Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 42, 18 October 1907 — Ka Naita Heneli KA OLALI O NA KAKAI MAUNA O NAWARA [ARTICLE]

Ka Naita Heneli KA OLALI O NA KAKAI MAUNA O NAWARA

MOKUNA XXII. KA HOEA ANA O KA ELEMAKULE KAHUNAPULE IMUA O KA MOI. "He hana maa na'u ka hele mau ana e hooluolu a e hoohauoli aku iaia, oiai oia e noho ana ma kela wahi mehameha kanaka ole. O ua wahine la nae, iloko no o ka nui o kona ilihune ka nele pu no hoi, aia no nae na enemi he nui e hoohalua ana 1 kona ola. "I kekahi po, va loaa mai la ia'u ka lohe e heleia aku ana ua wahine nei e pepehi, a ma keia po hookahi no hoi i hele aku ai au i kona wahi pupupuhale no ka manao ana e hoopakele ae iaia mai ka halawai ana me ka make weliweli i manaoia e hookau aku maluna ona, no ka mea ua loaa mua no ia'u ka hoohuol i kahi o keia make i manaoia e hookauia mai maluna ona. "Ua hoea aku la au i kahi pupupuhale i ke aumoe, aole nae ua wahine la a'u i ake aku ai e hoopakele, a oia ka manawa a'u i manao ai ua kau e aku na lima aloha ole o ka make maluna ona. Mamuli o ka maluhiluhi ame ka piha pu hoi i ke pihoihoi, ua noho iho la au no ka hoomaha ana, me ka lilo pu no hoi i ka noonoo ana, no ka'u hana pono e hana aku ai, a oia no ka manawa a'u i lohe aku ai i ka nehe mai o kekahi mau kapuai wawae, a ia'u. i nana aku ai, ua ike aku la au ia Nakona e ku mai ana mahope pono o kuu kua. "Ua ninau mai la kela ia'u ina paha ua ike au 1 ka wahine, ua hoike aku la au iaia, aole au i ike. Ua unuhi koke ae la oia i kana pahikaua a paa ae la iloko o kona lima me ka olelo ana mai ua hunaia ua wahine nei e a'u, a ina au e hoike ole aku iaia, alaila e lilo ana ko'u ola i moepuu ma kahi o kela wahine. "Hoomaka ae la au e ku iluna no ka hopu ana aku i kuu kookoo, aka ua hahau mai la oia i kana pahikaua ma kuu lima, a hou mai la i ka oi o kana pahi ma kuu umauma, a o ko'u hina aku la no ia, a pau ae la ko'u ike ana i na mea apau e hoopum ana ia'u." "E ku aku anei oe e ka Moi a hoolohe aku i ka moolelo a keia kanaka elemakule hoopunipuni e hoike mai nei?" wahi a Nakona i kamailio mai ai, me ka hele o kona ano a like pu me kekahi kanaka i unuhi mai i ka pua i panaia aku i kona puuwai. "Ae e Nakona ke hoolohe nei au i na huaolelo apau e kamailioia mai nei e keia kanaka a ke manao nei au lie mau olelo oiaio kana e hoike mai nei. Aohe au mea e maka'u ai, no ka mea he kanaka hewa ole hoi oe a o oe iho la no ka hoi ke kanaka nui imua o ke alo alii, e nele hoi oe i ka hoomanaoia aku no kau mau hana maikai. Mai kuha'u oe e ka elemakule e hoomau aku i kau kamailio ana." "Ke waiho la au me ka ike ole i kekahi mea a hiki 1 ka hoopukaia ana mai o kuu inoa e Heneli. Ke maopopo la no ia'u aia oia ma kuu aoao kahi i kukuli ai, a kahea iho ai i kuu inoa, aka ua hiki ole nae ia'u ke pane ae, no ka mea he uuku loa kahi kamau ola iloko o'u ia manawa. "Ke hoao la au e kamailio ae a e hoonioni ae hoi i ko'u mau manamanalima aole nae he hiki. Ke lohe la no au 1 ke kapa ana aku a Nakona na Heneli i pepehi ia'u, a mahope aku o ia manawa aole he mea a'u i lohe hou ai." "Ua hoomaopopo pu iho la no hoi au e haalele mai ana o Heneli ia'u a hooikaika ae la au e hoonioni i kuu kino 1 wahi nona e ike ai aole au i make loa, eia nae aole ona ike mai. O kona haalele mai la no ia ia'u me kona manao loa no paha ua make maoli no au." "O keia wale no anei kau moolelo e hoike mai ai e pili ana nou iho?" i ninau hou aku ai ka Moi. "Aole keia o ka pau o na mea a'u i makemake ai e kamailio aku, no ka mea he nui aku no koe o keia moolelo." , "Ina pela e hoomau aku i kau kamailio ana, aka e Nakona mai hoao oe