Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 40, 4 October 1907 — MOOLELO NO DANIEL KAHAULELIO. [ARTICLE]

MOOLELO NO DANIEL KAHAULELIO.

I ka Nupepa Kuokoa. Aloha oe:j E ae mai oe i kekahi kolamu o k«.*u kino kaulana, no kahi moolelo po- ; kole o ko'u makuakane aloha i hala ma kela aoao o ka muliwai e!eele o ka make. Ua hanauia o D. Kahaulelio ma, ka M. H. 1835 ma La-j haina, Maui, na Kamohai ame |Mrs. Pohia Kamohai, a haalelei mai la oia ia maua na keiki ma ( ka hora 9".30 a. m. oka Poaiima,' Augate 30, 1907; nolaila, ua piha iaia na makahiki he 72. Na D. Kahaulelio ame Mrs. Sarai, kana wahine niare mua, hanau mai o Daniela Kahaulelio, a ua make oia: na D. Kahaulelio noho ia Kukonaokalani Kalaniumi Keo-i kikaula Ainini Kahaulelio, hanau o j ,D. H. Kahaulelio, Emaraea, Job. Frank Kahaulelio ame D. Kalei Kahaulelio; o Emaraea ame Job Frank ua make laua. HOONAAUAO ANA, * Ua hoonaauaoia o D. Kahaulelio ma ke Kula apana e noho kumu ia ana e A. Moku i ka M. H. 1844; a ma ka M. H. 1846, komo i ke kula a D. H. Hakuole, a maj ka M. H. 1849, k° m <> ike kula a J. Kawaa, a ma ka M. H. 1851 komo i ke Kula nui o Lahainaluna, noho ekolu malarrfa hoi' hou i Lahainalalo no ka hiki pono ole o ka hana no ka opiopio loa, a ma ka M. H. 1853 komo hou i Lahainaluna, a loaa nui ka naauo, liemo mai me ka hoomaikai nui a na kumu. | NOHO OIHANA ANA. Ma ka 1855, noho kokua kumu oia no A. Moku ma ke Kula Apana o Lahaina ma Puehuehu, ma ka 1857, noho i kumu no Halea-

iona, a ne mau maiama waie no lilo i kunui kula no Puunoa; mahope mai lilo i kumu no Puehuehu a aole i li : ul'i'u, hoololi ia no Papalaua, he 120 haumana ana e a'o ai i kela ame keia la. Ua haawi oia i kona ikaika apau no ka hoonaauao ana ia lakou, a ua alakai aku oia i na haumana me ka eleu nui ma ka ike i. na buke ame ka himeni, a ua nui kona punahele i kana niau haumana. Ma ka 1858 lilo o M. Uulu i Lunahelu.no Lahaina, lawe oia ia D. Kahaulelio i Hope Lunahelu nona Ua lawelaweia eia ia oihana me ka holopono a ewaewa ole: ma ka 1863, lilo oia i kumukula Wae no na kamalii kane nui ame na kaikamahine, a mailoko aku o kana kula e komo ai i ke Kula nui o Lahainaluna, a ua nui na haumana nunui mai na Apana like ole mai. mai Hawaii mai Molokai ame Kauai kekahi o ia mau haumana, oia no o Hon. John W. Kalua ame Hon. J. Nakaleka, Sr., i make, Ma ka malama o lulau 1864, lilo' oia i kakauolelo na ke Kiaaina P. Nahaolelua o Maui, a ia manawa hookahi e lawelawe pu ia ana eia ka oihana Lunakiila o ka Apana o Lahaina. Noho oia ma keia mau oihana no eiwa makahiki, aole he mau paewaewa i loaa ma*kona noho oihana ana. Ma ka 1865, kokua Hope Lunahelu oia no P. H. Treadway no ka Apana o Lahaina ame Lanai. LILO ANA I LUNAMAKAAINANA. Ma ka la 1 o lanuaii, 1866 he makahiki koho lunamakaainana ia apuni ka Paeaina Hawaii. Ma ke koho balota ana 0 ka Mokupuni o Molokai ame Lanai, lilo iaia ka lanakila ma ka loaa ana o ka heluna baloka kiekie iaia. Mahope o ka pau ana o ka Ahaolelo, hookohuia oia i Lunahelu .no ka Apana o Lahaina, ua paaia eia ia oihana no 7 makahiki. Ma ka 1867, noho hou ka Ahaolelo Kuikawa no ke Kuikahi Pana ilik% ame ke dala pepa. Ma ka 1879 koho houia oia 1 Lunamakaainana no ka Apana o Kaanapali, a hookohu pu ia mai he Konusina no ke koho ana i ka waiwaiio o Ha Aina o Maui, Molokai ame Lanai. LOAA ANA O KA LAIKINI LOIO PIHA. Ma ka malama o lulai la 28, 1870, mahope o ka ninaninauia ana ua apono na Lunakanawai o ka Aha Kiekie e haawi iaia i Laik;ni Loio Piha, a e lawelawe i ka oihana Loio ma na Aha apau o keia Aupuni. Ma ka 1875 lilo hou oia i Lunahelu no ka Apana o Hana. A oiai mamua aku o kona lilo ana i Lunahelu ua helu ia na kamaaina 0 i\V aina me na auhau kiekie a hoo-J kaumaha, a i kona noho ana aku, ua hpemi ia« e ia na auhau a ua hookuuia ka auhau o na elemakule a ua lilo oia he mea nui loa i ko Hana poe. -Ma ka 1882. lilo ! Hope Lunahelu no Geo. E. Richardson no ka apana.o Honolulu. < LILO ANA I LUNAKANAWAI HOOMALU NO LAHAINA. Ma ka la 28 o Novemaba, 1882,

