Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 8, 21 February 1908 — HE HOOKAE ANEI KE KUMU O KA HOOPAUIA ANA O KA LUNA AUHAU? [ARTICLE]

HE HOOKAE ANEI KE KUMU O KA HOOPAUIA ANA O KA LUNA AUHAU?

I hoala mai la makou i keia ninau inamuli o ka nui o na wa olelo i keia mau la e pili ana i ka hoopauia ana aku o James L. Holt mai ke kulana Luna Auhau aku no ka Mokupuni o Oahu nei ,oia nae ka kekahi pohai e olelo nei, ua manao maoliia no e hoopau loa i ka noho hoo{K)nopono ana o na kanaka Hawaii ma na oihana ano nui iloko o ke Teritore. j Aole a makou mau kumu e hiki ai ke kakoo aku ia manao koho, koe wale iho no ko makou kalele ana mamuli o na mea oiaio i ikeia, a mamuli o ia mau mea oiaio wale no makou e pane ai i keia ninau, | i ole ai e alakai hewaia ko ka lehulehu mau mamio a lilo i mea ho- { ino aku i na poo o ke aupuni Teritore. E like me ka mealiou a makou i hoike nku ai i ka pule i liala ina ke ano nui, no ko ke Kiaaina noi ana aku ia Mr. Holt e waiho mai i ke kulana Luna Auhau, ua maopopo loa ka liewa maoli i lianaia i wahi e uhiuhi ai i kekahi mau kinaunau i hanaia, a ma ia j ano' iho la, ua hiki ole ke alo ae niai ka lioopau ana aku iaia mai: kiina oihana aku i hoonohoia akn ai e hana no ka pono o ka lehulehu. Ua hoike maopopo ae no ke Kiaaina i ka loaa qna he mau kuhihewa i kela ame keia kanaka e lawelawe ana ma ka lakou maa oihana, eia nae o ke kinaunau i ilianaia e Mr. Holt, aole ia ma ke ano kuhihew'a, aka ua manao maoliia no e hana aku pela i uhiuliiia ai kekalii mau kinaunau i hanaia e ia. < , Malalo o keia mau mea oiaio i loaa mai i ke Kiaaina ma o ka noii ponoia ana aku iloko o ke Keena Auhau, ua liiki ole loa ia maliou ke kakoo aku i kela manao e olelo ana, no ka makemake oleia o ua kanālia Hawaii e noho ma na oiliana ano nui iloko o ke Teritore, ke kumu i hoopauia aku ai o Mr. Holt. O kekahi o na kuinu nana e kakoo mai i keia pane a makou, oia no ke kaa ana na kekahi kanaka Hawaii no e hoopii ae i kekahi kanal>a Hawaii no, ka pono ole o ka lawelaweia anā o na liana o ka lehnlehu, e kaawale loa ana hoi ke Kiaaina a o kekahi mau luna anpuni e ae paha mai keia manao koho, no ka makemake ana e liodpau loa, i ka lawelawe liana ana o na kanaka Hawaii maloko o na Oihana o ke Aupuni. () ke kumu i ala mai ai o keia pilikia i ka Luna Auhau Jas. L. Holt, oia no ka papalua o ke komisina'i ukuia aku ia Isaac Harbottle kekahi o na Hawaii e ohi ana i na auhau ma ka uku komiaina, a ina paha no ke kuhihewa ke kumu i uku papaluaia aku ai o ia ma«i dala ma ke ano komiaina.i na ua lilo i kumu maikai ke ala ana inai 0 na manao hoohuoi no ka makeinake oleia ana o na kanaka Hawi|ii e noho ma na oihana ano nui o ke Teritore; aka nae aole pela keia, ua hana maoli ia he hoike ma ke ano hewa i liiki ai ke uhiia keia pilikia i hanaia e ka Luna Auhau o ia ilio la no hoi ke kumu nui a makou i ike ai i kona lioopauia ana inai ka oiliana Luna Auhau aku. He minamina nui ko makou no ke kaawale ana mai o keia kanaka Hawaii mai keia kulana mai, oiai he kanaka oia e nana ma\ ana i na hoohalaliala i hiki aku imua o kona alo, a ua hoopakeleia hoi he leliulehu wale o ka poe ililiune mai ke komo ana aku iloko 6 kekahi mau lioopii hoohalahala auhau mamuli o ka nui loa o na auhau i kauia e na hope Luna Auhau maluua o ko lakou mau waiwai paa. He Hawaii o Mr. Holt e kokua ana i kona mau lioa Hawaii ma na mea i pili i kana oihana i ka wa e nolio ana oia ma ke kulana Luna Auhau, eia nae aole loa he hiki ke kaohi mai i ke kanaka e hana ana i kekahi mau lawelawe hemahema ana i ka oiliana o ka a oia ka makou e minamina pu'nei i kona hana ana i ka hewa e hiki ole ai iaia ke hoomau aku i kona paa ana i kona kulana. Ke minamina pu nei no hoi makou i ka lilo ana o keia hoopauia ana aku o Mr. Holt i ninau pili kalaiaina na kekahi o na aoao kalaiaina e lawe mai ai imua o ka poe koho haloka iloko o keia kau liakoko kalaiaina e lioea mai ana, me ka hoino ana paha i ka aoao Ilepuhalika no keia hoopau ana i ko lakou hoa Repubalika; pela. iho la nae e alakaiia aku ai ko ka lehuleliu mau manao, na na kanaka liana pololei a hooko i ko ka lehulehu mau makemake e lawelawe i na hana o ka lehulehu, aole hoi na ka poe i loaa na kinaunau. Ua makeinake makou, e alakaiia ko ka lehuleliu mau manao, e hahai mai ana ka liana i ke kanaka hana pono a pololei, a e mamao mau ana hoi mai ke kanaka han.a hewa aku. Aole io no palia 1 nele ka loaa ana o na manao hoowahawaha iloko o na ili keokeo no na kanaka Hawaii e nolio ae ana ma na kulana ano nui iloko o ka hooponopono aupuni ana, aka malalo wale no o na liooiaio kupono e hiki «ai ka lawe mai ia mau manao ahewa aku ia lakou; oiai nae he mau hoike ikemaka kakou no ke kaiehuia ana aku o kekahi mau kanaka Hawaii mai na oihana ano nui.aku o ka lehulehu ma muli o na kinaunau no i hanaia e lakou.