Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 11, 13 March 1908 — APU'EPU'E KA NOHO HOU I LUNAKANAWAI KAAPUNI. [ARTICLE]

APU'EPU'E KA NOHO HOU I LUNAKANAWAI KAAPUNI.

lloko o kekalii manawa pokole i hala ae nei, i lawe mai ai ka Papa Loio Hawaii a noonoo i ka inoa o Lunakanawai Kaapuni KejK,ikai no ke kakoo a kakoo ole paha i kona inoa no ke kulana Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Kaapuni elua, a ia manawa i ala mai ai kekalii mau loio a ku-e i ka haawi ana aku i na kakoo ana i kona inoa, oiai hoi o .O. Kamika iku aku ai ma ka aoao e kakoo ana ia Kepoikai, me ka hoakaka pu ana i na kumu !"kapono e hiki ai ke haawiia aku na kakoo ana a ka papa loio i ' kona inoa. O ke kumu nui a Kainika i hooikaika ai e kakoo i keia Hawau ma ka hoomau ana aku ma ke kulana Lunakanawai Kaapuni, mamuli no ia o kona manaoio, o ka haawi oleia ana aku o na kakoo ana ia Kepoikai mai ka papa loio aku no kona kupono e koho houia mai i Lunakanawai, he kumu auanei ia e hoalalaia akji ai ka manao iloko o na Kanawa Hawii, a haawi i na oihana apau a ke kanawai i kau ai ma ke koho balota ana. Ke haawi nei makou i na hoomaikai kiekie i keia kupa Amerika no kona uwalo ana aku la i ka pono o kona hoa kanaka imua o ka papa loio, a he kumu kupono io no hoi ia na na Hawaii e hapai inai ai iloko o ka wa hakoko kalaiaina; aka aole nae makou i makemake e lawe mai ka lehulehu i ko lakou mau manao a hookahua ma kekahi aoao wale no o ka ninau me ka ike ole i kekahi aoao. Ma ka pule aku nei i hala i hoike aku ai makou ma ke #no nui ma kahi o na meahou, i ka halawai ana a ka Papa Loio Hawaii a noonoo i na kumu hoopii i laweia mai e ka Loio Kalana o Maui, a ma ia mau kumu lioopii i loaa mai ai ia makou ka manao, he apu'epu'e ka noho hou ana aku o Kepoikai ma ka noho Lunakanawai Kaapuni'no Maui. Ma ia.mau kumu hoopii, e hoike ana ia i ka hoopuka ana o ka Lunakanawai Kepoikai i kekahi mau huaolelo pelapela a kupono ole iloko o kekahi mau manawa imua o ke akfca; kona komo nui ma ra hana kalaiaina; ke kupono ole o kekahi o na komiaina wae kiuie ana i hookohu aku ai ame kona hoolimalima ana i kekahi aina mai kekahi poe mea aina mai. O keia iho la na kumu hoopii akaka loa i laweia ae ai e ka aoao e ku-e ana i ke kupono ole o Lunakanawai Kepoikai e hookohu hou ia aku ma ke kulana lunakanawai. No ka oiaio a no ka pololei o keia mau kumu lioopii, ua kakooia mai ia e na palapala hoohiki lehulehu i kakauinoaia e kekahi poe koikoi o Maui, a ua kau iho ke koikoi maluna o Kepoikai o kā lawe ana mai i kana mau kumu ]>ale e kaawale ai oia mai na ahewa ana aku, e like me na kumu hoopii. Malalo o keia mau kumu .lioopii maopopo loa, ua hiki i ka lehulehu ke kaupaona, a ke kaana > ko lakou mAu noonoo maikai, a hoala mai ika ninau: Ua kupono anei kekalii kanaka, me ka nana ole i kona ili e noho ma ke ano Lunakanawai Kaapuni? < Heaha ke kohu ike kumukula e puhipaka ana ke a'o aku i kana mau liaumana aole e puhipaka; a heaha lioi ke kohu i ke kaliunapule e noho moekolohe ana ke a ? o aku i kona mau hoalianau aole e moekolohe? Ina aole he koliu o keia mau kanaka ma ko laua mau kulana pakalii no ke a'o ana i na liaumana a i na hoahanau, pela no e kohu ole ai kekahi kanaka e nolio lunakanawai ana, ina no ia lie haole a kanaka Hawaii paha ke hookolokolo aku i ka poe olelo pelapela a olelo ino, ina no he lianli oia ia ano haua.

