Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 48, 29 November 1907 — Ka Makaikiu Talamana Ka Papohaku Kahiko Naueole o ke Komohana. A I OLE Ka Mea Nana ka Ilio Hanu Mea Hou Kaulana Bone [ARTICLE]

Ka Makaikiu Talamana

Ka Papohaku Kahiko Naueole o ke Komohana. A I OLE Ka Mea Nana ka Ilio Hanu Mea Hou Kaulana Bone

MOKUNA XXXI. KA LOHE HOUIA ANA O KAMAHAO. Ina wau e haawi aku ana i ka'u hoohiki, alaila i ka wa hea e hoo-k.-»ia ai ka hopena o ia hoohiki ana?" "A hiki 1 ka la apopo." "Aole anei e liiki ia oe ke kakali a hiki i ka la apopo, haawi aku au i ka'u hoohiki?" "Aole au e ae, o keia wale no ka manawa nou, a ina oe e hoole mai ,;tia alaila e make ana o Ineka." "He keu oe o ke kanaka aloha oe. E hoolohe mai oe i ka'u mea t noi aku noi. E hoouna koke oe ia Ineka i kekahi wahi e hoopilikia , ,]e ia ai oia; a aia a loaa mai ka lohe ia'u no kona hiki ana ilaila me ka maalahi, alaila oia ka manawa e lilO'aku ai au i wahine nau." Ua noke ae la ke kanaka Mekiko i ka akaaka no keia manao o Kate nie ka pane ana aku. "He keu maoli oe o ke kaikamahine piha maalea. Ua hiki paha ia oe ke pulapu aku i kekahi poe okoa, aka aole e hiki ia oe ke kolohe mai ia'u. He hookahi wale no au mea «. hooko mai ai o ia nc kou mare ana mai me a'u a o ke ola no ia o ko hoaloha." ' * "Aole e hiki ia kaua ke mare kokeia i keia manawa, no ka mea aole he kahunapule iloko nei o keia wahi," 1 pane aku ai o Kate. •*Mai mānao ee ua hemahema ka noho ana o keia wahi me ke kahunapule de. aole au hopohopo ana no ia mea, ina o kau wahi kumu pale wale no ia no ko kaua hooliloia ana i hookahi." ■ Ike iho la o Kate i ka paa o ka manao o Frapcisco Loupe e hooko i Wana mau mea i makemake mai ai e hana, a manao ih© la oia Jna paha e loaa ana ia laua o Ineka he elua mau minute e kukakuka pu ai, o ka pau no ia o ko laua pilikia. , Me keia makemake nui iloko ona no ka ike ana ia Ineka, ua ninau mai la oia i ua kanaka la i ka i ana mai: "E ae mai ana anei oe i elima minute no' maua me Ineka e hui pu ai?" "Ina o kou makemake ia ea, alaila aia a pau ko kaua mareia ana alaila ae iaku au ia oe e ike laia, a ua makemake pu no hoi au e hiki mai oia i ko kaua manawa e mare ana." •*He oiaio anei kena mau olelo au e kamailio mai nei?" 1 niniau mai ai o Kate me ka manao kanalua no iloko ona no ka hooko o keia kanaka i kana mea i makemake ai. "Aole loa au e hoopunipuni ia oe, aia a pau ko kaua mare ana. alaiW hookuu aku au ia Ineka e kamailio pu me oe, me kuu ke'ake'a ole aku." "Ina pela ke.hilinai aku nei au ia oe," wahi a Kate i pane hou aku ai. "Alaila e lilo io mai ana anei oie i wahine mare na'u?" E hoomaka akii ana ua o Kate e pane aku i kana haina no ka ninau a l : rancisco Loupe, ua pa'e e mai la n-ae kekahi leo kupaianaha mai ka paia mai o ka hale i ka i ana mai: "Aole." He elua wale iho no laua e noho la iloko o ka rumi, a aole no hoi 0 Katc i pane īki mai i kekahi huaolelo, eia nae ua piha loa ia laua a elna i ke pa ha'oha'o i ka mea nona keia leo, a ke alaalawa wale la no na maka o ua kanaka nei ma o a-maanei, me ka piha i ka nauki. Ua unuhi ke/ke ae la oia i kana pahi oki kanaka a hele pololei aku la ma kahi o ka moe e waiho ana me ka manao aia paha kekahi mea malalo o ka moe kahi i hoekepue mai ai, a nona hoi kela leo hoopaha'oha'o. 