Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 52, 27 December 1907 — Ka Makaikiu Talamana Ka Papohaku Kahiko Naueole o ke Komohana. A I OLE Ka Mea Nana ka Ilio Hanu Mea Hou Kaulana Bone [ARTICLE]

Ka Makaikiu Talamana

Ka Papohaku Kahiko Naueole o ke Komohana. A I OLE Ka Mea Nana ka Ilio Hanu Mea Hou Kaulana Bone

MOKUNA XXXIX. KA llt*l AXA ME KA ILIO HANU MEHEU BOXE. \ Va kuhiUnlii pono aku la 110 hoi ka Makaikin ia Ineka i ka laua va\\\ e hele ai a liiki i ka loaa ana o kana Ilikini o Tom, a nana e .ilMkai aku iu laua no kalii o ko laua palekana ma kekahi aoao o ka iM.nina. •*No kealia ka hoi kou mea o ka hele pu ole ana me niaua, ua ~1, i<» mai hoi oe, aia kakou a hiki iluna o kela puu, alaila loaa ia K;ik<tu ka palekana, v i noke mai ai 110 ua mau kaikamahine la i ke kni lnminano ana i ka Makaikiu. -lle uiaio m> ia mau olelo a*u i hoike aku ai ia olua, a ina e liooioiu' :iua olua i ka'u mea e kauoha aku nei ia olua, alaila e hiki niai i ka hookoia ana o ia mau olelo, a o ko kakou hele pu ana aku. u«- uH'.-i ia e pau Jou ai kakou i ka paa i ka hopuia e kela poe kanaka." Xo ko Kate piha loa i ka maka'n, akahi no oia a kamailio mai i k.i Makaikiu nia ka pane ana mai: "E hele pu ae no hoi kakou, a e •p le ana 110 hoi e loaa mai ana kakou i kela poe kauaka, he hookahi int ko kakou make like ana.'' "lna i ike ae au a he uuku loa kahi manaolana i koe no ko k**. kou pakele ina ua ae aku au i ka olua koi, aka he nui loa na alah. le a'u i hoolala ai no ka hoohoka ana aku i ke)a poe kanaka, a oia iio hoi ke kuniu nui o ko'u hookololohe ana e noho maanei me ka iiookuu ana aku ia olua wale 110 e liele e maniua." "Kf minainina loa nei au i kou ola ma o ka mauna ana aku no ko'u pono," wahi a Kate i pane mai ai. "O ko'u manao no, e nolio pu 110 au me oe a make pu hoi me oe maluna o keia kula, iloko o na liiiiii o kela ](oe kanaka aloha ole.'' T"a noke aku la 110 hoi ka Makaikiu i ka hoole paakiki i ka ae ana aku i ka nolio mai o keia mau kaikamaliine e like me ko laua makeinake, a mamuli o ko ua Makaikiu la hoike okoa ana aku i ke \uinu ana i manao ai pela wale 110 e hiki ai ke pakeie ko lakou niau ola a]»au loa, ua ae mai la ua mau kaikamahine la. Ku ae la o Kate iluna a hele pololei mai la imua o ka Makaikiu ine ka pane ana mai: "Malia paha o ko kakou ike hope ana ilio la ,10 keia, a aole nae he hewa o ko'u haawi e ana aku i ka'u mau lioomaikai ana ia oe no na hana hoopakele au i hana ai no'u," a kulou ; ho la oia me ka honi ana iho ma ka lae 0 ka Makaikiu, ke kanaka 'ioi i mauna i kona ola ilio no kona pono. l"a lilo keia mau hana ame kela mau huaolelo a. Kate i hoopuka h :u ai i mea nui i ua Makaikiu la, a hooholo iho la oia e hoao no A ' ma na ano apau e hiki ole ai i kona mau enemi ke pepehi mai Ha, a e ola aku ana lioi oia a ike hou i keia kaikamahine ana i liaah i ai i kona ikaika ame kona ols no ka hoopakele ana iaia mai ka ■ *iina mai 0 kekahi kanaka aloha ole. Va lalau mai la nae oia i na lima 0 Kate me ka pane ana mai: 1 Mai niaka'u oe no'u, no ka mea e halawai hou aku ana no kaua, & • hele me na manaolana hauoli, a ke pau wale nei nae ko kakou manaka nolaila o ke aloha no ko olua a hui hou aku kakou." I'a kuhikuhi hou aku la ka Makaikiu i kahi a ua mau kaikamahine nei e hele ai, ame ka laua mau mea e hana ai ke halawai laua īiu- kekahi pilikia, a 0 ka hele aku la no hoi ia 0 ua mau kaikamaliine la me ka haajele hookahi ana iho i ka Makaikiu. I ua Makaikiu la e noho liookahi ana iloko o ka pouli, ua ala mai la na lioomanao ana iloko ona no Kate, a mamuli lioi 0 kela