Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 31, 2 August 1907 — KO BRASH MANAO NO NA AINA MAHI MA HAWAII NEI KO BRASH MANAO NO NA AINA MA HAWAII NEI. [ARTICLE]

KO BRASH MANAO NO NA AINA MAHI MA HAWAII NEI

KO BRASH MANAO NO NA AINA MA HAWAII NEI.

"Ma ka hoakaka manao 1 kakauia ma ka la 20 o lulai iho la i ike iho al au 1 kekahl mau mea i hookahaha nul ia mai a l ko'u noonoo, a oia no ka ra&» 'nao hoakaka a Mr. Dole. Ma ke Awawa o Santa Clara, Kalep»ni au i noho loihi ai no na makahikl he lwakalua-kumamawalu, a ua ike kumaka wau l ka loli ano nui ana o kela awawa mai ka pupuka a holhol ole ke nana aku, a hikl I ka 1110 ana o ia wahl i aina nani, momona a luuluu hoi me na pomaikal apaū e kupono loa e kapaia aku ai he aina waiwai nul. . "O na aina 1 manaoia he walwal ole a i kupono wale no i kula hanai holoholona, ua kuaiia mahope mal no ka $300 no ka eka, a o na alna 1 kanuia me na laau huaai like ole, ua kuaila no ke $500 no ka eka, "I keia la eia au ma Hawaii nei e noho nei a o ka eono keia o ko'u makahiki maanei a ua ike iho au i ka pipill o ko'u aloha i keia mau mokupuni, a pela i ulu mai ai ka manao iloko o'u> e like me ko'u ike 1 ka loli ana o kela wahi a'u i kamailio ae nei ma Kaleponi a 1110 i mau aina waiwai, pela au e makemake nei e like pu ae ke kulana o keia mau mokupuni me ia. "He oluolu maikal ka ea o keia aina, he pumehana maikai ka la, nui ka ua. inomonā ka lepo a ina ana e hoohanaia, o?a hol, e kanuia na mea i ulu ma Kaleponi maanei e llke pu ana no ka holopono, koe n a laau hikl ole ke kanuia a hoohua mai maanei. "Iloko o kanalima makahiki i hala ae nei, oiai ka manawa a na kanaka e holomoku nui ana ma na hana ell gula, a o na aina hanai holoholona ua mamaoia he waiwai ole, koe na aina e nohoia ana e na Paniolo hanai J»oloholona, n a Hawaii nei 1 hoolako aku ia Kaleponi me ka mauu maloo, na huaai, a pela w&le aku. No keaha ka hlki ole e hoouluia ia mau mea l keia wa? "No ke kamaillo ana ae no ka ponalo, ka mu ame na mea kolo hoopoino mea kanu e ae. Ka! aole anei i loaa llke ia mau mea hoopoino mea kanu ma Kaleponi? Aole anel lakou 1 poke, kipulu a hoomaemae I ka lakou mau laau <anu no na manawa lehulehu I ka makahikl I mea e ulu mal al? "O ko'u paha'oha'o nui oia no keia: aole anei I ike na kanaka mahiai o Hawaii nei i keia mau pillkla a hoao ae e lapaau i na mea kanu 1 mea e ulu maikai a hoohua nui mal ai? Malla paha aole lakou l hoao e kipulu a hoomaka no nae e kunukunu I ka holopono ole, k a ulu maihai ole, ka hua ole ft pela wale aku. "Aole lakou i hoomaopopo o ko la-

