Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 41, 11 October 1907 — NO KAUKA WALAKA AME KANA LAAU LAPAAU. [ARTICLE]

NO KAUKA WALAKA AME KANA LAAU LAPAAU.

Ua hoala houia mai ko ka lehulehu mau manao iloko o keia mau la mamuli o ka ike ana i ko Kauka Walaka ake nui e loaa mai iaia ke aponoia ana no ka lapaau ana aku i ka ma'i lepera ma Hawaii nei mai ke Kiaaina mai e like me kana palapala noi i waiho aku ai imua ona ma ka Poakolu i hala. Me he mea la i ka hoomaopopo aku i ka manao e nune nei uoko o ka lahui Hawaii, oia no ko lakou makemake e loaa he mea nana e hoopakele ae i ka poe apau i loohia i ka ma'i lepera, ka ma i hoi nana e hookaawale i keiki mai ka makua a»ku, ka wahine mai kana kane aku a o ke kaikuahine mai ke kaikunane aku. Ua nui ka imi ana a na poe loea ma ka oihana lapaau i ka laau e " hiki ai ke hoolaia keia ma'i aka aole nae he hologono o ia mau hooikaika arra, a he nui o na lahui lehulehu i loaa i keia ano ma'ie noho mai nei ma ko lakou mau aina iloko o na hoopilikia ana a keia ma i. •Ūa ike keia lahui Hawaii i ke ko'iko'i o keia ma'i iwaena o kona mau makaainana, ame he mea la o keia lahui ka nui loa o ka poe i loohia i na haawina hoehaeha a keia ma i e noho mai nei ma ke kahua ma'i o Kalaupapa, a'mamuli o keia hoomaopopo ana i ala mai ai na inanao iloko 0 na hoa Lunamakaainana o ke kau Ahaolelo i hala, e ac aku ia Kauka Walaka e lapaau i keia ma'i ola ole a na kauka akamai e hoole nei, i ka hiki ole ia lakou ke hoola. Ua lawe mai lakou e noonoo no ka hiki ame ka hiki ole ke ae aku ia Walaka e lapaau i keia ma'i i kekahi poe i loohia i ka pera, a ua haawi aku lakou i ke apono lokahi ana e haawi ana iaia i kela'pono malalo o kekahi olelo hooholo hui (concurrent resolution) a oia nae ka ka Papa Ole i hoole ai i ka loaa ana ia Walaka o ia pono malalo o ia olelo hooholo. Ua pololei ka hoole ana a ka Pa£a Ola i ka loaa ana ia Walaka o ka pono e lapaau i ka ma'i, no ka mea he mana piha ko ka Papa a ka Ahaolelo i haawi aku ai e hoole i na poe apau 1 loaa ole na laikini no ka lapaau ana, a oiai he olelo hooholo hui (concurrent resolution) wale no ka i hanaia e ka Ahaolelo, nolaila ua lilo no ia i mea mana ole i ka manawa i loaa mai ai na ku-e ana, a īna paha he olelo hooholo hui (joint resolution) ka ka Ahaolelo i hooholo ai, ina ua ia ae ana ia Walaka e lapaau i mea mana, no ka mea he ekolu manawa o ia olelo hooholo e heluheluia ai, mamua o kona aponoia ana, a ua like hoi īa apono ana me kona lilo ana i kanawai. Ua hala aku nae ia manaolana o ka lahui ma o ka haule ana o ia olelo hooholo, a ke hoala houia mai nei keia manaolana hookahi no i keia mau la, ma o ka hiki kino ana aku o Walaka imua o ke Kiaaina ia koi aku e aeia mai oia e lapaau aku i ka ma'i lepera. v Ke lokahi like nei ko makou manao me ko ka lahui ma o ka ike ana a(ku i ka loaa ana he kanaka nana e hoopakele ae i keia lah'ui mailoko mai o na hoehaeha ana a keia ma'i. A oiai ke kalahea nei 0 Walaka me ka leo nui, ame ke kanalua ole no ka hiki ana iaia ke hoola i keia ano ma'i iloko o na mahina pokole wale no, nolaila i mea e pau ai na manao ka,nalua o ka poe kanalua no keia haole; ke lokalii nei makou e pono e loaa iaia pono ana e koi nei, aole no hoi no kona pomaikai wale iho no, aka no ka pomaikai pu o ka lehulehu. Ke kanalua loa nei nae makou i ka loaa ana o ka pono ia Walakai ma keia keehina hope ana i lawe ae nei o ka-hele ana imua o ke Kiaaina a noi aku no kona aeia mai e lapaau 1 ka ma'i lepera, oiai aole he mana.o ke Kiaaina e ae mai ai iaia e lapaau, aia wale no ia mana iloko o ka Papa Ola, aka nae he hana hiki i ke Kiaaina. ke a'o aku 1 ka Papa Ola no ka pono o keia noi, a ina e maliu mai ana ka Papa, alaila ua pono iho la a i ole no ej ae mai; oia iho la no, aia no kela ipono kaokoa iloko o ka lima o ka Papa Ola. Eia kekahi mea nui a ka lehulehu e nana mai ai, eia na kanaka apau ke ku-e nei ia Walaka ma na ano apau, a oiai e mau ana no keia pono iloko o ka Papa Ola, pela no e mau ai ka loaa ana o na manao ku-e no na noi a keia haole i waiho" ae ai iloko o keia mau la. Ua loheia ko ka lahui mau manao apono e loaa he manawa e hoike akea ae ai o Walaka i kona ike lapaau, a hoola i kela ano ma'i a ke kakoo pu nei kekahi poe makaainana Amerika e ike aku iaia e hoola ana i keia ma'i, no ke aha ka mea kali ole a hiki mai i ka manawa e noho mai ai ka Ahaolelo, ka mana hookahi nana e hoololi i na kanawai, nana i haawi aku i ka Papa Ola i ka apono ame ka hoole ana i ka poe £ noi aku ana i na kuleana e lapaau i na ma'i ? Ua loaa ka ike ame ka hoomaopopo ana i ke kumu i loaa ole ai saia 0 ka mea ana e noi nei, aole wale no iaia, aka 1 ka lehulehu pu kekahi a i ka hiki ana mai auanei i keia kau ae o ka Ahaolelo e loaa ai iaia ma o na lunamakaainana la ame na senatoa ka pono, ma o ka hana maoliia ana mai i kanawai, ke kahua paa ana e hoike ai i kona makaukau lapaau i keia ma'i hoopilikia. ' \ X