honi a ua kaikamahine la i hoopili iho ai i kona lehelehe ma kona ;iae. ka mea nana i hookomo mai i ka manao uwila iloko ona,; >no kona ku paio ana aku me kona mau enemi no ka pono 0 kela kaikaīnahine. . , . I'a nana hou aku la nae oia ma kahi ana 0 ka īke tina aku 1 na kanaka ana o ka ike mua ana aku maluna o ko lakou mau lio i ka h«-le aua mai ma ke alaliele e hoea mai ai i o lakou nei, a ike aku la oia i ko lakou puuluulu i kahi hookahi. laia nae e kakali ana o ka ike aku i ka lakou mea e hana mai ai, ua ike aku la oia i kekahi mea ma kahi he eono haneri i-a wale no mai iaia nei aku a e hele mai ana hoi imua ona. Ua nanao 1110 la *.a i kana pu raifela me ka makaukau ana e ki aku i ka mea niua 1..a hookokoke mai ana iaia, oiai 0 ko lakou pau i ka make, oia ko ia nei mea e pakele ai. I ke kokoke loa ana mai o ua mea la a ia nei 1 īke aku ai, ua hoomaopopo aku la keia, aole kela lie kino kanaka, aka he holoholona ua mea la ana 0 ka ike ana aku, i ke kokoke ana mai, ua ike pono loa aku la oia ine ka hoohewahewa ole, 0 keia no ka kana ilio punahele Bone. . i'a hoopiha loaia oia me ka hauoli no ka hiki ana mai o kona k«>kua iloko o kona mau minuke 0 ke kupilikii, a manao ae la ka lanukila mahina o kona mau enemi. MOKUNA XĪa KE ALUALUIA ANA 0 KA MAKAIKIU. I keia hoea ana mai 0 kana ilio, ua hoymaopopo iho la no lioi oia aole 110 i mamao loa aku kana llikini mai iaia aku. I keia manawa nae ke hooniau mai la kona man enemi i ka hele ana mai īniua, a o ko ia nei liaalele koke iho la no iaM kona wahi e pee ana, a hele iku la e hoolalau, me ka hana ana i meheu hou, i wahi no ua pop * kanaka la e hookolo mai ai mahope ona, a haalele aku i ka uhai ana ma kahi a na kaikamaliine i hele aku ai. V-\ hoea mai la ua poe kanaka nei ma kahi a ka Makaikiu ame , na kaikamahine i pee ai, oiai hoi ua Makaikiu la ua mamao loa mai ia' lakou mai, a aia oia ke liele la i ke kula palahalaha, ma kahi ana o ka ike mua ana aku i ua poe kanaka la e akoakoa ana. Vū hiki loa iaia ke ike mai i kona mau enemi, oiai eia lakou uialuna o na lio. a ke kakali mai la oia 0 ka ike mai i ka mea a ua poe kanaka la e hana aku ai. I'a lele iho la kekahi poe 0 lakou mailuna īho 0 na lio no ka huli ana i ka meheu e hiki ai ia lakou ke hookolo aku maliope 0 ka lakou mau pio. Ke uumi wale la no ka Makaikiu i kona hanu, oiai ua kau aku la ka maka'u iaia.'ina no ka hahai aku o ua poe kanaka !a i ka meheu 0 na kaikamahine, e pau loa ana kona manaolana no Ka hiki iaia ke hoopakele hou ia laua. t I'a lioopiha loa ia nae oia i ka hauoli, i kona ike ana aku 1 ua poe kanaka la e liele mai ana mahope 0 ka meheu ana o ka haalele ana aku i wahi 110 lakou e liookolo mai ai mahope ona, a manao ae la ka palekana 0 na kaikamahine mai keia poe kanaka ae. Oiai ke hahai pono aku nei ua poe kanaka la mahope 0 ko īa 'i'M meheu. nolaila ua hoolalau hou aku la keia me ka hoi liou ana H«. i kaW mua a lakou i pee ai, e hoolauwili ana hoi i kona.Muau "•■n.'ini. a ke ike pu la no oia i ua poe kanaka la i ke pokakaa 1 kahi "kahi. e like no me ke ano 0 ka ia nei wahi o ka. hele ana. I"a hoomaha iki iho la keia no kekalii manawa, a oia no hoi ka • 1 i aukn ae ai ka ihu 0 kana ilio ilnna me ka li-o ana ae 0 kona ni pepeiao, a ike koke aku la ka Makaikiu, he eha mau kanaka e • kolo liele mai ana mamua pono aku 0 keia wahi ana e noho aku