O ke koena iho o na kumu lioopii e ku-e ana i ke kupono o Kepoikai e nolio aku ma ke ano lunakanawai, he mau kumu koikoi lakou e hiki ole ai ke kaoliiia mai na ahewa ana aku no ia mau hana ana ana, a oia hoi ka makou i olelo ae nei ma ke poo o keia manao: *'He apu'epu-e ka noho hou i Lunakanawai Kaapuni." Me ka minamiua no nae makou e hoike nei i ko makou mau manao no keia mau kumu hoopii i laweia mai e ku-e ana i kekalii kanaka Hawaii i kaulike aku ma ke anuu hookahi me na haole, aka . ua hiki ole n.ae ke haawiia aku na kakoo ana iaia, ke ole e hoauheeia na ao omamalu o na ahewa ana maluna ona, ma o keia mau kumu lioopii la, ma kona lawe ana mai i na kumu pale ma kona aoao e kaawale ae ai na manao kanalua no ka pili ole aku o ka hewa iaia. Me keia mau kumu hooluilahala moakaka loa a makou e hoomaikeike aku nei imua o ka lehulehu, no ko Lunakanawai Kepoikai laweia ana mai a kaupaona ia ma ke aiia kaupaona a ka Papa Loio Hawaii i hiki ai ke loaa ke koikoi.iaia imua o ka Peresidena o Amei'ika Huipuia, no ka noho Lunakanawai Kaapuni, ke kono n<jj makou i na Hawaii, e kaomi i kela manao, no ka hookaeia o na kanaka Hawaii, ke kumu i makemake oleia ai e kakoo liou aku ia Kepoikai ma ke kulana lunakanawai. O ka ninau pili ili', he ninau ano nui ia a koikoi e hiki ole ai i ka hapanui o na ke ike aku i kona hohonu aine kona "kiekie, a aole makou i makemake e a'o aku i ka lehulehu no ka hookae mai ke kumu e makemake ole nei o na loio haole e haawi aku i na hooia ana no ko Kepoikai kupono no ka noho Lunakanawai Kaapuni o Maui. O ka makou wale no e iini nei, oia no ka hiki ana ia Kepoikai ke mawohe ae i na hoomamalu ana a na ahewa ana e kau nei maluna 0 kona mau poohiwi, a ke puka laelae mai oia mai ia mau knmu lioopii mai apau, alaila, aole o makou kanalua ana' n(\ ka papahi hou i ka hanohano o ke kulana ana i noho ai no kekahi mau makahiki loihi. , » +++ Va loaa mai ka make i kekahi keiki uuku haole nona wale no na makahiki he ekolu i. ka pule aku nei i hala, mamuli o ka inu ana 1 ke &iui i waiho hemahemaia e kona mau makua; e lilo keia make ana o keia kauiaiki opiopio i kumu nana e hoalala aku i ka manao makaala o na makua mea keiki, aole e hoomaa i na keiki i ka Jioomahn'i ana e inu īama i ka wa opiopio loa, a e loaa pu aku hoi ka hoomaopopo ana e makaala loa ka waiho ana i na omole rama a i kekahi mau wai hoopilikia e ae mai ka hiki ana i na keiki liilii ke lalau aku ia lakou. O ke keeliina a ka Makai Nui Keolanui o ke Kalana o Hawaii i lawe ae ai, ma o ka hoike ana aku ia Mott-Smitli, ke Kakauolelo o ke Teritore me ka laikini wale no e hiki ai ipia ke ihele i ka hahai holoholona a kiki manu paha, he keehina ia e liooko ana i ka wikani o ke kanawai i liooholoia e ka Ahaolelo, aole 110 ka mana whle no o ke kanawai; aka no ka hoike pu ana ae i ta nana ole o keia Luna Anpuni i ka pono o ka mea hookahi, aka no "ko "ka lehnlehn pono; a ua .hoouna aku o Mott-Smith i na da>a no ka uku ana i kona laikini.