Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 18, 1 May 1908 — HE LEKA MAI IA JOHN T. BAKER MAI. [ARTICLE]

HE LEKA MAI IA JOHN T. BAKER MAI.

A'.oha ea. L'a lohe I kou hoi ana a.ka.hi no nae kaua a hui. "Ike aku la oe ia mau paeaina? ae, heaha na meahou au i ike aku nei ma ia mau paeaina? 1 Eia no, o ka noho ana oluolu o ko Tahiti poe, me ka lako a kuonoono, a o ke aupuni o Nukilani i na kanawal, a pehea? Penei: Aia ke aupuni ke ku la me na kanawai ,e apo ana i kona lahui I mai ka waiwai a ka iiihune. Aole o 'ka ilihune nele maoli, aole, he alna no, ua hana ke aupuni he kanawai aole e hiki ke kuai ia ka aina o na Maori, mai kahi a kahi, aka mai ke kanaka a I ke aupuni a na ke aupunl e kuai aku, me kela ame keia. O ka lua, ua kukulu ke aupuni he makeke, a na ke aupuni je jhoonoho i kanaka nana e kual i na waiwai e hoouna ia aku ana iiaila, mai ka poe | ilihune aku, a na ke aupuni e hana i aelike me na mokuahl a kaaahi paha no ka uku auhau o na ukana, a e uku ia kela . kanaka he komikina mai ua mau mea la ana i kuai aimo kou pono e fike kana hana ana me he Ia nana ponoi no la waiwai. He Banako ko ke aupuni no ke kokua'ana i ka poe ilihune e makemake ana e hana me ka uku pakeneka haahaa, e like me keia e olelo kaua. Hanai iho nei au he wahi puaa a nui kupono', liawe mal nei e kuai o ka waiwai io he umi dala, i ka uku kaaahi kala hapalua, i ka uku moku, elua me ka hapalua, i ka* hui ana me ke kanaka maauauwa. Ninau makemake puaa. mahea pi mai, ma Maui, ike kela i ka loa o kahi au i hele mal &i, aole e hiki ke hoihoi hou wau nui loa puaa, ahia oe makemake, awalu, olai aia I ka fca mea makeke i kuai aku ai mahone iho o ka Hlo ana iaia he wni-kumamaiua loaa ka puka i ka mea i luhi ole a' poho wau, ina hoi e like me ko Nukilani, ua maopopo ka auhau, a ke ku-e ia nanahu ka wiiiwlii o ke kanawai, puiwa ka mano, a pehea la kakou e koh<r i poe kupono owai o io lio ma? Eia kekahi a'u i ike aku nei llaila, 0 na kula he mau kula a'o hana mai kowaho hana a i ko loko, he mau kula a'o kuke, a'o hanai i na ano holoholona a'o kanu i r\a mea .kanu, a'o hana waiu paka o 'na ano apau, ame na ike hana e ae, o ka kakou apau i ke kupakalo, noho e kakali 1 na oihana, a nele, a i ole ia a'o i ka inu, a i ka piliwaiwai a o ka lilo no ia i ka poino pehea la kakdti e pono aT? Penei e koho kakou i poe kupono a noonoo maikai a hoouna i ka olelo, a e kokua like kakou e haku i mau kanawai e pono ai ka aina ame na -makaainana a e lawe mai i na kanawai o Nukilani a hoohana iho ia kakou, a e «lilo oe e like me kou inoa he Kuokoa, a e kuokoa oe, pehea, peneia ina oe e ike i ko A kuhihewa a'o aku, a pela no i ko E mal nana oe i hookahi wale no hud, i hewa a oia kau e a'o, -a o mea hol a ia hana hookahi no huna oe no ka mea he hoa nou, e hoike i kou aloha ma ke a'o aku iaia, a e a'o aku oe aole o ka hailuku, aohe mea nahu ole, aole o na olelo hoino kau e hoike, o na olelo a'o maikai a aloha e like me keia ma Hal 141:3, Hal. 139:23-24. E maemae ka puuwai a e aloha kakou ia kakou, a ina o ko kakbu kahua ia ōia kakou, Jer. 7:23, ina kakou e makaala ma na mea e ino ai, a e hoolaha mau kakou I na manao lili a pelapela a e heluhelu mai ka poe, a paanaau keia mau olelo nuku, aole kakou e ola, e hoomau aku ana kakou i na hana hoomokuahana. Ina kakou e nana i ka loane 2:8. E hoohalike kakou e like me kamalii e hele ana i ke alanui me na manao aloha* a lokahl e paa ana ko lakou lima i kekahi, a e hele ana imua me ka hauoli me ka minoaka ma ko lakou mau papalina. E makaala kakou a e hoopono, a e hana me ke kuio a e ike auhea ka hōaloha oiaio, auhea ma ka lehelehe; eia ka Roma 14:13, Ke kalai nei kakou i ka aina, ke hele loa aku nei nae ka-j kou i ka mala a*ke alii ia kuahewa | koho pololei, hookomo la nae he pipi kaukahi kekahi ame ka manu a Waawaaiki Naaupo, ua hona ka iho, he elua ano no ka pono, a no ka hewa I ina kakorf"e\ nana e like me ka Petero 3:8, e loaa a*na ia kakou ka holomua ame ka lokahi, a maha, ina kakou e kamailio he aloha, a he okoa ka hana| ke huhu mai nei ka huina helu like ole ka "mahele me •ka hoohelh. Ua ike oe i ke Klaaina hou o kakou aole loa, ua lohe au, a ua lohe 1 kana mau hana, pehea he hoailona o ka j maikai pela ea, pela ke nana aku. I Pehea? Penel, ina e hele aku keka- i hi imua ona aohe ae mal, aole no he hoole, aka he hoolohe, a'hele e nana a ike alaila pane mai i kana olelo hoo- | holo, no ka noho kaupaona no ke kumu. Eia wale. tio ka mēa nul e nana aku ai o ke keiki hea ana ra kana e aloha ai, o ke keiki nunui paha a I ole o ka pepe paha a> o laua no paha a elua, laki no hoi ke nana ia ka pepe, poe ilihune, e laa* me na hana hou 1 ka aina o na hana no anel i nunui kana e nana a hoopalaleha .1 na har\a hou, ,e ulu ae nei, owai la, o na wahl hana hou he hlki ia i ka poe haahaa ke kaki ole ia hoi na aina a kuono, me he mea la e.hoole mai ana no, aka o kpna kuleana ,no ia. Ina e loaa ana he "kanaka ike i ka manao maoll o keia mau olelo, aoie he hoole ia, ae he ia, a oia ke kanaka maikai, aole hoi o ke kanaka apopo. ua poina au (a mahope e hele hou mal oe a pela i iho. ,0 ka manawa ke pau, aohe mea e loaa, ina hol pela kakou, ina kakou e ike he. hana pono e olelo kakou he hana pono la a ina he hana hewa, a he hana hewa no ia, e kamailio ,pololei kakou, i like me keia Mar. 11:25, 26 aole ma ka waha wale no e paanaau ai, a e kamaillo ai, a\ca e olelo mai ka puuwai mai, oiaio. • E pono i ke aupuni e malama I na alna aupuni i koe, no na hana hou, e laa ke kanu halakahiki, waina, paka, wanlla ame na mea like. Ua lawa hoi na mahiko i ka aina, a e kukulu ke aupuni i banako no k«e kokua ana i na hana a ka poe ilihune, mahi haia a pela aku, a e kokua ke aupuni I ka huli i na wahi e hoolilo ia ai na mea kuai a ka poe ilihune e like me ke aupuni o Nukilani e malama la 1 ko lakou poe, a ke kuonoono la lakou, a e haawi ia ka aina I ka poe noi no na hana o kela ano, aole i 25 a 1 ole 50. E pono e nana pono ia ka aina ame kona ano, ame ka hana kupono no ia wahi, a o na palapala noi aina e hoakakafe. ke ano o ke noi ame ka hana, hapa eka pa-hale, hapa eka kukulu halelio, ekolu eka pa no na lio e hoo-l

