Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 36, 6 September 1907 — NA AINA AUPUNI MA KAPAA Makemake ka Poe e Noho Nei ma Kekahi Mau Aina Aupuni no Lakou ia Mau Wahi [ARTICLE]

NA AINA AUPUNI MA KAPAA

Makemake ka Poe e Noho Nei ma Kekahi Mau Aina Aupuni no Lakou ia Mau Wahi

M&loko o ke Keena o ka Manaj Hoojfo i laweia ae ai ka noonoo! ana 110 na aina o Kapaa e ke Kiaaina Frear, ke Ivomisina Aina! Pratt, ke Konela Spalding ka onaj o ka o ka Hni o Maki, ke Kakauolelo Mott-Smith ame ka! Loio Kuhina Hemenway. Uai'laweia ae ka nana ana maluna - ! o na palapala aina e hoikei ana s i na ahupuaa eono ma ka huli |Coolau o Kauai kahi o kela ninau pili aina e noonooia ana. j He eha o kela mau ahupuaa ual hoolimalimaia i ka Hui Mahiko o Maki. Oka hoolimalima o kekahi mau ahupnaa ekolu ua pau 1 kela Apenla aku nei i hala. A o .ka hoolimalima o ka ha o na apana paii ana iloko o hookahi makahiki i koe. I ka wa e pau ai ka hoolimalima e hoi hou i ke aupuni na mea apau maluna o ua mau ahupuaa la, e like me na hale na hana hou apau ame na auwai. Nolaila i ulu mai ai ka ninau peliea la e hanaia aku ai keia mau aina i hoi hou i keia manawa ā e pau loa mai ana hoi mahope iho o ka pau ana o ka manawa hoolimaliin^l? Ua komo pu ma keia hoi hou i ke Aupuni na aina kanu ko, na aina kanu halakahiki, kanu laiki, kanu ,kalo, na kula palahalaha kupono i kahua hale, na halekula, na halepule, na awapae, na alahao, /nl|£!anui ame na mea e ae e lilo ai ka aina i mea waiwai. Ua makemake o Konela Spaldj ing e hoolimalima hou 1 na aina ' kanu ko, a i ole e makemake ana no oia e kuai lilo loa, oiai malalo 0 ke kanawai ua hiki wale no ke hoolimalimaia no elima makahiKi a nolaila in'a e loaa ana i kekahi mau wahi he elua wale no oo ko a ma kekahi he ekolu oo ko a o ka pau no ia o ka manawa hoolimalima, aole e hoi ana na lilo o ka Hui apau e ka manawa. A nolaila, i mea e loaa ai ka moakaka pono o ke kulana, ke paaia nei e ka Hui Mahiko o Maki he eono mau Ahupuaa, e hoomaka ana ma ka palena akau o ka mahiko o Lihue, oia no o Olehana, Waipouli, Kapaa, Kealia, Kamalomalo ame Anahola, me ke koe o kekahi wahi hapa uuku o ke Ahupuaa o Olehana ua hoolimalimaf& 1 ka mahiko o Lihue. O ka o keia mau ahupuaa pakahi he aneane hookahi mile, a e holo ana mai ke kai a i ke kuahiwi he mau mile lehulehu. Oke Ahupuaa i kaa loa i ka hewa oia no ke Ahupuaa o Olehana, no ke aupuni no ia. O ka lua iho o Waipouli no Konela Spalding. O ke Kolu o Kapaa, no ke aupuni no ia. O Kealia no Konela Spalding, a o na apana elua iho i koe o Kamalomalo ame Anahola no ke Aupuni no ia. Ina no ke Aupuni wale no kela mau ahupuaa apau, a i ole ina no Konela Spalding wale no kela mau ahupuaa apau, a i ole ina i akoakoa ko Konela Spalding mau ahupuaa ma kahi hobkahi, a o ko ke Aupuni ma kahi hookahi ina aole loa e nui ka pohihihi o ka hooponopono ana, aka, ua kauliilii. Alaila, e hoolako kela ame keia mea o laua i wai nona iho, a he hana jiaaktki ia e like me ka ololi 0 na apana e ikeia nei 1 keia manawa. Ina e hiki ana i ke aupuni e hana 1 kuapo me Konela Spalding i mea e loaa mai ai o Waipouli a e lilo aku hoi o Kamalomalo ame Anahola iaia, alaila, e akoakoa ana ko Konela Spalding mau ahupuaa ma kahi hookahi a e lilo holookoa ana iaia mai ka muliw.ai mai o Kapaa ma 'ka Akau a hik'i i ka muliwai o Wailua. Alaila, o kela mau wahi apau i lilo i ke aupuni e hiki loa ana ke hoolawaia me ka wai. Aka, o ka

