Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 34, 23 August 1907 — KA HAIOLELO HOPE LOA A KIAAINA GEO. CARTER Kuhi aku ka Holomua ole o ka hookele Aupuni ana i ka Lokahi ole o na Luna Aupuni. [ARTICLE]

KA HAIOLELO HOPE LOA A KIAAINA GEO. CARTER

Kuhi aku ka Holomua ole o ka hookele Aupuni ana i ka Lokahi ole o na Luna Aupuni.

He aneane eha makahlki mai ka manawa mai a'u I heluhelu aku ai imua 0 kekahi anaina nui ma ka aoao o ka Lahui Hawaii, maloko no o keia rumi, malalo no o keia opu malumalu I piha 1 na moolelo kahiko o Hawaii nei a maluna no hoi o keia awai, me ka naka haalulu a apoapo o ka oili, 1 kekahi mau wahi manao uuku i uiu ae iloko o ko'u noonoo e haawe ana 1 na ko'iko'i apau o ka hana a'u e lawelawe aku ana. Malia ke hoomanao nei no kekahi poe o oukou i ka'u mau olelo i ha'i aku ai ia wa, oia hoi he pinepine loa na manawa ina he hewa e manaoia mai ana wau ua pono, a ina hoi ua pono e manaoia mai ana ua hewa. Ma ka hoomaopopo aku ma ke ano maa ke lawelaweia nei no ia hana I na manawa apau, a o ke kumu mai o ka like oie o na noonoo, ka naauao, ame na manao alakal hana a kela ame keia pakahi o kakou. Ua hauoli loa wau 1 keia la i ko'u maha ana mai na haawe ko'iko'i mai apau. o ke alakai ame ka hoomalu ana I ka oukou mau hana apau, a he pono hoi la'u ke olelo ae ua hooko pono au I ka'u 1 hoohiki ai, a-aole hoi 1 hoalo ae ia'u iho ma ka malama ana i ko oukou mau pono. Aole au 1 manao ua hoopalalehaia na i ikeia e a'u he hanaia e pomaikai ai ka lahui me ka nana ole pehea la ka nul o na ku-ee ia mal ,a i ole, pehea la ka lili pilikino i mea 9 nohona oluolu ma ke ano makamaka. Xo'u iho, 1 ka nana akU me he mea la iloko o ko'u manawa o ka noho hookele ana ua hoomauia ka noho paio ana, no ka hana e like me ka mea 1 ikeia ma ka hopena o na hana L laweiaweia. O ke ano naauao o ko kakou nohona aupuni aohe i hoohua mai i kekahi ano kulana aupuni maikal i kupono no kekahi lahul, a o ka lawelawe hemahema ia ana ma ke ano maa e kekahi mea, e hoakaka mai ana ia I ka poino no ke ke'ake'a ia e ke ana hoohalike ame ka hoohaiki ana; ua koiia aku na luna aupuni e apono aku i kekahi alahele hiki ole, me ka nele i ka noonoo maikai me ka uhaai waie, a o ka hoololi pono wale no o ka haalele i ka mea e imi ia ,ana. Ua pololel no ka olelo ia ana o ke aupuni a ka lehulehu he oi aku ka hoolilo np ka mea e hiehie ai ka noho ana. Ina e loaa ana i keia Panalaau ka pomaikai mamuli o ka ike a maa hana, aia no he mau hoolllo no ka manawa i hala, he mea pono loa i ka lahui e noonoo akahele, a aole au i manao ua