oiai c nolio ana oia i Honolulu, a e malama ana i ka hanohano o ka la Kuokoa maloko o ka Luakini o Kaumakapili ma kona ano he a• lakai himeni. luki ana he eleele mai ke Kiaaina John Dominis, ua niakemake ia oia e hele koke aku» i kona hiki ana aku ma ke keena oihana o ka Mea Hanohano John Dominis ma Alii lolani Hale. ua good morning mai oia iaia, a pela oia i panai aku ai. Pane mai oia iaia, "Ua hoonoho au ia oe i Lunakanawai Hoomalu no Lah a ua loaa mai ka l ookohu ia manawa, a ma ia ahiahi kau maluna o ka moku no ka aina hanau. Ua noho oia ma keia oihana no 22 makahiki ma ka apana o Lahaina me ka loaa ole o na paewaewa, a iloko o keia mau makahiki he 22, aole he kumu o kona hoopauia ana, koe wale no 0 ka manao kanaka o ke poo o ke Aupuni mamuli o na manao ahiahi a imihala a na enemi iaia. I OIHANA HANA LIMA. I ka manawa he 7 makahiki o D. Kakaulelio, ua hahai mau oia i kona makuakane ma ka oihana lawai a, a ua loaa iaia ka makaukau piha ma ia oihana lawaia, a oia kekahi o ka Papa ekahi o ka poej makaukau loa i ka lawai'a a ua a'o j pu īa oia ma ka oihana mahiai, a ua loaa pu iaia ia ike. KULANA WAIPAHE. He kakaikahi wale paha iloko o ke ao nei i like aku me ko u makuakane, ka oluolu, ka puuwai hamama a lahalaha, ame ke aloha oiaio. He mea nui loa makou na keiki iaia, a i ko makou lawe ana mai 1 na malihini ma ka Home, ua lilo na malihini i mea nui loa iaia a ua lawe ae oia e like me kana mau keiki ka hookipa ana. O na mahhini apau i kipa ae ma ka home 0 ko'u makuakane, ua pulama ia aku lakou me ke aloha oiaio mai kona puuwai mai, a o ka poe apau 1 kipa ma ia home o lakou no na hoike oiaio.