e holō mai keia anaina aku, a e haalele mai i kou Moi, ka mea au i hoike iho nei, e mauna no oe i kou ola no ka pono o ka Moi. E ka Haku Bade ame ke Duke De Kude e hopu koke ia Nakona." "O keia iho la anei kau uku e panai mai ai maluna o'u no na haAa maikai a'u i hana aku ai iloko o keia mau makahiki loihi?" wahi a ua Nakona nei i pane mai ai i ka Moi, aka nana wale aku la no ua Moi la iaia me ka pane leo ole a huli mai la imua o ka ele^kule. "O ka hapanui o na mea a'u i makemake ai e kamailio aku i keia wa, no na mea wale no ia e pomaikai ai o Heneli. I kela manawa a Heneli i haalele mai ai ia'u, ua hoea mai la kekahi mau kanaka hahai holoholona elua, a i keia manawa a laua i hiki mai ai, ua loaa ia'u ke ano oluolu iki e hiki ai no hoi ia'u ke kamailio. "Na keia mau kanaka i hoike mai ia'u, i ka palekana ana o ka wahine a'u i hele aku ai e huli ma kela po, a na uā wahine nei no hoi i hoouna mai ia laua e hele mai e hakilo i kekahi mpa e hele mai ana e ike iaia a e ha'i aku ua palekana oia. "He mau kanaka kino ikaika laua, a mamuli o ko laua wa-hi ana i ko u mau palapu, a holoi i ko'u kino, ua hapai aku la laua ia'u a hiki i kahi o ua wahine la a lakou e malama ana, a ilaila i lapaauia ai au a loaa ai ia'u keia ola a oukou e ike mai nei ia'u. "Ua noho 'iki no makou malala o ka lakou malama ana no kekahi mau la pokole a koi mai la lakou e hoi loa makou i ko lakou ana iuka 0 ke kuahiwi, a ilaila ko makou wahi i noho ai iloko o keia mau pule loihi, a hiki aku la i nehinei hoomaka mai Ia makou e hele no keia huakai a makou i hoea mai la ia nei i keia la." Ua hele mai la kahi o ke kanaka elemakule e noho ana a paa pu i ka poe e hoolohe nei i kana moolelo, a aia pu hoi ke Dukewahine ke hui pu la me Heneli, a he lehulehu wale na manawa i ikeia aku ai o ka namunamu o ke kanaka opio i kekahi mau huaolelo ma kona lehelehe. Ia pau ana nae o keia mau olelo i ke kamailioia e ua elemakule la, ua huli mai la oia a ike mai la ia Heneli a i mai la: "Ua lohe au i keia mau la iho nei i kou noke ana i ka huli ia\j aka nae akahi no a pau ko u pohihihi i ke kumu o kuu loaa ole ana ia oe, ike koke mai la nae ua elemakule la i ka nana pono loa aku o Heneli, me ke ake nui e ninau aku iaia, a oia ka ua elemakule la i kamailio hou mai ai ia Heneli. "E hele aku e nana iwaho o ke alanui, a malia 9 ike aku oe i ka hele mai o kekahi huakai." Hele aku la o Heneli e kiei ma ka puka aniani, a ike io aku la oia 1 kekahi mau mea elua maluna o na lio i kahi mamao loa, a e kamoe pololei mai ana hoi ko laua alahele no keia wahi a lakou e puuluulu nei. Ua hoi aku la oia a hoike aku la i ua elemakule nei i kana mea o ka ike ana aku, aole nae he maopopo pono o ke ano o na mea e hele mai nei. % "Ke manao nei au he mau hoaloha laua no kaua e Heneli," i pane hou mai ai ua elemakule la. "Owai oe e keia kahunapule elemakule?" i ninau aku ai ka Moi, oiaī ua pohihihi maoli oia i ke ano o keia kanaka. I keia manawa i noho pono mai ai ua elemakule la iluna, me ka halii ana iho o kekahi ano hakumakuma maluna o kona helehelena a pane aku la: a "Aole no ka i like aku ka ike o kou mau maka e like me ko ke Duke no ka mea i ko maua manawa mua no i halawai ai, ua hiki loa iaia ke koho mai i ko'u ano ame ko'u inoa." "He oiaio ia au i olelo mai la, aka ua ano e loa oe mai kela manawa a Kaua i halawai mua ai," i pane aku ai ke Duke. a Akahi ho paha ka Moi a komo iho ka hoohuoi no keia kanaka

