale ae oukou. Aole anei oukou i ike, i ka wa e nohoalii ai o kekahi Moi maluna o kekahi Aupuni, he okoa ka Moi, a he okoa ka Nohoalii? Healia ka Nohoalii? Ile wahi apnna laau wale no ia i uhi ia me ka veieveta, a ma na hoouponopono aupuni ana, —Owau no ka Nohoalii! Ke knmaiiio nei oukou no ka auhau papalua ia o ka lahui,—aole anei oukou i hoomaopopo iho, o ka lahuikanaka,—Owau no ko lakou alakai! O ko oukou ku-e ana i ka'u mau lawelawe aupuni, o ko oukon lioiuo ana ia i ka lahui! Ina i keia hora ua komo mai he mau haneri tausani o ka enemi ma ko kakou mau palena ama, aole keia o ka wa e kamailio ai ma na hoopaapaa no ko Farani mau I*ollo kuokoa a mana.kaulike pu me na aupuni e ae o Europa nei. Ke ku-e loa nei o Farani i ka haawi ana aku i kona mau pomaikai i ka enemi, me ka hookahe ole ia o kekahi koko maluna o ke kahna kaua." _ Ua manao ia e na aupuni kaua hui, o ka piha o ka miliona o na koa. a i hookahi wa e ma-ki aku ai i Parisa, alaila, ua manao ia ia heluna, na lawa uoka hooauhee ana aku i ko lakou mau enemi nianiua o 'ke alahele. Mamua o ko lakou ma-ki ana mdi no na jiakaua o ka Vistura, ma ka la 15 o Maraki, haalele aku la o NaIM.iiona ia Parisa no ke kulana mna me na koa, a o ka la IG, ua kukala kaua mai la na aupuni o ka Akau ia Farani, me ke koe ana o \useturia ma ke ano kuikawa, aka, ua hiki no i ka Emepera k, ik«- aku i kana mau hana maalea, oiai, he makemake no kona e Imi ~u me kela mau aupuni o ka Akau, aka no kona maka'u o lanakila hou o Napoliona maluna o lakou, alaila, e huli hou mai no 0 1 arani a peku liou mai iaia e like me ke kahua kaua o Auseturia 1 inila. nolaila, aole i hoike maoli mai o Auseturia i kona manao kaua koke i kinohi, koe na kokua maln ana i hoouna aku ai ī na :ti)|mui niii. O ke alakai ana o keia mau puali, malalo no ia o ka nnho Alihikaua Nui ana o ke Keikialii Auseturia Schwartzenberg, ī ukali ia aku e na Emepera elua o'Rusia me Auseturia, ka Moi o lVnisia ame kekahi mau Keikialii o Geremania. (> ka ikaika o na puakoa Farani a ka Emepera i hoomakaukau ai. u;i hookaawale ia lakou iloko o na mahele nui eiwa, a penei ka lioonohonoho ana ma ko lakou wahi ponoi iho e ku ai ma ke kulana: I'uali kaua ma Weimar, malalo o ke alakai ana a Ilamuku Ne; iualikoa nia Coburg, inalalo o ke alakai ana a Ouduiot; pualikoa ma (Jotha, malalo o ke alakai ana a Maimont; pualikoa ma Saale-ii.-i.l. nialalo o ke alakai ana a Beatrand; pualikoa ma Madgeburg, nulalo o ke alakai ana a Eugene, i komo pu me na mahele koa o Vit..a me Macdonald. O keia'puali i hoike ia ae la, ua hoopuipui i < aku ia me na koa lio he umi tausani wale no me na pukumahi 1>" ' kolu haneri. o ka la 28 ma ke kakahiaka o ua la la, i puka mai ai o Hona a makaukau no ka ma-ki ana, a o kana i hoopuka ae ai no huakai, oia kana i pane ae ai, — ' E hele ana au i keia hoouka kaua ma ke ano,—o Kenerala l» »i;chati au, —aole hoi ma ka inpa Emepera." Ile oiaio. o na huakai apau a Napoliona i hele ai i na la mamua ":i kau oia maluna o ke kaa i na wa apau, a oia kana i olelo mua nei. e kau ana oia. maluna o ka lio ma kona ano Kenerala alakai n " ka ]iuali. ( » ka hoomaka ana o keia kana huliamahi o Europa no ka hoo--'lmli ana i ka nohoalii o Napoliona, oia kekahi o na kaua weliW -Ii loa i hoouka ia iloko o na moolelo kana o ke ao nei. Ma ka h -0 o Aperila. kaalo ae la o Napoliona me kona mau puali ma I1; > mokuaina o Weissenfels me Lutzen e ku pololei ana i Lipasika. 0 ka maliele hema, malalo ia o ke alakai ana a Ilamuku Maimont; 0 ka inahele o waena, malalo o ke alakai ana a Bertrand me Ouduiot 0 ka niahele o hope na koa Imeperiela, malalo o ke alakai ponoi

