Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 29, 19 July 1907 — E WEHEIA ANA NA AINA HOOKUONOONO MA KAPAA Ola ka Makapehu Aina oia mau Kini o Manokalanipo e Hookoia ana ka Makemake. [ARTICLE]

E WEHEIA ANA NA AINA HOOKUONOONO MA KAPAA

Ola ka Makapehu Aina oia mau Kini o Manokalanipo e Hookoia ana ka Makemake.

Ma ka hoike a Kiaaiiia e noho nei i keia manawa ua liiki niai ka muuuwa e liookoia ai 0 ka makemake 0 na kanaka 0 Kpaa uo ka hookuonoono ana i na aina Aupuni malaila, Ua hoike ae oia i ka holopono o ka liuakai a Komisina Tratt i holo aku nei e hooponopono nie ua kanaka no keia mau aiua aupuni, a ua maluilo nui oia no ke ano 0 ka haua a ke Komiaina Aina 1 «hana aku ai no ka pono o na kanaka. E loaa aku ana ina kanaka Hawaii na home hookuonoono mq, na aina palahalaha me ona aina kanu kalo mauka o ke awawa. Aia pu no hoi he 2000 mau eka 0 na aina kanu ko, e weheia aku ana no ka nohoia ana e na kanaka, a o ka hapa o keia niau eka e wailio lu iua Kapaa, oia liapa ke haawiia aku ana no na kanaka. Ma ka manao o ke Kiaaina Atkinson, o ka oi loa aku o ka waiwai 0 kekahi inau aina lie 2000 ina ke kua aku, oia no ka hoolilo ana ia lakou i mau apana aina kanu halakahiki, i kulike no hoi ka waiwai me ka hoolilo ana ia lakou i mau aina e noho ai. Ina e hooliloia ana keia mau eka lehulehu i mau eka kanu halakahiki, alaila, ua olelo ae ua Kiaaina nei, e like ana no ka nunui 0 na lialakahiki e loaa mai ana mai Kapaa mai e like nie na halakahiki o Wahiawa, Oahu nei. Wahi hou no a ua Kiaaina nei i >hoike ae ai, 0 ka pilikia nui e ulu mai ai mawaena 0 ke Aupuni ame ka poe hookuonoono, oia no ka mea nana e hoolako aku i ka wai e pono ai ka poe e noho aku ana iluna o ka aina, ina paha na kekahi hui e hoolako aku i ka wai a i ole na ke Aupuni paha. Ma ka huakai aku nei a Komisina Pratt no Kauai, ua halawai mai oia me na noi like ole 110 na home hookuonoono, a o kekahi o na poe noi kahiko, i loaa aku na liooulukuia 0 ko lakou mau noonoo mai kekahi poe aku, ua halawai mai ia lakou me ia ma Kapaa, a mamuli 0 ia mau mea i maopopo niua ole i ke Komiaina Aina, ua kauoha aku la oia ia iakou e kali a huli hoi aku oia mai kana huakai aku. Ua liele loa aku ke Komisina no ka Ua Loku o Hanalei, a ilaila oia i halawai pu ai nie ke Kiaaina hou aku o kakou Mr. Frear, a ma kekahi la ae ua hele pu aku la laua no ka makaikai ana i na aina hookuonoono o Hanalei. He maikai ka noho ana 0 na poe hookuonoono malaila, aka o me ke aupuni, a 0 ka ke Komisina nae i hoike aku ai ia lakou, oia no ka hooko ole ana 0 kekahi o na poe hookuonoono i ko lakou aelike me ke aupiini, a o ka ke Ivomisina nae i hike aku ai ia lakou, oia no ka hiki ana mai i ko lakou manawa e nele ai i ka aina, a e haawiia aku ai ka aina i ka mea e hooko ana i na kumu aelike me ke aupuni I ka huli hoi ana aku o ke Ivomisina e lioolohe i na palapala faoi a ko Kapaa poe, ua hookahaha loa ia oia i ka lohe ana i ko kekalii poe makemake ole e haawiia aku ia lakou a nui loa ka aina, 110 ka mea ka lie nui loa ka hana e hoopuni ai a paa i ka pa, a no ia kumu, ua kauolia ia aku no lakou e koho i ka nui o kahi a lakou i makemake ai no ka noho ana aku. Ma ka aoao hoi o kekahi poe, ua makemake lakou e haawiia aku ia lakou na eka maikai he kanaha, a ua hoikeia aku ia lakou. aole e hiki ke hookoia ko lakou mau iini. Ma ka hoike a Komisina Pratt, aole >he aina e ae i oi aku o ka maikai no ka nolio hookuonoono ana e like la me na aina 0 Kapaa, a ma kona manaoio, e nohoia ana kela mau aina e na poe maikai wale 110 e manao ana e hooko i ka makemake o ka lilo ana o ia mau aina ia lakou. He inau aina niahi laiki ijo kekahi, a ua makemakeia mai keia mau aina e hoolimalima a e kuaiia aku paha e kekahi niau Pake, he mau kupa Amerika laua. E waihoia aku ana ka hooponopono ana 0 ka wai i kekahi 0 na kanaka o ke aupuni nana e hooponopono i ka wai me keia poe e nolio aku ana ilnna 0 keia mau aiua hookuonoono, 0 lilo auanei i mea no lakou e hakaka ai ke loaa ole aku aku lie mea nana e hoomalu ia lakou. Ua hoike aku o Mr. Pratt i ka poe i komo na manao kanalua no ka holopono 0 ka lakou iuau palapala noi i mau home hookuonoono, aole e hoololi ana ke aupuni i na mea i manao mua ia, a o ka poe e lawe mai nna i na mea a lohe ai, a hooiaio ia mau mea e nele ana lakou i ka loaa ana i keia māu pomaikai, a e paniia aku ana ko lakou mau makalua e ka poe e ae.