Aole <a ia nei hoohewahewa ana no ke ano o keia poe kanaka, ; oiai ua ike inao])opo loa aku la oia he poe Ilikini lakou, a aole no aja i niaka'u i ka ]>aio ana aku me keia poe, aka o kana mea imaka'u wale no o ka lolieia mai o ke kani aku o ka pu e ka nui o na kanaka. "E na Lani. e kokua mai ia'u," o keia kana mau huaolelo i lioopuka ae ai, a hoomaka aku la oia e holo i mamao loa ai oia i kalii kaawale e liiki ai ke lolie oleik mai ke kani ana aku o kana pil e na kanaka maiuna o na lio. laia nae e holo la nie kana ilio, ua nana inai la oia ihoi>e a ike pu mai la 110 hoi i ka holo aku o na Ilikini, a i ko ia nei ike ana ua maniao loa oia i kalii e. ua hele malie aku la oia, oiai hoi na Ilikini e kmipau mai ana i ko lakou mama holo mahope o ia nei. Va nolio iho la keia ilalo, no ke kakali ana o ke kokoke mai o ua poe Ilikini la. a iloko o ka manawa i maopopo mua ole iaia nei, ua ki mai la kekahi o lakou i ka pu, a o ka inanawa no hoi ia o ka Makaikiu i lele ae ai iluna a haule iho la noluna o ka honua. T'a inanao loa ia kana ilio ua make kona haku, nolaila ua hele mai la oia me ke kaanini ana ma ka aoao oka Makaikiu. Ua huro mai la 110 hoi ua poe llikini la 110 ko lakou lanakila ana, mamuli o ka make ana o 'ka lakou pio, a hele malie nui mai la no kalii a ka Makaikiu e waiho aku nei. I'a ike aku la 110 hoi o P»one i ua poe la, a noke aku la i ka liae 110 kc» ku pnle ana ma ka aoao o kona haku, a oia no hoi ka manawa a kekahi o lakou i kau ae ai i kana pu raifela no ke ki ana mai i ka ilio aka nae ua ala mai la ka Makaikiu. a iloko o ka imo ana a ka maka, ua ki ]»akahi aku la oia i ua poe Ilikini la apau loa i ka mftke iloko o ko lakou nanea nui. MOIvUXA XLI. KE KAU ANA 0 KA MAKAIKIU MALUNA O KEKAHI LIO. Ua hoololo wale no ka Makaikiu i kela manawa i kiia mai ai o ka pu raifela me ka manao o ua poe Ilikini la ua make ka Makaikiu, aka nae aole, ua hana oia i keia liana i wahi e hele aluka mai ai ua poe Ilikini la, a lie hookahi manawa e ki aku ai ia lakou apau loa i ika make, a koe wahi ahailono ole iho, I ka Ilikini nana i kau niai i ka pu raifela i kana ilio, oia i ki .hnua aku ai i kana pu panapana, a lie mau kekona lielu wale no, ua pau loa lakou i ka lielelei iluua o ka honua, me he mau pulelehua la i ulupaia iho e ka makani. T T a lele koke mai la o Bone maluna o kona liaku i keia ike ana niai aole ka oia i make. no ka mea ua kuliihewa loa no ua ilio la e like me ke kuhihewa o na Ilikini, ua makeia kona haku, a pela no lioi oia i noke ai i ke aoa no ke kipaku ana aku i na Ilikini ia lakou i liele mai ai a kokoke i ka laua walii e noho ana. j Ua welie ae la ka Makaikiu i kekalii o na lole o ka Ilikini e komo ana a paa ae la iloko o kona mau lima me ka hookomo ana iho iloko o kana puolo, no kona manao, e hiki niai ana ka manawa e waiwai ai o ke komo ana i keia lole i liiki ai iaia ke hoano-e i kona ano, a i hoopuliilia aku no hoi kona mau enemi. Ke ike la no hoi oia i na kanaka lie nni maluna o ko lakou mau lio e liele ana maluna o ke kula palahalaha, a i kana hoomaopopo aku, e liele hou ae ana lakou no kela wahi mua no a lakou nei i ai me na kaikamahine. Ua ike pu aku la no hoi oia i ka noke niii o ūa poe kanaka la i ka namunamu no keia hoohokaia o lakou, a kani iho la nae ka aka a ua Makaikiu la, no keia hoopuliilia ana o kela poe, a oiiii ita lpihi loa keia pauakaia ana o ua poe kanaka la, nolaila ua mamao loa na kaikamaliine e hiki ole ai ke loaa ina e hookoloia aku ana laua. Ke hakilo pono loa la no nae ka Makaikiu a >hiki i kona ike ana aku i ua poe kanaka la i ka akoakoa ana ae ma kahi o na Ilikini ana i ki ai i ka pu a make loa. I keia manawa no hoi oia i ike aku ai i ka liolo liookalii ana mai o kekahi kanaka maluna o kona lio ma ko ia nei walii e hoopue aku nei, a o ka nui o na kanaka ua