ana a ka Kuu-]!'Ta: a o ka niahi 'e o k;i aoao akau, nui kahi oi h»a akii o l'.a pi.ikia m.;i ua }'Ua'ii hui raai. malalo ia o ke alakai aiui a i!;=.i)iu.vu ka mea īuiiia i ulwja īuu.i aku ia iakou a lilo i na a oi«*. O ko kauoha a ka I,mi-]HTa i haawi aku ai ia 2s'e ma ke ahiahi o ka ia 1. oia ka Ne i ma-ki ;tku ai me na koa h._- kanaiiiku iausani ho !;a akau o Kaia i ua po la. lle walii keia na Ne i hele no kanaluna a oi aku mauawa. a ua kamaaina oia no na kulana ame na waiii iho ekuai ka puali. A oiai ka a i ma-ki mai la ike kak.m'iaka o ka la 2, Ina ka hora 3 o ka auwina la, ua lohe aku la oia i ke kani mai o ua leo o na pukuniahi ma kahi mamao, a he mau hooiaio ana kela, ua hoouka kaua kona Ilamuku wiwoole me ka enemi i keia la, nolaila, haawi ae la ka Emepera i ke kauoha i ka puali holookoa no ka hoololi .ana i ko lakou alahele, a pii pololei aku la lakou ma ke alanui e hiki aku ai i kahi kauhale o Kaia, a oiai ka Emepera i hiki pono aku ai iluna o ke kiekiena e kiei aku ai i kahi kauhale ma ka hora 6, ua ike aku la oia i kona Ilamuku wiwoole e hoouka ana oia i ke kaua me na koa hui, na koa Perusia malalo o ke alakai ana a Kenei'ala Zizena, Alihikaua Elua malalo o na kauoha a Uamuku Puluka, a o na koa Kukini hoi, malalo o ke alakai ana a ka Eiuepera Alekanakelo, e pii mai ana a lawe ae i ke kulana like me na koa Perusia. He mea pihoihoi nui no ka Eniepei'a ka ike aku i kona Ilamuku ame na koa e hoopuehu liilii ia ana lakou e ka enemi, no lakou ka huina i oi aku maluna o ka haneri tansani i ka wa hookahi, a 1 hookahi o lakou wa e pii like ai; o ke koa ame ka wiwoole i loaa ia Ne, ua lioopuehu liilii ia kona mau koa no elua me ekolu manawa, a ua kula'i hope ia mai oia no elua mile me ka hapa; o na koa hoi e auhee ana, oia kana i alualu aku a lawe ae i ke kulana ilalo o ke kiekiena kahi a ka Emepera e nana nei i ke kahua kaua, pii hou aku la lakou no ka manawa hope loa oiai ke molehulehu o ke ano ahiahi e uhi mai ana maluna o ka puali i hoonahaha ia, a iloko o ia wa i pailata hou aku ai o Ne i kona mau koa me na koa kokua Imeperiela i hoouna ia mai la e ka Emepera, o ko lakou hui hou ana me ka enemi, ua halawai like aku la na puali elua i kahi kauhale o Kaia, me ka elau o ka lakou mau pu e hou ana a hou mai ma na umauina, o na kanaka o ke kuīanakauliale e haalele ana i ko lakou mau liome, ua puhi ae la lakou i na kauhale i ke alii, a lie ula wena wale no o ke ahi malamalama ke kukui nana e hoomalamalama nei i ka pouli. Ma ka hora D o ua po la, oia ka manawa i holo ae ai o ka lono o ka emi liope nui o ka enemi, a ia wa i pii like mai ai ka elieu hema o llamuku Eugene ma ke alaliele mai mai o Lipasika,- o ke auhee ana aku o na koa Perusia i hope, ua halawai aku la lakou me Eugene e pii nuii ana, a no ia kaua iloko o ka pouli, ua hooukaia ia kaua me ka nui liewahewa o na koko i hookalie ia, ma kam o ka lieluna nui aole i emi mai malalo o ke kanakolu tausani. O keia kaua i lioouka ia ma keia kauliale, oia ka hoakea ana ae i ke alahele e hiki aku ai i Deresedena, a oia hoi ka Napoliona i lawe ae ai i ka Moi o Sakona, a lioonoho hou aku iaia maluna o kona nohoalii. 0 keia ka Ne makana niu aloa i kona Emepera, kana huakai lanakila e kokoke ana i Deresedena no ka wehe ana i keia kaua liuliamahi o Europa. He mea kupaianaha ke olelo ae ma keia wahi, —I ka liuakai a ka Eim-poia i liuli hoi mai Mosekao mai, o Xe ke kanaka nana i ki aku ka poka hope loa ma Kowno, oia hoi na palena walio loa o liusia. O ka huakai hou aka Emepera no ke ku-e ana aku ina aupuni o ka Akau, o liamuku Xe ke kanaka naua ka pukuniahi mua loa i ki aku no ka wehe ana i keia kaua, e kukala aku ana i na aupuni o ka Akau, ua welie ia lee kaua liuliamahi o Europa iloko o na okana aina o Geremania. O ka la 9, oia ka la i koiho lanakila aku ai na pualikoa Farani iloko o ke kulanakauhale o Deresedena, a o ka la 7 mainua iho, oia ka la a na puali hui i lawe hou ae ai i kekahi kulana hou mai ka Spree o Rautzen a hiki i Wurschen me Hoehkii'ek, e