hololea ka'u hana ma o oukou la lna aole au e hoolalelale aku i kela manawa i ko oukou mau noonoo e nana pono ia mau mea a e noi aku ia oukou e noil aku me ka ewaewa ole I kela mau mea: AKAHI.-Ka mana o ke Senate e apono aku a e hoopau loa aku. Ha ka manawa o ka īawe ana ae i ka oihana ua komo kuhohonu aku o Hawaii iloko 0 kekahi mau hana i kupono ole e hoopaaia lloko o ka moolelo o ko'u au ola ka hookamakama laula a i lilo hoi 1 ma'i laha mai o a o. O ka nui o ka emi o na loaa aupunl mamuli o na hana limalepo aole ia e hiki ke hookukuia me ka hewa i hanaia ma kekahi mau ano hana hewa e ae. Ua ulu nui ioa mai keia ano hana mamuii o ka mana i haawiia e ke kanawai kumu, a ua hoole hoi 1 ke apono ana 1 na hookohu i haawiia e ka mana hooko. Aole kela i hanaia maiuna o ke kahua paa, a i ole ma ke ano hemahema ame ka hawawa, aka, o ka mea t oi aku i ko ia; ua haawiia aku ka mana i ka Senate e apono aku a ua hiki no hoi iaia ke hoohana 1 kona mana kaokoa. A ma ia ano, ua hookikina ia kekahi mau hookohu 1 ka Mana Hooko, a he ano kupaianaha no hoi ke noonoo o ka lawe ana ae 1 ke ko'iko'i o ia hana ua laweia aku e ka Senate. A i ka wa o ka hana hewa i hokai ae ai iloko o ka waihona me ka hao a limalkaika la, ua hoihoi hou ia &e 1 kek&hi poe a ke Benate i kakoo ai me ka lkalka, ua ulu mai ka manao huhu iloko o ka lehulehu a ua kau iho maluna o ka Mana Hooko ke ko'iko'l o ke ahewaia ana no na hookohu l hoopukaia. r A mahope iho o ka ike maopopola ana o ka hewa ua hoolaio mai ia ka lehulehu i ka aoao i hana hewa mamull o ka mana o ke apono ana 1 na hookohu. Ua kulike ole ka manao apono me ka noonoo o ka mea e auamo ana i ke ko'iko'i o ka hana; ke ole kekahi aole no e hiki ana i kekahi; a o keia ike mamuli o ka maa i ka iawelaweia e a'o aku ana ia i ka lahul o ke kulana oiaio o ke Senate aoie ioa ia i auamo !ike i na ko'iko'i o ka hana ma ka hookohu ana, aka, aia iloko o kona mau iima he kumu ke'ake'a i ka holomua o ka hana, a i ole ke ahewa ana no ka mana e hookohu aku, aka e hoohana wale ana no ia i kona mana ma ke ano e hoalo ae ai i ka hoopunahele pilikino me ka hawawa. Eia nae, ua hookohu wale aku no ka mea iaia k?i mana, aole nae i lawa kupono no ka

lawelawe kuponoia ana o kekahl hana no kekahi lahui. Ua pinepine loa na manawa o na hana kupono a ke kauwa a ka iehulehu i hooki pu ia ai me ke ku-e ole ia o ke kanawai. A he kuhihewa maoli j iloko o ka mikini hoohana o ko kakou aupuni e ahewa aku ai i ka hana a ka mana hooko mamuli o na hana ha- j wawa a hoopono ole a na luna aupuni ,a ma ia manawa hookahi no ua hoonele mai iaia i ka mana e lioepau i ai, a i oie e hookikina aku paha iaia e auamo pu me kekahi poe i ku ma« | kaukau ole, a ma ka mea i maa mau , hookahi no o lakou manawa e akoakoa { mai ai iloko o elua makahiki. j Ma ka mea oiaio, o ka ike mamuli o ka maa hana e hoike ana ia i ke kupono no ke ke'ake'a aku i ka mana hookohu ame ka hoopau loa ana. Aka o ko kakou aupuni ua ae aku no i ka mikini hookohu e kaa mau mawaena 0 na kau e noho ai ke Senate, aka, nole nae no ka hoopau ana 1 na hookohu. O keia ano hana ua hookomo aku ia 1 ka Mana Hooko iloko o kekahi kulana hauhili a aole l loaa iki he wehewehe manao kupono ana e pau ai keia pohihihi. 