Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 51, 20 December 1907 — HAULE INO KA EMEPERA O KE KIPUKA ILI Lawe Haaheo o Maikai Keliilike i ka Hanohano ma ka Hoohei ame Kula'i Pipi. [ARTICLE]

HAULE INO KA EMEPERA O KE KIPUKA ILI

Lawe Haaheo o Maikai Keliilike i ka Hanohano ma ka Hoohei ame Kula'i Pipi.

O na la hookuku o na keiki hoohei kipuka ili i malamaia ma ka Poalima ame ka Poaono o ka pule aku nei i hale oia kekahi o na la piha kanaka o ka pa kinipopo o Kamolliili, ke heie la na kane na wahine ame na kamalii no ka makaikai ana i na hana o ia mau la. —-

UU hoea e aku na kanaka iwaho o ke kahua hoikeike mamua ae o ka weheia ana o ka puka, a he manawa okoa hoi ia o ke kakali ana a hiki I ka hookomola ana aku o na kanaka noloko o ke kahua kinipopo maloko o na hale i hookaawaleia no ka poe makaileai. Ua hoopihoihoi ia ka lehulehu mamuli o ke ku ole ana mai o ka Mokuahl Aiameda i ka manawa kakahiaka, oiai aia maluna o ka mokuahl ka moho o ke kipukaili MePhee, a oift kekahi i anoi nui la no ke komo pu ana mal ma na hana hoohei pipi o ia la. I ke kokoke ana ae nae -i ka hora umi-kumamalua o ka Poaiima ka la mua o na hana hookuku, 'ua hoike mai la ke oeoe hoailona i ka ike ia ana aku o ka Aiameda, 'a ua hele no hoi a hiki i ka hora elua o ka auwina la ua hoea mai la ka mokuahl ma ka uwapo, a iawe kokeia aku la no o McPhee no ke kahua kinipopo maluna o ke kaa otomobile, a hiki aku hol ola i ka manawa ua pau kekahi mau leaiea i ka hanaia. He heihel kij uwala ka mua loa ma ka papa kuhikuhi o ia la, e holo ana hoi na keiki maluna o na lio e kioe i ka uwala maloko o ka pahu, a h© ku i ka lealea ke ano o keia hana, a eia nae, ua loaa i kekahi o na keiki ka uiia ma o kona haule ana mal ka lio aku, aole nae 1 poino, ua laweia nae e ke kaa o ka Papa Ola. .

Ma ka hookuku kau Ho hou, he ekolu poe i komo ma ka hookuku ana, oia o Winter, he haole opio mai "Waiomina mai, Naluahine ame Maikai Keliilike. Ua like no ko lakou makaukau ma keia hana, no ka mea aole o lakou haule iki it\ailuna aku o ka lio, a ma ka manao nae o ka lehulehu, o Naluahine ka oi o lakou ma keiā. hana, a ua nui kona mahaloia. I ka hiki ana mai i ka manawa no ka hookuku hoohei a kulai plpi ana, ua nui ke pioloke o ke'anaina, aia hoi na manao pilihua o ka ike aku ia wai ana la e kaa ai ka mahalola ma kela hana. O Kawai o Waimea ka mea mua loa i alualu aku mahope o ka pipi mua loa i hookuuia iloko o ka pa, a ua eleu no kana hoohei ana, aka nae ma ka hoohina ana, ua hiki ole ke hlna a :hiki wale no i ka pau ana o kona manawa, a hookuuia mai ana he pipi hou. nie ke alualu ana o* kekahi panlolo okoa aku mahope ona, a hala kana h&ohei ana i lie kipuka mua a i ka lua aku akahi no a paa, a hele no hoi a hina pau e kona manawa, a komo ole i ka helu.