'ina e hiki ana ia oe ke manaoio mai ia'u, aole he mea e ae mawaho o kaua maloko o keia rumi," i pane mai ai o Kate. "Aole nau e papa mai ia'u i ko'u huli maoli ana a<ku a loaa ke i kipi i kona wahi e pee mai nei," wahi a Francisco Loupe. j MOKUNA XXXII. j * KA LEO HOOLANA KAMAHAO. I keia manawa a Francisco e hele la no kahi o ka moe, ua piha loaia o Kate i ka maka'u, no ka mea mamuli o ko laua lohe like ana 1 kela leo i hoole mai ai no ka ninau a Francisco, uā manao maoli no oia ua komo mai kekahi mea īloko o ka rumi me ko'laua ike ole. He hookahi nae mea maopopo loa iaia, o ka mea nona kela leo ana i lohe aku ai, he lee ia no kekahi hoaloha ona, ana nae i manao mua ole ai eia kekahi mea ma kahi kokoke loa e hoao ana e haawi mai i na kokua ana no kona palekana. Ua hele aku la ua kanaka la e huli i pau ai kona pohihihi, a 1 ka loaa ole ana o kekahi kanaka a wahine paha ma ia'huli ana ana, ua hoi mai la oia a noho iho la maluna o kona noho, a pane mai la: "Eia kekahi kipi iloko nei o ka'hale," i hawanawana aku ai ua kanaka la ma na pepeiao o Kate. A o ka wa hookah,i no hoi ia i poha hou mai ai ua leo kamaha'o nei i ka i ana mai: "Mai makau ōe'e Kate no kena kanaka, no ka n-.ea aole loa e ana o iiieka, a eia ke kau mau nei ka make maluna o kena kanaka e kamailio pu la me oe." Ua*hiki ole ia laua ke pane aku kekahi i kekahi no na minute loihi mahope iho o ka pau pono ana o kela mau huaolelo i ke kamaihoia mai ma kahi i maopopo ole, a ua aneane paha e hala na minuie he umi, ua hoomaka hou aku ,la o Francisco e kamailio: "O keia wale no ka manawa au e hoohiki mai ai e lilo i wahine na'u. o ike auanei oe 1 ka make o ke kaikamahine au e ii'ni loa nei e hoopakele ae mai ke kau ana aku o ka hoopa'i mainoino maluna ona." "Aole e hiki ia'u ke haawi aku i ka hoohiki & oe," i pane aku ai 0 Kate me ke kuoo. ' . i i ! t "Ina aole oe e hoohiki mai ana, alai|a, e koala puia ana oe e a u me Ineka," 1 kamailio hou aku ai ua kanaka la me ke ku okoa ana ae 1 Una< 'Mai aa oe e hana ia hanā, aole anei oe i lohe aku la i kela leo?" i ninau mai ai o Kate. . . "E ae mai ana anei oe e hoohiki?" wahi hou no a Francisco i niaku ai no ka manawa hope^loa. "Aole loa au e.hoohiki ana." , , . . "Ina pela ua hiki, e nana ae oe mawaho o ka puka amani, a ike paha aole au e hooko ana i ka'u mau mea i kamailio aku nei ia oe," wahi hou a ua kanaka nei. me ka haalele koke ana mai īa loko o ka rumi, a o ko Kate hehee koke iho la no hoi ia noluna o ka papahele. I ka oili ana aku o ke kanaka Mekiko iwaho o ka manawa no īa i pa-e hou mai a'i o ka leo kamaha'o i ka pane ana mai . "E hoolana i ka mahao a mai.maka'u, no ka mea aole loa o Franci?co e aa ana e hoopilikia wale mai ia oe, a mai maka'u ho, no ka make aku o Ineka, no ka mea e hoopakeleia ana t)ia.' Akahi no o. Kate a hooiaio iho, o ka Makaikiu keia kanaka nona keia leo ana e lohe nei, ka mea hoi ana i halawai ai maluna o ke l«a--ahi ma kela huakai a laua me kona piakuakane i holo mai ai no ke Komohana, a lana loa mai la kona manao no ka hiki ke hoopakeleia mamuli o ka mauna ana o kela kanaka ko ko laua ola. I keia manawa a Francisco i haalele mai ai i ka rumi o Kate, ua