kou hoohemahema a makaala ole I ka lml ana e lilo ka hana mahlai i mea hoowalwal mai ua ae aku lakou 1 ka pllikla e hoomahuahua la ae. "E hool a aku ana keia 4 na poe hiai apau o Hawail nei he nul loa. aku na mea i koe e a'oia mai ai lakou mamua o ko lakou holomua ana ma oihana. "Aka, o ka'u 1 makemake ai e kamalllo oia keia: Pehea la e loaa inai ai ia Hawaii nel i poe mahlai ilikeokeo mai ka aina makua mai, oiai no e paa ana o Unele Sam i na aina ilo*ko o na hana kalepa? Ina kakou e makemake ana e lilo i poe Amerika oiaio, no keaha ko Amerika hooholo ole mai i mau kanawai e pili ana i ka maheleheie ana 1 na aina? Aole anei kakou i ike ua haawi aku kekahi mau mokuaina ame na aupunl e ae, e laa o Kanada, Mekiko ame kekahi mau mokuaina o Amerika Huipuia i ka poe noho hookuonoono he 160 eka pakahi me ka uku ole? A maanei nae ke kudaiaia nei na aina mahiai e Unele Sam, a o ke kual kuda!a ana 1 na wahi apana aina liilii, he wah( apana uuku wale no I kupono e kanu al I wahi mea ai e ai iho ai I oie e make i ka pololi aoie nae i nui kupono no ke ola ana. • "He mea anel keia e koi aku ana i ke' kahi kanaka noonoo maikai pupule ole e heie mai ianei e noho ai? Aole paha? "He mau haneri dala nui e hooiiloia nel no ka lawe ana mai o kekahi kanaka mai na aina e mal I kona ohana ame kan a mau pono apau no Hwaii; a he mau hanerl dala n«l hol e hoolllo» ia aku mamua o ke kual ana 1 wahl apana aina uuku e noho iho aJ. "A e uku aku ana oia no kahl apana aina uuku i llke loa aku no ka nul me ka aina e loaa iaia ma na Mokualna waena. "A 1 ka loaa ana mal la o ua wahl apana aina nei, alaila, hoomaka iho la oia e kukulu i haie, kukulu t mau hale hoahu, eli i luawai (Ina aohe wal o l& wahi) a makaukau ia mau mea apau, alaila hoomaka aku oia e kanu 1 na mea kanu ana 1 makemake al, olal nae, o kona ano maa ole I ke kanu ana, ha kanalua loa kona hoiopono, a lna tia maa oia a makaaia, e hoahu ana oia t kana ai e iawe ai no hook&hi a elua paha mākahlkl; a mahope iho o kona kual ana i mau mea paahana nana, t mau 110. hokl a l mau bipi walu paha. ehia ana mau tusani daia ana e hooHlo al, a pehea ana ka nul o ke dala • hiki al e hoolawa la 1 lako pono al n* hemah«ma? ?

; "Ke waiho aku nei au i keia imua «. ka poe e kakoo ana l ke kumuhana ma I ke kudala l na aina, 1 mea na lakou e noonoo iho ai; aka, ke makemake nei I au e ike aku ia poe i ka hiki pono ia I lakou ke hooholo pono i ka hana maj hfai, a he manao maopopo loa ko'u iloko o hookahi a elua paha makahiki e hoahewa ana lakou i ka iuna kudala. ' E na keonimana, e pono e hoomanao i kekahi mau olelo a Markhams, "ke kanaka me ka ho," a e lawe mai a hooia iho ia ma Hawaii nei. He nui loa o ia mau ano kii i ike mau ia. "Ma kekahi aoao, ke ha'i hou aku nel au, e ae aku ia Unele Sam e iho mai mai kahua kuai kudala mai, e I apono iho i mau kanawai Amerika a e lilo i Amenka oiaio ma na kanawai kumu; e hoopakele ae i ka iwikuamoo o ka aina, oia hoi, na kanaka mahiai liilil ame kona ohana a mai lawe hou mai i ke kiiaka o Markham. "E haawi aku i ke kupa Amerika i 60 a hiki i ka 100 eka me ke kuai ole, a e kokua aku iaia e hoouiu mai i mau laau huaai o na ano like ole. Ina e holomua ole ola ma kekahi hana, na ke- ; kahi mai e leokua. "E haawi aku iaia 1 aina nui kupono e hiki ai iaia e hanai moa, nona iho, hanai lio, bipi waiu, puaa a pela waie aku, a aoie oia e hoolilo hou aku i ke kual ana i keia mau mea no ka mea, ua lako ola. "O keia hana nae aole e hiki ia ke hoohanaia maiuna o na wahi apana aina liiiii a o ka poe e hoao ana e ola maluna o keia mau apana liilii he maopopo loa ko lakou kuwale iloko o ka manawa pokole a i ole li'uli'u iki aku paha, oiai lakou aole e hikl ke hana ma na mahiko i ke ao a ma kekahl wahi e ae paha, a ma ka po hana ola ma kona aina ponoi iho; a no kekahi mau makahiki mahope mai, mahope iho o ko ke kanaka hooikaika ana i ka hana e ola oia a e ioaa paha iaia kekahi oo o na mea ulu no ke kuai ana. e hoopakele ae ai iaia mal kekahl miu manao e ae, oiai e uhai mau ana ia ma ka moali o keia kanaka mahiai, o!a no ka h-lihali ana mai kahi wahi a l kahi wahi ame ka uku hana o kona mau paaua a pela wale aku, a ' ka holopono ole ana e pauaho loa. ana oia. & e ulu koke ana ka manao knniuhu iloko ona e haalel,e i ka oihana mahiai no ka mea, aohe holopono; a o ke kumu nili mai no oia ka liilii o ka aina i loaa iaia."