Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 2, 10 January 1908 — Ka Makaikiu Talamana Ka Papohaku Kahiko Naueole o ke Komohana. A I OLE Ka Mea Nana ka Ilio Hanu Mea Hou Kaulana Bone [ARTICLE]

Ka Makaikiu Talamana

Ka Papohaku Kahiko Naueole o ke Komohana. A I OLE Ka Mea Nana ka Ilio Hanu Mea Hou Kaulana Bone

MOKUNA XLIV. KA HALAWAI HOU ANA 0 KA MAKAIKIU ME NA KAIKA MAHINE. w IIo haawina pomaikai maoli keia i loaa ia olua, a ua liiki mai ka hooiHiki'lo i ka wa kupilikii loa, oiai ua ike aku au i ke kokoke l<»a aiiii o ohia e loaa mai i na enemi, aka nae aole i ae mai na lani <* komo hou olua iloko o na liina o kela poe holoholona," wahi a ka Makaikiu īne ka hauoli. he niaii niea oiaio wale no ia au i olelo mai la, no ka mea ina aole kela Ilikini ina ua paa maua i ka. hopuia," a ua hoike pu aku la 110 hoi o Ineka i ka uwe ana o ka Ilikini a kohu uwe no kekalii kaikamahine iloko o ka pilikia. Ia lakou nei nae e kamailio ana, aia no ka ilio ke li-o la kona mau pepeiao, e hoike okoa mai ana no i kona ike ana i kekahi mea, a nia,Jioi ka Ineka i kamailio mai ai: "Aole anei he mea pono ia kakou k»* nee aku mai keia wahi a kakon e noho nei?" /? "Aole. no ka mea ma ia hana ana auanei e komo pono aku ai J k'nkou iloko o na lima o na enemi," wahi a ka Makaikiu. I I ka hala ana nae o kekalii mau minute o ia kakali ana o lakou, r 11.1 lohe aku la o Talamana i ka nehe o kekahi mau kapuai ' a oia hoi kana o ka i ana aku i ua mau kaikamahine la: "E noho malie no olua pela; a owau ke hele ae e ka niea nona kela nakeke a'u o ka lohe ana aku nei." Ua hele īuai la no hoi ka Makaikiu uo ka hakilo pono ana e like me kana o ka hoike ana aku i na kaikamaliiiie, a aole no i mamj*o loa keia wahi o īa liele ana mai ana, ua lo.he maopopo loa mai la oia i ka nakeke a hoomanao iho la oia ua loa oia me ua kanaka la, inaipaha he kanaka oia a holoholona paha. T ? a p<*e iho la oia iloko o ka nahelehele me ka paa makaukau mau ,'ftia i kana pu panapana iloko o kona lima, no ka oili mai no 0 ka enemi, o kona ki koke akn no ia (aia a make loa. \ He liookahi nae mea hiki loa iaia nei ke hoomuopopo, oia no ka hookahi ana o keia kanaka e hele mai nei iloko o ka pouli, a hau]»u wale ae la no oia malia x>alia o kana Ilikini no keia e huli mai ana ia lakou. I'a hoomau aku la ka Makaikiu i ka nee ana imua, a hiki i kona ike maopopo loa ana aku J ke kino kanaka, a o kona no iq i haawi aku ai i kekahi hoailona i mjfti mau ia laua me kana Iliklni. a ua paneia mai no hoi ua hoailona la a ia^nei. I ka maopopo ana ia laua pakahi ko laua mau ano iho, aole he noho hou ana iho ma ko laua mau wahi e ihoopli ana, aka ua liele mai la kekahi no ka halawai pu ana me kekahi, a he manawa hoi ia 1 hoohalaia nie ka hauoli mawaena o na hoaloha elua. He mau kekona pokole wale no nae ia no ko laua hauoli, oiai ua lohe houia aku la kekahi nakeke, e hoike oKfca-mai ana, ua kokoke mai ka pilikia e halawai me lakou. • .1 MOKUNA XLY. ' KA rAKELE MAHUNEHUNE AXA MAI NA ENEMI MAI. Xa Tom i lohe aku 1 ka nehe mai o na kapuai wawae, a hoopili iho la oia i kona pepeiao i ka honua no ka hoolono ana, a oia kana 0 ka pane ana aku i kona haku: "Eia ae kekalii mea ke hele mai nei ma keia wahi o kaua e noho nei." 9 Ua lioolono ilio la no-hoi ka Makaikiu, a hiki i kona hooiaio loa ana he nui ka poe e hookokoke mai nei ma ko laua wahi. Ua kukakuka iho la laua i ka