maha ai, 10 pa pipi 10 eka pa hipa 10 ,eka kanu ai a ka lio ame pipi a o ke koena no ke kanu hala, waina, a peia aku, e like me ko Pelekane rula. ! Ua okioki ia na eka he 150 me na pa. « hookaawale ana 1 kahi kanu amt> kahi o na holoholona e noho ana a I he mau pa e waiho wale ana, ua/Jioo-»| ulu ia a mahakea, a oiai na mea'kam» like ole e ulu ana, aia na pa o na holoholona, a penei, o ka plpi, a o ka. j īio mai, a o ka pa hipa manope loa. i I ka pipi i ai ai a pau ka hiki ia«?i | ke ola oiai ua pokopokp loa ka ma-1 uu hoonee aku iala 1 k4 pa mauu 10-1 loa, oiai me ke aieio oia e kii ai 11 kana mauu, a nee aku ka lio i konaj pa, a nee aku ka hipa 1 ka pa o ka | lio, oiai ka lio 1 nall iho al a pau, kaa iho laia loaa iho i ka hipa a pliipu ka j hila i ka moena, a o ka pomaikai 1 loaa i ke kanaka mea aina, ola keia: Ua maemae ka aina, a ua mama ia' a momona e ka pipl me lio ame hipa komo ka palau, a o ka hua i haule ma kahi o ka lepo hohonu a momona hoohua mai no oia i na hua ohaha, a ohi mai ka mea mahi i na kenlkeni poepoe a nakeke kona ekeeke, a kohu ke komo ana o ka lima i ka pakeke, oiai e loaa ana iaia he mea e mili ai. Auheft kakou, he kanaka p L. A. Kakina i hoino ia no kona klpi hookahuli i ke aupuni, a owau kekahi i eha ia kahuii ana, aole nae au 1 ehaeha ka naau. He hoaloha no oia a o lakou no'u, a e like me ka hlkl ana iaia ke hookahuli i ka. noho ana o ke au kahiko manao au pela no'e hiKi ai iaia hookahuli i keia nohona hune o ka aina a i ka nohona lako ina -kakou e noonoo a e kona ikaika ma kaha hana. la Kaklna 1 Eleie mai ka elima a ka umi-kuma-mallma, na ka Hawaii I hana, aole no ka haole. Haole hao i ka aina, kanaka lawe i k\ daia a ka haole, uku ole I ka molakl. E huli e-kanaka auwana nei, nohea ka ikaika e hele-i ka J. T. BAKER.