Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 11, 13 March 1908 — LOAA KA WAIHONA DALA I KE KULA KIEKIE. [ARTICLE]

LOAA KA WAIHONA DALA I KE KULA KIEKIE.

O kela elala i hoahuia ai e lianaia aku ana i kii keleiwo hoomanao no j Makinale a i wahl lioahu buke iloko o , ke kula klekie. | O keia ninau e pili nna i ke ano e hoohanaia aku ai keia mau dala he | umi-kuniamakolu kaukani i i>aa loihi, loa ia iho n.el c na kahu waiwai o ka i waihona i hookaawhleia no ka hana j ana i kia hoomanao no Makinal«, ua hiki mal 1 ka manawa hope loa e hooholo ai lakou e kukulula i kii hoomanao nona ola hoi l kii keleawe iloko o ke kahua o ka halekuia hou ame ke kukulu pu la i hale waiho buke no ke kula. 0 keia ka lakou Olelo Hooholo 1 hana ai ma ka lakou haiawai i malama ai ma ke ahiahi Poakolu o ka pule 1 hala, a ua hoikeia ae la mea i ka wa i hoomoeia ai ka pohaku kumu *o ke kihi o ka halekula Nui l ka wa e malamaia ana o ia hana e ka Lunakanawal Dole. Ua hoakaka ae ka Lunakanawai Dole i ke kulike ole o ka Olelo Hooholo a ka papa .kahu walwai mo ka manao hoolala mua ia ai e ka Papa hoonaauao aka oiai ua hooholola e ka Papa nolaila, aoie e hiki ke hoololi hou ae i ka olelo hooholo i hoohoioia e ka halawai o ka Poakolu 1 hala: Eia ka Olelo Hooholo: "Hooholoia, O kela nmnao mua 1 hoolalaia ai e ka Papa Hoonaauao ame na haumana o ke kula kleMe o Honolulu e kapaia ka inoa o ke kula klekie 0 Honolulu ke Kula Kiekie Makinale; ua aeia kela inoa a mamull oia manao 1 hooholoia ai e kukulula ! W1 kele» we hoomanao no Makmaie, nona ka lilo aoie e eml lho malalo o ka t9.W maloko o ke kahua o ka halekula Nu\ a o ke koena aku o ke dala iloko o ka llma o na komite e haawiia ae ma lea lima o na kahu waiwai ekolu, a o kekahi o ia poe ola no ke kumupoo o ke kula nui ame ktona mau hope. a o k»« kahi mau lala e ae elua e hookohula mai ana e ka Papa Hoonaauao; e hoolilo ia i $1,000 mailoko a? o kola walhona no ke kual ana i mau buke no ka hale waiho buke o ke kula, a o na loaa apau o ke koena aku o ia haawina i hoahuia no ka hoomahuohua ana ame ka malama ana i ka hale waiho buke ame ke kii o ka Peresidena Makinale." Ō ka hana mua loa i hoolalaia ai e ka Hui Kilohana Art Leag:ue e hoomaemaeia ka makeke kahlko a e lilo j ia i Holo hoomanao no ka Peresidena Makinale. A o kekalii mafiao i hoolalaia ai e kukuluia i kii no ka P«*esidena Maklnale iloko o ka pa ma kekahi aoao mai o ka hale aupunl a I hoi me ke kii o Kamehameha e ku nei 1 keia manawa ma kekahl aoao mai o ka Hale Aupuni. Iloko o ka makahikl 1849 ua hooholola kekahi pauku kanawai e auhau kaulelela na lahul e apau e noho ana dloko nei o keia aupunl i mea e hlkl ai ke hoonaauaoia na kelki a lakou, a mamuli o ia kumu i hookaawaleia ai na keikl a na lahui e maloko o na j halekula kaokoa. Akd nae, oiai na makuakane o na keiki hapa haole e kaana pu ana i ke kolken o ka hoolako ia mau kula' nolaila ua haawlla' ka pono 1 ka lakou mau kellei e like me ka pono 1 loaa i na ke<kt a na haole. A mamull o kela kumu i loli ai ke Kula Manawalea o Oanu nei loli kona ano o ka hooponoponola ana & me kona inoa. a mal ia manawa mai ua lilo ia he kula no na haole ame na hapa haole a mai ia manawa mai 1 kapaia aku ai kona inoa ke Kula o ke Kulanakauhale o Honolulu. He mau makahiki mahope mal ua hoohulia he mau kula kuokoa no na keiki haole a pela i ku al kela kula ma ke alanul Papu. Mal ia manawa mal a hikl wale no 1 keia la aohe wahl hoololiloli l hana houla aku i kela kula, a mal ia manawa mai no hoi i ulu nui mai al na kula a hikl wale no i ke kukuiuia ana ke kula klekle ola kela e ku nel 1 kela la. "Iloko o ka makahikl 18-0 ma ka ruml malalo o ka halepu.u ma ke alanul Papu i kukulu mua ai o Mr. Brewster i kana kula me na haumana he iwa-kalua-kumamakahl. Iloko o ka hoike makahlki o ka 1862, ua holkeia ae ua lilo ke kula ma ke alanui Papu i kula wae maialo o ke alakal «na a Mr. Brewster a i kokliala e Mlsb Trensdel, a ua hiki aku i ke kanallma haumana. Iloko o ka mahlna o Bepatemaba 6 ka 1865, ua 1110 aku la ke kula malalo o ke alakai ana a Mr. Beckwith a nana i alakai ke kula no umi-ktima-maha makahlkl. A i ka makahlkl 1869 ua lawe ka. Papa Hooimauao i kula aupuni a mamuli o ka ae ana o na kahu waiwal o ka halepule o Kaukeano, nolaila ua kula houla o lalo o ka halepule a hikl i ka mahlna o Novemaba 1869 aonai ia manawa mal ua holhoiia ke kula' 1 ka hale pohaku 1 kukuluia e ka Papa Hoonaauao ma ke kahua i kualia ai e ka Papa no ia hana ma na alanul Papu ame Kula. 1 ka 1870 ua kukuluia ke kula iloko o elua ruml, malalo o ke a o ana a Mr. Beckwith ke pookumu, a o M. J. Armstrong ame Eelia Hoiden na kokua kumu, a he hookahi hanerl ame umi-kumamalua haumana. O ke kahuahale ame ka halekula ua hikl aku na lilo 1 ka $10,485. I ka makahlki 1873, ua kauoha ka Papa Hoonaauao i ke Kahu kula Nul H. R. Hlkikoki e hoomnkaukau 1 papa