0 ka lua o ka manao kuio a keia lahui e pono ai e hana o ke kakoo ana aku i ka lawelawe ana a ka Mana Hooko ma ka hoopau ana 1 na hookohu mawaena o na kau e noho ai ke Senate, e iike ka ioihi me ka hana hewa ole ia o ia mana, no ka mea aole loa e loaa ana k$ kuiana lawelawe oihana maikai ana ke ole e hana ia pela. AiLUA.—Ke kuiana pili mawaena o ke Kalana ame ke Teritori. O ka kakou hana mua loa oia no ke kukulu ana i aupuni kuloko a e haa,wl aieu i kela ame keia lahui i hookau liiiiiia ma o a maanei o keia mau mokupuni, he leo ikaika no ka lawelaweia ana o ko k&kou mau hana kuloko i hookuemi hope ia, no ka mea, aohe a kakou ana hoohalike e alakaiia ai kakou 1 ko kakou wa e hoao ai e kalai aku i kekahi mea mai ke aupuni mai e ku nei 1 keia la, i ano hooponopono aupuni hou aku no ka hoomau ana, a me he mea la aohe no he lahui Amerlka 1 hoao Iki e hana peia i kekahi hana paakiki e like me ia. A ina i holopono ka kakou lawaiawe ana ma ia hana he hoike maopopo loa ia i ko ka lahui hiki ke hoomalu lala iho. Aka, o ka holopono ioa o ke Aupuni Kalana e loaa aku ana ia, no ka mea. ua hoalo ae kakou i ka ninau pohihihi e pili ana ilaila, oia hoi ka hooponopono i ka waiwaiio o ka aina i onaia e kekahi mea aina a he hoaie aoa hoi ia i kekahL 1 hoike ae la wau i keia kumuhana ano nui no ka mea, he ninau ia e pono ai e noonoo nui ia a e hooponoponoia hoi. Ua huli eiaoli no ke alo o k& iahui iialo ma o ka ahewa ana aku i na luna aupuni mahope o ke kua a me ka makemake ana e paniku ma ka hoonee ana i na hana i ka wa e hapalla mai ai. Pehea la e hiki ai i ka lehulehu e ahewa aku i na luna aupuni ma o na hui kalepa ia, ka poe hoi he waiwal ko lakou iloko o ka lakou malama ana, a ua haawi aku hoi me ke ke'ake'a oleia i ua waiwai la i kekahi hui kalepa okoa aku me ka uku ole me ka nana ole i na aie a kekahl o ia mau hui mamuli o ke kumu, o ka poe e paa ana i na kuleana o kela ame keia hui ua hoomaopopo lea La ia. Aohe ana mau ana hoohaiike no keia mau kumuhana, a o <ke alahele kupono wale no e hoao e hoōholoia mamua o* kekahi Aha hookolokolo i kukuluia e kakou no ka hooponopono ana me ka ewaewa ole i na kumu ku-e apau a o ka mea e lawelawe ana i keia aole e hoahewaia aku me na manao hoakaka, he ku-e mau oia i ke aupuni Kalana. • EKOLU.—Manaolno pili lahui—Ua hoikeia ae ka manao laula o kekahi maiihini ko'iko'i i ka liilli loa o na ku-ee lahui i ikeia iwaena o kakou lahui kanaka e noho huikau pu nei a i ka ui ana ae i keia ninau, o ka'u e olelo ae o ke kumu o ka noho lokahi i ikeia mamuli no ia o ke kaohi ana ame ka hoomanawanui i hoikeia e kela ame kela lahui. E ae mai ia'u e hoakaka aku i kekahi mea e pili ana no na kanaka Hawaii, ka poe i auamo i na hana ko'iko'i o na hana aupuni. O ka hoeml lilo nui iloko o ko kakou mau lilo aununi i lawelawe koke ia Lho nei a i lkela hoi ka hopena ma ka hoihol hou