Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 48, 29 November 1907 — HEWA I KA WAI UA MEA HE NUI O NA MAKAIKAI Piha ka Pa Kinipopo ma na La Hookuku-Kaa ka Lanakila i na Malihini. [ARTICLE]

HEWA I KA WAI UA MEA HE NUI O NA MAKAIKAI

Piha ka Pa Kinipopo ma na La Hoo-kuku-Kaa ka Lanakila i na Malihini.

Ma ka Poaono i hala i ulele al na k, iki laoula kinipopo o Amerika flie k . H.iwaii nel mau olohe kinlpopo !: alnkn o ka pa kinipopo o Kamoiliill, ~ kekahi hoi o na paani i plha nui Miaaiena kanaka i ike ole ia iloko ~ ka moolelo o na aha kinipopo ma k;\ mooielo o Hawaii nei. Ua piha ku'i ae oloko o ka pa klnl--5 npo me na lafiul like ole, na kane j-i.i wahine ame na kamalii, no lakou k.i heluna nui i kohola aku mawaena . i ekolu ame eha kaukani mawaho ae ~ ka poe e nonoho ana iluna o na r.oho. He la oluolu Tnaikai ioa kela i paant :ii keia mau Hui klnlpopo, he ikaika oaheahe makanl mai ke awawa mai o Manoa, he kllikilihune ua llilli me ke omamalu maikai, e pau ole ai ]>iha mua na alanui a e Ke aho o ka poe e paani ana. > Ma ka hora ekahi o ka Poaono ua kuku ana kekahi poe mawaho o ka 3>a kinipopo no ke ake nul e komo e iloko o ka pa i loaa ai i wahi no laT<ou e noho al mamua o ka hooYnaka ana o ka paani. Ua iawa ole na noho no ka poe makaikai a no la nele ua kuku ka hapanul o na kanaka maialo 0 na kumulaau Wlawe e hoopuni ana 1 ka paka, a o kekahi poe maluna mal o na kaupaku haie, e ku kokoke mat ana. Ma na aoao ekolu o ka paka, na kaa otomobile, na kaaiio a maiuna mai olaila kekahl poe e kieei mai ai a o kekahi poe iiuna o na kumulaau e Vinana al mawaho mai o ka paka, a h* lehau maoli no ka pa klnipopo ke :;ana aku. Maloko o ka halekual kika o GunstKakin kahi i kual ia ae at na tikiki ke komo ana, a ua wel\e hamamaia n» ke kii ana aku e ka poe e makemake ana e ike i ka lealea o ka la mai ka hora eiwa kakahiak a hlki kn hora ekahi o auwlna la. Ma ka ftora ekahl o ka auwina la ua hoomaka mai la ka piha ana o na alanui o hoomaka ana mal ka haleu\u aku o ka hokele lana a hikl I V. kihi ma Monikahae a mailaila 4ku t hiki i ke alanui Moi, a ua lainala . . k-ia amo kela aoao o ke alanul, V.. ka moa mailaiia i ka'i aku ai ka "i ;:akai.

lUa hikl ae na keiki o na hul qlua ma ka hale auau o ka hokele lana a malaila lakou l komo al 1 ko lakou paalole kinipopo ma ka hora elua. % O na poe keiki o ka hui kinipopo oloko mal nel he poe aoo wale no lakou, ka hapanui, he poe kino nunui, a o ko lakou paalole he lolewawae puhauhau ulaula, papale kapu bolu me na kakjni polu me ke kahakaha keokeo. Ma ke alo o ko lakou palule ua kakau ia na.hua moakaka "Spalding" a ka lehulehu e hiki ole ai ke hoomaopopo aku i ka manao. Na ka halekual o Spalding ma Kikako i makana mai nei i kela mau paalole no kela hui, a ma ia inoa iakou e ik«r ia ai. He u'i okoa no hoi ko lakou aahu I ka nana aku i kulike o\e me ko na keiki o Hawali nei. kh. b/na Hawaii i kai ae i ka huakal,* a mahope mai na hui kinipopo elua ko Hawaii nei ma ka aoao akau, a o ko na keiki aukai ma ka' .aoao hema mai ka haleauau aku o ka lana Hokele. Mahope iho o na hui, ka otomoblle o Jess Wood ame Mlque Fisher. Ma ke kihi o na alanui Papu ame Mol ua hoomaka aku ia na kaa otomobile e 'hoio pololei no ka paka, a ku lki iho la ka bana Hawaii no ke kall ana i ke kaa uwila no ka lawe ana ia lakou i Ue kahua kinipopo. I ka hiki ana o na hui elua ma ke kahua kinipopo ua hoomaka koke no ka hoomaamaa ana ma ka hapalua' 0 hora elua a hiki i ka hora ekolu. Ma ka hora elua ua hoomaka mal la ka hiki nui ana mai o na kaa like ole, ellma a eono i ka mlanawa hookahi. I ka manawa a na hui elua e hoomaamaa ana 1 aia ka manao pihoihoi iloko o ka naau a iiuna o na maka o ka poe makaikai kahi i pioloke ai nawai ana 1a ke eo o ka la, no ka mea 1 ka nana aku he eleu iike na aoao a i elua. Aole i hoihoi ia lea bana Hawall iloko o ko iakou kahua mau, aka, ua hoiholia lakou maiaio o keWhi kumulaau kiawe ma ke kihi makai ma ka aoao ma Ewa o ke kahua klnipopo. Aohe i mamao loa aka he lohe wale I ia aku no ka lakou mau leo houhene