laua mea e hana aku ai, a liooholo iho la laua o ka Makaikiu ke alakai i na kaikamahine, ma kekahi wahi okoa e loaa ole mai ai, a e hele hoolalau lioi kana Ilikini 1 keia poe kanaka. Ua aaki iho la ka pouli i kela manawa, a ke pa mai la hoi ka makani me ka ikaika, a o ka mahae lua ae la no ia o laua nei ma ko laua mau alahele pakahi i hooholo ai. Ua hoi aku la ka Makaikiu a loaa na kaikamahine a hoike aku la i ka loaa ana o Tom iaia, me ko laua lohe ana i na halulu kapuai wav.ae o ko lakou enemi hookokoke loa mai nei ma ko lakou meheu. ■Ta hoike pu aku la no'lioi oia i ua mau kaikamaliine nei, o lakou pu ke hele like aku ana nia kalii e loaa ole mai ai i kela poe, a ua hoopiliaia hoi laua i ka hauoli no keia hoolala ana a ko laua.hoopakele. Ke pohihilii la no nae ua makaikiu la i kana wahi e lawe aku iii i na kaikamahine. aka ua aa no nae oia e hou poo aku i kahi i maopopo ole iaia, a ina no lioi no ka haawina laki, e pakele ana no lakou mai na enemi mai. a i loaa mai no lioi, hejpa.io aku no kolaila a hiki i ka ikeia ana o ka aoao e lanakila ana. Ua alakai aku la ka Makaikiu ia lakou a i ke kokoke ana ma Mkahi opu nahelehele, ua lohe maopopo loa aku la oia i ke kamailio o ua pge kanaka la, a manao iho la ko lakou loaa i ua poe la, aka he hookahi wale no wahi i ahona iki ai, oia no ka pouli pu, a ua lioao aku la no ka Makaikiu e hele no ke kaawale ana aku mai oj»u nalielehele aku. Ma keia wahi nae i olelo mai ai oia i na kaikamahine e ku malie ma kahi hookahi, S oia ke hele e mamua, a ke hele la no hoi oia me ka nihi malie loa me ka hoolohe pono ana hoi, ina paha ua lohe mai na enemi i ko ia nei nakeke aku. Eia no kana ilio me ia, a mamuli o ka lioike ana mai o ka ilio i kekahi hoailona o ka poino, ka mea nana i hoopakele mai iaia mai &a halawai ana me ua poe kanaka la, no ka mea ma ke ano o na hana a kana ilio, ua hoomaopopo iho la oia, he mau kapuai helu wale 110 ka mainao o ka enemi mai iaia aku. -He mea pono iaia e hana aku i kekahi liana e loaa ai ka palekana ia lakou, oiai ke hele aku la i kahi o ke ao, a ina no me keia iho la ko lakou noho kokoke loa aku i kahi o keia poe kanaka, alaila 0 ko lakou paa koke mai no ia i ka hopuia. E hoololie ana no nae oia me ka makaala loa, ua ike aku la oia 1 ke o-ku ajia mai o kekahi mau kino kanaka ekolu iloko o ka pouli, e kolo hele ana hoi ua poe kanaka la me he moo la a e palaha ana ko lakou mau alo iluna o ka lepo.* Ina i maopopo mua, o keia wale uo na kanaka ma keia wahi i na ua ki kokeia aku no eia ua poe kanaka la apau i ka make, aka maka'n iho la oia, malia he nui loa aku kekahi poe e noho kokoke mai ana, a o ko lakou lele koke mai no maluna o ia nei tue ka īakou mau mea kaua, a o ko ia nei make no ia. Xo ka makeinake ole no hoi kekahi e loaa aku ka ike i kana mau kf>ikamahine no ke kokoke loa o ka enemi, nolaila, ua holo aku la oia no kahi kaawale loa; me ka hoōkuu ana aku i ka ilio <2 holo mamua, no ka mea o kana ilio wale no kana mea o ka hilinai ana e liiki ke alakai ia laua me ka maalahi. laia i ike ai ua haliai aku ua mau kanaka la iaia, ua ki mai 1a oia i kana pu panapana i wahi no ua poe kanaka la e hoomaopopo