a neke loa aku la oia i ka nana, a aia hoi maluna o kona mau maka k-i ano oka mea \ loaa i kekahi haawina oka maka'u ame ka weliweli, me he mea la o kona puka ana mai no ia mailoko mai o kekahi hana i hoomaka'uka'uia ai oia. "O oe anei o Montarago? ina o oe io keia kanaka alaila e nana i kou mau lima, ke manao nei au ua ale kahiko aku la ka honua i kou kino," wahi a ua Moi Alfonso nei i pane aku ai. i; Aha akahi io oe a hoomaopopo mai la i ko'u ano e ka Moi Alfonso. He oiaio ua kapaia au ke kanaka oki poo iloko o ko'u mau la opio, e omo ana hoi i ke koko me he waikahe la, aka e lawelawe ana au ia hana no ka hooko ana aku i ka makemake o kekahi mea i oi ae kona kiekie maluna o'u, o ua kulana la i loaa ia'u he kulana ano nui ia, e hiki ole ai ke pale aku ike kauoha o ko'u haku. Ao ka Moi Alfonso o Navara nei ka Lunakanawai nana e ike mai i ka pololei o ka'u mau mea e hoike nei." "Uwoki! Uwoki!" i hooho mai ai ka Moi. "Ke hauoli loa nei au i kou ola ana mai ka make mai a mai kou hoaoia ana e pepehi, aka ke kauoha aku nei au ia oe e hookaawale koke mai kuu alo aku, a ina oe e hoao ana e hahai mai ma ko'u mau kapuai wawae, e ike no auanei oe i ka hopena e hiki mai ana maluna ou." "Auhea oe e ka Moi, e maliu mai i ka'u mau mea e hoike hou aku nei ia oe," i hoomau hou mai ai ua elemakule la i kana kamailio ana. No kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei i imi ai au i na mea e hoopoina ia ai na hana o ka wa i hala. Ua hele aku au ike kulanakauhale Hemolele a hoolilo ia'u iho i kahunapule, a he mau po lehulehu a'u i moe ai ma ka puu o Ka!avare, me ka nonoi ikaika ana i ke Akua e holoi mai i na kahakahana koko mai kuu mau lima paumaele aku. "Ua haalele iho au i ka aina a kuu mau lima i hana aku ai i ka hana hookahekoko, a īa'u i nana aku ai ihope ia mau hana, ua ma'i kuu naau i ka hoomanao ana ae i na hana apau a hoolilo ia'ū i kanaka no ke Akua. "Ua noke mai na kanaka i ke kuamuamu ia'u no ia hana a'u i hana ai o ka wa i hala, a e naka haalulu ana na kuli o ka poe hakihaki kanawai ke lohe mai\i ka hoopukaia o kuu inoa īloko o ia mau la, aka ua ike au i ka ehaeha o ia hana a'u i hana aku ai, a aole anei oe e lawe aku i kuu lima i keia manawa?" "Aole! Aole! loa au eaa e lawe mai i kou lima," wahi aka Moi 1 pane aku ai me he mea la ua kau ka weli iaia no ua elemakule la. "Alaila e ae mai ia'u e hoike aku i hookahi mēa i koe, a o ka pau no ia. Ia u i noho ai ma ka aina o Palesetina, ua noho au ma ka aoao o kekahi elemakule i kokoke e make, a kiai aku i kona hanu hope. Ua lawe mai au i kona poo a hookau maluna o kuu mau u-ha, a no keia hana maikai a'u i hana aku ai iaia, ua hoike mai la kela i kekahi moolelo loihi mamua o kona make ana, a o ua moolelo la, oia kia'u e hoike aku ana ia oe, a e lohe hoi oe e pono ai." "Ina pela, e hoike mai oe i kena moolelo me ka hikiwawe loa," i pane mai ai ka Moi. "Me ka hikiwawe wale no au e kamailio aku ai i keia moolelo, o hiki ole auanei ia'u ke hoike aku a pau pono ua moolelo la, oiai, ua nawaliwali ko'u ola i ka pahi a Nakona." Ua kauoha aku la ua elemakule la i kona mau hoa o ka hele like /ana mai e hapai ae iaia a noho pono iluna me ka haawi pu ana aku i kana mau hoomaikai ana ia lakou, alaila ua huli hou akU la kana nanaanaika Moi iaia e ku mai ana me ka haalulu. MOKUNA XXIII. KA HOPENA. O keia elemakule kahunapule a kakou e ike nei imua o kela ana- | ina mare a imua hoi o ka Moi oia io ke kanaka okipoo i noho aku malalo o na Moi elua, a nana hoi na hana ku i ka hoomainoino i hana ai iloko o na makahiki o kona noho ana ma ia kulana. Ua lilo io kona inoa i mea kauia o ka weli e ko Navara apuni, a mamuli o keia īke houia ana ona i lilo ai i mea hialaai nui ia e kela puulu e ku pohai la ma kona manele. Ua nana ae la na maka o ua elemakule la i ke anaina e piha