e kt* 'anaina mai o a o. 4 k-A wa i kuni ai l-:a bele. ua honpau lei-'ko ia ka paani iioomaamaa ana ,a ua ku niakaukau iho la na aoao elur. no ka hooili kaua ana. Mamua o ka h'u maka ana ua oili mai ia o Mique Fisher a ku imua o ike anaina wehe mai la i kona papaie haawi mai la he kunou haahaa, a ia, ! oanawa ua haawi mai la oia he wahi i ha'i olelo pokole, a no ka nui loa o na leo uwa mai ka ahakanaka mai ua ole i» aku kana mea e kamailio ana. O Jess Woods kekahi mea i kapala ka "Ilio Ulaula" a hoolauna mai la iaia imua o ke anaina, a kaualakoia mai ana o Barney Joy mfai kona noho mai a ku ana imua o ke anaina, a na Jess Woods mai imua o ke anaina kanalui he mau wahl olelo pokole e pili ana no Barney Joy, "ke kanakp. nana i hookau aku ia Hawail maluna o ka palapalaalna." A i kela manawa ua hoomaka ka paani ana. He ano pihoihoi no na keiki Hawaii i ka nana aku, aka, ua ko lakou manao e paio ana no ka hopena. Ua ku maoli i ka eleu ka paani ana a na aoao elua; *ua haawi na aoao a i elua i ko laua makaala me ka eleu apau i loaa ia laua, a he paani hoi i ohohia nui ia e ka 'poe apau e nana aku lakou; Jloko o ka nunui o kela poe mailoko mai he keu ka _ mama ame ka eleu i ka hopu ana; he makaala me ka hikiwawe o ko lakou ame ka nou ana. He paulehia maoli ke nana aku. Ua kaa i na malihini ke eo o ka paani o ka Poaono, he ekolu a lakou aipuni, a o na kamaaina he elua. Maikai 1 l'oa kela paani ana a kela mau hui ma ka Poaono. Ma kekahi komo ana a lm hui Hawaii ua manaolana ia aku e lanakila ana„ lakou, a ela nae i ka manawa liope loa ua kaa aku la ke eo i na malihini. Ma ka*la Sabati ae, oia ka la i manao ia aku ai e lanakila ana na kelki Hawaii, a e oi loa ae ana ka maikai 0 ka paai)i ana a na kelki o kakou nei, o na kulana maikai ahne na hoololiloli i hana hou ia i like ole me ko ka Poaono aku. Ma ka la Sabati ua hoi o Barney Joy i nou popo, a o Cunha ka hopupopo. 0 ka mea nou popo o na mallhini, o .'Burns. O kela ka haole nou popo lima hema maikai loa i ikeia, a ua olelo ia mai, oia no ka nou popo llma hemh. maikai loa i ikeia ma Amerika.. Ua kual ia oia mai ka hui Bosetona mai e ka hui kinipopo Amerika no ke kau kinipopo o keia makahiki' ae. A oia no hoi ke kanaka i eo ai i hui kinipopo o Los Angeles a i lilo ai 1 moho no keia makahjki ma kela p«aani i malamaia me ke Coast League. Ma ka paani o ka la Sabati nei ua kaa hou i na ka lanakila, he paani hoi i hookaumaha nui ia mai ai ka o ko Honolulu nel hui kinipopo ; He 5 aipuni a na malihini a he neo ka Honolulu nei, oia ka inea i ikeia i ka pau ana o nā komo ana eiwa. Nui ka hauoli o'na malihlni, a nui no hoi ke kaumaha o na kamaaina. Ua oi aku ka piha o ka pa kinipopo i kela la mamua o ka Poaono, no ka mea, he la hana ole keia a na poe limahana apau mai o a o o ke kaona nei. Mai na kuaaina mai kekahl poe I hele mai ai e ike i keia mea hou. He nui na nunua olelo mahope iho « ka pau ana o ka paani ana, no ka mea a no ka mea. Nawai no e 016 ke eo i kela poe o ka lakou la al ia me ka lākou la i'a. 1 ka wa e hoi mai a! o ka hul kini- ' ulele arta ola me kekahi estaoinnnn popo St. Lbuls mal lapana mai, e ulele ana ola me keia hui Spaldin£, a ia wa e wae ia ai kekahi poe makaukau mai na hul e ae mai no ke koena aku o ka manawa paani.