ia ana o na pono 1 laweia aku mai ko kakou mau loaa aupuni aku ua hoea mai ia mamuli o ka ike apie ka noeau o ka lawelaweia ana e na hoa o ka Ahaolek> o ke kau kulkawa o ka 1904. A e pono au e olelo ae ina aole I loaa kekahl noonoo iloko o ia poe ma ka hookauiike ana, ina aole ioa he hiki iki ia'u ke haawi i na hilinai maluna o ka poe Hawaii kumakaia, ma na ano apau a'u e huli ae al aole no e nele ana ka lakou pane mai e apono ana i ka'u. A ke manaolana nei au e lawe ana lakou i ka'u mau olelo i hoakaka iho nei, o ko'u manao maoli no ia, oiai ka Mana Hooko ua hookohu aku la i kekahi Hawaii ma ke kulana kiekle e hiki ai e hilinalia aku, no ke aloha ame ka manaopono no iakou, aohe nae 1 kupono maoli mamuli o ka maa hana no ka man&wa i hala, a eia nae, ua auamo aku la i ka hana me ka pono ole. "Mai manao aku kakou e hoomahuahua ae ana lakou i ka ikalka o ko lakou ano maikai me ka holomua, a aohe no he pono e hoolii hou ia aku na hana o ka lehulehu a ol aku mamua o ka mea hiki ia lakou ke iawelawe. "Ia oe e Mr. Atkinson, mamuli o kou eleu a makaaia i loaa ai ka hoiomua ame na pomaikai iloko o ko'u au hookele aupuni ana, a mamull o kau mau lawelawe hana ana me ka noeau me ka hoolala naauao ana i hoomahuahua aku i kekahi manao hou oia hoi ka hoolala ana he hana hou a i apono ia e ke Aupuni Amerika, a i lilo ai hoi i kumuhana lahui. . "O kou hilinaiia e na iahui like ole, e ka poe waiwai ame ka poe ilihune, ka opio ame ke kanLkoo, e lilo ana ia i kaula e hauhoa aku ana ia oe me ka ikaika me na lahul like ole ame ke aupuni. "Aka, aole no i loaa mai mamull 0 kela mau ano wale no ke aponoia ana maloko o kou moolelo, aka mamuli kekahi o kou hoomahuahua ana i ke kulana a na moolelo e holke ana 1 ka mea i makemake nui ia e na kanaka, he ano kupono no ka makamaka

olaio, a ke makemake nol au o ka'u olelo hope loa e 1110 kou hoopom. «. hoolohe i ka l&welawe ana malalo o'u me ka mak&ukau 1 mea e hoomanao mau ia ai. "Ina no paha i eml Iho kon nn-> hoopono, aka o ke kaula nae e hauhoa ana i na hoomanao ana no ko kaun mau la opio, e hoomau loa la aku m la. "Pehea la ka nui o na pillkla, pehea la ka nui o na ehaeha, & pehea la ka nui o kou koi la mai, aole no ia mea e hoololiia ai kou ano hoopono, a na ke au o ka manawa e hoike mai 1 kona hopena, & e lilo kela i moa e hoomanao mau la ai a e li!o pu .11 hoi i kumuwai no ko kaua mau hauoll pakahi. "A. 1 keia la ke waiho aku nel kakou 1 ke alahele no kek&hi poe o ae. e nono au e hoakaka nu aku i ko'u man&o ma keia, e k&u aku &na kakou I na manaoiana ana maluna o ko kakou mau hope e noho mal ana m& ko kakon mau hakahaka, ® hooi aku ana lakou i ka holomua o k& lawelawe hana nna no ka pom&ik&l 0 k& &in& & k&kou f aloha al, & e hoomahuahua &ku ann h«i lakou I n& pom&lk&l no ka lehulehu 1 ol loa aku i ka kakou l Io«& mau ai ia Raw&il ke k&n&ka hoopono. & m&k&uk&u e h&n& no kon» pono."