1 hele aku la oia e hui pu me kona lukanela a ninau aku la ina paha ua hoao 01 a e iiuli a e hana paha i kekahi mea e hiki ai e loaa ke kipi nana e hoopahu'a nei i kana papahana. Oia hoi ka kana lukanela i pane mai ai: "Ua kauoha aku nei au e hoakoakopa na kanaka apau ma ka hale hau i keia po." 0 keia hale hau, he wahi ia i hanaia i ke au kahiko i Avahi e hoahu ai 1 ka hau, a i ka wa hoi i noho haku ae ai o Francisco maluna o keia aina hanai holoholona, ua keia hale i wahi halawai. Ua kau ka weli i ka lukanela no ke kauia mai o ka hoopa'i maluna ona mamuli o kona makaala ole. A ua manaoio maoli no hoi oia, aole kfia kipi mailoko ae o ko lakou puulu maoli, aka mai waho mai keia kanaka i komo rnai ai, a o keia wale no ke alahele ana i makemake ai e hana i mea e pakele ole aku ai ke kolohie. Mahope iho o ka hoike ana aku o ka lukanela i kana mea i manao ai e hana aku i wahi e loaa ai ke kipi, ua kauoha mai la o Fran£isco iaia i ka pane ana mai: "E hele aku a hookuu ae ia Ineka a e kukala pu aku no hoi oe i na kanaka, ua hoopaneeia ka hookoia ana aku o kona hoopa'i a hiki i ka loaa ana o ke kolohe." Ua pane koke mai la nae ka lukanela Ika i ana mai. "Ke kanalua loa nei au i ka haawi ana aku i kau kauoha, no ka mea he mea ia e loaa aku ai o ka hoomaopopo ana i keia kolohe a hana mai oia i na hana akamai e hoopuhiliia ai kaua." "Alaila, ua loaa ka paha ia oe he hoohuoi no ka mea nana keia hana kipi?" "Ae ua loaa ia'u ka hoohuoi no kekahi mea." "Owai kau o ka hoohuoi ana?" "Aole e hiki ia'u ke hooia aku ia oe i ka oiaio o ka mea a'u i hoohuoi a,i oiai he uuku loa kahi hooia ma ko'u aoao, a he oi aku ka pono e hoomanawanui no kaua a hiki i ka loaa pono ana o ua kanaka la." "Alaila aia ihea o Ineka?" i ninau hou aku ai o Francisco. "Ua lawe aku nei au a hoopaa iaia iloko o ka halepaahao." Ma keia wahi e haalele iki ana kakou i keia wahi aku o ka nee ana 0 ka moolelo, a e huli hoi hope ana kakou i kahi a ka Makaikiii i haalele aku ai i kana Ilikini ame ka laua ilio punahele no ke komo ana mai iloko o ka aina hanai holoholona. laia i haalele aku ai i kona Aau hoahele, ua a\yiwi mai la oia no ke komo ana aku e hui pu me kona enemi arre ka hoao ana aku e hoopakele i na kaikamahine i ka manawa maikai mua loa e loaa ana iaia. Ua hele no hoi a aumoe loa, ua halawai aku la ka Makaikiu me kekahi o na kanaka kiai o Francisco, a oiai ua hoanoe ua Makaikiu nei iaia iho a like loa me na kanaka o Francisco, nolaila ua hiki ole i kiai ke hoohewahewa mat, a o ke ano like pu no hoi kekahi o ko ia nei leo me ko lakou, ua pau loa ka hopohopo ana ma ka aoao o ka Makaikiu, a o ko laua noke iho la no ia i ke kukahekahe. Ua inu iho la ua mau kanaka la me ka omole lama mai ka poli ae o ka Makaikiu, a i ke ano kahiohio ana iho, ua hu'e pau mai la ua kanaka kiai Ia no kona aloha no ineka, a o keia kahi i loaa aku ai o ka laki i ka makaikiu ma o ka lohe ana i na mea apau e pili ana no keia kaikamahine. Ua noke aku la ka Makaikiu i ka niele ma na mea apau e pili ana i ke kanaka Mekiko ame poe e nōho aku ana malalo ona, a ua like loa kona ike no ke ano o na wahi apaū'oloko o ka aina hariai holoholona me na kanaka maoli e noho ana malaila. l|a piha okoa ka hora hookahi ia laua nei i ke kamailio ana, me kā maopopo loa hoi i ka Makaikiu o na mea e haha'iia aku nei iaia, I ua oili hou mai la Uekahi kanaka, a i ka ike ana mai i ka Makaikiu, ua komo aku la ka hoohuoi iloko ona i ke ano o keia a ninau koke mai la: " "Owai kou inoa, a mai hea mai nei kou wahi o ka hel« ana mai nei?" He kanaka limakoko keia i ka nana aku, a he okalakala hoi kana' mau olelo, a i keia manawa i puka mai ai o ka ninau, ua hooholo iho la ka Makaikiu i ka hana pono e hana aku ai, i ple e ulu mai na ha'oha'o a hoohuoi ana paha e hoikeia aku ai o na hoailona no kona aluia mai 'e ka nui o na kānaka e noho ana malaila. No keia pane koke ole aku 6 ka Makaikiu i ka ninau, a keia kanaka hope, ua kau mai la oia i kana pu panapana, a hoopuka