hele aku la lakou ma ka melieu a na ka:ika'mahine i holo aku ai nouka o ke kuahiwi, a o keiaikanaka liookahi i ilioounaia mai ai ma keia alahele, no ka liuli ana i ka Makaikiu, no ka mea ua ike loa lakou he alahele okoa ko na kaikamahine i hele ai, a ua hoopuhiliia hoi lakou e kekalii kanaka mainuli 0 keia hoolalau waleia no o lakou. » 0 keia kanaka i hoouna liookaliiia aku ai no ka liookolo ana maliope o ka melieii o ka Makaikiu, he kajiaka oia i haawiia aku o ka lio holo loa no ko lakou manao o ka lio keia e hiki ai ke uhai aku 1 ka jMakaikiu. Ke hookokoke loa mai la ua kanaka nei, a o ka manawa no hoi ia a ka. Makaikiu i kauoha aku ai i kana ilio e ku ae iwalio o ke akea, a o ka manao o ka Makaikiu ma keia liana ana pela i loaa ai ka mea a kela kanaka e nana ai, a o kona manawa hoi ia e lele mai ai a kau maluna o ka lio, Ua liiki loa no iaia ke ki mai i keia kanaka me kana pu panapana, aka aole nae oia i makemake e loheia mai ke kani aku o kana pu, nialiope lolie mai ka nui o kona mau enemi. nolaila ma keia manao hope oia i ihooliolo ai pela eia e liana aku ai a liiki i ka lilo ana mai o kela lio iaia. 1 ka hoea io ana mai o ua kanaka nei ma kalii a ka ilio e (ku ana, ua hele malie loa iho la kona lio, me ka nana ana no lioi i kela ilio, a oia no ka manawa a ka Makaikiu i lele mai ai a kau ana maluna o ka lio mai kona walii mai o ka pee ana, a kapoo koke aku la ka palii a ka Makaikiu iloko o kona puuwai. Aole no ka Makaikiu i makemake e hana aku i kela poe kanaka e like nie ia ana e lawe pakahi nei i ko lakou niau ola. aka nae hoi he mea ole na liana maikai ke hana aku i na kanaka o keia ano, a no ka manao nui no hoi e hoopakele i ke ola o kela mau kaikamahine hala ole, ua hiki ole iaia kehookoe ilio i ke ola o na kanaka apau e ha lawai aku ana me ia. Ua kiola aku la oia i ke kino make o kela kanaka nona ka lio ilalo o ka honua a kahea aku la no lioi i kana ilio no ka ukali ana mai mahope ona ua holo aku Ia oia me ka piwihia nui no ke kula palahalalia e waiho mai ana imua o kona alo. ; He papa.hana okoa keia ana e hoolala nei, i wahi no ua poe kanaka la e uhai mai ai iaia, a haalele hoi i ka hookolo aha mahope o na kaikamahine. MOKUNA XLII. IvA UHAIIA AXA O KA MAKAIKIU E KONA MAU EXEMI. Ua lawe mai la nae oia i ka papale o ke kanaka make, a ua like pu me ke paniolo o na kula uliuli o Mekiko ua Makaikiu la ke nana aku, me kona holo pololei ana aku no kalii a ka nui o na kanaka e liele ana a noke aku la i ke ki i kana pu panapana. Ua lolie mai la ua poe kanaka nei i ke kani aku o ka ia nei pu, a inanao loa mai la lakou na ko lakou kanaka ponoi keia pu e ki aku nei ma ke ano lioailona. e kahea aku ana ia Ihkou e liolo mai i ona la, ua hooliuli koke mai la ua poe kanaka la i ko lakou mau lio, a iholo mai la no keia wahi a lakou i ike mai ai i iaia nei. 0 ka manao niaoli o ua poe kanaka la no keia hoailona, oia no ka loaa ana o ka meheu pololei e liookolo aku ai i na kaikamahine, a o keia no hoi ka mea a ka Makaikiu i upu mua ai. a ua hauoli loa oia i ka liolopono ana o keia papahana hou ana. 1 ke kokoke ana mai o ua poe kanaka la ma kahi he mau haneii i-a wale no ka mamao mai iaia'nei aku. o ka hao ae la no ia o ua makaikiu la i kona mau kepa ma ka aoao o kona lio. a liolo aku la me ka puahi nui. T T a ike no ka Makaikiu, e pakele ana oia mai keia poe kanaka aku, no ka mea. i ka manawa auanei a lakou e >hiki mai ai ma kahi o ke kanaka make, nona ka lio, e ku iho ana lakou malaila a e hala ana lioi he mau minute mainua o ko lakou hoomau ana mai i ke alualu iaia nei, Aole i pau.