kuhlkuhi no na hanwlnA llko ol»» nn na anuu 1lk«» oie no ke Kula Kul Vi aponoia la papa kuhlkuhi o n* huK' kula ma na anuu Uke ole e ka Pn; a ua hoohana kokela no. O ka nui na haumana la manawa lloko <> ) kula he kanaono-kumamal«ra. "Iloko mal o ka 1878. ua oml loa t ka nui o na haumana a k* kan.i' kumamalua kelklkane wale no > hope koke iho, ua hookohula o Ai A. Atkin«on I kumupoo no w nul, olai nae i kela manawa e t kumu ana no oia no ke kula Pt. a CoUege, a V kona wa l hookohnl ' kumu kula poo ua lawe pu mnl kana mau kelkikane ame na kalk , hine apau a hookomo l kc kuli t a ma ka makahike IWO, ua pll na haumana o ke kula a hlkl 1 kn : ana he hookahl hanerl ame kan kumamalima haumana, a l ka piha ka elua hanerl ame kanahe mamalwa. 0 kela Iho la ka moolelo pok PUI ana I ke Kula Nul mal ka makaia ana mal ame na hoololll hulehu a hlkl mal I ke kulana r ; nel 1 kela la. 1 ka 18M o kela Kahua kula ■ nel o ka halekula nul I keia 1 1 kualia la e ka Papa Hoonaaun ke 130,WMW a mal la manawa m:U ' hoolawa la na kelki kula me ka i a i ikeia i kela la ka Hale kula N» »♦* "'Alalla e lk« oe l ka pono amr - 1 hoopono ame ka pololal ame na a ■ • i malkal apau.