He nui na paniolo i hoao mai i ko lakou eleu ame ka makaukau mahope mai o keia poe, a aia wale no ma kahi o ka minute ame na kekona kiekie ko lakou manawa, a o Maikai Keliilike waie no o rakou ka mea uuku loa o kona manawa o ka hoohina ame ka nakii ana i. kana pipi -a paa, oia hoi he hookahi no niinute ame 2 selcona. Pau hoi ka hookuku hoohei ana, o ka heihei kuni pipi keiki aku, oia hoi ka holo pualu o na paniolo a hoohei i na pipi k(Jil& iloko o ka pa 1 hookuu laulaia, a hele maoli e kulai a hina me he mea la e kuni maoli aku ana ia lakou, a ua kaa ke eo o keia hana ia Ikua Purciy, o Maikai lieliilike aku ka helu elua a o Winter ka helu ekolu. o ke kau pipi ahiu ia hana lealea, o Winter ame Keliilike na mea i kau maluna o na pipi, me ka noho ole, a ua nui ka hauoli o ke anaina ia laua. TJa hoea ae o MePhee ma keia la mua o ka hookuku hoohei a kula'i ana i ka pipi, a he elua ana manawa o ka lioohei ana, aole i hfti kana pipi. a ua hoohoka% e ia no oia e na keiki Hawaii ma kela la. Ma ka Poaono ae, o ka oi loa aku paha ia o ka la piha i ka poe makaikai oial o ka la hope ia e akaka al ka moho ma ka hoohei a hoohina ana i ka pipii iloko o ka manawa pokole loa.

He nui na paniolo i komo ma keia hookuku elua ana, a oi noke iho ua haofe kaulana la i kona ike hoohel ame ka hoohina ana i ka pipi, a pahu'a, e noke mauia aku ana e na kanaka i ka hoohenehene. He ekolu ana manawa o ka hoao ana i kona makaukau, he hookahi manawa i manao loa ia al ,ina no ka holopono o ia hana ana ana, e kaa ana ke eo laia, oiai mal kona manawa i uhai aku ai I kana pipi a hiki wale i ka hina ana he umikumamawalu wale no kekona, a ke hulia me kona hoio ma ka nakii aua o umi-kumamalima kekona aiaila e ioaa ana he 33 wale no kekona, eia nae aole pela, keia. Ua hina hoi kana plpl me ka hiki-

wawe loa a iaia i lele Iho ai mailuna mai o ka lio, me ka manao e hele aku e hakii i na o ka manawa ia a ua pipi la i ala hou' mai ai a ku iluna, a he hana nui ka hoohina hou ia ana aku a hiki kona ana ilalo no ka lua o ka manawa a pela i komo oie ai ua moho kaulana nei o ke ao nei iloko o ka helu.

Ma keia Ia no hoi i hooi loa ia mai ai ke emi o ko Maikai Keliilike manawa a haule i kona manawa o ka la mua aku, i hiki ole i kekahl o na paniolelo ke ukali mai, oia hoi mai ke alualu ame ka nakiikii ana i kana plpi, ua piha iaia na kekona he 56 wale no ame ka hapa, a oiai aole he nlea nana 1 ukali aku mahope ona, nolaila ua lil,o iaia ka makana o iIOO ame kanaono pa-keneka o ka uku komb, me ka paa pu i na inōa moho o na mokupuni. O ka po-wa ana i ke kaa ia hana ku i ka hoakaaka, aia he poe kanaka 1 hoano-e ia a kohu Ilikini e kau wale ana maluna o na 110 me ka noho ole, a o lakou ka poe i hookaawaleia no ka po-wa ana i ke kaa, a oiai ke kaa e h6io ana iloko o ke kahua kinipooo, uk alualu mai la ua poe Ilikini la, a hiki i ka paa ana o ke kaa i ka hop'U ia me ke kauohaia ana o na kanaka oluna o ke kaa e haawipio mai <a lakou ame na waiwai apau oluna o ke kiaa.