ai, aia malaila ka Takou pio, a o kona huli hoi hou mai la no ia no kahi a na kaikamahine e noho ana, ana no hoi i haalele iho ai, a oia ka ua Makaikiu la i pane aku ai ia Kate: *'Ua palekana kakou i keia manawa, a e holo kakou nouka o ke kuahiwi." Ua ao loa ae la i keia nianawa. aka nae he kakaliiaka omamalu ia a o ko lakou nei holo aku la no ia ma na ala ololi no ka hoohiki ana aku i kahi o ka palekana. 4 Tehea oē i manao ai, ua loaa ia kakouW palekana, oiai aole no i mainao loa kela poe kanaka mai ia kakou aku," i pane mai ai o Ivate, a ike aku la no lioi ka Makaikiu i ka u'i maoli o ua kaikamahine la, a oia hoi kana o ka i ana aku: 'Tela io no, aka eia nae kakou ma kahi e paakiki loa ai ana i kela poe ke hahai mai ia kakou," a hookuu aku la ka Makaikiu i ua mau kaikamaliine la- e hoomaha, me kona lioomak&ukau ana i mau mea ai na lakou. I ka loaa ana o ka maha, ua alakai la oia ia lakou ma na, alanui kikeekee e moe ana ma na puu like ole, a o ia hoi ka ua Makaikiu la i pane aku ai i ua mau kaikamahine la: u lna o Tom kekahi me kakou i keia manawa, ina aole a kakou mea e maka'u ai." ; MOKUNA XLVI. • f KA HO-A ANA I KE AHI XO KA HOOMO'A AXA I MAU MEA AI. ( i Aia no nae ka manao iloko o ua Makaikiu la, malia paha ua make kana Uikini, i na poka pu raifela a kela poe kanaka alolia ole, a lie hookahi wale no wahi nana i hookanaaho ae i keia manao ana ona pela, oia no kona lohe ole aku i ke kani mai o ka pu. Ua mau aku la no nae ko lakou nei hele ana nouka o ke kualiiwi, a ua hiki paha i ka hora umi-kumamalua o ia la, me ka loaa ole he wahi hiohiona no ko lakon nei uhaiia mai e na enemi, ua manao ilio la ka Makaikiu he uianawa maikai loa ia no lakou no ka liooluolu ana. Eia no lioi lakou iloko o ka hihipe'a o ka ululaau paina, a ua nalowale inaoli mai liiki ana ke loaa aku i ka poe huli. Ua hookuu aku la ka Makaikiu i na kaikainaliine e hooluolu, me ka hoonoho ana aku i kana ilio e kiai ia laua, i hiki ai ke haawi aku i na hoailona i ka manawa e liookokoke mai ai o ka poino, a ua hele aku la hoi ka Makaikiu no ka huli ana i mau mea ai na lakou. * \ Ua hele aku la ua Makaikiu nei, a kekahi kaliawai, a lioolialaia eia he hapalua hora ma ka hopuhopu ana i mau oopu na lakou. Ua nui maoli kana mau i'a ana i manao ai ua lawa ia no ko lakou paina ana ua huli lioi mai la oia i kalii o na kaikamahine e moe ana, a aole no hōi i ala ae ua mau kaikamahine nei, nolaila, ua liiamoe pu iho lla na hoi oia no ka hooluolu like ana, me ka ana aku i na liana kiai i kana ilio. Ua liele no hoi a aliialii loa, akahi no ka Makaikiu a ala mai kona hiamo(t ana, a ua ala mua ae no hoi na kaikamahine me ka loaa ia laua o ka liooluolu inaikai ana, a ua liauoli loa ua Makaikiu la no keia ano o kona mau lioa, a lie liookalii wale no mea kaumaha o kona manao, oia no ka ike ole aku i kana Ilikini. I ka hala hou ana o na hora lie unii-kuniamalua me ka loaa ole 0 kekalii hiohiona o ko lakou hookoloia mai, ua manao loa'iho la o !Talamana, ua lalau loa ko lakou a no keia manao ana no hoi eia lakou ma kalii maliihia, ua ho-a aku la oia i ahi no ka pulehu ana i na i\a ana o ka loaa ana i mau mea ai na lakou, no ka mea, ua makemake no oia e liaawi aku.i mau mea ai ono hou na i kona mau hoa. ' He nui no ka lakou mau mea ai, aka nae ua liele a maloo ka puu 1 ka ai ina mea paakai. I ka mo'a ana oua mau i'a nei a lakou, ua noho ilio la lakou e ai, nie lie mea la aia lakou maluna o kekahi papaaina luau, me ka loaa ole lie wahi haili eia aku ka poino a hoea mai ma kahi kokoke loa ia lakou. Ke ike pono loa la o Talamana ia Kate me kona mau papalina i ihele a koliu