liou mai la no i ka ninau mua ana o ka ninau ana mai, oiai hoi kona kokoolua e ku pu mai ana me ka makauka'u. Ua nee mai la nae ka Makaikiu ihope no hookahi kapuai o ka wa no ia i poha mai ai ka pu panapana a ke kanaka nana ka ninau, a oiai ua makaukau mua ka Makaikiu, nolaila ua hoohina wale iho la no oia ilalo, me ke ki ana aku i kana pu i ka lua o ke kanaka, kela kanaka hoi i inu pu ai me ia i ka omole lama. No keia kani ana aku o ka pu. ua ki hou mai la no ke kanaka mua 1 ka lua o ka poka, eia nae ua halahu wale aku la no ia poka i ka ma kani a i ka wa a ka Makaikiu i ki aku ai i kana pti, o ka make koke aku la no ia o- ua kanaka nei, a he hookahi ko laua pau pu ana i ka make. Eia keia wahi a-lakou e kikipu nei ma Jcahi he hookalii mile mai ka aina hanai holoholona aku, a iloko o hookahi wale no minute ua pau loa keia mau kanaka o Francisco i ka make. He mea makehewa wale no no kakou ke ku ana aku a nana i na kino make o keia mau kanaka, aka e nee aku no ko kakou hele ana iniua ma ka meheu o ka makaikiu e hoomakaukau nei e komo aku iloko o ka aina hanai holoholopa o- ke kanaka Mekiko. Ua ike iho la ka Makaikiu i ka haawina maalahi loa i loaa aku iaia mamuli o ka pau ana o k'eia mau kanaka i ka, rliake me ka nui ole 0 ka hana, nolaila ua wehewehe mai la oia i ka lole o< ke kanaka kiai mua i halawai mai ai me ia, a me na lole o ua kanaka la, ua aahu iho Ia ka Makaikiu i ua paalole nei, a ma ke kakahiaka nui o kekahi la ae, ua komo maoli aku la oia iloko o ke aluka o na kanaka me Ha loaa ole o na hoouoi ana, a e kapa mai ana nq lakou iaia nei ma ka inoa o ka ona maoli nona keia mau lole ana e aahu nei. Ua hana s aku ka Makaikiu i na hana apau i maa i kela kanaka kiai i ka hanaia i kona manawa e ola ana, a ua loaa mai no hoi keia ike iaia mamuli o ka hoike pau ana aku o ke kanaka kiai i ke ano o kana mau hana ame kona ano maoli, a ma keia ano i lilo ole ai i mea hooluioiia ko ia nei komo ana iloko o keia wahi i malihini loa iaia. Ke lohe la no ka Makaikiu i na mea apau e kamailioia ana no Kate ame ke puhiia aku o Ineka i ke ahi, aka nae aole no ia he mea e pioloke ai o "kona manao, a i kela manawa e hoomakaukauia ana e puhiia aku o Ineka i ke ahi, aia pu no ka Makaikiu ma kahi kokoke loa i ka paila wahie me ka nui o na kanaka e ae. 1 kela manawa a ka Ilikini e hoomakaukau ana e kuni aku i ka paila wahie i ka ihoiho kukui, ua hoomaka aku la oia e ki i kana pu panapana malalo ae o kona apo opu, me ka ike oleia mai e kekahi mea, a oiai he hana ia i hele a lehia iaia i kona mau la opio o ke ki pu. ua hala ole kana poka i hoouna aku ai i ka mea ana i makemake ai e make. a pela iho la keia Ilikini i halawai ai me kona hopena. Ma keia wahi no hoi a ka Makaikiu i ku ai iwaena o ke aluka o na kanaka i hiki pono loa ai iaia ke ike aku i ka helehelena o Kate iaia 1 kiei mai ai ma ka puka aniani. a akahi no a maopopo iaia, aia ka malaila ko Kate fumi i hoopaaia ai. I kela manawa a ka wahine lawelawe i lawe mai ai i ke kauoha ia Francisco. ua makemakeia oia e I<ate. aia no ua Makaiklu la ma kahi kokoke. i ke kanaka Mekiko. a lohe pono loa oia i ka hoike ana mai o ua wahine nei i ka hoouna ana mai a Kate, me ka makemake nui e īke iaia. i ka manawa a Francisco i hala aku ai me ka wahine lawelawe, ua hahai pu aku la no ka Makaikiu mahope o laua, a komo ma kekalii rumi e pili pu ana me ko Kate, a malaila oia kahi o ka noke ana mai i ka hoopuka i na olelo ku i ka hoomaka'uka'u ia Francisco. Aole l pau.