ana, alaila ua huli aku la oia imua o ka Moi a pane aku la: "Iloko o kekahi mau makahiki lehulehu i kaa hope aku la, aia hoi kekahi kanaka e noho ana iloko o Navara nei, nana 1 lawe ae i kekahi wahine u'i loa i wahine mare nana. He nui no ka poe e ae mawaho o kela kanaka i aloha i keia wahine aka nae aole i lilo aku ; wahine la i kekahi o lakou. "Ua mareia īho la ua wahine u'i la me keia kanaka mua a'u i hoike aku nei, a ua noho laua me ka maikai iloko o ko laua mau la mua o ka noho kane a wahine ana, aka nae hawanawana aku la ke Diabolo i na pepeiao o kana kane aia kana wahine ke hana la i kekahi hana nana e wehe i ka pili, a ua hoolohe aku la kana kane i keia mau olelo imi epa. "Ua hoino aku la kana kane i ua wahine nei, a kuamuamu pu aku la ma na olelo ino apau e eha ai o ka naau, aka nae ke noho la no ua wahine la me ka hoomanawanui. I ka hiki ana mai ikawa e hanau ai o ka wahine i kana keiki mua, ua hooi loaia aku ka huhu o ua kane nei, a kapa aku la oia i kana wahine i ka hele i ka lalau ame na olelo o ia ano like, a o ua keiki la nae " "Uwoki! e ka elemakule" i noke mai ai ka Moi i ka papa i ka elemakule i ka hoike hou ana aku i ke koena o ka moolelo, me ka hapai pu ana ae o kona mau lima iluna. "Owai keia kanaka nāna i kipaku aku i kela wahine mai kona alo aku ?" "Mahope aku au e hoike aku ai i ka pane no kena ninau au, aka e hoolohe mua māi oe i ka'u moolelo, me ke ke'ake'a ole mai 1 ka'u hoike ana aku i keia moolelo. "O ua makuakane la nana keia keiki i hanau mai ai, ua nana aku °ia i ua keiki la ma ke ano hoowahawaha a nele loa hoi kona haawi ana aku i kana mau minoaka ana mluna o ua keiki nei; no ka mea ke manao la no oia, he keiki keia i loaa mai mamuli o ka lalau ana o kana wahine—ke hoolohe mai nei anei oe i ka'u mau olelo?" i ninau mai ai ua elemakule la i ka Moi Alfonso. O e kuu Akua! ' i hooho ae ai ka Moi. "E hoike mai ika inoa o kena kanaka au e hoike mai la i ka hana ino i kana wahine ame ka laua keiki." "Mai pulale koke mai oe e kuu Moi no ka inoa o keia kanaka, no ka mea e hiki aku ana no i kahi a'u e hoike aku ai i kona inoa, a e hoomanawanui mai no oe i ka hoolohe ana," i hoomau ma: ai no «ja elemakule la i kana kamailio ana. "Ua hoolohe aku ua kanaka la i na olelo hakuepa a ke aloha ole, ua kapae ae la i ke aloha o ka wahine ame ke keiki mahope o kona kua, a kipaku aku la ia laua mai kona alo aku, mai ka home aku hoi nana i hoopunana i ke aloha o ka w r ahine i kana kane a i ka laua wahi bebe. "Ua kii aku la ua kane nei a kela wahine i ke kanaka okipoo, ka mea iaia ke ola ame ka make, me ka haawi ana i ke kauoha e pepehi i keia wahine ame k6ia bebe ana, a o ua kanaka la i kauohaia aku ai ka hooko afta i keia kauoha, owau no ia e noho aku la imua o kou alo e ka Moi. "Aole loa he wahine i haawi aku i na pulama ana i kana kane e like la me keia wahine, a me īa mau hana maikai no nae apau i ku i ke aloha oiaio, oia ka keia kane ana i haawi aku ai iloko o na lima o ke J<rfnaka okipoo, no ka lawe ana ae i kon£ ola ame kana wahi bebe uuku; a mai ia manawa mai a hiki wale i keia manawa aole loa ua kanaka la i ike hou aku i ua wahine nei ana." E hoike koke mai i ka inoa o keia kanaka lokoino," i noke hou mai ai ka Moi i ke koi ana i ka elemakule e hoike aku, aka nae aole no ua elemakule la i pulale koke mai i ka hooko ana i keia makemake 0 ka Moi, a oia nae kana i pane mai ai: O ua wahine Ia nona keia moolelo a'u i hoike aku nei, aole oia 1 pepehua e like me ke kauoha a kana kane. Ua hu ae ke aloha iloko ou nona,-a ua hoopakele ae au iaia ame kana wahi bebe mai ka makako'i aku a ke kanaka okipoo. Aole i pau.