apala ka memele iloko o ka malamalama o ke ahi, a manao ilio la oia, ua liauleliia e palia ua kaikamaliine la i ke aloha me kekalii kanaka opio o ka Hikina, nolaila ua lioopau ae la oia i kona manao no ke ake ana aku e lilo mai ua kaikamahine la i hoapili paa nona, aka e lawe mai ana no nae oia ma ke ano lie lioaloha. He wahi kanaka ano ole w r ale iho/no oia, e aloalo ana iloko o* na popilikia he nui, a o ka hoao ana aku e lilo i hoapili no keia kaikamaliine u'i, lie hokai wale ana aku no ia i na mea nani oloko o kekahi lialealii, a oia lioi kana o ka namunamu liilii wale fffia ilio no iloko ilio ona. "Heaha la hoi e hoilioi aku ana au iaia imua o kona mau hoalolia e kakali mai la o ka ike liou iaia, a e lioloi lda auanei au i na inanaolana poho i ulu ae iloko o kuu p>?uwai no keia kaikamaliine." ~ "Ua maikai maoli keia mau mea au i hana mai nei no kakou," i kamailio aku ai o Ivate ika Makaikiu. "Ina e hoea aku ana kakou imua o ko'u mau hoaloha, alaila e halia'i aku «āna au i keia mau mea apau ia lakou." Ua pane aku la no nae ka Makaikiu i kona mau lioa i ka i ana aku: "Ke manao nei au e nolio no kakou i keia wahi no kekalii mau la hou aku i koe, a no ka mea o keia wale no kalii maluhia a'u I ike ai no kakou," a o ka manawa no ia a Bone i lele ino ae ai iluna ine ka noke ana i ke aoa. MOIvUXA XLVII. - ' KA LOAA HOU AXA O KA MEHEU I XA EXEML - ' * E nanea ana no ka ilio i ka hiamoe ma ka'e o ke alii oiai lioi kona mau haku e noke ana i ke kamailio, a mai ka hiamoe ka puoho ana ae, me ka liaawi ana i kela hoailona no ko lakou pilikia. L a ku koke ae la ka Makaikiu iluna me ke kauolia ana aku i na kaimaliine e ukali aku maliope ona, a ua hooko aku la no hoi laua e like me ke kauolia. L r a maa loa ka Makaikiu ike ano ona hoailona a kana ilio e lioike aku ai iaia, a ma keia lioailona i maopopo loa ai, aia po na enemi ma kalu mamao mai ia lakou aku. a alakai aku la ka Makaikiu i na kaikamahine no kekahi mau haneri kapuai, alaila ua waiho aku la ia laua ilaila me ka lioi ana mai e ka liilii i ke alii ana o ka lio-a ana. Aole hoi i liuli hou aku ka Makaikiu i na kaikamahine, aka nH aku la oia no ka halawai ana me na eneini, a aia pu no ffioi kana ilio me ia i liiki ai ke ikeia aku ke kolohe. Aia uo lioi ka manao paa iloko ona, aole kela poe kanaka i hele aluka mai, a ina a ekolu wale no poe e liele nei i ka manawa lioōkahi e ki ia aku ana e ia i ka pu a pau loa ,i ka make me ka nui ole o ka liana. i I a hoomau aku la no nae ka Makaikiu i ka hele ana, a hiki v i kona .hoea ana aku ma kekahi wahi ponalia. e pale mai ai ka ululaau, a oia no hoi ka manawa a kana ilio i hoike hou mai ai i kekahi lioailona. no ke kokoke loa ana mai o ka enemi. I a ku iho la ka Makaikiu, no ka hoolono ana, a no ka hakilo ana no hoi kekalii i ke ano o ka mea a kana iīlo e hoike aku nei iaia. I'a ulii mai la nae ka po i kela manawa. a ike aku la oia ma kahi j lie mau lianeii i-a wale no mai iaia aku, i ka oloio ana mai o kekahi T>°e Ilikini me lie mau ilio hahai holoholona la. a aia lioi maliope pono aku o lakou lie umi-kumamalua haole i lako pono i na lako kaua. Ua ano pau ae la ko ia nei manaolana no ka hiki iaia ame na kaikamaliine ke pakele aku i keia manawa, oiai eia na enemi ma ka meheu pololei loa i kahi a lakou i lio-a ai i ke ahi, a malaila <auandi e hookoloia aku ai o ka loaa pono aku no ia o na mahine. AoTi i pau.