maoßopo ana e lawa pono ana paha ka wai no ka hoopulu a lioolawa ana aku i loi wai i keia mau aina apau aole loa i maopopo pono i nei wa. Aka, ua hiki ke hanaia aku ma kekahi ano oiai ua akoakoa ae la na aina i kalii hookahi mamua o kela kauliilii. He nui na kahawai liilii maluna 0 keia mau aina. Aia mauka loa, ua loaa he mau wahi kupono no ke kumano ana e loaa ai i mau luawai hooki'o. Me ke alahele maikai loa e hoolalaia e hiki ai e laweia ka wai ma kela ame keia ahupuaa no ka hoolawa kaulike ana a.e loaa mai ai no hoi fce hoolimalima kaulike me ka loaa pu o ka pono wai, ina aole ia Konela Spakhns. i kekahi mea e aku me ka uku hoolimalima kaulike, a he mea maopopo loa o na aiiKi apau ma ia huli Koolau e maliele kaulikeia aku ana ka wai, ina paha no ka hookahekahe no ka aina kanu halakahiki, no ka mahiai ana, a i ole no ka wai kupono no na home hookuonoono, a niau hale e ae paha. O keia hoolala laula ana no ka noho hookuonoonooia o na aina oj Kapaa, ua hoala mai ia i na ninaul kanawai lehulehu, o kekahi o ia mau ninau oia no ke kupono e hanaia ke kuapo ana i na aina i hooakakaia. 0 kekahi o ka mana e hoopuka i laikini wai e like me ia i hoakakaia, a o kekahi o ke kupono e welie 1 mau alanui no na alahao ame na awapae. " aku ana keia mau ninau apau iloko o ka hma o ka Loio I<Athina Hemenway no ka noii pono ana i keia mau mea apau i makemakeia. E noi ia aku ana ke keena ana aina e hoomalamalama mai i kekahi mau ike kupono no ka hana i manaoia, a pela pu no hoi me ke keena aina. 1 ka wa e hoakoakoaia mai ai na ike apau e pili ana i keia mau ninau, a malia ia wa e hoike mai ai o Konela Spalding i kona manao ,a ia wa e noho hou ai ka aha no ke kukakuka hou ana. Maluna o na aina i hoi hou i ke aupuni, he nui ka poe e noho ne* i noho loihi no kekahi mau makaliiki. a o lakou ke makemake loa nei e loaa i mau Palapala hookuleana no ko lakou mau apana. He nui na Hawaii ame na Pukiki e makemake nei i mau kahuahale no lakou. Aia he mau halepule a he mau halekula ua kukuluia maluna 0 kela mau aina, a o ka hapanui o kela poe he makemake loa e loaa ona palapala hookuleana. He nui na aina mahi laiki, eia malalo o ka hoolimahma ia Hee I Fat. Ke makemake nei oia e loaa ' iaia i mau makahiki hoolimalima hou, aka, he nui ae no kekahi poe i aneane e pau ka manawa hoolimalima. O na hoolimalima i ka Hui Mahiko Maki i pau he kanakolu makahiki a no lakou na uku hoolipakahi.. No Anahola ame j Kapaa he $600 o ka makahiki; no Kamalomalo, $1,000: no Olehana, he $310. No ka hoolimalima oOlehana ljje elua a ekolu paha makahiki i koe alaila pau. Ladana, Aug. 29. —Ua hauwawa ia ae maanei ua po-waia ke Suletana Abdul-Aziz o Moroko.