E noke ana no hoi na Ilikini i ka wawahi i na pahu no ka huli ana i ke dala, ua loheia aku la ke kanl mai o na pu a ka poe koa, e alualu mai ana e hopu i ka poe Ilikini po-wa, a o ko i.*kou paa iho la no ia 1 ka hopuia, a laweia aku la hoopaa, oiai nae na lio o lakou i naholo aku ai i ka pulwa 1 ke kani o ka pu a ka poe koa.

Ma keia la no hoi l.hoikeike houia ae ai ke kau lio hou ana, o Winter MePhee ame Naluahine ka poe i kau iiuna o na lio, a he like no ko lakou makaukau apau 1 fca nana aku a ke anaina, a ma ko lakou manao nae, e haawi ana no lakou i na mahalo ana ia, Naluahine.

O ka heihei ba,rela aku no hoi ia mea hu o ka aka. O ka mua o keia ano heihei, oia no ka waiho kakaawaleia ana o kekahi mau barela lehullhu imua o ke kahua, a aia hoi ka. poe e komo ana ma keia heihei e ku laina mai ana ma kekahi aoao, mal, a i ka manawa e haawiia ai ka hoailona no ko lakou holo ana, o ka manawa iho la ia e holo nui ai me ka pokaa ana i ka' barela apuni alaila holo aku ana no ka lua o ka barela, a pela e hana ai/a hiki wale no I ka puni ana o na barela alaila holo aku no ka pahu eo.

O kahi i hu ai o ka aka ma keia heihei, oia no ka huikau ana o na lio i kahi hookahi i ka manawa e kaapuni ana i ka barela. a ilaila iho ia no e apa ai a puni e aku la i kekahi, a holo aku ana no kekahi barela hou aku. O ka lua ho{ o na hei'iei barela, oia no ka holo aluka ana mai o keka ! ?i heluna kanaka i makemake e komo ina keia heihei, a hopu i ka lalou niau me ka holo ana maluna o' ko lakou mau lio. O keia no hoi kekahi o na heihei hu o ka aka, no ka mea oi holo aku ko kekahi poe a hiki i ka haule hou ana o ka ltfkou mau pahu, a -hiki pono aku no hoi kekahi me kana i ka pahu eo. O ka hookuku heihei a hoohina pipi, maluna o ka hoki ia mea hu o ka aka, no ka mea o ka holo aku hoi ia o ka hoki mahope o ka pipi, a Ina e huli ae ana ka- pipi holo no kekahi wahi okoa aku, he hana nui ka hoohuli ana i ka hoki a hilei i lee kokoke ana aku i kahi o ka pipi. a ina hoi ua makaukau no ka hoolei ana aku I ke ua holo aku la. ka hoki he wahi okoa a pela hoi ka pipi, a ku a molowa maoll ke nana aku i keia ano hookuku. He mau hokl palupalu no nae kekahi o ka waha, a ua hel no ka pipi i na keiki maluna o ia mau hoki, a ua kaa ka helu ekahi o ia hookuku ia Lui, he haole no Waianae. Ua hele no hoi a ahiahi loa, ua hookuuia na hana hoikeike o ia la me ka piha o na poe apau i na manao hauoli, o ka olelo wale iho la. no i ka waha o na kanaka i ke akamai ole o! ka haole i ka hoohei pipi. ' He nui maoli na dala i loaa iloko o keia mau la elua, a ua'oleloia ae, ina e ukuia ana na hoolilo apau no kefa, hana, alaila e koe ana no āala, no ka uku ana i na hoolilo o ke kapili ana i ka moku heihei e hanaia mal; nei o Hawaii nei.

Ke makemake nei ka Hui Kini'popo Sana L»ui e paani pu me ka hui o Hawaii nei ! ulele iho nel me ko Kapalakiko, a ina no ka holopono o na kukakuka ana mawaena o keia mau hul, alaiia, ma ka la Karlsimaka ae nel laua e hookuku ai, ua olelo ae kekahl o na keiki o ke Sana Lul, na ka hul e lanakila ana, na daJa apau e loia ana ma ka pukapa.