ku pololei ana ko lakou aoao hema i ka lalani kuahiwi kaulana o na mauna liohemia, ao ka aoao akau hoi i kahi kuhale o Klix. Ua olelo ia, o keia kulana hou a lakou i lawe ai, oia kekahi o na lawelawe me na kuhikuhi ponoi ana a na Emepera ekolu. He elua kaua i hoo.ukiH'iU ma ka la 20 me 21, a o ke kulana paa a ka enemi i fcu ai, ua lilo ko lakou paa i mea helelei wale no, a o ka elua o na kaua lanakila a Napoliona e liaaheo ai, o ka'u puupuu helu elua aku la keia a hina pu ka enemi i keia ikaika. O ka hoauhee hou ia ana o ka enemi i keia mau la elua o ke kaua ana, ma ka la 22 ae, ua haliai aku la na puali Farani mahope o ka meheu o ka enemi, a ma ka la 20, hiki aku la ka puali kolookoa i Breslau, a i keia wahi i loaa mai ai ka leka a na Emepera o na aupuni o ka Akau, e nōi mai ana i ka oluolu o Napoliona e ae aku e hoopau i ke kaua a e hana ia kekahi kuikahi e na aupum' hui, a ua ae lakou e hana i na mea apau a Farani e kauoha mai ai no kona mau pomaikai. O ke noi a na aupuni o ka Akau e lioopau i ke kaua, ua ae aku la o Napoliona no ia noi, a e hana koke ia ke kuikahi e na aoao elua iloko o na la mahope iho o ka la 4 o luue, a mamua hoi o ka la 28 o lulai. Ua hana ia keia kuikahi no eono pule ma Pleovitz, a ua huli lioi aku ka Emepera me kona puali no Deresedena, me ke kali ana i ka hooponopouo a na Aupuni hui i kuikalii e oU*U) ia nei. Ua olelo ka Emepei'a ma ka mokupuni o Sana Hilina i na mea e pili ana i keia kuikahi, a oia kana i pane aku ai ia o'Meara j kekahi la: "O ko'u ae ana ia ke kuikahi me na Aupuni liui o ka Ak au ? oia ke kumu nui o ko kakou noho ana i keia wahi. Ua hewa loa au i ka hooki koke ana i ka uhai i ka enemi, oiai he mau pule poleole wale aku no koe a pilipu lakou i ka paia. Ina aole i ulu koke mai ia manao iloko o ia wa, ina iloko o keia manawa, ua lilo ia Farani ka mana nui o ka noho poo ana maluna o ka mana ona aupuni kalaunu eae o Europa. O ko'u ae ana ika lakou noi e hana ia kekahi kuikahi, o ko'u haawi ana ia i manawa hou no lakou e hoopuipui mai ai i ka puali; no ke inea, i ka wa no i holo pono ole ai ua kuikahi la, ua hoouka koke mai no lakou ia kakou ma Dresedena me ka heluna i oi pakolu aku i ko kakou puali." He mau olelo keia na Napoliona i mihi iho ai mahope o kona auhee ana mai Lipasika mai. He mea oiaio, mai ko ka Emepera haalele ana aku ia Parisa a hiki iloko o kela la, aole loa he lioouka 1 lanakila ai oka enemi. O kona ae ana aku ike noi ana aupuni hui, oia kona liaawi ana aku i manawa no lakou e ohi hou ai i na koa i lawa ai ka makeinake o ke kauoha a ku like aku nie na koa eae a pilia ka miliona o kaua holookoa. Ua like ka ikaika 0 na aoao elua i ka wa i hoouka ia ai o kela mau kaua nui aku la, aka, ua hoike mai lakou, aole loa he hookahi kaua i loaa ka lanakila no ka enemi. Ina i pale ka Emepera Farani i ke noi a kona mau enemi no kela kuikahi, ina iloko o kela mau la pokole, ina ua opa ia a pilipu na aupuni o ka Akau ma na lalani mauna o Bohemia, a oia kana i olelo mua ae nei, o kona ae ana i kela kuikahi maalea, oia kona ae ana i ko lakou hoopui'pu'i mai i ko lakou mau laina, a oia ke kumu nui o kona liaulehia ana i ka ikaika o na -aupuni hui. O keia mau pule eono a na Elele e kuka nei i ke kuikahi, oia ko lakou wa e ohi hou nei i na koa mai Rusia mai, a me na puali holookoa o Auseturia. Ua koi mai o Auseturia ia Farani e hoihoi 1 kona mau poho o ke kokua ana iaia i ka lawepio ana mai ia Po-, lani, Holani, Sepania, Suezalani me kekahi hapa o Italia, ke alahele o ka muliwai Rine, ka hoonoho hou ia ana o ka Pope ma Homa; o' keia mau koi, ua hoole aku ka Emepera ia Auseturia, nolaila, hui ak ula keia aupuni me na aupuni hui o ka Akau, a he miliona na koa a oi iloko o ko lakou mau laina, ma ka la 10 o Augate, ua kukala hou ia ke kaua mawaena o na aoao elua. Aole i pau.